Morgunblaðið - 08.06.1958, Blaðsíða 23

Sunnuc&igur 8. júní 1958
VORCUNBLAÐfÐ
23

— Eimskip
Framh. af bls. 1
um mikla fjárfestingu að ræða
hjá félaginu. Kvað hann áætlað
að bæði skipin með öllum bún-
aði og með vöxtum af lánum
sem tekin hafa verið til þeirra
muni kosta yfir 82,5 milljón-
ir. Kvað hann Eimskipafélagið
binda miklar vonir við þessi skip
bæði.
Þessu næst vék hann máli sínu
að vörugeymslum félagsins. Það
hefur verið mikið óhagræði í því
fyrir Eimskipafélagið að hafa
vörugeýmslur víðs vegar um bæ-
inn. Á þessu máli hafa orðið stór-
felldar breytingar til batnaðar
með tilkomu nýju vörugeymsl-
ana við Borgartún. Vakti stjórn-
arformaðurinn athygli á því, að
rekstrarhalii á vöruafgreiðslun-
um hafi verið 3,7 millj. árið 1956,
en á árinu 1957 varð halli tæpl.
1 milljón og 900 þúsund krónur.
Er allt kapp lagt á að koma
vörugeymslumálunum í eins gott
horf og frekast er auðið.
Þessu næst hóf Einar Baldvin
Guðmundsson að rekja skatta-
mál Eimskipafélags íslands, en
það nýtur ekki neinna skattfríð-
inda, heldur greiðir skatta og út-
svar með sama hætti og aðrar at-
vinnústofnanir í landinu. Hann
gat þess að árið 1956 hafi verið
lagður eignaskattur á félagið
tæpar 900 þúsund krónur og út-
svar til bæjarsjóðs 1 milljón
króna, eða samtals 1,9 millj. Á
árinu 1957 námu þessi gjöld um
2 milljónum króna, þar af eigna-
skattur tæpar 800 þúsund krónur
og útsvar 1,2 milljónir. Hefur fé-
lagið þannig orðið að greiða
hvort þessara ára um 2 milljónir
króna í beina skatta, sagði stjórn
arformaður. Stóreignaskattur var
lagður á Eimskipafélagið árið
1950 um 2 milljónir króna. Af
þessari skattfjárhæð skuldaði
Eimskipafélagið i árslok 1957
tæpl. 1,2 milljónir.
Þegar lagður var stóreigna-
skattur á Eimskipafélagið á síð-
asta ári, voru hlutabréf félagsins
metin á liðlega hundrað og þre
falt verð, Var félaginu tilkynnt
að það ætti að greiða stóreigna-
skatt vegna hluthafa félagsins að
fjárhæð liðlega 3,8 milljónir
króna. Vakti stjórnarforður at-
hygli á að samanlagður stóreigna
skattur samkvæmt þessum lögum
frá 1950 og 1057 næmi þannig
tæpum 6 miiljónum króna.
Skuidar félagið nú eins og fyrr
getur tæpar 1,2 milljónir af
gamla skattinum og allan nýja
skattinn.
Skýrði hann svo frá, í fram-
haidi af þessu, að skattgreiðendur
stóreignaskatts hefðu bundizt
samtökum til að fá úr því skorið,
hvoit þetta skattgjald fái stað-
ízt og er máisókn byrjuð af þessu
tiiefni.
Þessu næst vék stjórnarfor-
maður máii sínu að vöruflutning-
uffl skipafélagsins og vinnustöðv-
utium. Á árinu 1957 var tvíveg-
is gert verkfall á íslenzka verzl-
unarflotanum. Hið fýrra stóð í 26
daga, en hið síðara í 47 daga.
Kvað hann þessar vinnustöðvanir
hafa orðið Kimskipafélaginu og
raunar öðrum skipafélögurn
mjög kostnaðarsamar. Öll út-
gerðarféiögin höfðu haft algjöra
samstöðu, þ.e. Eimskipafélag ís-
lands, Eimskipafélag Reykjavik-
ur, Jötelar h.f., Skipaútgerð rík-
isins og Steipadeild Sambands ís-
ienzkra samvinnufélaga. Kvaðs*
hann viija skýra íundarmönnum
frá þessu þar sem heyrzt hefðu
raddir úrii, að Eimskipafélagið
hefði beitt sér gegn því að lausn
fengist á vinnudeilunni. Slíkt
væri með öllu tilhæfulaust.
