Morgunblaðið - 12.11.1958, Blaðsíða 3

Miðvik'udagur 12. nóv. 1958
MORGVNBL'AÐIB
3
Örar úrsagnir úr danska
kommúnistaflokknum
KAUPMANNAHÖFN, 11. nóv. — Einkaskeyti frá Páli Jónssyni. —
Danska blaðið Information segir í dag að flóttinn frá danska
konimúnistaflokknum sé í algleymingi. Það er ekki nóg með það
að fiöldi einstaklinga endursendi stjórn flokksins meðlimaskírteini
sín, heldur eru þess og nokkur dæmi, að heilar flokksdeildir ganga
sameiginlega úr flokknum. Getur blaðið þess að tvær deildir í
Kaupmannahöfn hafi sagt sig nær allar úr flokknum.
Það er og sérstaklega óþægi-
legt fyrir kommúnistaflokkinn,
að mestur hluti trúnaðarmanna
hans á vinnustöðvum í Kaup-
mannahöfn, hefur gengið úr
flokknum. Stafar þetta m. a. af
því, að þeir voru samstarfsmenn
Aksels Larsens, sem nú hefur
verið sviptur öllum völdum.
Flokksdeildirnar í Suður-Jót-
landi hafa lýst sig mótfallna of-
sóknunum gegn Larsen. Kveðast
þær muni fylgja stefnu hans, en
hafa ekki gengið úr flekknum.
Þar er á ferðinni nýtt vandamál
fyrir hina nýju stjórn flokksins,
hvort hún eigi að þola uppreisn
flokksdeildanna, eða reka þær úr
flokknum, þegar þær sýna mót-
þróa.
Nú er svo komið, að þeir fáu
menntamenn, sem ekki sögðu
skilið við kommúnistaflokkinn
eftir atburðina í Ungverjalandi,
hafa kvatt hann.
Aksel Larsen, hinn hart
leikni foringi flokksins, hélt
ræðu í dag í Árósum. Hann
sagði m. a.: — Ég læt ekki*
lengur skipa mér fyrir, hvaða
skoðanir ég eigi að hafa. Ég
veit ekki hvort ég verð rekinn
úr kommúnistaflokknum, en
ég hef engin áform á prjón-
unum um að stofna nýjan
flokk.
Þótti ekki sannað að
rótarálslyfið hefði valdið
uppskerubresti
I HÆSTARÉTTI hefur Skeljung-
ur hf. verið sýknaður vegna
skaðabótamáls, er Jón Rögn-
valdsson, garðyrkjubóndi að
Skrúð í Borgarfirði, höfðaði gegn
fyrirtækinu, að upphæð rúmlega
57,000 krónur auk vaxta frá 1.
janúar 1953.
Forsaga málsins er á þá leið,
að Jón Rögnvaldsson keypti árið
1951 sótthreinsunarefni hjá Skelj
ungi, sem þá hét Shell á íslandi,
til notkunar við sótthreirisun á
mold í gróðurhúsi sínu. Efni
þetta var talið óskaðlegt gróður-
húsaplöntum, ef rétt væri með
farið og leiðarvísir látinn fylgja.
Taldi Jón Rögnvaldsson að í einu
og öllu hafi verið farið eftir þeim
notkunarreglum, sem þar er
greint frá. Þó brá svo við að upp-
skeran í gróðurhúsi þessu eyði-
lagðist að mestu leyti og taldi
Jón Rögnvaldsson sýnt að það
væri af völdum lyfsins.
Málið var síðan sótt og varið
í héraði. Lyf það, sem hér um
ræðir, er nefnt D-D Soil Fumi-
gant og er ætlað til eyðingar rót-
aráls. Er lyfinu dælt ofan í jarð-
veginn með þar til gerðum tækj-
um. Var það gert fyrstu daga
janúarmánaðar 1951 í tómata-
gróðurhús. Um mánaðamótin
janúar-febrúar var hafinn undir-
búningur að því að gróðursetja
tómatplöntur, eftir að jarðvegur-
inn hafði verið pældur upp.
