Morgunblaðið - 11.04.1959, Page 3

Laugardagur 11. april 1959
MORCVNBLAÐIh
3
Merkileg sýning á mikilli gjöf
ÞAÐ er mikil og falleg sýning,
sem nú stendur yfir í Þjóðminja-
safninu. Með nokkrum orðum
vildi ég leyfa mér að vekja at-
hygli þeirra, sem enn hafa ekki
séð sýninguna að láta það ekki
dragast öllu lengur, því henni
mun ljúka um helgina. Sá minnsti
Vottur um þakklæti er við getum
sýnt Ásgrími fyrir hans miklu
gjöf er að skoða sýninguna og
njóta hennar. Mikið hefur verið
skrifað um Ásgrím og verk hans,
en þó er grunur minn sá, að síðari
kynslóðir muni drjúgum bæta þar
við. Ásgrímur Jónsson ævi hans
og starf, bíður enn sinnar doktors
ritgerðar. Enginn listamaður hef-
ur gefið þjóð sinni jafn
fagurt ævistarf. Flestir listamenn
okkar hafa lært af verkum hans,
hrifizt af listrænum verðmætum
þeirra og hans ótömdu sköpunar-
gleði. Ungir málarar munu enn
sem fyrr sækja til Ásgríms and-
lega næringu, aukið áræði,
dirfsku og þor, og fordæmi hans
mun um alla framtíð veita þeim
er vilja, kjark, uppörvun og sann
an manndóm.
Ásgrímur er tákn okkar um
manninn sem aldrei lét bugast,
hvorki af lágkúrulegum sjónar-
miðum múgsálarinnar, né annar-
legum hávaða „autómatlistarinn.
ar“, þessu andlega „narkomaní“
samtíðarinnar. Nóbelskáldið okk-
ar hefur sagt að ekkert sé eins
erfitt og að vera manneskja. Ás-
grímur var hið sjaldgæfa fyrir-
bæri, einsdæmið um snillinginn
og heilsteyptan persónuleika í
senn. Það sem Ásgrímur sagði og
skrifaði um listina og lífið hefur
því miður ekki breyzt sem skyldi.
Það eru nefnilega svo margar
truflandi stöðvar á svipaðri
bylgjulengd. En verk hans munu
lifa, og um aldir mun þjóðin
sækja.í þau upprunalegan lífs-
kraft, stolt sitt og gleði.
f blaði menntamálaráðherra,
Alþýðublaðinu, birtist fyrir
skömmu viðtal við 60 ára gaml-
an mann, sem föndrað hefur lítils
háttar með liti og pensil. Þessi
vesalings maður er haldinn þeirri
ónáttúru sem sálarformyrkvun
kallast, og lýsir sér í því að afrek
annarra verða honum eitur í bein
um. Það er líkt og maðurinn hafi
skyndilega fengið blæðingu á
heilann, slíkt er rugl hans um
list Ásgríms. Ef til vill er slíkt
,,gums“ og viðtal þetta er, bezt
geymt í þögninni og Alþýðu-
blaðinu, en höfundum þess vildi
ég vinsamlega benda á, að hversu
skrautlegar sem skítaflugurnar
eru, þá mun þeira aldrei tak-
ast að stöðva gæðinginn á sprett-
inum.
Ég get ekki lokið svo við þessa
grein, að ég ekki lýsi undrun
minni yfir tómlæti og þögn Ríkis-
útvarpsins í sambandi við þessa
sýningu. Minnst einnar
klukkustundar dagsskrá hefði
sæmt viðburði sem þessum.
Þögnin og tómlætið er móðgun
við hlustendur, og um leið minn-
ingu eins höfuðsnillings okkar í
myndlist. Þessi merkilega sýning
er gjöf til þjóðarinnar allrar, og
er því einn mesti listviðburður í
sögu hennar. Og fyrir marga þá
sem úti á landsbyggðinni búa,
hefði áreiðanlega verið kærkom-
ið útvarpsefni greinargóð lýsing
á þeim listaverkum, sem nú er að
sjá í Listasafni ríkisins.
