Morgunblaðið - 22.01.1959, Síða 6

*
6
MORCVNRT AÐIÐ
Fimmtudagur 22. jan. 1959
Dagsbrúnarmaður skrifar um
15 ára athafnaleysi komm-
únista í stjórn Dagsbrúnar
KOMMÚNISTARNIR í Dagsbrún
hafa nú haft stjórn félagsins í
sínum höndum í meira en 15 ár.
Þess vegna er ekki ófróðlegt að
virða það fyrir sér hvað aðhafzt
hefur verið á þessum árum í mál-
efnum félagsins. Stjórnin hefur
sagt mörg stór orð á þessu tíma-
bili, mikið hefur átt að fram-
kvSéma félaginu og verkamönn-
um til heilla. En hvað hefur verið
gert?
Einhvern veginn er það nú svo
að mér er það nærtækast að
minnast á húsbyggingarmál fé-
lagsins. Það er nú búið að tala
svo lengi um það án þess að
nokkuð hafi verið gert, að ég og
fleiri erum orðnir langeygðir eft-
ir framkvæmdunum. Víðs vegar
um bæinn eiga ýmis önnur verka
lýðsfélög myndarleg félagsheim-
ili, en hið stóra og volduga
félag verkamanna Reykjavíkur,
stærsta stéttarfélag landsins, á
enn ekki þak yfir höfuðið — og
þó má ekki gleyma bröggunum
austur í sveit, en um þá mun ég
ræða hér síðar.
Dagsbrún eignaðist árið, sem
hún varð fimmtug, ágæta lóð
undir félagsheimili á Skólavörðu-
holtinu. Það var Reykjavíkurbær,
sem færði félaginu lóðina í til-
efni þessa afmælis. Var hér raun-
verulega um að ræða endurtekn-
ingu eða frekari áréttingu sams
konar atburðar er átti sér stað
10 árum áður á 40 ára afmæli
félagsins.
20 milljóna hús fyrir 20 þúsundir
En í síðara sinnið var þó öllu
meira aðhafzt en hið fyrra: Það
var skipuð húsbyggingarnefnd.
Ástæðan var svo sem ærin, þar
sem stjórnina vantaði tiifinnan-
lega skrautfjóður í hattinn, eitt-
hvað meira til að státa af en fyrir
var.
Og nú átti svo sannartega að
hefjast aantía. Neíndin skyidi
starfa af fuilurn kraíti og finna
út leiðir til fjáröflunar, láta
teikna húsið og að lokum: sjá um
byggingu þess. Þetta leit nú svo
sem ekki dónalega út. Lóðin var
á bezta stað og mikill hugur í
stjórn félagsins að láta nú hend-
ur standa fram úr ermum. Ár-
angurinn? Jú, hann er ekki ófag-
ur. í sjóði eru um 20 þús. kr.,
sem söfnuðust á afmælisdaginn
og verið er að teikna húsið.
Þegar fulltrúar lýðræðissinna í
Dagsbrún spurðust fyrir um það
nýlega á fundi í félaginu hvers
vegna húsbyggingarmálið væri
ekki komið lengra áleiðis en raun
er á, svaraði Eðvarð Sigurðsson,
ritari og talsmaður stjórnarinnar,
því til, að gjörsamlega óhugsandi
væri að ræða um slíkt mál. — Við
ætlum að byggja hús, sem mun
ekki kosta minna en 20 millj. kr.,
en eigum aðeins 20 þús. kr. í
sjóði. Það æiti hver maður að sjá
fávizku þeirra manna, sem um
þetta spyrja, þegar þetta er at-
hugað. Það er augljós fávizka að
spyrja um þetta mál, hvað þá
heldur að vænta svars!