Þrem dögum eftir að plöntun var
lokið drápust tómataplönturnar
vegna þess að stönglar þeirra og
blöð brunnu. Taldi Jón Rögn-
valdsson þetta stafa frá gufunum
frá rótarálsefninu. Enn pældi
garðyrkjubóndinn upp jarðveg-
inn til að flýta fyrir uppgufun
lyfsins og aftur voru tómat-
plöntur settar niður í gróður-
húsið. Þær döfnuðu vel fyrst í
stað, en að nokkrum vikum liðn-
um hljóp í þær kyrkingur og tók
fyrir vöxt þeirra. Uppskeran
varð aðeins rúmlega 1600 kg. í
stað 7,500, er hann taldi að orðið
hefði, ef uppskeran hefði ekki
brugðizt svo hrapallega. Enn
taldi Jón Rögnvaldsson, að upp-
skerubresturinn ætti rót sína að
rekja til eitrunar í jarðveginum
af völdum rótarálslyfsins. Þessu
mótmælti Skeljungur hf., og
benti á reynslu þá, er fenginn
væri af notkun lyfsins hér á
landi og í öðrum löndum. Væri
það með öllu skaðlaust, ef rétt
væri með farið, en það kvaðst
Skeljungur draga í efa.
Sérfræðirígar voru kvaddir til
þess að kanna allar aðstæður og
skiluðu þeir mjög ýtarlegu áliti.
Áður hafði Jón Rögnvaldsson
lagt fram skaðabótakröfur sín-
ar á hendur Skeljungi í máli
þessu.
Þegar dómur feéll í málinu í
undirrétti, segir m. a. svo í dóms-
forsendum: „Allmikið brestur á
að lögfull sönnun sé fengin um
rétta notkun lyfsins af hálfu
stefnanda. Þykir verða að telja
ósannað að rótarálslyfið hafi
valdið uppskerubresti stefnanda,
þannig að telja megi stefnda
(Skeljungj bótaskyldan. Til álita
virðist helzt koma að telja mætti
stefnda bótaskyldan að því er
varðar plöntur þær, sem stefn-
andi telur að drepizt hafi af guf-
unni af lyfinu, en þegar þess er
gætt, að í leiðarvísinum er nægj-
anlega varað við eituráhrifum af
gufunum af lyfinu, að bent er
þar á þörf góðrar uppgufunar
þess áður en sáð sé eða gróður-
sett, og loks, að greinilegur þef-
ur var af lyfinu í gróðurhúsinu,
þegar plöntur þessar voru flutt-
ar inn í þau, þykja ekki efni
standa til að gera stefnda ábyrg-
an fyrir þessu tjóni“.
Úrslit málsins í héraði urðu
því þau, að krafa Skeljungs um
sýknu, var tekin til greina.
í Hæstarétti urðu úrslit máls-
ins á sama veg, en þar segir m. a.
í forsendum dómsins: ......Eigi
er nægilega í Ijós leitt, hverjar
orsakir lágu til uppskerubrests
áfrýjanda (Jóns Rögnvaldsson-
ar), er í málinu greinir. Þegar
af þessari ástæðu ber að stað-
festa héraðsdóminn“.
Málskostnaður var látinn nið-
ur falla í héraði og eins fyrir
Hæstarétti.
Rússagildi annað
kvöld
STÚDENTAFÉLAG Háskólans
heldur árshátið sína í Sjálfstæð-
ishúsinu annað kvöld og hefst
hún kl. 7 síðdegis. Verður þar
margt til skemmtunar að vanda,
er háskólastúdentar fagna nýjum
stúdentum og bjóða þá velkomna
í sinn hóp. Aðalræðumaður verð
ur Guðmundur Benediktscsn hdl.,
en magister bibendi dr. Guðni
Jénsson prófessor.
Stjórn Scúc’entafélags Háskól-
ans skipa aú Benedikt Blöndal
stud. jur., formaður, Knútur
Bruun, stud jur., gjaldk°ri, Freyr
Ófeigsson stud. :ur., ritari, Magn-
ús Bjarnfreðsson stud oecon og
Bjarni Beintainsson stud. jur.
