Morgunblaðið - 22.01.1959, Page 19

‘Fimmtudaerur 2-2: iar». 4959
morgvnblaðib 19
Vísitala framfærslukqstnaðar .. Vísitala tímákaúps verkamanna . Vísitala tímakaups iðnaðar- 1. febr. 1958 191 100.0 1. júní 1958 193 105.0 1. okt. 1. 1958 217 116.2 marz 1959 202 109.9 þróunin myndi stefna í átt að 20 til 30% verðbólguaukningu á ári hin næstu ár, ef ekki yrðu gerðar gagngerar ráðstafanir til stöðv- unar á verðbólgunni.
100.0 105.0 112.5 106.4
Vísitala kaupmáttar tímakaups 100.0 103.9 102.3 103.9 T ækkun verðlags og kaupgjakls En það er ekki nóg að stöðva verðbólguþróunina við það kaup
Vísitala kaupmáttar tímakaups 100.0 103.9 99.0 100.6
verkamannakaup verið 21%
Fruntvarp stjón.jrinnar
Framháld af bls. 1.
vöruverðs ög verðlaekkana, erí 'að
því er 10 stig snertir til lækkunar
tekna launþega og framleiðenda.
Skipta verð á fiski
breytist
1 nýgerðum samningum milli
útvegsmanna og sjómanna er nú
í fyrsta skipti gert ráð fyrir því,
að skiptaverð á fiski til sjómanna
skuli breytast með breytingum á
kaupgreiðsluvísitölu. í samræmi
við þessi samningsákvæði er í
frv. gert ráð fyrir slíkum breyt-
ingum á skiptaverði til bátasjó-
manna og því fiskverði, sem afla-
verðlaun togarasjómanna eru
miðuð við. í framhaldi af því hef-
ur einnig þótt eðlilegt, að breyt-
ingar verði á afurðaverði til
— Mikojan
Framhald af bls. 11
vissu, að „skríllinn“ í þessu til-
felli voru flóttafólk, sem hafði
orðið að flýja undan rússneskum
skriðdrekum.
í San Francisco var Mikoyan
annars gamansamur. Hann sagði
í einni ræðu sinni frá áramóta-
veizlu hjá Krúsjeff í Kreml. Þar
hafði Krúsjeff allt í einu sagt
upp úr eins manns hljóði: —
Hann Mikoyan segir mér að sig
langi að skreppa til Ameríku. Mig
langar til að vita, ætlar hann að
setjast þar að eða koma aftur
heim. Þii hafði Tompson sendi-
herra Bandaríkjanna í Moskvu
svarað: — Ef Mikoyan sezt að í
Bandaríkjunum, þá verður ekki
liðið svo eitt ár, að hann verður
orðinn milljónamæringur.
★
Næst flaug Mikoyan til Los
Angeles og í þeirri stóru borg
dvaldist hann mest í Hollywood.
Sat hann veizlu kvikmyndajörf-
ursins og milljónamæringsins,
Eric A, Johnston. Hann heilsaði
upp á Sofiu Loren og bauð henni
að koma til Rússlands. Einnig
hitti hann kunnan gamanleikara
Bandarískan, að nafni Jerry
Lewis, sem kallaði Rússann
Mikka. Mikki svaraði með því að
kissa Jerry Lewis á kinnina.
Síðan flutti Mikoyan ræðu fyr-
ir stóriðj uhöldum í Beverley
★
Þann 15. janúar sneri Mikoyan
svo aftur til New York. Hann
heimsótti Sameinuðu þjóðirnar,
ræddi við Dag Hammarskjöld,
skoðaði hið stóra vöruhús Macy í
34 stræti.
Loks fór hann til Washington
og ræddi tvisvar við Dulles utan-
ríkisráðherra og loks við Eisen-
hower forseta. Hefur lítið verið
skýrt opinberlega frá þeim við-
ræðum. Þær fóru að sjálfsögðu
fram með hinni mestu vinsemd
og handaböndum á báða bóga.
Líklegt þykir þó, að þessir for-
ustumenn Bandarikjanna, hafi
verið nokkru kröfuharðari en
bandarísku milljónamæringarnir
um að Mikoyan gerði svolítið
meira en að brosa. Þeir munu
hafa spurt hvaðá breytingar
væru líklegar á stefnu Rússa,
sem gerðu samkomulag í kalda
stríðinu hugsanlegt. Virðist sem
Mikoyan hafi orðið fátt um svör.
