Morgunblaðið - 19.02.1959, Side 3

Fimmtudagur 19. fel)r. 1959
MORGVNBLÁÐIh
3
merkilegar. í s'líku stórslysi felst
mikil aðvörun fyrir þá sem eftir
lifa um alla þá fyrirhyggju, sem
framvegis er unnt að viðhafa.
Við þökkum öllum þeim mörgu
innlendu og erlendu mönnum,
sem af fórnfýsi, hugrekki og at-
orku tóku þátt í hinni víðtæku
leit sem að skipinu var gerð.
Við sendum útgerðarstjórn og
eigendum skipsins í Hafnarfjarð-
arbæ einlæga. samúðarkveðj u.
En fyrst og fremst, einkum og
sérstaklega viljum við í okkar
veikleika votta syrgjandi ástvin-
um hinna látnu manna einlæga
samúð og dýpstu hluttekningu í
þeirra sáru sorg. Foreldrar og
börn, eiginkonur, unnustur, syst-
kyni, frændur og annað venzla-
fólk á þar hlut að máli.
Við viljum biðja Guð vors
lands, Drottin allsherjar, sem við
tilbiðjum og trúum á, að senda
öllu hinu syrgjandi fólki sinn
styrk og veita því sína vernd svo
Þingmenn risu úr sælum og vottuðu með þvíminningu áhafnarinnar á Júlí virðingu sína.
Við kvedjum hinar föllnu
hetjur í nafni þjóðarinnar með
virðingu og jb akklæti
Þeirra, sem fórust með Júlí, minnzt á
Alþingi í gær — Ræða forseta sam-
einaðs þings, Jóns Pálmasonar
ER FUNDUR hafði verið settur
í sameinuðu Alþingi í gær ávarp-
aði forseti sameinaðs þings, Jón
Pálmason, þingheim og mælti á
þessa leið:
í dag komum við alþingismenn
saman af óvenjulega hörmulegu
tilefni, því að nú er talið víst,
eftir víðtæka leit úr lofti og á sjó
í 8 daga, að botnvörpuskipið Júlí
frá Hafnarfirði hafi farizt með
allri áhöfn á Nýfundnalandsmið-
um í ofveðrinu þann 8. þ. m.
Hafa þar horfið í hafsins djúp 30
hraustir menn úr liði okkar sjó-
mannastéttar.
Togarinn Júlí var talinn eitt á
meðal ágætustu skipa í þeim
flokki okkar fiskiskipaflota, sem
ber nafnið Nýsköpunartogarar.
Hann var fullgerður á árinu 1947
og var 657 brútto smálestir að
stærð, útbúinn fullkomnustu ör-
yggistækjum.
íslenzka þjóðin vill hafa frið
við aðra menn. Hún er friðsöm
þjóð. Þó á hún í árlegu stríði
vegna sinna örðugu atvinnuvega.
Það stríð er háð við hamfarir
náttúrunnar á sjó og landi: Ofsa-
storma, stórhríðar, þokur og
dimmviðri, hafís, vatnsföll og
annan háska. í þeirri baráttu hafa
margir íslendingar látið lífið fyrr
og síðar í hættulegum ferðalög-
um í okkar illviðrasama landi og
á síðari árum ekki sízt í viðskipt-
unum við okkar þýðingarmestu
samgöngutæki á landi ,sjó og í
lofti og einnig okkar nýjustu
vinnuvélar.
En í fremstu víglínu okkar
lands stendur sjómannastéítin,
sem sækir bjargræði þjóðarinnar
í djúp hafsins við strendur lands-
ins og á fjarlægum fiskimiðum.
Hún getur á öllum tímum órs bú-
izt við örðugu stríði við ólgandi
hafrót, enda þótt okkar veiðiskip
hafi á síðari árum orðið mikiu
stærri og fullkomnari að öllum
öryggisútbúnaði en áður hefur
þekkzt.
Það er líka svo, að nálega ár-
lega eru stærstu skörðin höggvin
í það víglið íslendinga. sem á
sjónum heyir baráttuna.
Undanfarna daga hefi ég og
fleiri hugsað aftur í tímann til
þess atburðar er gerðist 8. febrúar
1925 þegar einhver ægilegasta
stórhríð sem komið hefur á þess-
ari öld skall á, fyrri hluta dags,
yfir allt Norður- og Vesturland.
f. þeim ósköpum fórust 2 full-
komnustu togarar, sem þjóðin átti
þá, vestur á Halamiðum. Fórust
með þeim 68 manns. Víðs vegar á
landinu varð þá manntjón og
miklir fjárskaðar.
Ég nefni þetta nú vegna þeirra
einkennilegu örlaga, að sama
mánaðardaginn, þann 8. febrúar
34 árum síðar, varð það hörmu-
lega manntjón, sem veidur okkur
sorg í dag.
Síðasta skeytið sern frá Júlí
barst heyrðist að kvöldi þann 8.
þ. m. og allt bendir til, að það
sama kvöld hafi skipið farizt. Þá
var ofviðrið mest og mörg önnur
íslenzku skipin komust i mikinn
háska og voru sum tsept komin.
