Morgunblaðið - 23.01.1958, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 23. jan. 19$S
MORGVNBT.4Ð1Ð
3
iskyggilegar horfur í íbúðalánamálum
Mikil loforS - litlar efndir
Tekjur Byggingarsjóðs rikisins vebsettar
Effir Jóhann Hafstein bankastjóra
FÉLAGSMÁLARÁÐHERRA, j félagsmálaráðherra, að þegar
Hannibal Valdimarsson, skýrði
frá því í útvarpi fyrir nokkrum
kvöldum að ríkisstjórnin hefði
„útvegað“ 52 millj. kr. til íbúða-
lána og yrði 40 millj. varið til
by^ginga í kaupstöðum og kaup-
túnum. en 12 millj. til bygginga í
sveitum.
í blaði félagsmálaráðherra var
frá þessu sagt daginn eftir undir
fyrirsögninni: „Fyrirheit ríkis-
stjórnarinnar efnt“.
Hæstvirt ríkisstjórn er því mið
ur lánlítil um efndir loforða- og
væri vissulega nokkur bót í máli,
ef henni hefði tekizt betur um
efndir í húsnæðismálum, en öðr-
um veigamiklum málum, svo
sem varnarmálum og efnahags-
málum. En því miður er því ekki
að fagna — og fer mjög fjarri.
Hitt hefir ekki skort á að félags-
málaráðherra og ríkisstjórnin í
heild hafi gefið mikil fyrirheit
og miklast af ráðsmennsku sinni
í húsnæðismálunum.
Gálauslegar auglýsingar um
mikið lánsfé hafa því miður
ckki gagnað þeim, sem við
lánsfjárskortinn búa. Gert
hinsvegar illt verra með því
að vekja tálvonir hjá almenn-
ingi.
Þvi miður er svo komið að
mjög ískyggilega horfir um öflun
lánsfjár til íbúðabygginga. Eru
mistök ríkisstjórnarinnar furðu
mikil í þessum málum, og gefst
síðar tóm til að rekja þá löngu
og leiðu sögu.
En full ástæða er til nú þegar
að aðvara fólk um það, sem við
blasir, ekki sízt þegar sjálf ríkis-
stjórn landsins er æ ofan í æ að
villa um fyrir almenningi af sann
ast sagan óskiljanlegu alvöru-
leysi.
Fyrsta loforð: 44 muijónir
í þinglokin í fyrra, í maí-
mánuði, lýsti ríkisstjórnin því
yfir, að hún mundi „sjá um, að
Húsnæðismálastjórn fái til út-
hlutunar á árinu 1957, eigi
minni fjárhæð auk byggingar
sjóðs en 44 millj. króna“. Að-
spurð fékkst þó rikisstjórnin
ekki til að gera nánari grein
fyrir því, hvernig hún ætlaði
að „sjá um“ þetta.
Annað loforð: 40 milljónir
Þegar ríkisstjórnin beitti sér
fyrir því á sl. hausti að Dags-
brúnarmenn og lægstlaunaða
fólkið skyldi engar kauphækkan-
ir fá, lofaði ríkisstjórnin enn
meiru lánsfé til íbúðabygginga
— 40 milljónum króna — og átti
með því m.a. að friða verkafólk-
ið.
Áður var búið að iofa 44
milljónum til íbúðalána á ár-
inu. Ef liið nýja loforð gat haft
nokkuð gildi hlaut það að
þýða 40 milljónir til viðbót-
ar, eða samtals 84 millj. króna.
Seinni 40 milljónunum var þó
lofað „á næstu þrem mánuð-
m“ — þannig að fyrsti mánuð
ur ársins 1958 telst með. Hvort
það er bara tilviljun að bæj-
arstjórnarkosningar fara fram
í Iok þessa mánaðar, má liggja
milli hlutar.
Efndirnai':
Nú er að líta á efndir fyrir-
heitanna.
Af þeim 44 millj. kr. sem
lofað var í þinglokin tryggði
seðlabankinn ríkisstjórninni
22 millj. króna á sl. sumri með
samningum við banka og
sparisjóða.
Annað af þessu Iofaða fé hefir
ekki komið til útlána á árinu
1957.
Lofað án samráðs við banka
Þaö kom írain í utvarpsskýrslu
ríkisstjórnin gaf verkafólkinu
fyrirheit um 40 millj. kr. lán til
íbúðabygginga í lok október,
hafði hún engin samráð haft
við banka eða peningastofnanir.
Það er fyrst nærri mánuði
síðar, eða 21. nóv. að seðla-
bankanum er skrifað bréf og
„þess óskað, að hann útvegi
Húsnæðismálastofnun ríkisins
47 millj. kr. til lánastarfsemi
sinnar fyrir tilskilinn tíma“.
Seðlabankinn hóf viðræður
við viðskiptabankana, sem áð-
ur greinir í desember. Ríkis-
stjórnin lofaði þannig fulltrú-
um vcrkafólks 40 millj. kr. án
þess að hafa nokkra vitneskju
um möguleika til öflunar f jár-
ins.