★
Bandaríkjamenn hafa nú um
alllangt skeið neitað að sitja stór
veldafund með Rússum, nema á-
kveðin viðfangsefni verði tekin
fyrir og að einhverjar líkur séu
fyrir samkomulagi.
Þrátt fyrir það, að Mikoyan
hafi ekkert nýtt komið fram með
í Ameríkuför sinni telja stjórn-
málafréttaritarar, að bros hans
og blíðmæli ætli að hafa þau
áhrif að Bandaríkjastjórn muni
vilja reyna stórveldafund um
heimsvandamálin, slíkur fundur
getur þó verið tvíeggja. Bros og
blíðmælgi eru ágæt í sjálfu sér,
en ef brosið er bara uppgerðar-
grín og blíðmælin innantóm. Ef
ráðstefnan yrði árangurslaus er
hætt við að af því kynni að leiða
enn meiri tortryggni en áður.
bænda samkvæmt kaupgréiðslu-
vísitölu jafnoft og samtímls” og
breytingar verða á kaupi laun-
þega vegna breytinga á vísitölu.
Frumvarpið gerir ráð fyrir, að
laun þau, sem greidd verða á
tímabilinu frá 1. febrúar til 30.
apríl samkvæmt kaupgreiðslu-
vísitölu 175, verði framvegis tal-
in grunnlaun. Á þessi laun mun
síðan greidd verðlagsuppbót frá
og með 1. maí. í sambandi við
þessa breytingu gerir frv. ráð
fyrir því, að tekinn sé upp nýr
grundvöllur að útreikningi fram-
færsluvísitölunnar. Veruleg breyt
ing hefur orðið á neyzluvenjum
almennings, síðan grundvöllur
gildandi vísitölu var ákveðinn, en
hann er í aðalatriðum miðaður
við neyzlurannsókn, sem gerð
var árin 1939—40. Þess vegna
hefur kauplagsnefnd í samráði
við Hagstofuna gert nýja neyzlu
rannsókn. Er nú gert ráð fyrir, að
sá nýi grundvöllur, sem fengizt
hefur með þessari neyzlurann-
sókn, verði látinn taka gildi 1.
marz nk., og ætti því að mega
telja hina nýju vísitölu gefa raun
hæfari og réttari mynd af verð
breytingum þeim, sem eiga sér
stað, en núgildandi vísitala
mundi gera. Mun á næstunni
verða gefin út ýtarleg skýrsla um
hinn nýja vísitölugrundvöll og
þá neyzlurannsókn, sem hann er
byggður á.
Kaupmáttur launa
Ef athuguð eru þau áhrif, sem
gert er ráð fyrir, að frumvarpið
hafi á kaupgreiðsluvísitölu og
framfærsluvísitölu og þannig á
kaupmátt launa verkamanna og
iðnaðarmanna, verður niðurstað-
an þessi:
— Listi Dagsbrúnar
Framh. af bls. 6.
Sigurður Gunnarsson, Hverfisg.
68A; Sigurður Steindórsson, Rétt-
arholtsvegi 57; Sigurður Sæ-
mundsson, Laugarneskamp 30;
Sigurður Þórðarson, Fossagötu
14; Sigurður Þórðarson, Tungu
við Suðurlandsbr.; Sigurgeir
Steinsson, Ránarg. 3A; Skúli
Benediktsson, Ránarg. 6; Stein-
berg Þórarinsson, Gnoðavogi 70;
Sumarliði Kristjánsson, Lauga-
læk 17; Torfi Ingólfsson, Mel-
gerði 3; Tryggvi Gunnlaugsson,
Digranesvegi 35; Vigfús R. Elías-
son, Njörvasundi 20; Þórður Gísla
son, Meðalholti 10; Þorgrímur
Guðmundsson, Sörlaskjóli 17;
Þorsteinn Magnússon, Borgar-
holtsbraut 4.
Varamenn í trúnaðarráð
Brynjólfur Brynjólfsson, Laug-
arnesv. 55; Eiríkur E. Einars-
son, Háagerði 41; Eyjólfur Finns-
son, Tómasarhaga 41; Guðmund-
ur Björnsson, Bergstaðastræti 20;
Gunnar Gunnarsson, Seljalands-
vegi 12; Halldór Blöndal, Baugs-
vegi 25; Haukur Antonsson, Suð-
urpól 4; Ingólfur Guðmundsson,
Karlag. 17; Jens Kristjánsson,
Hagamel 32; Jón R. Hansen,
Lindarg. 13; Jón M. Jónsson, Hafn
arstræti 16; Kristján Bjarnason,
Grettisg. 4; Kristján Nielsen,
Njálsgötu 49; Martin H. Ander-
sen, Efstasuudi 25; Páll Bjarna-
son, Skipasundi 46; Pétur Kr.