Ævistarf Ásgríms er ævintýrið
um ljós heimsins, ljós íslands,
hinn ljósfjallaða brigðula bláma
þess, sál þess og líf.
Það er Íslandssinfónían í litum.
Veturliði Gunnarsson.
STAKSTEII\IAR
Fáll Fampichler
Tónleikar Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar n.k. þriðjudag
Flutt verða tvö verk, sem ekki hafa heyrzt hér
áður. — Stjórnandi Páll Pampichleo*
Hólmfríður Þorláksdóttir
Minningarorð
HÖFUNDUR Njálu segir um
Bergþóru, að hún væri drengur
góður. Þau orð koma mér fyrst
í hug, þegar Hólmfríður Þor-
láksdóttir er kvödd. Vinföst og
rausnarleg, hjálpsöm við bág-
stadda, einörð og hreinskilin,
gædd ríkri sjálfstæðisþrá og
höfðingslund og síðast, en ekki
sízt, umhyggjusöm húsmóðir —
þannig var Hólmfríður. Og þó
eru þetta allt dauð orð, sem
gefa litla hugmynd um mann-
kosti hennar. Þeir duldust undir
harðri brún við fyrstu sýn og
komu fyrst í ljós við náin kynni.
Óvægin gat hún verið í orðum,
jafnt við menn sem um þá, og
fór þá ekki í manngreinarálit.
Til voru þeir, sem ekki undu
þessu alls kostar vel. En eigi
að síður var hún mjög vina-
mörg, því að hjartahlýju átti
hún mikla og næman skilning.
Hún var því vinsæl í þess orðs
beztu merkingu. Trygglyndið var
svo fágætt — eins og hjá Berg-
þóru.
Mér fannst Hólmfríður lifa
samkvæmt málshættinum: Sá
er vinur, sem til vamms segir.
í þessu sem öðru kom fram
skörungsskapur hennar, en þó
ekki síður í boðorðinu: Allt, sem
þú vilt, að mennirnir geri þér,
það skaltu og þeim gera. Þannig
Framh. á bls. 15.
NÆSTKOMANDI .þriðjudags-
kvöld kl. 8:30 heldur Sinfóníu-
hljómsveit íslands tónleika í Þjóð
leikhúsinu. — Stjórnandi verður
Páll Pampichler, en einleikari
með hljómsveitinni verður ung-
ur, þýzkur cellóleikari, Klaus-
Pgter Doberitz, sem leikið hefir
með hljómsveitinni frá því um
nýjár í vetur. — Á efnisskránni
verða fjögur tónverk, þar af tvö
eftir núlifandi tónskáld, sem ékki
hafa verið flutt hér áður.
•
Fyrsta verkið, sem hljómsveit-
in flytur að þessu sinni, er „Intro
duction og Rigaudon" eftir
Handel, hljómsveitarútsetningu
brezka tónskáldsins og hljóm-
sveitarstjórans Sir Hamilton
Hartys. — Verk þetta er nú flutt
í tilefni þess, að nk. þriðjudag
eru einmitt rétt tvö hundruð ár
liðin frá því að Handel lézt. •
Þegar Jón Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar, ræddi við frétta-
menn um tónleikana, fórst honum
m.a. svo orð um meistara
Handel: „Handel var heimsmað-
ur, sem mikið sópaði að, og fram
kvæmdamaður. Umhverfis hann
var jafnan allt á ferð og flugi.
Sköpunargáfa hans var þrotlaus.
Þróttur, tign og glæsimennska ein
kenndu tónlist hans. — Hándel
er tvímælalaust einn stórbrotn-
asti persónuleiki tónlistarsögunn
Listkynning Morgunblaðsins sýnir um þessar mundir málverk málverk eftir Jóhannes Geir
Jónsson listmálara. Af þeim eru tvö olíumálverk til sölu. Hin málverkin eru i einkaeign.
ndin hér að ofan er af öðru olíumálverkanna, sem er úr Skagðíirði.