Lánað 1958 en ekki 1957
Félagsmálaráðherra upplýsir
að Seðlabankinn hafi tilkynnt
ríkisstjórninni á gamlársdag, að
hann mundi tryggja allt að 22
millj. kr. til íbúðalána með svip-
uðum hætti og á síðastliðnu
sumri með samningum við banka
sparisjóði og tryggingarfélög.
Á garrilársdag gáfu Lands-
bankinn, Útvegsbankinn og
Búnaðarbankinn seðlabankan-
um fyrirheit um lán til íbúða
bygginga, sem samsvarar um
12 millj. kr. — Þó með skil-
yrðum og fyrirvörum, vegna
fjárskorts bankanna, sem ekki
skal nánar vikið að nú.
Mér er ekki kunnugt hversu
langt Seðlabankinn að öðru leyti
er nú kominn á veg með að
tryggja þetta, en vafalaust stend-
ur hann við fyrirheit sín. En
allar fara lánveitingar þessa fjár
fram á árinu 1958 en ekki 1957.
Tekjur byggingasjóðs veðsettar
Þá upplýsir felagsmálaráðherra
að Seðlabankinn hafi sjálfur
lofað að lána 10 millj. þann 3.
des. og 15 millj. þann 17. janúar,
eða samtals 25 millj. kr. En
hvaða skilyrðum er þetta loforð
háð? Ekki skýrði félagsmálaráð-
herra frá því!
En þessar 25 millj. króna
hefur Scðlabankinn lofað að-
eins til bráðabyrgða, gegn því
Jóhann Hafstein
að húsnæðismálastjórn veð-
setji bankanum vanætanlegar
tekjur Byggingarsjóðs ríkis-
ins af skyldusparnaði og stór-
eignaskatti, sem til fellur á
árinu — og endurgreiðist lán-
ið jafnóðum og þessar tekjur
falla til!
M. ö. o. liér er raunveru-
lega um ekkert nýtt lánsfé að
ræða, en aðeins verið að lána
fyrirfram — (rétt fyrir bæj-
arstjórnarkosningar) það fé,
sem húsnæðismálastjórn
mundi liafa haft til útlána síð-
ar á árinu 1958. Er þetta ekki
of mikið alvöruleysi —að
„efna að fullu fyrirheit sín“,
eins og félagsmálaráðlierra
sagði í útvarpinu, með slikum
ráðum,
Nú situr húsnæðismálastjórn
við fram á nætur að úthluta
þessu lánsfé. Hún veit að hún
mun geta tekið sér hvíld eftir
kosningar!
Hvað gerðist á ári hinna stóru
loforða?
Það, sem gerst hefur raunveru-
lega í lánveitingum húsnæðis-
málastjórnar á því herrans ári
1857 — eftir loforð ríkisstjórn-
arinnar í maí um 44 millj. kr.
lánsfé og aftur í lok október um
40 millj. kr. lánsfé — er þetta:
Húsnæðismálastjórn hefur
tvisvar á árinu, í júlí og
nóvember úthlutað í hvert
sinn 10 millj. kr. til nýrra
íbúðalána. (12 milj. kr. var
úthlutað í júlí til að uppfylla
þegar gefin lánsloforð).
llúsnæðismálastjórnin hefir
þannig á ári hinna stóru lof-
orða úthlutað 20 millj. kr. til
nýrra íbúðalána.
fskyggilegar liorfur
Að lokum endurtek ég aðvör-
un mína, að því miður horfir
ískyggilega um lánsfjáröflun til
íbúðabygginga. Það sem veldur
mestu þar um, er, að sparifjár-
myndun í landinu er því miður
ekki eins mikil og skyldi. Við-
skiptabankarnir geta ekki, með
sama lagi og verið hefir, haldið
áfram að festa fé sitt í 25 ára
íbúðalánum, nema með því að
draga tilsvarandi úr lánveiting-
um til atvinnuveganna, en af
því mundi enn verra hljótast.
Þetta er mjög alvarlegt mál og
áhyggjuefni hið mesta, þegar
höfð er í huga hin brýna þörf
fyrir aukið lánsfé.
En engum er gerður greiði
með því að gylla hlutina um-
fram það sem efni standa til,
hvað þá að gefa almenningi
aftur og aftur tálvonir með
loforðum og fyrirheitum, sem
reynast haldlausar blekking-
ar.
Ertu búimn að
kaupa flokks-
merki ?
FJÁRÖFLUNARNEFND
Sjálfstæðisfélaganna selur nú
merki flokksins til ágóða fyr-
ir kosningasjóðinn. Flokks-
menn á vinnustöðum hafa
merkin til sölu.
Þar sem skammt er tii
kosninga, eru sölumennirnir
beðnir að hafa samband við
skrifstofuna í Sjálfstæðishús-
inu nú þegar.
