Morgunblaðið - 13.05.1958, Qupperneq 6

6
MORCUTSTtJ 4 Ð1Ð
Þriðjudagur 13. max 195
AUKINN ÞRÝSTINGUR Á FRAKKA |
I
STJÓRNARKREPPAN í
Frakklandi heldur áfram
og er talið að mjög sé
vandséð, hvenær henni ljúki. A
meðan franskir stjórnmálamenn
bítast um, hver skuli vera ráð-
herra og hver víkur þar öðrum
tii hliðar, steðja sífellt meiri og
meiri vandræði að Frökkum,
bæði inn á við og út á við. Enn
sem fyrr er Alsírvandamálið þar
efst á blaði. Það er sízt af öllu
aðeins franskt vandamál, heldur
einnig orðinn alþjóðlegur vandi
og hafa menn sífellt vaxandi
áhyggjur út af því.
★—★
Það flaug fyrir, að Pineau ut-
anríkisráðherra mundi koma að
Alsírmálinu á NATO-fundinum í
Kaupmannahöfn, en úr því varð
ekki, enda mun hafa verið talið
að bráðabirgðastjórn, eins og sú,
sem nú situr, gæti ekki bundið
þá stjórn, sem á eftir kæmi við
eitt eða annað, sem samþykkt
kynni að verða eða ályktað um
Alsírmálið á slíkum fundi. Nú
er þess að gæta, að svo er talið,
að ríkisréttarlega séð, sé Alsír
hluti af Frakkaveldi en það er
aftur í NATO, þannig að Alsír
er á þann hátt mjög tengt þess-
um samtökum.
En út af Alsírmálinu hafa menn
veitt mikla athygli þremur fund-
um, sem haldnir hafa verið í sam-
bandi við þetta mál, en þar hafa
komið fram miklar áskoran-
ir frá Afríkumönnum um lausn
Alsírmálsins. Þessir þrír fundir
eru: fundurinn í Tangier, þar
sem Neo-Destourflokkurinn í
Túnis, Iistiqlalflokkurinn í Mar-
•okkó og uppreisnarmannaflokk-
urinn í Alsír (FLN) lýstu því
yfir að allir þessir aðilar stæðu
á bak við sjálfstæðiskröfur Al-
sír. Þá er fundurinn í Accra, þar
sem átta sjálfstæð afrísk ríki
tóku afstöðu til Alsírmálsins og
lögðu áherzlu á samstöðu Afríku-
búa í því máli og svo loks fund-
urinn í Dakar, sem haldinn var
fyrir nokkrum vikum, þar sem
mættir voru fulltrúar frá Vest-
ur-Afríkulöndum Frakka og
löndum þeirra í Mið-Afríku.
1 Tangier var því lýst yfir, að
fundaraðilarnir teldu að sjálf-
stæðishreyfingin í Alsír væri
hinn eini rétti stjórnaraðili þar
í landi og lýstu Alsír og Marokkó
því yfir, að þau vildu styðja upp-
reisnarmenn í Alsír með öllu
móti. Talið er að þessi yfirlýs-
ing muni hafa verið höfð svo
skilyrðislaus, sém raun ber vitni,
til þess að halda Alsírmönn-
um frá því að slást algerlega í
för með Nasser.
Fundurinn í Tangier hafði sér-
staka þýðingu fyrir það land-
svæði, sem Frakkar eiga í Vest-
ur- og Mið-Afríku og nefnt hef-
ur verið Mauretania. íbúar þar
hafa fengið eins konar sjálfstjórn
en vilja fá að sameinast Marokkó.
íbúarnir hafa fyrir stuttu lýst
yfir hollustu sinni við konung-
inn í Marokkó og þar með veitt
kröfum Marokkóbúa til þessa
landsvæðis verulegan stuðning og
siðferðislegan styrk. Á fundinum
í Tangier voru þessar kröfur
mjög áberandi og er það enn til
þess að auka á óvissu og vand-
ræði Frakka í löndum þeirra í
Norður-Afriku. Þegar Frakkar
veittu svæðum þessum nokkra
sjálfstjórn, gerðu þeir ráð fyrir
að þar með hefðu þeir bægt fra
hættunni á meiri kröfum, en það
er auðséð á fundinum í Dakar,
sem áður er minnzt á, að íbúarn-
ir í þessum löndum vilja nú að
gengið sé lengra og að þeim verði
jafnvel veitt fullt sjálfstæði. Að
vísu mun stjórnmálamönnum í
þessum löndum vera ljóst, að þau
eru það skammt á veg komin,
hvað varðar atvinnumál og efna-
hag að þau gætu naumlega staðið
á eigin fótum, en samt sem áður
hafa þær hreyfingar, sem eru í
löndum þessum til aukins sjálf-
stæðis mikla þýðingu og auka
enn þrýstinginn á Frakka í
Norður-Afríku.