Já, Eðvarð karlinn er ekkj al-
veg ómögulegur, þegar haun er
að sannfæra okkur Dagsbrúnar-
menn á félagsfundum. En þegar
hann hafði svarað þessu, sagði
hann það vera einhuga vilja
stjórnar félagsins, að hefja undir-
búning að byggingu hússins. En
þar þarf stórt átak til, sagði hann
— og hefur sjálfsagt einhvern
tíma logið meiru. Einhverjum
hefði þó ekki þótt það nein goðgá,
að húsið yrði byggt í áföngum og
miða þá við getuna hverju sinni
Sjóðurinn, sem stjórnin eyddi í
pólitíska ævintýrið sitt til þess að
fella ríkisstjórnina árið 1955,
hefði kannski farið langt með
fyrsta áfangann.
Minnismerki stórhuga hugsjóna-
manna
Nú, en til þess að láta hlutina
heita eitthvað tók stjórnin sig til
í andlitinu einn daginn íyrir
nokkrum árum og hóf gagnmerk-
ar framkvæmdir í byggingarmál-
um og er þá komið að einum
kynlegasta kaflanum í starfssögu
þessarar stjórnar Dagsbrúnar.
Þessir ágætu menn keyptu sem
sé land austur í Biskupstungum,
7. grein
nánar tiltekið að Stóra-Fljóti. Á
landi þessu, sem er í fæðingar-
og uppeldissveit fyrrv. formanns,
Sigurðar Guðnasonar, ákváðu
þeir að reisa sumardvalarheimili
Dagsbrúnarmanna. Og ekki var
nú svo sem lágkúruleg fram-
kvæmd þessarar ágætu hugmynd-
ar þeirra: þeir keyptu þrjá gamla
og ryðgaða herbragga, sem staðið
höfðu árum saman á Kambabrún,
rifu þá og fluttu austur á sælu-
staðinn. Þar reistu þeir tvo þess-
ara bragga sér til dundurs á einu
sumri eða svo. Soru þá tíðar
ferðir milli Reykjavíkur og sælu-
staðarins. Þeim r'élögum entist
ekki tími til þess að reisa nema
tvo bragga, sem fyrr segir, svo
þeir fundu það ágæta ráð að
stinga þeim þríðja inn í annan
hinna. Og svo styttist dagur og
sumarið kvaddi hma sólbrenndu
hugsjónamenn, sem með svo mik-
illi ánægju höfðu eytt sumrinu
í veðursæld sælustaðarins. Hler-
um var slegið fyrir glugga og
hurðir sumardvalarheimilisins og
ákveðið að halda áfram starfinu
við fyrsta hentugt tækifæri.
En tíminn leið og ekki kom
tækifærið. Ekki þó vegna þess að
Guði almáttugum þóknaðist ekki
að láta koma nýtt sumar, og sól-
skin, heldur entist hinn brúni hör
undslitur ekki til þess að minna
hugsjónamennina á það að vori
hve mikil dýrðin hefði verið í
sælulandinu sumarið áður.
Kosningasnatt og héraðsflótti
Og enn leið tíminn og ekkert
gerðist í þessum byggingarmál-
um félagsins fremur en öðrum og
ekkert hefur enn gerzt. Til gam-
ans má geta þess að fyrir kosn-
ingarnar 1956 var jeppabíll fél-
agsins í nær stanzlausum kosn-
ingaferðum fyrir frambjóðéndur
kommúnista um land allt, en
athugulir menn urðu þess varir
að einn var sá staður, sem forð-
azt var að koma of nálægt:
Biskupstungurnar. Segja menn
að kommarnir í stjórn félagsins
vilji sem minnst af Biskupstung-
unum vita þótt þetta ævin-
týri þeirra hafi ekki enn a. m.
k. orðið til friðslita milli þeirra
og Sigurðar sómamanns Guðna-
sonar.
Nújæja, ætli l»að sé nú vert
að tala meira um þessi hús-
byggingarmál Dagsbrúnar-
stjórnarinnar að sinni. En það
skulu þeir ágætu menn vita
að fullvíst er að stuðnings-
menn B-listans, lista lýðræð-
issinna í Dagsbrún, munu ekki
alveg þegja um þetta mál þótt
þeir fái heldur fá svör
frá stjórn félagsins um þau.