Alltaf síðan hefur skipsins ver-
ið leitað af skipum og flugvélum
og það með mikilli fórnfýsi og
dugnaði. Ástvinir skipsmanna og
þjóðin öll hefir eigi viljað gefa
upp síðasta vonarneistann þar til
allt um þraut. En nú virðist öll
von úti um það, að nokkur hafi
bjargazt. Leit flugvélanna og
skipanna hefur náð yfir 70 þús-
und fersjómílna svæði.
Á skipinu var 30 manna skips-
höfn, flest ungir menn og hraust-
ir. Hinn yngsti þeirra var 16 ára
en sá elzti 48 ára. Flestir 20—30
ára.
Af þessum mönnum voru 19
frá Reykjavík, 5 frá Hafnarfirði
og 6 frá öðrum stöðum á landinu.
Tólf heimilisfeður voru í þessum
hóp og sem láta eftir sig konu
og börn. 39 börn samtals innan
15 ára aldurs eru föðurlaus ef'.ir
þetta sorglega slys. Margir áttu
foreldra á lífi og er sumf af því
fólki einmana eftir.
Þann hörmulega atburð sem
hér hefur orðið harmar þjóðin öll.
Missir 30 hraustra manna er
mikið áfall. Við sem hér erum
saman komin kveðjum hinar
föllnu hetjur í nafni þjóðarinnar
með virðingu og þakklæti fyrir
mikið og gott ævistarf. Minning-
arnar um þá og þann atburð, að
þeir féllu á vígvellinum eru
Jón Pálmason, forseti samein-
aðs Albingis, flytur minningar-
ræðuna í gær.
að það geti tekið hinum þungu
örlögum, sem að höndum hafa
borið, með sálarró og hugrekki.
Og að öllu þessu harmandi fólki
verði fært að hugga sig við minn-
ingarnar um hinar horfnu hetjur
og vonirnar um það að fá síðar
að hitta þessa sína ástvini á landi
lifenda.
Ég bið háttvirta alþingismenn
að taka undir orð mín með því að
rísa úr sætum.
★
Er þingmenn voru setztir aftur
tilkynnti forseti sameinaðs þings,
að ákveðið hefði verið, að dag-
skrármálin yrðu tekin út af dag-
skrá, og sagði fundi slitið.
Sjópróf út af meintri aðstoð
við Þorkel mána á hættustund
HJÁ borgardómaraembættinuhér
í Reykjavík hafa farið fram sjó-
próf út af meintri aðstoð togar-
ans Marz við Þorkel mána á Ný-
fundnalandsmiðum i mannskaða-
veðrinu mikla. ísleifur Árnason
fulltrúi borgardómara hefir
stjórnað prófum þessum, sem hóf-
ust á mánudaginn og lauk í gær.
Skipstjórinn á Marz hafði gefið
skýrslu á mánudaginn og skýrt
frá því að kallið, sem komið hafði
frá Þorkeli mána um kl. 11 á
sunnudagsmorgun, hafði verið
þess efnis að skip, er væru nær-
stödd væru beðin að koma til
hans. Ennfremur upplýsti skip-
stjórinn, að það hefði ekki verið
eftir beinni ósk skipstjórans á
Þorkeli mána að Marz fylgdist
með honum til Reykjavíkur, held
ur hafi það verið samkomulag
milli þeirra skipstjóranna. Sigur-
geir Pétursson skipstjóri á Marz
sagði að Þorkeli máni hefði verið
í mikilli hættu er Marz kom að
honum og kvaðst telja að ef sama
veður hefði haldizt á heimleið-
inni, eins og það var þá, hefði
skipið g^tað komizt i svipað
hættuástand og áður.
Skipstjórinn á Þorkeli mána,
Marteinn Jónasson, skýrði frá því
við sjóprófin, að þegar hallinn
hefði verið mestur á skipi hans,
hefði það verið í fullkominni
hættu. — f sambandi við það at-
riði að björgunarbátunum var
sleppt, sagði hann að svo þungur
hafi annar þeirra verið orðmn og
djúpsigldur er hann kom í sjóinn,
að aðeins hafi staðið tvö borð
upp úr sjónum.
Skipaskoðunarstjóri ríkisins, er
var við sjóprófin, hafði beint
þeirri fyrirspurn til Marteins
skipstjóra, hvort hann teldi að
það myndi auka sjóhæfni skipa
á borð við Þorkel mána ef fjar-
lægt væri afturmastur, björgun-
arbátar og bátadavíður og fá í
staðinn „200 prósent gúmmíbáta"
og lítinn léttbát.
Skipstjórinn svaraði því hik-
lausttil að sú væri skoðun sín, —
og slík ráðstöfun myndi í engu
rýra öryggi skipshafnar frá því
sem er nema síður sé. Marteinn
upplýsti einnig að það hefði ver-
ið skoðun manna á togaranum,
að léttar handaxir væru heppi-
legastar til þess að berja af klaka.