Á árinu 1957 náfriu vöruflutn-
ingar Eimskipafélagsins með eig-
in skipum og leiguskipum rúm-
lega 227 þúsund tonnum. Á árinu
1956 voru þessir flutningar tæp-
lega 277 þúsund tonn. Áttu
vinnustöðvanirnar mestan þátt í
þessum samdrætti og það að
Brúarföss var ekki í förum nema
lítinn hluta ársins.
Farþegatala á árinu var aðeins
4900 en var rúmlega 7200 árið
áður.
Einar B. Guðmundsson vék
máli sínu nokkuð að afkomu fé-
lagsins. Gat hann þess að rekstr-
arkostnaður hefur á undanförn-
um árum stórhækkað en tekjurn
ar aftur á móti ekki að sama
skapi. Gat hann þess, að frá ár-
inu 1951—1957 hefðu tekjur af
skipum félagsins hækkað um 10
milljónir en útgjöld aftur á móti
um 18,3 millj., en ef allur rekst-
urinn væri tekinn en leiguskip-
um sleppt þá kæmi enn óhag-
stæðari útkoma. Gerði hann síð-
an samanburð á gjöldum og tekj-
um félagsins. Gjöldin á árinu
1951 námu samtals 65,6 milljón-
um króna, en á árinu 1957 88,8
milljónum. Tekjurnar á ár-
inu 1951 urðu 78,3 milljónir, en
91.6 milljónir á árinu 1957. Út-
gjöldin hafa þannig hækkað á
þessu tímabili um 232 milljónir,
en tekjurnar um 13,3 milljónir.
Stjórnarformaður kvað félags-
stjórn og framkvæmdastjóra
hafa verið ljóst um langan tíma,
að breytingar þyrftu að fást á
flutningsgjöldum félagsins. Hef-
ur verið unnið sleitulaust að því
að fá leiðréttingar á þessum mál-
um og hefði smávegis leiðrétting
fengizt á árinu 1957, en hún þó
ekki á neinn hátt viðunandi fyrir
félagið.
Hann kvað reikninga félagsins
sýna að tap hefði orðið á rekstri
ársins 1957 liðiega 2 milljónir
króna. En þessi fjárhæð er þó of
lág, því við hana á að bæta út-
svari 1,2 milljónum en sá gjalda-
liður væri færður á varasjóð.
Tapið hefur þannig raunverulega
orðið 3,2 milljónir á árinu. Hann
kvað afskriftir að vísu hafa farið
fram að fjárhæð 6,7 milljónir.
Það má þannig segja að Eim-
skipafélagið hafi á árinu 1957
haft 3,5 milljónir upp í afskriftir.
Taldi hann þessa afkomu félags-
ins þó mun betri eri búast hefði
mátt við, þegar athugaðar eru
allar aðstæður og hin langvinnu
verkföll.
Hann kvað efnahag Eimskipa-
félagsins nú mjög góðan, en
skuldlaus eign félagsins nemur
50.6 millj. Eignir eru að sjálf-
sögðu mun meiri og benti hann
í því sambandi á að öll skip
félagsins 8 að töiu væru aðeins
bókfærð á 23,6 milljónir, og fast-
eignir allar á 8,4 milljónir. Skuld-
laus eign eftirlaunasjóðs nam um
síðustu áramót liðiega 9 miiljón-
um króna.
Einar Baldvin Guðmundsson
kvað mjög erfitt að segja um,
hvaða áhrif lögin um útfiutnings
sjóð o.fl. er nýlega hafa verið stað j
fest, myndu hafa á alla efna-
hagsafkomu og atvinnuþró-
unina í landinu. Mjög erfitt hef-
ur verið um gjaldeyri, en eitt
helzta vandamálið, sem félagið
hefur átt við að etja, hefur verið
að fá yfirfærð útgjöld skipanna
í erlendan gjaldeyri. Ura síðustu
mánaðamót voru lausaskuidir
Eimskipafélagsins erlendis vegna
þessa um 13 millj. króna. Skuld-
ir vegna Fjallfoss og Tungufoss
2,7 milljónir og svo nýju skipin
tvö, sem áætiað er að bæði muni
kosta 82,6 milljónir. Þessar fjár-
hæðir nema samtals 98,3 milljón-
ur. Verði innheimtur 55% gjald-
eyrisskattur af þessari fjárhæð
samkvæmt lögum um útflutnirigs
sjóð nemur útgjaldaaukningin
vegna þessara erlendu skuida
hvorki meira né minna en 54
milljónum. Sagði stjórnarformað-
ur að,Eimskipafélagið hefði snú-
ið sér til Innflutningsskrifstof-
unnar og vakið athygli á þessum
staðreyndum. En að sjálfsögðu
er öllum ijóst, að skapa verður
Eimskipafélaginu eins og raunar
öðrum atvinnufyrirtækjum hér
á landi viðunandi starfsskilyrði.