Þessi mál jafnt og önnur
nauðsynjamál félagsins verða
miskunnarlaust rifjuð upp
hvenær sem tækifæri gefst og
ég er líka sannfærður um að
það mun áður en langt líður
bera þann árangur að annað-
hvort verður stjórnin að hefj-
ast handa í alvöru,, en vera
ekki með svona fáránlega vit-
leysu eins og braggabygging-
ar austur í sveitum á kostnað
félagsins, eða þá að aðrir
verða til þess kvaddir að
hrinda málinu í framkvæmd
og það tel ég nú ekki ósenni-
legt að verði fyrr en varir.
Listi lýðræðissinna í
stjörnarkosningunum
í Dagsbrún
N.K. LAUGARDAG og sunnudag
fer fram kosning stjórnar og
trúnaðarráðs í Verkamannafélag-
inu Dagsbrún. Lýðræðissinnar
hafa lagt fram eftirfarandi lista í
þessum kosningum og er það B-
listi:
Aðalstjórn
Jón Hjálmarsson, form., Ing-
ólfsstræti 21A; Jóhann Sigurðs-
son, varaformaður, Ásgarði 19;
Kristínus Arndal, ritari, Heiðar-
gerði 35; Daníel Daníelsson, gjald
keri, Þingholtsbraut 31; Magnús
Hákonarson, fjármálaritari, Garðs
enda 12; Tryggvi Gunnlaugsson,
Digranesvegi 35; Gunnar Sigurðs
son, Bústaðavegi 105.
Varastjórn
Guðmundur Jónsson, Bræðra-
borgarstíg 22; Sigurður Þórðar-
son, Fossag. 14; Karl Sigþórsson,
Miðtúni 68.
Stjórn Vinnudeilusjóðs
Sigurður Guðmundsson, Freyju
götu 10A; Guðmundur Nikulás-
son, Háaleitisvegi 26; Sigurður
Sæmundsson, Laugarneskamp 30.
skrifar ur
daglegq íífinu

Smygi og svartamarkaðs-
brask.
NÝLEGA var gerð gangskör að
því að kæra þær verzlanir
í Reykjavík, sem sannað var að
seldu tyggigúmmí. Kom þá í ljós,
að sökudólgarnir þurftu aðeins
að neita að segja nvaðan tyggi-
gúmmíið væri komið og greiða
1000 krónur í sekt. Svo mildum
augum er litið á slíkt lögbrot á
íslandi.
Þessi undarlega en því miður
almenna afstaða íslendinga gagn-
vart smygli og svartamarkaðs-
braski — afstaða, sem að því er
virðist, er ólík afstöðu flestra
nágrannaþjóða okkar, er lýti á
okkur, sem aðnr hljóta að veita
athygli. Víðast annars staðar er
það alitinn mikill blettur á mann
orði hvers manns ef hann hefur
komið nálægt slíku athæfi, og við
það fást ekki þeir, sem viija vera
álitnir sæmilega heiðarlegir. Hér
leggur almenningsálitið aftur á
móti mildan dóm á slík afbrot,
og sæmilega „heiðarlegt" fólk
vílar ekki fyrir sér að eiga slík
viðskipti. Oft kemur mér í hug
saga, sem erlendur maður sagði
frá íslandi, þegar ég heyri eitt-
hvað, sem ber vitni um þennan
siðgæðisskort okkar.
Sínum augum lítur hver
á silfrið.
HANN var staddur hér að sum-
arlagi, í hópi ferðamanna frá
mörgum Evrópulöndum. Eitt
kvöldið ákváðu þeir að fara út
að skemmta sér og var vísað á
Hótel Borg. Er varla voru þeir
búnir úr fyrsta glasinu, þegar
klukkan var orðin hálf tólí, og
gamanið búið.
Þetta var björt og fögur sum-
arnótt, og þegar út var komið,
röltu útlendingarnir suður að
Tjörn. Fyrst komu þeir að Iðnó,
en af músíkinni, sem barst það-
an út, réðu þeir að þarna mundi
vera brúðkaupsveizla og sneru
frá.