Kaupið flokksmerkið!
STAKSTIINAR
Af hverju er ræðan
ekki birt?
Morgunblaðið hefur að undan-
förnu vikið að nokkrum stað-
reyndum varðandi Hermann
Jónasson forsætisráðherra, sem
hann hefði auðsjáanlega kosið að
lægju í þagnargildi.
Rifjuð hafa verið verið upp
þau orð hans fyrir kosningar, að
betra væri að vanta brauð en
hafa erlendan her í landi. Þessi
yfirlýsing hefur verið borin sam-
an við þá staðreynd, að Her-
mann lét nú rétt fyrir jólin leiða
sig suður til Parísar til að lýsa
yfir í viðurvist 60 ráðherra sem
votta, að herinn yrði ekki lát-
inn fara „að svo stöddu“.
Rúmri viku síðar afhenti
Bandaríkjastjórn Vilhjálmi Þór
5 milljón dollara lán, sem fyrir
löngu hafði verið veittur ádrátt-
ur um en ekki fengizt gengið
frá fyrr en eftir að Hermann gaf
yfirlýsingu sína. Má þar um
segja, að hönd selji hendi.
Þá hefur Hermann verið innt-
ur eftir því, af hverju ræðan,
sem hann flutti í París, er ekki
birt í heild á íslandi. Var í ræð-
unni eitthvað, sem islenzka þjóð-
in má ekki heyra?
Eitthvað þessu svipað vilja forystumenn vinstri stjórnarinnar búa að almenningi í húsnæðismál-
um samkvæmt tillögum „gulu bókarinnar". Heilaæm og hóflega rúmgóð húsakynni má ekki
byggja, þ. e. a. s. allur almenningur má ekki gen það. Peningafurstar SÍS og gæðingar vinstri
stjórnarinnar mega liins vegar búa í höllum. Allt minnir þetta á hið austræna réttlæti og jafn-
rétti þar sem margar fjölskyldur búa í einu og <ama herbergi, en forréttindastétt kommúnista
býr í stórhýsum frá keisaratímabilinu.
Hitt í mark.
Verst af öllu bregzt Hermann
Jónasson, þessi baráttuhetja gegn
spillingaröflum þjóðfélagsins, þó
við, þegar á hlutlausan hátt er
skýrt frá því, að hann lét senda
tæplega þrítugan son sinn, al-
ókunnugan alþjóðamálum, sem
fulltrúa tslands á þipgi Samein-
uðu þjóðanna. Sá undirbúningur
ásamt verkfræðiprófi var síðan
látinn nægja til að skipa piltinn
framkvæmdastjóra Rannsóknar-
ráðs rikisins. Við þá skipun var
gengið fram hjá hálærðum vís-
indamanni, Magnúsi Magnússyni,
sem meirihluti Rannsóknarráðs
hafði talið hæfari syni forsætis-
ráðherra til að gegna stöðunni.
Hafi nokkur efazt um, að hitt
hefur verið í mark með því að
skýra frá þessum staðreyndum,
j þá lesi hann forystugrein Tím-
' ans i gær. Ilún hljóðaði svo:
„Rógur ættlerans
Benedikt Sveinsson yngri var
einn allra vaskasti foringinn i
sjálfstæðisbaráttu islendinga á
fyrstu áratugum þessarar aldar.
Það sannar þá undantckningu,
að stundum getur eplið fallið
Iangt frá eikinni, að Bjarni son-
ur hans skuli hafa gerzt mála-
maður þeirra afla, sem jafnan
hafa verið fúsust á landi hér til
að þjóna erlendum málsstað.
Það er talið eitt cinkenni ætt-
lerans, að liann hefir sérstaka
tilhneigingu til að ofsækja menn,
sem einnig eiga til mætra manna
að telja, cinkum þó þá, sem vel
reynast. Það er eins og ættler-
inn finni einhverja svölun í
þessu og telji þetta ráð til að'
breiða yfir ólán sitt.
Þetta virðist líka sannast all
vel á Bjarna Benediktssyni. Síð-
an liann varð aðalritstjóri Mbl.
hefir blaðið ekki Iinnt narti og
úylgjunum í garð Steingríms Her
mannssonar, sonar Hermanns
Jónassonar forsætisráðherra. All-
ar eru dylgjur þessar út í loftið
og tilefnislausar, enda Stein-
grímur sérlega velgefinn mað-
ur, sem hefir reynzt dugandi og
farsæll við öll þau störf, sem
hann hefir tekizt á hendur.
Það er því alveg skaðlaust
fyrir Steingrím, þótt Bjarni haldi
þessu nuddi áfram. Bjarni aug-
lýsir hins vegar með því enn
betur en áður sálareinkenni ætt-
lerans, sem hefir gerzt málamað-
ur þeirra undirlægjuafla, sem
eru á öndverðustum meiði við
stefnu föður hans.“