Morgunblaðið - 26.04.1959, Blaðsíða 13

Sunnudagur 26. april 1959
MORGUNBLAÐIÐ
1 ts
i. . 4
■ ■ " i.«r ■ -w '» ' . '' v . að vegna fjarveru nokkurra þing- öldunnar, sem Hermann Jónas-
T manna væri frestað atkvæða- son réttilega sagði að skollin væri
greiðslu um ákveðnar tillögur. yfir, þegar V-stjórnin hljóp af
Jón Pálmason, forseti Sameinaðs hólmi.
þings, benti þá á, að það væri
ekki á valdi forseta að greina á
milli, hverjar af löglegum breyt-
ingartillögum skyldu teknar til
atkvæða. Þær yrðu allar að ber-
ast upp, ef þær væru ekki teknar
aftur af sjálfum flutningsmönn-
unum. Hins vegar væri engin á-
stæða til að fresta atkvæðagreiðsl
unni í heild, þar sem vitað væri,
að fjarvistir þeirra þingmanna, rninnihlutastjorn Alþyðuflokks-
sem lasnir voru, mundu ekki hafa , ins, stofnað til „útgjalda-
áhrif á úrslitin. Þetta lá í augum
Útgjöld, sem
Framsólm
stofnaði til ^
Timinn talar nú mjög um, að
Skátar tóku virkan þátt í sumarfagnaðinum að vanda.
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 25. apríl
Sumarkoma
íslendingar fagna sumri af heil-
um huga. Veturinn, sem var að
líða, hefur að ýmsu leyti verið
erfiður. Lengi var misviðrasamt
og mannskaðar miklir. Með vax-
andi birtu batnar oftast veður og
bjartsýni eykst. Vertíð, a. m. k.
hjá bátaflotanum, virðist ætla að
verða góð, þrátt fyrir örðugleika
í fyrstu. Bændur hafa sloppið við
stórfelld harðindi og vegir hafa
furðu lengi reynzt færir.
1 stjórnmálum hefur margt
borið við á þessum vetri. í desem
ber-byrjun gafst V-stjórnin upp
eftir að ný verðbólgualda var
skollin yfir, eins og forsætisráð-
herra hennar réttilega sagði.
Hann hljóp af hólmi eftir að
raun var á komin um það, að
hans eigin sögn, að stjórnin gat
ekki komið sér saman um nein
raunhæf úrræði gegn vandanum,
sem fyrirsjáanlegur hafði þó ver-
ið frá því, að bjargráðin botn-
lausu voru sett á sl. vori.
Eftir að V-stjórnin þvældist
ekki lengur fyrir, tókst að ná
samkomulagi um stöðvun verð-
bólgunnar, sem skapar svigrúm
til þess að kjósendur geti sjálfir
við almennar kosningar kveðið á
um frambúðarráðstafanir í þess-
um efnum. Ennfremur hafa Sjálf-
stæðisflokkur, Alþýðuflokkur og
kommúnistar orðið ásáttir um
nýja kjördæmaskipan, sem veitir
betri tryggingu fyrir flokkslegu
jafnrétti'en áður hefur fengizt.
Kosningar verða sennilega
hinn 28. júní. Gefst kjósendum þá
færi á að gjalda V-stjórnarflokk.
unum verðugar þakkir fyrir
frammistöðu hennar, segja til um
stefnuna í efnahagsmálum og
kveða á um, hvort þeir telji frem-
ur til þjóðarheilla, að réttlæti eða
ranglæti ráði skipan Alþingis.
r
Ohepp
ni
einræðisherrans
Sama dag og fréttir bárust af
því, að Dalai Lama hefði sagt
fréttamönnum viðs vegar að
frá því, að honum hefði tekizt
með aðstoð hugrakkra og þjóð-
hollra Tíbet-búa að flýja undan
yfirgangi og árásum Kínverja í
Tíbet, var einnig sagt frá því í
fréttum, að á flokksþingi kín-
verska kommúnistaflokksins,
hafi Chou en Lai sagt, að
Dalai Lama hafi verið rænt
og fluttur burt af ofbeldis-
mönnum. Menn furða sig
á því að þessi kommúniski ein-
ræðisherra skuli halda fast við
ósannindi sín, eftir að hann veit
að Dalai Lama er kominn á þær
slóðir, að hann getur sjálfur
hnekkt þeim og sagt heiminum
frá flótta sínum. Að vonum hafa
margir haft orð á þeirri einstöku
óheppni, sem einræðisherrann
þannig varð fyrir, að skýrslur
þeirra Dalai Lama skyldu berast
umheiminum samtímis.