Annað verkefnið á efnisskránni
er konsert í B-dúr fyrir celló og
hljómsveit eftir ítalska tónskáld-
ið og cellómeistarann Luigi
Boccherini. Hann fæddist 1743
í Lucca á Ítalíu, varð ungur fræg
ur sem tónskáld, en þó sérstak-
lega sem frábær cellóleikari.
Ferðaðist hann víða og hélt hljóm
leika. Hann lézt í Madrid árið
1805. — Eftir Boccherini liggja
yfir 500 verk, en lítt eru þau
þekkt nú orðið, utan fyrrgreid-
ur cellókonsert og menúett sá,
er fyrir nokkrum árum var not-
aður sem upphafslag morgundag-
skrár Ríkisútvarpsins. — Nú er
nokkur hreyfing í þá átt að endur
vekja verk Boccherinis, einkum í
heimalandi hans, Ítalíu. — Ein-
leikari með hljómsveitinni í kon-
sert þessum er, eins og fyrr grein
ir, Klaus-Peter Doberitz.
•
Eftir hlé verður svo flutt Sinfon
ietta fyrir kammerhljómsveit eft
ir brezka tónskáldið Benjamin
Britten. — Britten er víðfrægasta
núlifandi tónskáld Breta, fæddur
árið 1913. Þekktastur er hann af
óperum sínum, og þá fyrst og
fremst Peter Grimes, en úr þeirri
óperu hefir Sinfóníuhljómsveitin
áður flutt eitt verk, Fjórar sjávar-
myndir.
Síðasta verkið á efnisskránni
er svíta fyrir hljómsveit op. 20
eftir austurríska tónskáldið Arth
ur Michl. — Michl fæddist í
Graz í Austurríki árið 1897 og
hefir starfað þar allt sitt líf. Er
hann mikilvirkt og merkt tón-
skáld.
Þess má geta hér til gamans,
að allnáið samband hefir lengi
verið milli borgarinnar Graz og
Reykjavikur um ýmislegt, er tón
listarmál snertir. Þangað fór dr,
Franz Mixa, er hann hvarf héðan,
eftir mikið og gott starf í íslenzku
tónlistarlífi. Þanðan kom dr.
Victor Urbancic hingað til lands,
og í Sinfóníuhljómsveitinni hafa
starfað tveir eða þrír hljóðfæra-
leikarar frá Graz. Einnig Páll
Pampichler, sá er stjórnar tón-
leikunum á þriðjudaginn, er fædd
ur 1928 og uppalin í Graz, og
þaðan kom hann hingað fyrir rúm
um níu árum til þess að taka við
stjórn Lúðrasveitar Reykjavíkur.
Þetta er í fjórða skipti, sem Pam-
pichler stjórnar Sinfóníuhljóm-
sveitinni á tónieikum hennar víða
úti um land. Hann mun vera
yngstur þeirra, sem haldið hafa
á tónsprota fyrir Sinfóníuhlióm-
sveit íslands.
Gon«;u-
°n skíða-
ferð yfir Kjöl
FERÐAFÉLAG ÍSLANDS efnir
til göngu- og skíðaferðar yfir Kjöl
á morgun. Lagt verður af stað kl.
9 fyrramálið frá Austurvelli og
ekið upp í Hvalfjörð að Fossá. —
Þaðan vcrður síðan gengið upp
Þrándarstaðafjall og yfir Kjöl að
Kárastöðum í Þingvallasveit.
S j álf stæðisf lokkurinn
og landbúnaðurinn
Sú staffreynd er almennt viff-
urkennd, ekki sízt af fólki í sveit
um landsins, aff aldrei hefur ver-
iff tekiff á eins raunhæfan hátt á
vandamálum landbúnaðarins
eins og þegar Sjálfstæffisflokkur-
inn hefur haft stjórnarforystu
effa veriff í ríkisstjóm. Þaff kom
í hlut Péturs heitins Magnússon-
ar og nýsköpunarstjórnarinnar i
lok síðustu styrjaldar aff hafa
forystu um aff taka tæknina í
þjónustu ræktunar og bústarfa.