Pétursson, Breiðholtsvegi 13;
Sveinn Stemsson, Ásvallag. 28;
Tryggvi Guðjónsson, Hofteigi 34;
Valgeir Ingimundarson, Njörva-
sundi 20.
Samkvæmt þessu mun kaup-
máttur tímakaups verkamanna
og iðnaðarmanna 1. marz nk. eða
eftir að ráðstafanir frumvarpsins
eru komnar til framkvæmda
verða 1.6% meiri en hann var í
október sl. Miðað við 1. október
1958 reynist kaupmáttur tíma-
kaups beggja þessara stétta einn-
ig hafa aukizt 1. marz nk., hjá
verkamönnum um 3.9% og hjá
iðnaðarmönnum um 0.6%.
Fylgdi í kjölfar bjarg-
ráðanna
Fyrr í greinargerðinni segir
svo:
Sá grundvöllur, sem lagður var
að hallalausum rekstri útflutn-
ingsframleiðslunnar með setn-
ingu löggjafarinnar um útflutn-
ingssjóð á sl. vori, raskaðist mjög
verulega á síðari hluta ársins. í
lögunum var gert ráð fyrir 5—7%
almennri kauphækkun, sem koma
skyldi til framkvæmda 1. júní
1958, en á móti því kom, að ekki
skyldi verða hækkun á kaupi
vegna hækkunar kaupgreiðslu-
vísitölunnar um næstu 9 stig.
Bætur þær, sem útflutningsat-
vinnuvegunum voru ákveðnar,
voru við það miðaðar, að þær
gætu greitt hið hækkaða kaup-
gjald. Hins vegar var vitað, að
framfærsluvísitala myndi hækka
um 19 stig í frámhaldi af setn-
ingu löggjafarinnar, þ.e. um 10
stig umfram þá hækkun, sem
bætt var með 5—7% kauphækk-
uninni. Því var í raun og veru
skotið á frest til haustsins að
ráða fram úr nokkrum hluta
þess vanda, sem við var glímt,
þegar löggjöfin um útflutnings-
sjóð var sett á sl. vori. Var það
gert með hliðsjón af því, að mik-
ilvæg þing stéttarsamtaka átti að
halda með haustinu, og ætlun
fyrrverandi ríkisstjórnar var að
hafa samráð við stéttasamtök-
in um það, hvernig snúast bæri
við þeim vanda, er óleystur var.
Grunnkaupshækkanir á
s. 1. ári
En þegar fram á haustið kom,
reyndist vandamálið mun meira
en ætlað hafði verið, þar eð
kaupgjald hækkaði á sl. sumri
mjög verulega umfram þá kaup-
hækkun, sem fólst í löggjöfinni
um útflutningssjóð. Grunnkaup
verkamanna hækkaði um 9.5%
og grunnkaup flestra annarra
stétta um 6%. Hinn 1. september
hækkaði kaupgreiðsluvísitala þar
að auki um 2 stig. í október var
hækkunin á kaupi verkamanna
frá því í maí orðin 16.2% eða
10.7% umfram það, sem ráðstaf-
anirnar sl. vor voru miðaðar við,
og hjá flestum öðrum stéttum
var hækkunÍR orðin 12.5% eða
7.1% umfram það, sem útflutn-
ingssjóðslögin gerðu ráð fyrir.
Við þá hækkun var verð land-
búnaðarafurða við ársverðlagn-
ingu þeirra í september sl. mið-
uð. Hinn 1. desember hækkaði
kaupgreiðsluvísitalan í 202 stig,
og hækkaði kaupgjald þá enn um
9.2%. Síðan hefur því almennt
hærra en það kaup, sem útflutn-
ingsbætur voru miðaðar við á sl.
vori, og annað kaup 17% hærra.