Þegar málið er betur skoðað,
er síður en svo víst, að Chou en
Lai setji þetta fyrir sig. Hann er
ekki að tala fyrir hinn frjálsa
heim, heldur þann kúgaða, þar
sem allar fréttir eru lagaðar í
hendi, eða haldið alveg leyndum,
ef svo vill verkast. Almenningi
bak við járntjaldið verður stöð-
ugt talin trú um, að Dalai Lama
hafi verið rænt, hitt sé auðvalds-
lygi að hann hafi flúið, ef þá ekki
er alveg þagað um „lyginá:: og
„ránið“ eitt fært í frásögur.
Nýlega er komið út rit um
blaðamennsku bak við járntjald.
Þar er t. d. skýrt frá þeirri stað-
reynd, að í blöðum Sovét-ríkj-
anna var ekki skýrt einu orði frá
stórkostlegum mannskaða, sem
varð úti fyrir ströndum Rúss-
lands. Hins vegar var vikum eða
mánuðum saman haldið áfram að
birta heillaóskaskeyti til Stalins
á sjötugsafmæli hans!
Kristiim ferðast
á milli
kommúnistaþinga
Skiljanlegt er, að almenningur
á bak við járntjald eigi erfitt með
að átta sig á staðreyndum. Til-
gangurinn er einmitt sá að rugla
um fyrir mönnum, svo að frekar
sé hægt að leiða þá áfram í blindu
og ósjálfstæði. fslendingar þekkja
sama fyrirbærið, þó að í mildari
mynd sé, í þeim byggðalögum.
þar sem Framsókn hefur öll ráð
og Tíminn einn er lesinn. Hugar-
heimur þess fólks, sem fyrir
þeirri ógæfu verður, hlýtur óhjá-
kvæmilega að skekkjast verulega.
En jafnvel þeir, sem hafa færi á
að vita betur, láta stundum trúna
blinda sér sýn. Meðal áheyrenda
Chou en Lai var einn, Kristinn
Andrésson, sem áreiðanlega
mundi ekki láta frásögn Dalai
Lama sjálfs hagga tröllatrú sinni
á sanngildi' frásagnar kínverska
einræðisherrans. Kristinn hefur
nú þegar birt í Þjóðviljanum frá-
sagnir af veru sinni á flokksþingi
kommúnista í Moskvu á dögun-
um. Hann segir m. a. svo frá því:
„Maður saknaði vina í stað frá
20. þinginu, þar sem eru þeir
Malenkov, Molotov, Kaganovitsj,
Bulganin og Sjepilov. Enginn
þeirra sást þar, enda ekki lengur
í forystuliði flokksins. Mikojan
sagðist oft hafa verið spurður að
því i Ameríkuför sinni, hvort á-
tökin við þá bæri að skilja svo
að andstaðan í flokknum hefði
aukizt. „Nei“, svaraði Mikojan,
Það er alger eining“. „Síðan þeir
voru gagnrýndir, hefur þeim
ekki bætzt einn liðsmaður. Við
minnumst á þá hér á þinginu í
þeim eina tilgangi að sýna einu
sinni enn á grundvelli staðreynda,
hve algerlega röng og skaðleg
stjórnmálaafstaða þeirra var og
að rétt og nauðsynlegt var að
berjast á móti henni“. Og eftir
ræðum manna á þinginu var ekki
annað að heyra en allt hefði
breytzt mjög til batnaðar, ein-
mitt við það, að tekin hefði verið
raunsærri stefna, sú stefna, sem
Krúsjev og fylgismenn hans börð-
ust fyrir og leyst hefur ný öfl úr
læðingi um allt land. Hver og
einn fulltrúi á þessu þingi hafði
sögur að segja af auknum
framkvæmdum, breyttum við-
horfum, nýrri vakningu í sveit-
um landsins, sér í lagi, og auknu
frumkvæði almennings“.
Þarna var, sem sagt, allt í ein-
ingu andans og bandi friðarins.
Galdurinn var sá einn að reka
gagnrýnendurna í útlegð, eftir
það sjá hinir hvað þeirra bíður,
ef þeir taka ekki undir lofdýrðar-
óðinn um Krúsjev & Co., enda
hefur hann hljómað sætt í eyrum
Kristins Andréssonar.