Hafinn var stórfelldur innflutn-
ingur á hverskonar búvélum og
grundvöllur þar meff lagffur aff
miklu átaki í ræktunarmálum
landsmanna. Má segja aff síffan
hafi staðið yfir stórfellt ræktunar
starf í svo aff segja öllum sveit-
um landsins.
En jafnhliffa því sem Sjálfstæff
ismenn höfðu forystu um tækni-
væffingu sveitanna, beittu þeir
sér fyrir endurskoðun á þeirri
löggjöf, sem gilti um lánastofnan
ir landbúnaðarins. Ræktunar-
sjóffnum og byggingarsjóðnum
var tryggt stóraukiff fjármagn og
nýbýlamyndun studd í miklu rík-
ara mæli en áffur tíffkaðist. Á
grundvelli þessarar löggjafar
hafa stórkostlegar framfarir orff-
iff í sveitum landsins síðasta ára-
tuginn. Mikill fjöldi íbúðarhúsa
og gripahúsa hefur veriff byggff-
ur i næstum hverri sveit á land-
inu.
Skipulegar framkvæmd-
ir í raforkumálum
Undir forystu nýsköpunar-
stjórnarinnar voru einnig sett ný
lög um raforkuframkvæmdir og
hafizt handa um hagnýtingu
vatnsaflsins í þágu sveitanna.
Þegar Ólafur Thors myndaffi rík-
isstjóm áriff 1953 beitti Sjálf-
stæffisflokkurinn sér fyrir stór-
huga framkvæmdaáætlun í raf-
orkumálum landsmanna.
Ákveðiff var aff raforkuver
skyldu reist í þeim Iandshlutum,
sem fram til þess tíma höfffu orff-
iff útundan um raforkufram-
kvæmdir. Aff þessari fram-
kvæmdaráætlun hefur síffan ver-
iff unniff á skipulegan hátt. Ný
raforkuver eru risin á Vestfjörff-
um og Austfjörðum og hundruff
sveitabæja fá árlega raforku.
Þannig er hugsjón Jóns Þor-
lákssonar og Jóns á Reynistaff
um rafvæffingu sveitanna aff kom
ast í framkvæmd fyrir ötula bar
áttu Sjálfstæffismanna. Er vissu
Iega ástæða til þess aff fagna þvL
Yfirgnæfandi meirihluti bænda
þekkir og metur mikils þessi
giftudrjúgu afskipti Sjálfstæðis-
manna aff málefnum sveitanna.
Sundrungarstarf
Framsóknar
En einn er sá affili, sem er full-
ur úlfúðar og illinda gagnvart
Sjálfstæffisflokknum fyrir upp-
byggingarstarf hans í þágu sveit-
anna. Þaff er Framsóknarflokk-
urinn, sem þó segist vera ein-
lægastur bændavinur allra stjórn
málaflokkanna. Framsóknar-
menn reyna stöffugt aff bera róg
á milli fólksins í sveitunum og
ibúa sjávarsíffunnar. En engum
er þaff ljósara en bændum sjálf-
um,hversu þýffingarmikið þaff er
fyrir hagsmuni þeirra aff fólkiff
í þéttbýlinu sýni skilning á þörf-
um þeirra. Sjálfstæðisflokkurinn
hefur unnið að því eftir me.gni að
gera allri þjóffinni ljóst, hversu
þýðingarmiklu verkefni Iandbún
aðurinn gegni í þágu þjóðfélags-
ins. Hann mun halda því starft
áfram og heitir á allt skynsamt
og hugsandi fólk í sveitum lands-
ins til samvinnu í því starfi.
Mun sveitunum og landbúnað-
inum verffa ómetanlegur styrkur
j að stuffningi og velvild langsam-
lega stærsta og þróttmesta stjórn