Hann upplýsti einnig að það
hefði verið þegjandi samkomulag
milli skipstjóranna að togar-
arnir skyldu fylgjast að heim.
Hann kvaðst ekki hafa óskað sér-
staklega eftir samfylgd við Marz
og taldi sig ekki mundu hafa
sett skipshöfnina í neina hættu
þótt hann hefði siglt heim án
fylgdar, — og hefði hann ákveðið
siglingarstefnu skipsins án tillits
til þess hvort Marz myndi þá
fylgjast með skipinu eða ekki.
Að lokum sagðist skipstjórinn á
Þorkeli mána vilja ítreka fyrri
framburð sinn um það, að þegar
togarinn hafi verið kominn út úr
kuldabeltinu, hafi hann ekki talið
skipið í neinni hættu á heim-
leiðinni, jafnvel þótt vont veður
hafi verið. — Sjóprófunum lauk
í gær.
STAKSTUNAR
Vetrkalýðurinn er
þreyttur á skruminu
Á meðan vinstri stjórnin fór
með völd hélt hún uppi sífelldu
skrumi um það, að hún miðaði
stefnu sína og allar aðgerðir við
„hagsmuni verkalýðsins“. Hún
þóttist ennfremur hafa „samráð
við verkalýðssamtökin“ um allar
meiriháttar framkvæmdir í efna
hagrsmálum landsmanna.
En hver var svo niðurstaðan af
öllu þessu skrumi?
Hún varð enginn önnur en sú,
að efnahagsmálakukl vinstri
stjórnarinnar bitnaði ekki eins
harkalega á neinum og einmitt
verkalýðnum og öllum almenn-
ingi í landinu. Hinar gífurlegu
skattaálögur voru fyrst og fremst
lagðar á neysluvarning fólksins
og birtust að sjálfsögðu í stór-
hækkuðum framfærslukostnaði
og þverrandi kaupmætti launa.
Það sætir því vissulega engri
furðu þótt verkálýðurinn sé orð-
inn þreyttur á skrumi og skjalli
vinstri flokkanna og eilífum lof-
orðum þeirra um að hafa „sam-
ráð“ við hann og samtök hans
um hitt og þetta. Sannleikurinn
er lika sá, að þegar Sjálfstæðis-
menn birtu tillögur sínar um það,
hvernig snúist skyldi við vand-
ræðunum, sem vinstri stjórnin
leiddi yfir þjóðina þá tók allur
almenningur þeim mjög vel, þrátt
fyrir það, að þær fælu í sér
nokkrar byrðar á þjóðina fyrst í
stað. En með þeim var sannleik-
urinn sagður.
Alþýðvisambandsþingið
felldi Hermann
Sú staðreynd er líka athyglis-
verð, að það var 26. þing Alþýðu-
sambands íslands, sem felldi
vinstri stjórn Hermanns Jónas-
sonar. Hinn mikli vinstri hertogi
kom sjálfur á fund þess til þess
að fá eins mánaðar frest til þess
að finna þau „úrræði“ í efnahags-
málunum, sem vinstri stjórn hans
hafði ekki fundið í hálft þriðja
ár. Auðvitað hefur Hermann bú-
izt við því að „koma, sjá og sigra“
eins og Rómverjinn forðum.
Hann hafði lofað verkalýðnum
að hafa „samráð" við hann og
liann hafði stuðning ráðherra
kommúnista og Alþýðuflokksins
í ríkisstjórn sinni við hinn
umbeðna frest.
Þrátt fyrir þetta varð niður-
staðan sú, að Alþýðusambands-
þingið hafnaði tilmælum hins
mikla veiðimanns nær einróma.
Hann fékk ekki eins mánaðar-
frest til þess að finna „úrræðin".
Að þessum staðreyndum kunn-
um gekk Hermann Jónasson á
fund annars þings, Alþingis ís-
lendinga og lýsti falli stjórnar
sinnar. Þing Alþýðusambands ís-
lands hafði fellt hana. Það varð
niðurstaðan af „samráðum" hans
við verkalýðinn.!!
„Réttlæti“ Framsóknar
Alþýðublaðið ræðir í gær
ástandið í kjördæmamálinu áður
en hiutfallskosningar voru upp-
teknar 'í tvímenningskjördæm-
unum sumarið 1942. Bendir það
á, að í kosningunum 1953 hefði
Framsóknarflokkurinn fengið tvo
þingmenn kjörna í Skagafirði á
902 atkvæði þar ef hlutfallskosn-
ingar hefðu ekki verið teknar þar
upp, en 1008 atkvæði hefðu eng-
an þingmann fengið. í Eyjafirði
hefði Framsókn fengið tvo þing-
menn á 1265 atkvæði en 1473
hefðu engan þingmann fengið
þar. t Rangárvallasýslu hefðu 722
atkvæði tryggt Framsókn tvo
þingmenn en 907 atkvæði hefðu
engan þingmann fegið.
„Þetta er það réttlæti, sem
Framsóknarmenn berjast fyrir“,
segir Alþýðublaðið síðan.