Rétt á undan þeim röltu
þrjár prúðbúnar stúlkur suð-
ur með Tjörninni. Mennirnir
ávörpuðu þær og þær tóku
glaðlega undir kveðjuna. í
augum þessara útlendu manna
gat þetta aðeins táknað eitt.
Þarna lónuðu ungar stúlkur
á götunni um miðnæturleytið og
tóku kveðju ókunnugra karl-
manna. Eftir nokkur orðaskipti
tóku þeir sig út úr hópnum,
Grikkinn, Frakkinn og Luxem-
borgarinn og upp hófust fjörug-
ar samræður. Eftir langa stund
sagði einn þeirra allt í einu:
„How much in dollars?" Þessu
var ekki illa tekið, en eftir mikl-
ar málalengingar kom misskiln-
ingurinn í ljós; það sem stúlkurn-
ar vildu með því að gefa sig
á tal við bláókunnuga útlend-
inga um miðja nótt, var að fá
dollara á svartamarkaðsverði.
Og svo lauk sögumaður frá-
sögn sinni þannig:
— Götustelpur, það fyrirbrigði
þekktist alls staðar og kemur
engum á óvart. En ungar stúlkur
í svartamarkaðsbraski! Slíkri sví-
virðu hafði hann hvergi kynnzt
Já, sínum augum lítur hver á
silfrið — og siðgæðið.
Annað skautasvell.
MAÐUR nokkur, sem býr í smá-
íbúðahverfinu, kom að máli
við Velvakanda og langaði til að
koma hugmynd á framfæri .
Þannig er mál með vexti, að
knattspyrnufélagið Víkingur hef
ur verið að koma sér upp vslli
inni í smáíbúðahverfi og hefur
hvatt íbúa hverfisins til að laggja
fram sinn skerf til að þessi völl-
ur komist upp. Það væri því vel
þegið, ef félagið gerði íbúunum
þann greiða í staðinn að sprauta
völlinn, svo krakkarnir í hverfinu
gætu verið þar ,á skautum og
þyrftu ekki að fara niður í bæ
og alla leið vestúr á íþróttavöll
inn á Melunum. Þarna er stórt
hverfi og margir krakkar, svo
varla er hætta á að svellið yrði
ekki notað.
Varastjórn
Þórður Gíslason, Meðalholti 10;
Hreiðar Guðlaugsson, Ægissíðu
107.
Endurskoðendur
Guðmundur Kristinsson, Sörla-
skjóli 17; Guðmundur Sigurjóns-
son, Baldursgötu 28.
Til vara
Jón Sigurðsson, Kársnesbraut
13.
Trúnaðarráð
Aðalsteinn D. Októsson, Ljós-
vallag. 28; Agnar Guðmundsson,
Bjarnarstíg 12; Ágúst Guðjóns-
son, Hólmgarði 13; Albert Hans-
son, Flugvallarv. Flugvallarhótel;
Ásgeir Þorláksson, Suðurlandsbr.
26; Baldvin Baldvinsson, Klepps-
"vegi 38; Bjarni Gottskálksson,
Bústaðavegi 83; Björgvin Magnús
son, Suðurlandsbr. 116; Björn
Sigurhansson, Holti, Seltjarnar-
nesi; Brynjólfur Magnússon, Laug
arneskamp 65; Daníel Daníelson,
Þinghólsbraut 31; Einar Einars-
son, Skúlag. 62; Einar Þ. Jóns-
son, Gufunesi við Vesturlandsbr.;
Eliseus Jónsson, Hólmgarði 31;
Emil Helgason, Barmahlíð 51; Ey
steinn Guðmundsson, Shellvegi
10; Geir Þorvaldsson, Sogavegi
200; Gísli P. Jóhannsson, Vestur-
götu 66; Guðbjörn Árnason, Hæð-
argarði 2; Guðbjörn Jensson,
Hjallavegi 5; Guðjón Jóhannes-
son, Bræðraborgarst. 55; Guðjón
Þorsteinsson, Þingholtsstræti 15;
Guðmundur Franklínsson, Lauga
læk 19; Guðmundur Jónsson,
Bræðraborgarstíg 22B; Guðmund
ur Kjartansson, Hringbr. 41; Guð-
mundur Kristinsson, Sörlaskjóli
17; Guðmundur Nikulásson, Háa-
leitisvegi 26; Guðmundur H. Sig-
urðsson, Freyjugötu 10A; Guð-
mundur Sigurjónsson, Báldursg.