Ákvarðanir innflutningsskrifstof-
unnar liggja ekki fyrir enn, en
stjórnarformaður kvaðst ekki
öðru trúa, en að þessum málum
verði maett með fullum skiln-
ingi.
Varðandi síðustu tiðindi um
uppsögn samninga Sjómanna-
félags Reykjavíkur sagði stjórn-
arformaður, að það væri vissu-
lega von góðra manna að þau
mál leystust þannig, að ekki
þyrfti til vinnuíJtöðvunar að
koma.
Stjórnarformaður kvað stjórn
Eimskipafélagsins hafa mikinn
áhuga a aukningu hlutafjár
félagsjns til útgáfu fríhlutabréfa,
en láusn hefur ekki fengizt á
þessu. Þá kvað hann hluthafa
Eimskipafélagsins hafa borið
mjög skarðan hlut frá borði og
því legði félagsstjórnin nú til,
að arður verði ákveðinn 10 af
hundraði í stað 4% áður. Kvað
hann félagsstjórn með þessu vilja
sýna hluthöfum, að hún hafi
skilning á máli þeirra. Stjórnar-
formaður lauk máli sínu með því
að ítreka það sem hann áður
hafði sagt, að Eimskipafélagið
þurfi jafnan að hafa aukningu
skipastóls síns í huga, þannig að
Eimskipafélag íslands geti rækt
það hlutverk, sem því hefur verið
fengið. Hann færði starfsmönn-
um félagsins á sjó og landi alúð-
arþakkir fyrir hin miklu og marg
víslegu störf í þágu félagsins,
flutti viðskiptamönnum innan-
lands og utan þakkir þess fyrir
velvilja, sem þeir hafi sýnt og
kvað Eimskipafélagið leggja
áherzlu á sem bezta samvinnu
við þessa aðila, þeim og Eim-
skipafélaginu til farsældar.
Skýrsla félagsstjórnar var
lögð fram á fundinum og verð-
ur ýmissa atriða úr henni getið
hér í blaðinu síðar.
Þegar þetta er skrifað, hafði
stjórnarformaður lokið máli sínu
og lá þá næst fyrir að fjalla um
reikninga félagsins.
Soi'fonías Thorketsson
,,Sú mold er magni hland-
in sem ma&ur fœddist at"
Stutt samtal við Soffonías Thorkelsson
SOFFONÍAS Thorkelsson fyrr-
verandi verksmiðjueigandi í
Winnipeg er nýkominn til lands-
ins ásamt konu sinni frú Sigrúnu.
Undirritaðiir hitti þau hjónin að
máli ekki alls fyrir löngu og
rabbaði við þau á víð og dreif.
Verður fæst af því rakið hér, en
er ég sagði SoffoiKÍasi að ég
myndi birta eitthvað af því í
Morgunblaðinu og ísafold (síðar-
nefnda blaðið sagðist hann fá
vestur) tók hann því vel, og
gat hlýlega vinar síns Valtýs
Stefánssonar ritstjóra.
gömlu landana vestanhafs. „Þeim
líður öllum vel, það bezt ég veit“,
segir Soffonías. „En þeireru alltaf
með hugann heima á gamla
Fróni.“ Ég vík þá talinu að vestur
íslenzku vikublöðunum Heims-
kringlu og Lögbergi og læt í ljósi
aðdáun mína á seiglu þeirra.
Soffonías minnist þá blaðagrein-
ar sem ég skrifaði eitt sinn um
sameiningu beggja blaðanna í
eitt, og segir „að það muni verða
fyrr en síðar“, bætir við „en
hins vegar eigum við enga efni-
lega menn til þess að taka við af
núverandi ritstjórum þegar þar
að kemur“.
Ég spyr hann um Þjóðræknis-
félag íslendinga í Vesturheimi og
segir hann það starfa af lífi og
fjöri, svo sem raunar má sjá 4
hinu ágætatímaritiþess.Númunu
Soffonias og annar maður til vera
þeir einu á lífi af stofnendunum.
• Soffonías segir mér undan og
ofan af kynnum sínum af skáld-
um og rithöfundum, svo sem
Einari H. Kvaran, Káin, Sigurði
Júlíusi Jóhannessyni og emkum
spyr ég hann um Guttorm J.