1 Tangier var samþykkt áskor-
un til Vesturveldanna um að
styðja Frakka á engan hátt í
sambandi við Alsírstríðið. Er
þeirri áskorun fyrst og fremst
beint til NATO-landanna og
komið hafa fram raddir, sem
telja, að ef til vill geti Frakk-
ar bundið endi á þetta mál með
því að kalla saman fund með
Vesturveldunum, sem sérstak-
lega fjalli um það, og þar
sem Alsírbúar fái einnig að láta
til sín taka.
Styrjöldin í Alsír heldur sífellt
áfram og við og við berast frétt-
ir um allmikið mannfall í liði
uppreisnarmanna, en að því verð-
ur að gá að þær fréttir koma
allflestar frá frönskum fréttastof-
um. öllum kemur saman um að
styrjöldin geti staðið lengi enn
og vopnabúnaður uppreisnar-
manna mun fremur batna heldur
en hitt og ekki virðist þeim
fækka neitt að ráði, þrátt fyrir
bardaga og skærur. Alsírmálið
heldur því áfram að vera sama
brennandi vandamálið og stjórri-
málaástandið og óvissan í Frakk-
landi hefur dregið úr vonum
manna um að Alsírmálið leysist
í bráð.
Úr „Gauksklukkunni''
Stefán, Ebbi og Vernharður bankastjóri. (Helgi Skúlason, Ævar
Kvaran og Valur Gislason). —
shrit'ar ur
daglega lífínu
j
Eldar í sinu.
ÐUR hefur verið um það rætt
hér í dálkunum, að Dýra-
verndunarfélagið hefur farið þess
á leit, að sina sé ekki brennd
eftir apríllok. Einnig hefur ver-
ið frá því skýrt, að ekki hafi all-
ir farið eftir þessum tilmælum,
þótt ótrúlegt sé. Nú um helgina
sást enn, að ýmsum þótti oörf
að sinna sinubrennslunni. T. d.
veittu Reykvíkingar því atnygli,
að eldur logaði í Viðey síðdegis
á sunnudaginn, og lagði mökkmn
suður yfir Viðeyjarsund. Dýra-
verndunarfélagið kom orðsend-
ingu á framfæri í hádegisútvavp-
inu á sunnudaginn, og bað menn
að ieggja af ósið þenna. Ætti að
verða við þeim tilmælum.
— og í öskutunnum
ÆRI Velvakandi.
Getur þú sagt mér, hvort til
er nokkur reglugerð, sem bannar
íkveikjur á lóðum í Kópavogi.
Svo er mál með vexti, að sá ó-
siður er hér mjög almennur að
kveikja í sorptunnum, svo til á
öllum tímum dags, og nú í vor
hefur alls kyns rusli verið brennt
á lóðunum kringum húsið, þar
sem ég bý, svo að varla er hægt
að setja ungbarn í vagni út fyrir
dyrnar. Einn góðviðrisdaginn fór
ég út ásamt konu minni til að
njóta veðurhlíðunnar, en þegar
heim kom var íbúðin full af reyk,
því að við höfðum skilið eftir
opna glugga til að hleypa inn
hinum hlýja andvara vorsins. En
þá höfðu nágrannarnir tekið sig
til og kveikt tvö stærðar bál á
lóðum sínum, og lagði reykmn
beint inn um stofugluggann hjá
okkur.
Öllum hlýtur að vera Ijóst, hví
líkur ómenningarbragur þetta er,
og jafnframt sóðaskapur. En
mér ekki grunlaust um, að þessi
slæmi siður eigi rót sína í því,
hve sjaldan sorptunnur eru
tæmdar.
Væri ég Velvakanda sérstak-
lega þakklátur, ef hann gæti upp
lýst fyrir mig, hvort umræddar
brennur eru leyfilegar og hvert
beri að snúa sér með kvartanir
um þetta efni“.
Velvakandi hefur reynt að
kanna málið. í ljós hefur komið,
að lögreglusamþykkt fyrir Kópa-
vogskaupstað er engin til. E. t. v.
verður því að líta svo á, að lög-
reglusamþykkt Kjósarsýslu (no.
146/1941) gildi þar enn. í þeirri
samþykkt er ekki sjáanlegt
ákvæði, sem gildir beint um
brennur sem þessar. — Bæjarfó-
getinn fer með mál, sem rísa
vegna brota á reglum um þessi
efni, ef þær eru til.
Mykle enn.
Velvakanda hefur borizt eftir-
farandi bréf:
ÆRI Velvakandi.
Ég var að lesa í Morgun-
blaðinu, að hæstiréttur Noregs
hefði dæmt bók Mykles „Sangen
om den röde Rubin“ ekki klámrit.