Gjöf Kjarvals
Hin veglega gjöf Jóhannesar
Kjarvals til byggingar Listasafns
ríkisins er hinum mikla meistara
samboðin. Kjarval hefur árum
saman skotið sér undan því, að
byggt væri fyrir hann sjálfan hús,
þar sem hann gæti búið og unnið
að listaverkum sínum og þau síð-
an geymzt um aldur og ævi. í
stað þess vill hann safnbyggingu
svo að sem flestum listaverkum
verði komið þar fyrir. Sú ákvörð-
un hans verður ekki til þess að
hans eigin verk gleymist. Þó að
Kjarval hefði ekki sýnt þessa
óeigingirni, mundi málverkum
hans ætíð hafa verið tryggur
heiðursveggur meðal hins bezta,
sem íslenzkir listamenn í þessari
grein hafa gert.
Fum Framsoiviiar
og fjárlaga-
afgreiðsla
Taugaóstyrkur og örvilnan
Framsóknarbroddanna brýzt nú
fram í flestum þeirra gerðum.
Ruddaskapur Eysteins Jónssonar
í útvarpsumræðunum um kjör-
dæmamálið, þegar hann í stað
raka réðst með persónuníði að
Jóni á Reynistað og Jóni á Akri,
birtist og í atkvæðagreiðslu við 2.
umr. fjárlagafrumvarpsins. Þá
krafðist Eysteinn Jónsson þess,
uppi og var öllum þingmönnum
ljóst. Engu að síður lét Eysteinn
Jónsson sér sæma r.ð skattyrðast
út af þessari sjálfsögðu afstöðu
forseta. Því eftirtektarverðara
var, að sjálfur lét hann flokks-
menn sína í fjárveitinganefnd
ekki taka aftur eina einustu af
þeim tillögum, sem þeir höfðu
fram borið. Ef hann hefði talið
að frestun hefði nokkra þýðingu,
þá hafði hann og þeir félagar í
hendi sér að geyma atkvæða-
greiðsluna um tillögur sínar tii
3. umræðu.
Hæðast að
sjálfum sér
En það voru fleiri Framsókn-
armenn, sem urðu sér til lítils
sóma við þessa 2. umræðu máis-
ins. Fulltrúar Framsóknar í fjár-
veitinganefnd fjargviðruðust mik
ið yfir þvi, að afgreiðsla málsins
hefði dregizt nú eftir áramótin,
og fóru um það háðulegumorðum
í nefndaráliti sínu og ræðuhöld-
um. En hver ber ábyrgðina á þess
um drætti? Enginn fremur en
hinn marglofaði fjármálaráðherra
Framsóknar. Hann vanrækti að
búa fjárlagafrumvarpið svo úr
garði sem stjórnarskrá lýðveldis-
ins mælir fyrir. Frumvarpið, sem
hann lagði fyrir Alþingi á sl.
hausti, var að mestu gagnslaust
plagg, eins og Magnús Jónsson
réttilega sýndi fram á í ágætri
ræðu.
Minnihlutastjórn Alþýðuflokks
ins varð því að fitja alveg upp
á nýjan leik og tók það að vonum
verulegan tíma. Því fremur sem
hún vildi ekki hafa þann hátt á,
sem Framsókn hefur iðkað, að
láta fjárlög af ásettu ráði gefa
ranga mynd af tekjum og gjöldum
ríkissjóðs. Framsóknarbroddarn-
ir hafa gert þetta í því skyni að
geta haft milljóna tugi eða meira
til ráðstöfunar fyrir utan lög og
rétt. Góðri fjárstjórn tilheyrir
aftur á móti að tekjur og gjöld
séu svo nákvsémlega áætlað sem
bezt verður séð þegar frumvarpið
er samþykkt. I þessu hefur nú
mikið á unnizt.
Hvað varðar
Eystein
um þjóðarhag?