Guttormsson, sem enn ei á lífi
og mjög ern, en þar sem fá.r
lesendur eru ginkeyptir fyrir
slíku rabbi er víst bezt að ljúka
þessu greinarkorni með því &ð
óska þeim hjönum alls góðs, og
að dvölin hér verði þeim anægju-
leg.
Stefán Rafn.
Soffonías, sem er 82 ára gam-
all, er mjög ern, lítur út fyrir
að vera 20 árum yngri, hann
hefur dvalizt erlendis í 60 ár. og
er nú búsettur vestur á Kyrra-
hafsströnd, að Victoria í Van-
cover B. C. og unir þar hag sínum
vel. Soffonías er eins og kunnugt
er Svarfdælingur, — þeir voru
bræðrasynir hann og vestur-
íslenzka skáldið Þorsteinn Þ.
Þorsteinsson, sem er látinn t'yrir
fáum árum og sem undirritaður
minntist hér í blaðinu á sinum
tíma.
„Þetta er fjórða ferðin mín
heim og senniiega sú síðasta“,
segir Soffonias og brosir. „Sú
mold er magni biandin, sem mað
ur fæddist af“, (Þ. Þ. Þ.). „Ann-
ars höfum við hjónin enga áætl-
un, það getur verið að ég dvetjist
hér svo lengi að fólkið verði
leitt á mér, nú, eða þá ég á fólk-
inu, þó héfi ég hugsað mér að
skreppa norður í land“. Já, þú
ætlar náttúrlega að skoða skóg-
arlundinn þinn, norður þar? „Já,
mig hefði langað til þess, ef það
er ekki allt á kafi í fönn“. Við
skulum vona að hríslurnar þínar
séu svo hévaxnar að þær standi
upp úr.
Ég spyr hann því næst um
Rigningl
Það hýrnaði yfir bændum um
sunnanvert iandið í gær, því loks
virtist aetla að fara að rigna. 1
fyrrinótt var dálítil rigning í sveit
um fyrir austan Fjall, en hún
náði þó ekki hingað t*l Reykjavík-
ur, Laust eftir hádegi í gær var
lítilsháttar úrkoma, þó ekki meiri
en svo að bíeytti á steirii. Hér í
Reykjavík hefur ekki komið diopi
úr tofti síðan 18. maí, en þann
dag var dálítil rigning stutta
stund úr deginum.
a
w/
/ / fjölritarar og
efní 111
ljölritunar.
EinkaumboS Finnbogi Kjnrtansson
Austurstræti 12. — Sími 15544.
Móðir okkar
PETRA GIJÐMUNDSÐÓTTIR
ljósmóðir frá Tungu í Nauteyrarhreppi,
andaðist að Sólvangi, Hafnarfirði 6. þ.m. N
Ásgeir, Jón, Guðmundur og Aðalstoinn.
Móðir mín tengdamóðir og amma
JÓHANNA ARNGRlMSDÓTTIR
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju þriðjudagirtn 10.
þ.m. kl. 1,30. Athöfninni verður útvarpað.
Blóm vinsamlegast afþökkuð en þeim, sem vildu minn-
ast hinnar látnu er bent á líknarstofnanir.
Ásta Sigurðardóttir, Sveinn Öiafssoa,
Uilý Karlsdóttir, Geir Halldórsson,
Tfaeódóra Sveinsdóttir.
Eiginkona mín
KRISTlN JÖNASDÖTTIR
verður jarðsungin frá Fríkirkjunni 9. þ.m. kl. 1,30. Jarð-
sett verður í gamla kirkjugarðinum. Athöfninni í kirkj-
unni verður útvarpað.
Blóm vinsamlegast afþökkuð, en þeim, sem minnast
vilja hinnar látnu er hent á Dvalarheimili aldraða sjó-
manna.
Guðmundur Andrésson.
Faðir minn
HELGI GUÐMUNDSSON
verður jarðsunginn frá Fríkirkjunni þriðjudaginn 10.
þ.m. kl. 3 e.h. Jaröað verður í gamla kirkjugarðinum.
Guðrún Helgadóttir.
Útför eiginmanns míns
HJARTAR JÓHANNSSONAR
skipasmiðs, frá Bildudal,
verður gerð frá Fossvogskirkju miðvikudaginn 11. þ.m.
kl. 2 e.h. Athöfninni verður útvarpað.
Vilborg Sölvadóttir.
Útför mannsins míns og föður okkar
STEFÁNS BJARNASONAR
skipaeftirlitsmanns/
fer fram frá ísafjarðarkirkju mánudaginn 9. júní kl. 2 e.h.
Guðrúit Helgadóttir, dætur og tengdasynir