Morgunblaðið - 04.05.1958, Síða 11

Sunnudagur 4. maí 1958
MORCllHJil 4Ð1Ð
11

BONN höfuðborg vestur- þýzka
sambandslýðveldisins
ÞAÐ átti fyrir litlum, þýzkum
háskóiabæ að Jiggja eftir styrj-
öldina að vera á allra vörum í
heiminum. Þessi litli bær iiggur
á friðsælum stað á vinstri bakka
Rínar. Þar er eins konar hlið til
Ruhr-héraðsins og þarna er Rín
í sinu fegursta skrúði. Oft hafði
þessi bær séð sögulega tíma, en
aldrei hafði þó straumur við-
burðanna fært honum svo mikið
hlutverk að höndum sem nú.
Þegar það lá fyrir þýzka þing-
inu árið 1949 að velja sér dvalar-
stað, þá komu tvær borgir til
mála. Önnur var höfuðborgin í
Hessen, Frankfurt, og hin var
Bonn. Eftir miklar umræður varð
Bonn fyrir valinu. Ekki virtist
•það þó liggja í augum uppi, að
einmitt Bonn skyldi verða valin,
því það virtist liggja fjarri að
þessi kyrrláti og rólegi bær yrði
gerður að höfuðstað með öllum
þeim óróa, sem slíkri stöðu fylg-
ir. En Bonn hafði þann kost að
þar var nóg olnbogarúm og svo
var það líka alltaf haft í huga
að hér væri eingöngu um bráða-
birgðaástand að ræða, því auð-
vitað var Berlín í hugum allra,
hin eiginlega höfuðborg landsins.
Menn fóru þá líka að hugleiða
það að tryggja yrði framtíð Bonn
eftir að hún yrði ekki lengur höf-
uðstaður.
Um Bonn er þegar talað í kring
um árið 70 e. Kr., en þá er þarna
rómversk nýlenda, sem þá hét
Bonna eða Bonnensia. Árið 881
settust Frakkar þar að og árið
1237 varð Bonn að aðsetri kjör-
furstanna af Köln. í Dómkirkj-
unni í Bonn, sem byrjað var að
byggja þegar á 11. öld, hvíla
tveir þýzkir konungar. Ráðhúsið
var byggt 1737 og frá svipuðum
tíma er Poppelsdorf-höllin,
en hún er nú hluti af háskóla-
hverfinu. Háskólinn í Bonn, eða
Friedrich-Wilhelms-háskóli Rín-
arlandsins, eins og hann opin-
berlega heitir, er talinn með
beztu háskólum landsins og þar
eru að jafnaði um 8 þús. stúdent-
ar hvaðanæva að úr veröldinni.
Og svo er Bonn loks þekkt vegna
þess, að þar fæddist Beethoven.
Annars má segja, að fremur
hafi verið kyrrlátt innan múra
þessa bæjar. Þarna komu marg-
ir ferðamenn og aðrir, sem leit-
uðu sér hressingar. Og allt var
það vegna þess, hve þetta var ró-
legur og kyrrlátur bær. íbúarnir
í Bonn stunduðu sín daglegu störf
og í gildaskálunum drukku menn
vín og sungu stúdentasöngva.
Þetta var staður rólegrar gleði,
en þrátt fyrir það var þarna unn-
ið og starfað. En svo kom síðari
heimsstyrjöldin og þar með lauk
friðsæld þessa staðar. Brúin yfir
Rín hjá Bonn var sprengd og
sjálf var borgin eyðilögð að %
hluta. Um hin rólegu stræti
brunuðu nú skriðdrekar. En Bonn
fólkið hóf bráðlega endurbygg-
ingu og þó að enn séu til rústir,
sem minna á styrjöldina, þá má
það teljast undantekningar. Og
nýtt lífs hófst og nýjar vonir,
þegar bandamenn gerðu Peters-
berg við Bonn að aðsetursstað
sínum. Þetta er fyrsta fjall hinna
svonefndu Sjö-fjalla, en það blas
ir við frá Bonn, handan Rínar.
Þetta fjall er raunar í eigu firm-
ans 4711, sem markir þekkja,
vegna þess að það framleiðir svo
góða tegund af Kölnarvatni.
Árið 1949, þegar byrjað var
að ræða um, hver ætti að vera
höfuðborgin, bjuggust menn í
Rommée Stallmann er þýzkur
kvenstúdent, sem stundar nám í
Háskóla íslands og hefur hún
skrifað þessa grein fyrir Morg-
unblaðið um Bonn, höfuðstað
Vestur-Þýzkaiands.