28; Guðmundur Stefánsson, Kárs-
nesbr. 34; Guðmundur Steinsson,
Ránarg. 3A; Guðröður Eiríksson,
Stórholti 25; Gunnar Erlendsson,
Lokastíg 20; Gunnar Steinþórs-
son, Langagerði 106; Gunnlaugur
Jónsson, Sogavegi 26; Gunnþór
Bjarnason, Hverfisg. 102A; Gunn-
ar Sigurðsson, Bústaðav. ^105; Hall
dór Þ. Briem, Bergstaðastr. 20;
Halldór Runólfsson, Nóatúni 18;
Hallgrímur Guðmundsson, Stang-
arholti 28; Hannes Sveinsson,
Fossvogsbl. 51; Haukur Guðna-
son, Veghúsastíg 1; Haukur Hjart
arson, Sogavegi 42; Haukur J.
Sigurðsson, Ásgarði 111; Helgi
Ágústsson, Mávahlíð 12; Helgi
Eyleifsson, Snorrabraut 35; Helgi
Kristjánsson, Birkimel 8; Helgi
Þorláksson, Fálkag. 21; Hjörtur
Bjarnason, Sogavegi 148; Hreið-
ar Guðlaugsson, Ægissíðu 107;
Hörður Þórðarson, Höfðaborg 95;
Höskuldur Helgason, Hverfisgötu
60; Ingi B. Þorsteinsson, Réttar-
holtsvegi 49; Jóhann Benedikts-
son, Birkimel 6; Jóhann Jónatans
son, Hauksstöðum, Seltjarnar-
nesi; Jóhann Sigurðsson, Ásgarði
19; Jón Þ. Eggertsson, Suður-
landsbraut 29E; Jón Hjálmars-
son, Ingólfsstræti 21A; Jón
Hjálmarsson, Efstasundi 97; Jón
Hþjgaard, Suðurlandsbr. 94; Jón
Jónasson, Langholtsv. 18; Jón
Sigurðsson, Kársnesbr. 13; Jónas
Guðberg Konráðsson, Ásgarði
145; Jósef Sigurðsson, B-götu 7
við Breiðholtsveg; Jörundur Sig-
urbjarnason, Sörlaskjóli 84; Karl
Sigþórsson, Miðtúni 86; Knútur
Ragnarsson, Hlégerði 4, Kópav.;
Kristínus Arndal, Heiðargerði 35;
Kristján Lýðsson, Karlag. 13;
Lárus Ólafsson, Melgerði 29;
Magnús Guðlaugsson, Lauftúni
við Grandaveg; Magnús Hákon-
arson, Garðsenda 12; Magnús
Jónasson, Njálsgötu 104; Magnús
Waage, Ásgarði 61; Magnús Þórð-
arson, Hólmgarði 18; Ólafur
Skaftason, Baugsvegi 9; Ólafur
Vigfússon, Hávallag. 17; Óskar
Haraldsson, Suðurg. 7; Páll Ingi
Guðmundsson, Stórholti 21; Pét-
ur H. Pétursson, Freyjug. 32;
Ragnar Ólafsson, Njálsg. 79; Rós-
mundur Tómasson, Laugarnes-
vegi 66; Sigurbjartur Guðmunds-
son, Háteigsv. skála 5; Sigurður
Guðmundsson, Freyjug. 10A; Sig-
urður Guðmundsson, Grettisg. 44;
Framh. á bls. 19