Séra Georges Pire, belgískur klerkur, er hlaut friðarverðlaun
Nóbels, sést hér á myndinni með líkan af einu Evrópu-þorpi
sínu. Á bak við hann er uppdráttur af Evrópu, er sýnir stað-
setningu þorpanna.
Ekki aðeins laun, heldur
hvatning til aukinna dáða
Belgíski presturinn Þakkar friðarverðlaun
Huy í Belgíu, 11. nóv.
(Reuter). —
KAÞÓLSKI presturinn sr.
Georges Pire, sem í gær
var sæmdur friðarverðlaun-
Mozart-mvnd
*
i Stjornubioi
NOKKRUM sinnum hafa komið
hér kvikmyndir, sem byggðar
eru á ævi frægra tónskálda, svo
sem Chopins, Schumanns og
Schuberts, svo dæmi séu nefnd.
Nú er komin mynd, sem fjallar
um Mozart eða seinasta kaflann
í ævi hans.
Myndin er falleg og glaðleg,
eftir því sem verið getur, þar sem
um svo raunaleg endalok er að
ræða, eins og urðu hlutskipti
meistarans Mozarts.
I myndinni er ágætur söngur
og heyrast þar nokkur heil söng-
lög, en oft vill það bregða við í
hinum svokölluðu hljómlistar-
myndum að ekki heyrist nema
tætingur úr sönglögum eða öðr-
um tónverkum.
Söngurinn og hljómlistin er
ágæt, enda fjalla þar um ágæcir
aðilar, en myndin er þýzk að upp
runa. Annars má segja að ýmsir
hafa orðið fyrir vonbrigðum af
kvikmyndagerð Þjóðverja ef‘:ir
stríðið, þvi áður stóðu þeir mjög
framarl. í þeirri grein. En margt
bendir til þess að Þjóðverjar séu
búnir að ná sér nokkuð á strik
í þessum efnum og er þaðan að
vænta góðra kvikmynda í fram-
tíðinni.
Mozart-myndin í Stjörnubíói
er vel þess verð að sjá hana og
mun hún sérstaklega kærkomin
hl j ómlistarunnenúum.
um Nóbels, sendi í dag svar
skeyti til Nóbels-nefndar
norska stórþingsins. Skeyt-
ið hljóðaði á þessa leið:
„Ég er mjög hrærður.
Ég sendi yður þakklæti mitt
og tek verðlaununum. Ég
skil þessi verðlaun ekki að-
eins sem lausn, heldur hvatn
ingu tii aukinna dáða í þágu
friðarins. Sendi Norðmönn-
um þakkir mínar, því að
þeir hafa tekið vel undir
bænir mínar“.
Faðir Pire kveðst muni fara til
Osló þann 10. des. til að taka á
móti verðlaununum sem nema
214 þúsund sænskum krónum, og
kveðst hann ætla að nota það fé
til að reisa sjötta Eviópu-þorp-
ið sitt fyrir flóttafólk.
Presturinn er 48 ára og hefur
í 20 ár fórnað sér við hjálparstarf
fyrir flóttafólk í Evrópu. Hefur
hann með hinni mestu þraut
seigju komið upp fimm smábæj-
um, þar sem flóttafólki eru aftur
sköpuð mannleg lífsskilyrði. Sér-
stök áherzla er lögð á það, að
flóttafóíkið einangrist ekki, eins
og það gerir í flóttamannabúðun-
um, heldur samlagist smámsam-
an umliverfi sínu.
Fyrsta Evrópu-þorpið sitt
reisti faðir Pire við Aachen í
Vestur-Þýzkalandi, annað er við
Bregenz í Austurríki, það þriðja
við Augsburg í Bæjarlandi og
verið er að koma upp Evrópu-
þorpum við Briissel i Belgíu og í
Luxemburg. Sjötta Evrópu-þorp
prestsins verður reist í Noregi og
mun kallast Önnu Frank-þorpið.
STAKSl EliVAR
Mistókst
endurskipulagningin?