Bonn ekki við, að bær þeirra
yrði fyrir valinu, en samt varð
það svo. Og bæjarbúar gerðu sér
það ljóst hvers menn væntu
af þeim. í fyrstu óttuðust
menn, að þessi byrði yrði of þung
fyrir bæ, sem ekki taldi nema
140 þúsund íbúa, en svo reyr.d-
ist þó ekki. Á fáum árum risu heil
ný borgarhverfi upp, hverfi
stórra einbýlishúsa við Koblenzer
götu varð fljótlega að stjórnar-
hverfi. Villa Hammerschmidt
varð bústaður ríkisförsetans og
Adenauer kanslari hefur aðsetur
í Palais Schaumburg. Þinghúsið
var upprunalega skóli, en hann
var byggður að nokkru að nýju
og bætt við hann og þannig varð
þessi bygging að tígulegu og
virðulegu húsi fyrir þingið og
ráðið. Það þurfti að koma ráðu-
neytunum fyrir og það varð líka
að koma starfsliðinu fyrir, en
Bonn er aðsetur flestra helztu
embætcismanna ríkisins. Byggt
var eftir nýjustu aðferðum, hús-
in höfð rúmgóð og björt. Nóg
var fyrir hendi af byggingar-
svæðum, en það var ekki aðeins
stjórnin, sem þurfti mikið oln-
bogarúm, heldur líka allt það,
sem henni fylgdi. Þannig risu
upp ný íbúðarhverfi, en opna
svæðið, sem var í milli Bonn og
Godesberg var nú notað í hús-
grunna. Ný stræti voru lögð og
Zubringergatan milli Köln og
Bonn, sem dr. Adenauer lét gera,
þegar hann var yfirborgarstjóri í
Köln fyrir stríðið, kom nú að
góðu haldi. Hótelbyggingum
skaut upp til þess að unnt væri
að' fullnægja eftirspurninni eft
ir gistirúmi, sem var mikið, þeg-
ar nýr straumur gesta lagðist að
bænum. Alltaf komu fleiri og
fleiri til Bonn,. en þeir tóku sér
ekki eingöngu bólsetu í bænum,
heldur einnig í þorpunum í kring.
Mikið er um erlenda ferðamenn
og má nefna sem dæmi að ferða-
mannastraumurinn hefur marg-
faldazt í þorpum, eins og Rhön-
dorf, þar sem Adenauer hefur
nú átt heima um nokkurn tíma.
Fólk úr öllu Þýzkalandi tekur
sér stöðu við Zenningsweg 8a,
þegar Dr. Adenauer fer á morgn-
arrá út í vagninn, sem flytur
hann til stjórnarsetursins. Drach-
enfels, sem gnæfir yfir Rhöndorf
þorpinu og- sést vel til Bonn, er
víst orðið að því fjalli í Evrópu,
sem flestir horfa nú á forvitn-
isaugum, og fljótaskipin á Rín,
sem ganga fram og aftur, eru yfir
fuil af ferðafólki.
Það má segja, að æðar lífsins
slái hart í nýju höfuðborginni við
Rín. Göturnar eru næstum þvi
of litlar og þröngar fyrir þennan
mikla umferðarstraum. Það eru
vagnar stjórnarinnar og almenn-
ings, sem alltaf verða að lúta
reglum umferðarinnar og svo er
það ferðafólkið. Oft eru mikil
umferðarvandræði og lögreglu-
menn verða dag og nótt að vera
á verði. En Bonn-búar kunna vel
að meta þjónustu lögreglunnar
og á hátiðisdögum, jólum og á
nýjári eru oft lagðir dáliUir
pinklar með smágjöfum á þá
Beethovenstyttan. — Pósthúsið að baki.
ættu menn að hafa opin augun og
horfa vel í kringum sig. Annars
munu menn ekki skilja eða
skynja hina sérstæðu fegurð
þessa bæjar. Bonn leynir á sér og
það þarf því að hafa á öllu gát.
Fyrst ættu menn að skoða þing-
húsið. Frá miðju höfuðstaðarins
fara menn gegnum háskólahverí
ið fram hjá stjórnarþyggingun-
um og ráðuneytishöllunum. Göm
ul skrauthýsi ríkra borgara
standa þar í gömlum görðum og
Villa Hammarschmidt — forsetahöllin
Dómklrkjan í Bonn
staði, þar sem lögregluþjór.arnir
standa til að stjórna umferðinni.
Þannig þakka bæjarbúar hina
góðu þjónustu og öryggi.
En fólkið gerir sér það Ijóst, að
hér er um bráðabirgðaástand að
ræða, og þess vegna byggja menn
ekki eingöngu fyrir nútíðina.
Nú er það haft j huga að gera
Bonn að mesta háskólabæ Ev-
rópu og nýta þannig hinar miklu
byggingar pegar bærinn er ekki
lengur höfuðstaður. Nýjar
deildir verða þá stofnaðar við
háskólann og þær hafa þá að-
setur í þeim húsum og vistar-
verum, þar sem ráðherrar nú
skrifa bréf sín og ritvé.larnar
glamra frá morgni til kvölds. —
Þarna verða þá stúdentar úr öll-
um löndum veraldar, sem blaða
í bókum sínum. Það hlýtur að
verða gaman þá að vera stúdent
í Bonn.
En eins og sakir standa, festa
menn þó ekki hugann alltof mik-
ið við þetta, því nútíðin krefst
allrar athygli manna. En ekki
gleymir Bonn-fólkið því, hve
fallegt er í bænum og loftslagið
er líka gott og þetta notar fólkið
til þess að fara út undir bert loft
og njóta fegurðar staðarins.