Á sínum tíma varð víðfrægt,
þegar Þóroddur Guðmundsson
kommúnisti á Siglufirði varpaði
fram spurningunni: „Hvað varð-
ar mig um þjóðarhag?" Eysteinn
Jónsson varð í vetur mjög sár
yfir, að samnefndarmenn hans í
stjórn síldarverksmiðjunnar
skyldu meta þennan sama Þór-
odd meira en Eystein og kjósa
hann fremur sem varaformann
verksmiðjustjórnar. Því að eftir
að hann hrökklaðist úr fjármála
ráðherraembætti, þótti honum
raunabót í, að verða varafor-
maður þessarar stofnunar. En
fjármálaráðherrann fyrrverandi
hefur einmitt tileinkað sér kjör-
orð Þórodds og er því sizt fram
yfir hann takandi. Þetta kom
mjög glögglega fram við af-
greiðslu fjárlaga nú. Þá börðust
Framsóknarmenn um á hæl og
hnakka fyrir því, að ekkert til-
lit yrði tekið til hinnar gífur-
legu tekjuþarfar útflutnings-
sjóðs, rúmlega 150 millj. kr.,
sem var bein afleiðing verðbólgu
aukningar“, sem „skiptist þann-
ig, að 82,3 millj. kr. renna til
útflutningsbóta, en 116 millj. kr.
til niðurgreiðslna".
En allar þessar upphæðir eru
bein afleiðing þess, hvernig V-
stjórnin, undir forystu Hermanns
Jónassonar skildi við. Ef þessum
fjárhæðum hefði ekki verið var-
ið, svo sem gert hefur verið,
mundi ófarnaður uppgjafarinn-
ar hafa lent enn harðar á al-
menningi en þó hefur orðið. Þeg-
ar Framsóknarmenn tönnlast nú
á þessum fjárhæðum, eru þeir
því að minna almenning á þá
ógæfu, sem þeir sjálfir leiddu
yfir landslýðinn. Því miður var
hún miklu meiri en sem þessum
tölum nemur. En ábyrgðarleysi
þeirra kemur fram 1 því, að þeir
skuli nú láta svo sem alls ekki
þurfi að afla fjár til að standa
undir fyrirsjáanlega meira en 150
millj. kr. vituðum halla.
Minnir þetta mjög á atferli þeirra
um áramótin 1957—58, þegar
tekjuhalla fjárlaganna var eytt
með þeim frumlega hætti að taka
óhjákvæmileg útgjöld af sjálfum
fjárlögunum, þar sem þau að
sjálfsögðu áttu að standa.
Fylgdii ekki
foringjanum
Það vakti athygli við afgreiðslu
fjárlaganna, hversu oft Fram-
sóknarmenn voru sundraðir við
atkvæðagreiðsluna. Um eina til-
lögu kommúnista, þá að lækka út
í bláinn útgjöld til nokkurra
starfsgreina um 5%, sátu flestir
Framsóknarmenn hjá, sumir
greiddu henni atkvæði, en fjár-
málaráðherrann fyrrverandi stóð
upp og gerði grein fyrir
því, að tillagan væri óframkvæm
anleg og mundi eingöngu horfa til
þess að falsa fjárlögin. Hann
greiddi því atkvæði á móti fals-
tillögunni en enginn flokks-
mannanna fékkst til að fylgja
honum í þessu. Þeir hafa auð-
sjáanlega ekki áttað sig á, hvað
foringinn væri að gera með því
að taka þarna allt í einu gagn-
stætt venju ábyrga afstöðu. Þeir
gættu þess ekki, að fjármála-
ráðherrann fyrrverandi var
þarna í raun og veru að reyna
að verja sinn eiginn heiður, að
halda því fram, að ekki væri svo
auðveldlega hægt að koma fram
sparnaði, að tillaga um 5% niður-
skurð án nokkurra skýringa eða
ábendinga um hvernig að skyldi
farið, mundi leiða til raunveru-
legrar gjaldalækkunar. Hitt er
miklu líklegra til sparnaðar, sem
Guðmundur f. Guðmundsson fjár
málaráðherra benti á, að fækka
t.d. tollþjónum, sem mjög var
fjölgað á hinum ótrúlegustu
stöðum rétt áður en V-stjórnin
hrökklaðist frá, í sömu svifum og
tekin var skyndilega ákvörðun
um kauphækkun í fjármálaráðu-
neytinu og skattstofunni, sem af
einhverjum ástæðum þótti á-
stæða til að launa dygga þjón-
ustu.
Kommúnistar
vildu stöðva
byggingu
lögreglustöðvar
Þjóðviljinn hefur öðru hverju 1
að undanförnu birt lúalegar ár- j
Framh. á bls. 14