Ég hef lesið bókina eins og fleiri,
og ég verð að segja það, að ég er
nú svo gamaldags, að mér finnst
bókin vera klám af verstu tegund,
þar sem höfundurinn smjattar á
slepjunni og andstyggilegheitun-
um og nýtur þeirra auðsjáanlega.
Það hefði einhvern tíma verið
sagt, að þetta væri brjálsemi, og
siíkur maður væri ekki í húsum
hæfur innan um börn og ung-
linga, sem notaði svona orðbragð,
þó hann kannski annað 'lagið
segði orð af viti.
En hvað er þá klám?
Spyr sá sem ekki veit.“
Hlustaö á útvarp
FYRIR nokkru flutti Albert
Schweitzer, hinn heimsfrægi vís-
indajnaður. mannvinur og lista-
maður ávarp í útvarp, sem endur
varpað var í fjöldamörgum út-
vörpum heims á mörgum tung-
um. Einnig útvarpið hér, lét gera
útdrátt úr erindinu og lesa upp.
Var þetta viðvörun til alls mann-
kyns frá hinum aldna spekingi,
viðvörun við hinni skelfilegu
hættu sem vofir yfir öllum
vegna kjarnorku og vetnis-
sprengna þeirra, er stórþjóðirnar
eru að framleiða í æ ríkari mæli
og vofa eins og djöfulleg ógn yfir
öllu lífi á þessum hnetti. Því mið-
ur virðast aðvaranir spekinga,
skálda og kennimanna lítil áhrif
hafa á stjórnendur heimsveld-
anna í austri og vestri og allur
almenningur láta sig málið litlu
skipta, — en „fljóta sofandi að
feigðarósi", eins og skáldið kvað.
★
Leikritið laugardag 3. maí,
„Starfið, líf vort og dauði“, eftir
Herbert Eisenreich, sem þau léku
af mikilli snilld Lárus Pálsson og
Guðbjörg Þorbjarnardóttir, er
athyglisvert leikrit og fer ágæt-
lega í útvarpi. Það fjallar um af-
bragðs duglegan og áhugasaman
fjármálamann, sem af fádæma
dugnaði reynir að hafa sig upp
úr fátækt og komast til auðs óg
metorða. Honum tekst það og um
skeið. En hann á konu, sem hann
að vísu elskar og metur mikils og
er góður — en hún krefst meira
— hún krefst þess, að hann fórni
sínum dýrmæta tima til þess að
dekra við sig og lætur sér ekki
nægja þá umhyggju og ástúð er
hann ve^tir henni. Ég held að
höfundur leikritsins ætlist til
þess, að hlustendur fái fulla
samúð með þessum kenjum kon-
unnar og ósanngjörnu kröfum.
En hvað mig snertir, tókst það
ekki. Þar fyrir þótti mér leik-
ritið gott og skildi konuna vel.
★
Prófessor Steingrímur Þor-
steinsson las upp hið ágæta
kvæði Smiðurinn og skrúfan
eftir F. Coppée í þýðingu Matthí-
asar Jochumssonar. Það er alveg
rétt, að útvarpið láti lesa upp
veigamiklar þýðingar á úrvals-
kvæðum úr heimsbókmenntun-
um.
★
Um helgina, hinn vinsæii þátt-
ur Gests Þorgrímssonar og Páls
Bergþórssonar var ágætur í þetta
sinn eins og oft áður. Verður þátt
urinn nú lagður niður um hríð,
en ég geri ráð fyrir að hlustendur
vilji gjarna fá hann aftur í haust.
Hann hefur oft lífgað upp á daufa
og þunglamalega dagskrá og
veitt mikla fræðslu. — í þetta
sinn hófst þátturinn á frásögn um
svonefnda kröfugöngu verka-
manna 1. maí. Þar sem múgur
manns gengur um götur höfuð-
borgarinnar, berandi alls konar
spjöld með áletruðum „kröfum“,
svo sem að krefjast „12 mílna
landh. tafarlaust“ o.s.frv. Verka-
lýðnum ætti að vera hæg heima-
tökin að hitta þá Hannibal og
Lúðvík að máli. — Þá var ágæt
lýsing á athafnalífi þeirra á Akra
nesi. Sementsverksmiðjan er mik
ið fyrirtæki, 350 metra löng
bygging með 64 metra háum
skorsteini. Vinna nú að byggingu
þessari 240 menn. Ársfram-
leiðsla verður,’ að því er áætl. er
75 þúsund tonn af sementi. Að-
eins láðist þeim góðu forsprökk-
um, að sögn, að sjá verksmiðj-
unni fyrir rafmagni, og hyggjast
nú helzt leiða rafmagn frá Sog-
inu. Hvað kostar það? Hefði
þá verið skynsamlegra að byggja
verksmiðjuna á Víðinesi eða þar
í grennd og spara nokkrar millj-
ónir. Nei, íslendingar eru ekki að
setja slíka smáhluti fyrir sig,
þegar um „hreppapólitík1 er að
ræða. — Hið mikla framtak Akur
nesinga í útvegsmálum er aðdá-
unarvert. Haraldur Böðvarsson
hefur lengi staðið þar fremstur í
flokki. — Þorskveiðar hafa nú
gengið sæmilega, nú byrja síld-
veiðarnar og hef ég heyrt að rík-
issjóður gæfi 50 kr. með hverri
tunnu síldar. Eitthvað er bogið
við það. — En frystihúsið gengur
frá togarafarmi á 100 klukkutím-
um og greiðir vinnulaun er nem-
ur 400—700 þúsund krónur á
viku.