Þegar menn koma til Bonn,
nýtt og gamalt rennur þar saman
í eitt. Gesturinn ætti að nema
staðar fyrir framan stóra járn-
hliðið, sem lokar garðinum við
Palais Schaumburg. Börnin fletja
út á sér nefið, þegar þau eru að
gægjast í gegnum hliðið og telja
vagnanna, sem fara út og inn.
Nókkru nær er Villa Hammers-
chmidt, en þannig heitir höllin
eftir þeim manni, sem byggði
hana, en það var þýzkur iðju-
höldur, sem þarna reisti sér hí_
býli um aldamótin. Ríkið eignað-
ist húsið og gerði það að heimili
forsetans, prófessors Heuss. Hér
er að jafnaði mjög rólegt, en þeg-
ar tekið er á móti tignum gest-
um, er þarna nóg um áhorfend-
ur við hina breiðu stíga, sem
horfa á þá viðhöfn, sem fram fer,
þegar tekið er á móti gestunum.
Lítil stytta úr bronsi af folaldi
stendur þarna á grænum gras-
blettinum fyrír framan hliðið.
Ef gengið er lengra, er farið fram
hjá mörgum sendiráðsbygging-
um. Að vísu liggja þær ekki all-
ar við Koblenzergötuna, heldur
er þeirra víðar að leita. Svo er
beygt fyrir horn og þá blasir
þinghúsið við. Þar eru grænar
grasflatir við bakka Rínar.
Húsið var hvítt og þess vegna oft
kallað Hvíta húsið við Rín. Fljót
ið rennur tignarlega fram hjá og
það er ekki nema þegar háflæði
er, sem óþægindi hljótast af nær
veru fljótsins, en þá verður að
hlaða sandpokum til þess að
varna því að ekki fljóti inn í
kjallara hússins.
Ef komið er inn i þinghúsið,
geta menn skoðað það og fengið
sérstaka leiðsögn, þegar engir
fundir eru. Ef fundir eru, er fróð
legt að kaupa sér aðgöngmiða því
þá er hægt að komast upp á
áheyrendapallana og hlusta á
þingfundi. Salurinn er vel bjart-
ur. Bekkir stjórnarinnar standa
nokkru hærra í salnum en bekkir
þingmannanna, en sæti þeirra
mynda skeifu. Yfir bekkj-
um stjórnárinnar eru settir fána-
litir sambandsríkjanna og í miðj
unni er skjaldarmerki ríkjasam-
bandsins.
Þegar fundi lýkur, er hægt að
fara inn í gildaskálann í þing-
húsinu og drekka þar kaffi og
hugsa úm það, sem menn hafa
heyrt og séð. Það er líka hægt
að setjast á bekk í garðinum fyr-
ir utan og horfa á fljótið og um-
ferðina þar. Þungir, hlaðnir vöru
flutningabátar fara fram og aft-
ur um fljótið og svo eru inn á
milli þeirra hvítu bátarnir, sem
flytja ferðafólkið á milli bakka
fljótsins. Síðan fara göngumenn
aftur inn í borgina og ganga eftir
hinni breiðu strandgötu við Rín.
Rétt áður fara menn upp tröpp-
urnar að gamla tollhúsinu og
horfa enn einu sinni hátt yfir
Rin og til tinda Sjö-fjallana. Ef
til vill minnast menn þess, að
fyrir mörgum árum var hér toll-
stöð og hér varð fólkið, sem fór
yfir fljótið að borga gjald til
kjörfurstans af Köln. Síðan fara
menn í áttina til brúarinnar yfir
Rín gegnum Hofgarten, en þar
geta menn notið ilms af fögru
blómskrúði og síðan fara menn
fram hjá háskólanum og horfa
þar upp til standmyndarinnar af
Maríu guðsmóður.
Nú liggur leiðin beint til dóm-
kirkjunnar. Ef þetta er snenuna
dags, þá fara menn þar inn og
hlusta á organléikarann, sem
leikur þá á hljóðfæri sitt. En
þó þar sé ekkert að heyra og
engin athöfn, þá er þarna frið-
sæll og fagur staður, þangab sem
glaumur og háreisti borgariífsins
nær ekki, þar er svalt, þegar heitt
er úti, og þar finna menn til ör-
yggis og friðar.
Þegar menn koma aftur út í birt-
una, fara menn ef til villtilminn
ismerkis Beethovens á MUnster-
torgi, en á því torgi er haldinn
markaður um hver jól, þar sem
jólatré eru seld og er þá margt
um manninn. Ekki er nú langt
til fæðingarhúss Beethovens.
Litla húsið í Bonngasse lætur
ekki mikið yfir sér. en þvi var
breytt í Beethovensafn nokkru
fyrir aldamót. Gegn lágu gjaltíi
geta menn skoðað herbergin þau
sem frægasti sonur Bonn fædi-
ist árið 1779 og ólst upp.
Já, og hvert fara menn svo?
Eftir er að skoða háskólann, en
ef til vill kunna ókunnugir ekki
Framh. á bls. 22