Þessi nýja kauphækkun frá 1.
des. 1958 hefur þegar haft nokk-
ur áhrif á verðlag landbúnaðar-
afurða og annarrar innlendrar
vöru og þjónustu og mun hafa
meiri og vaxandi áhrif á næst-
unni, ef ekki verður að gert. Á-
ætlað hefur verið, að ef ekkert
væri gert til að stöðva þessa þró
un, en bætur til útflutningsat
vinnuveganna auknar eins og
með þyrfti, og yfirfærslu- og inn
flutningsgjöld hækkuð nægilega
mikið til að standa undir þeim
bótum, mundi framfærsluvísital-
an vera komin upp i a.m.k. 270
stig og kaupgreiðsluvísitalan upp
í 253 stig 1. nóv. 1959. Þetta svar
ar til 23% hækkunar á vísitölu
framfærslukostnaðar og 25%
hækkunar á kaupgreiðsluvísitölu
á einu ári. Þessar öru víxlhækk-
anir verðlags og kaupgjalds
mundu ekki stöðvast af sjálfu sér
á næsta ári, og ekki heldur úr
þeim draga. Þvert á móti bendir
allt til þess, að þær yrðu örari og
örari, þegar fram í sækti, og að
gjald og verðlag, sem nú er kom-
ið á. Augljóst er, að útflutnings-
atvinnuvegirnir geta ekki staðið
undir þeirri hækkun kaupgjalds,
sem orðið hefur síðan útflutnings
bætur þeim til handa voru ár
kveðnar á sl. vori. Til úrbóta er
um tvær meginleiðir að velja.
Hin fyrri er sú að hækka bætur
til útflutningsframleiðslunnar
sem því svarar, er tilkostnaður
hennar hefur aukizt síðan útflutn
ingsbæturnar voru ákveðnar síð-
ast, og leggja ný gjöld á lands-
menn til þess að afla tekna til að
greiða hækkun bótanna. Hin leið-
in er sú að lækka tilkostnað út-
flutningsframleiðslunnar með al-
mennri lækkun kaupgjalds og
verðlags, þannig að ekki þurfi
að hækka þær bætur, sem hún
fær nú greiddar. Þá þyrfti heldur
ekki að hækka þau yfirfærslu-
og innflutningsgjöld, sem lögð
eru á innfluttar vörur og seldan
gjaldeyri til þess að standa
straum af greiðslu útflutnings-
bótanna.
Ríkisstjórnin hefur ákveðið að
leggja til við Alþingi, að síðari
kosturinn verði tekinn.
S ólar-kaffi
fagnaður ísfirðingafélagsins, verður í Sjálfstæðis-
húsinu sunnudagskvöld 25. þ.m. kl. 8,30 s.d.
• Bæjarins bestu skemmtikraftar
• Aðgangur aðeins 50 kr.
Aðgöngumiðasala og borðpantanir á föstudag kl.
5—7 e.h.
lSFIRÐINGAFÉLAGID
Hjartkær eiginmaður minn, faðir og tengdafaðir
ERIC ERICSSON
lézt í Landsspítalanum 17. þ.m. Ákveðið er að jarðar-
förin fari fram frá Fossvogskirkju mánudaginn 2. febrú-
ar kl. 1,30 e.h.
Jarðarförinni verður útvarpað.
Signe, Inger og Hilmar.
Hjartkær eiginmaður minn
HARALDUR LfFGJARNSSON
skósmiður, Laugavegi 65, andaðist hinn 20. þ.m.
Fyrir hönd vandamanna.
Lára Jónasdóttir.
Jarðarför eiginmanns míns og föður okkar
dUÐJÓNS GUÐMUNDSSONAR
Laugarnescamp 34,
er andaðist þann 13. janúar, fer fram frá Fossvogs-
kirkju föstudaginn 23. janúar kl. 10,30 árdegis.
Blóm vinsamlega afbeðin.
Jóhann Jóhannesdóttir og synir.
Jarðarför eiginmanns míns
STEFÁNS SKÚLASONAR
afgreiðslumanns
fer fram frá Fossvogskirkju föstud. 23. jan. kl. 2 e.h.
Athöfninni verður útvarpað.
Blóm afbeðin, en þeir sem vildu minnast hins látna er
bent á blindrafélagið Grundarstíg 11
Sveinborg Símonardóttir.
Hjartans þakkir til allra nær og fjær sem vottað hafa
vinsemd og virðingu við fráfall
MAGNÚSAR VALDIMARS FINNBOGASONAR
bónda frá Reynisdal.
Vandamenn
Hugheilar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug
við andlát og útför
GUÐMUNDAR JÓNSSONAR
hreppstjóra frá Valbjarnarvöllum.
Þórunn Jónsdóttir,
Sigríður Guðmundsdóttir, Sigþór Þórarinsson.
Innilegustu þakkir færum við þeim, sem auðsýndu
okkur hluttekningu við fráfall og jarðarför
ÞÓRARINS STEFÁNSSONAR
Stefán Lomfjörð, dætur og aðrir vandamenn.