Gaman var að heyra Gest Þor-
grímsson skopstæla rússneskan
söngvara, tókst honum það alveg
prýðilega. Þá var viðtal við Ingi-
mar Óskarsson, náttúrufræðing.
Krækilyngið er farið að blómg-
ast hér í nágrenni Reykjavíkur.
Alltaf er gaman að heyra þennan
ágæta náttúrufræðing tala um
jurtir og blóm. Auk þess athugar
hann aldur þorska (12—18 þús-
und þorska á ári), telur hann að
gengið sé á stofn þorsksins með
ofveiði og er það víst vafalaust.
Loks var skemmtilegt viðtal við
Bernharð Stefánsson forseta efri
deildar Alþingis. Bernharð er
fróður, góður, gáfaður og vinsæll
maður. Fleira eitthvað var í þætt
inum og hafi þeir Gestur og Páll
þökk fyrir skemmtun og fróðleik
í vetur.
★
Vilhjálmur S. Vilhjálmsson tal
aði um daginn og veginn, vel að
vanda. Hann er einn af beztu
mönnum í þessum þætti, enda
þótt ég sé honum ekki alltaf sam-
mála. Hann sagði nú að verka-
menn hefðu 900 kr. á viku. Verka
maður sagði mér að hann hefði
1100—1200 kr. á viku. Af hverju
stafar þessi mismunur? Ógn vof-
ir yfir mannheimi, svo mikil að
fólk er hrætt við að eignast börn.
Þetta er satt. — Við höfum 7 sinn
um orðið nær því gjaldþrota á
þessari öld, en alltaf eitthvað orð
ið til bjargar. Hugsandi menn
eru kvíðnir, óttast að erfitt verði
að finna bjargráð. Ræðumaður
sagði réttilega að hin svonefndu
„rokk“-lög væru herfileg engu
síður en „dans“ sá er þeim fylg-
ir. Bar það saman við hina fögrú
og skemmtile^u þjóðdansa. —
„Rokkið" er fundið upp af negr-
um í Vesturheimi og hefur pest
þessi breiðzt út þaðan. Margt
fleira athyglisvert sagði V.S.V. —
Undarlegt þykir mér hversu
margir dásama þetta vor nú. Að
vísu komu hér nokkrir góðir dag-
ar nýlega. en þá voru nætur kald
ar. í Reykjavík hefur vérið fag-
urt veður en víða um land er
vond og hörð tíð og nú er hér
frost á hverri nóttu. Það er langt
frá því að nægilegt sé að sólin
skíni inn um glugga og bílrúður
borgarbúa.
★
Umræður í útvarpssal voru nú
fjörugar og gaman að heyra þar
rætt um spurninguna: „Á að þú
eða þéra og eftir hvaða reglum
sé hvort tveggja gert? Um málið
rætt um spurninguna: „Á að þúa
dóttir er vildi láta unglinga læra
að þéra og þéra kennara sína og
svo forseta, biskup og einhverja
fleiri yfirmenn svo og ókunnugt
fólk — Björn Sigfússon, háskóla-
bókavörður vildi sleppa þéring-
um alveg, sagði hann að alþýða
manna þéraði ekki og að allt gott
kæmi frá alþýðunni. Mikið rétt,
hér eru allir menn alþýða, engir
greifar, barónar, hertogar né aðr
ir aðalsmenn, jafnvel þótt all-
flestir geti rakið ættir sínar til
Gríms hersis úr Sogni. Auðuns
skökuls eða annarra slíkra höfð-
ingja. Helgi Hjörvar, skrifstofu-
stjóri taldi það limlesting á tungu
vorri að hætta að þérast, en þeg-
ar Björn kom síðar með ein-
hverja málfræðilega skýringu
vildi Helgi ekki um málfræði
tala. Helgi varði mál sitt vel og
Frh. á bls. 15.