Þjóðviljinn skrifar um það i
forystugrein í gær, að verðbólgu-
braskararnir séu nú sem fjöl-
mennastir á ferðinni, enda eigi
þeir aðgang að stórlánum í bönk-
unum, þeir festi svo féð í fast-
eignum, þar sem það varðveitist
á meðan peningarnir falla í
verðgildi. Svo festi þeir einnig
fé í vörubirgðum, sem hækki svo
í verði með fallandi gildi krón-
unnar o. s. frv. Þetta er ekki
mjög fögur lýsing, sem Þjóðvilj-
inn gefur þarna á bankastarf-
seminni, eins og hún er í land-
inu, að hans dómi nú í dag. En
er það ekki komið i kring,
að Þjóðviljamenn ásamt félög-
um sínum eru búnir að „endur-
skipuleggja bankastarfsemina í
landinu?“ Menn úr stjórnar-
flokkunum settust í æðstu banka-
stjórastöður til þess að tryggja
yfirráð vinstri flokkanna yfir
bönkunum. Hvernig má það þá
vera að eftir þessa marglofuðu
og blessuðu „endurskiplagn-
ingu“ skulu þau ódæmi eiga sér
stað sem Þjóðviljinn talar um?
Vitaskuld er þetta hjal um
verðbólgubraskara og banka-
starfsemi ein vitleysa frá upp-
hafi til enda en þetta er aðeins
tilfært hér sem dæmi um það,
hvernig allt stangast á í herbúð-
um stjórnarblaðanna.
Það er ákaflega auðvelt verk
að skella allri skuldinni á óstjórn
inni yfir á einhverjar ímyndað-
ar fígúrur, sem heita verðbólgu-
braskarar í dag og eitthvað ann-
að á morgun en það er það sem
Þjóðviljinn og félagar hans eru
sífelldlega að gera.
Óögur sjálfslíking
Þjóðviljinn birtir forystugreln
í gær, sem hann kallar „stefnu
SjáIfstæðisflokksins“. Greinin
hefst á þessum orðum:
„Að undanförnu hefur ein
verðhækkunin dunið yfir annarri
meiri. Allt hefur hækkað í verði,
fyrst erlendu vörurnar, síðan
þær innlendu og vísitalan sýnir
að dýrtíðin hefur magnazt örar
en nokkru sinni síðan gengið var
lækkað 1950“.
Hverju er Þjóðviljinn að lýsa
með þessu? Ekki er hann að lýsa
„stefnu Sjálfstæðisflokksins“, því
hér er Þjóðviljinn að lýsa því
sem gerzt hefur í tíð núverandi
stjórnar. Þetta voru kátleg penna
glöp hjá Þjóðviljanum að lýsa
þróuninni í peningamálunum nú
á síðustu árum með því að aug-
lýsa slíkt sem „stefnu Sjálf-
stæðisfIokksins.“
Hvenær
st j órnarandstaða?
Þjóðviljinn er ekki einn um
það í gær að birta skoplegar
forystugreinar, heldur er Tíminn
líka á þeirri línunni. t gær segir
blaðið, að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi i undanfarin 20 ár verið
„lengst af í stjórnarandstöðu".
Þetta reynir Tíminn að rökstyðja
með einhverjum húndakúnstum,
sem orðum er ekki eyðandi að.
En það er eitt, sem alltaf hefur
verið athyglisvert við Framsókn-
arflokkinn, að hann hefur sífellt
verið í stjórnarandstöðu, jafnvel
þó hann hafi átt ráðherra í stjórn,
n e m a þegar forsætisráðherr-
ann var úr hans hópi. Menn
muna að á tíma fyrri ríkisstjórn-
ar, ólmuðust blöð flokksins gegn
ríkisstjórninni, þó Framsóknar-
menn ættu þar mikla aðild að,
eingöngu vegna þess að forsætis-
ráðherrann var annar en sá, sem
þeir óskuðu. Nú þegar forsætis-
ráðherrann er Hermann Jónas-
son, þá er öðru máli að gegna.
Þá leggjast Framsóknarmenn
undir öll jarðarmen.