Morgunblaðið - 26.04.1959, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnildagur 26. apríl 1959
- Vegur Alþingis
Framh. af bls. 1.
hlutfallskosningum. En Fram-
sókn var ekki til viðræðu um
þetta.
Síðan ætluðu vinstri-flokkarn-
ir þrír, „að víkja Sjálfstæðis-
flokknum til hliðar“ í þessu máli
sem öðrum og ákveða sín á milli
um lausn kjördæmamálsins. En
nú höfum við heyrt í útvarpsum-
ræðum skýrslu um það, hvers-
vegna það fór út um þúfur. Þar
strandaði líka allt á Framsókn,
sem var ófáanleg til að semja
um nokkra lausn. Hún vildi að-
eins draga málið á langinn.
Bjarni ræddi um þau ummæli
Framsóknarmanna, að með af-
greiðslu kjördæmamálsins væri
verið að svíkjast aftan að kjós-
endum, þvi að ekki hefði verið
greidd atkvæði um þetta mál í
síðustu kosningum. Þessa ásökun
taldi Bjarni eins og hverja aðra
firru, því að samkvæmt lands-
löngum á nú að rjúfa þing og bera
einmitt þessa breytingu undir
kjósendur.
Framsókn gerði umbætur nú
óhjákvæmilegar
Síðan vék Bjarni Benediktsson
að því hver væri í rauninni f rum-
orsök þess að kjördæmamálið er
núna borið fram á Alþingi. Eng-
ir ættu meiri þátt í því, en ein-
mitt Framsóknarmenn, sem
beittu sér fyrir því að Hræðslu-
bandálagið var stofnað til kosn-
ingaklækja við síðustu kosning-
ar. Það var alveg ljóst, að það
bandalag hlaut að leiða til þess,
að stjórnarskrármálið allt yrði
tekið upp til nýrrar athugunar.
Bjarni kvað það athyglisvert,
að nú sendu Framsóknarmenn
Alþýðuflokknum tóninn fyrir að
slíta þessu bandalagi og segja
að hann hefði átt að sýna Fram-
sókn meiri þægð og þakklæti.
En það hefur komið fram, að
það var einmitt útilokað fyrir Al-
þýðuflokkinn að eiga allt sitt
Sigurjón Jónsson
fimmtugur í dag
Sigurjón Jónsson járnsmiður
er fimmtugur í dag. Hann hefur
um áratuga skeið starfað mikið í
félagsmálum og á fjölmennan
hóp vina, sem í dag munu senda
honum hlýjar kveðjur.
Um langt árabil var Sigurjón
einn af forystumönnum járn-
smiða í Reykjavík og m.a. for-
maður félagsskapar þeirra.
Hann hefur unnið að fram-
gangi íþróttamála, einkum knatt
spyrnunnar. Var hann um skeið
formaður KSÍ æðsta ráðs um
knattspyrnumál á íslandi. í röð-
um iþróttamanna er Siguirjón
vinsæll maður og vel látinn og ná
þær vinsældir langt út fyrir rað-
ir hans félags, „hins gamla góða
KR“.
undir jafn hæpnu bandalagi. Og
sá húsbóndaréttur, sem Fram-
sókn tók sér yfir Alþýðuflokkn-
um gerði enn sjálfsagðara að
gangskör yrði nú gerð að þess-
um breytingum.
Ræðumaður benti einnig á það,
að Sjálfstæðisflokkur, Alþýðu-
flokkur og Alþýðubandalagið
ættu mikið undir því að úthlutun
uppbótarsæta væri gerð rétt-
látlega. Það væri því eðlilegt að
þessir flokkar vildu tryggja að
þvílíkt misferli í sambandi við
úthlutun uppbótarþingsæta gæti
ekki komið fyrir aftur, sem gerð-
ist við síðustu kosningar.
Það er því óumdeilanlegt, að
Framsókn getur fyrst og fremst
þakkað sjálfri sér hvemig nú er
komið. Hún átti allan kost að
semja málefnalega við aðra
flokka um málið og hún gerði
Hræðslubandalagið, sem hlaut að
leiða til þess, að málið allt yrði
endurskoðað.
Frambjóðendur úr litlu kjör-
dæmunum.
Næst vék Bjarni Benediktsson
að þeim röksemdum Framsóknar,
að eftir hinni nýju skipan myndu
lítil kjördæmi missa þingmenn
sina. Höfðu Framsóknarmenn
nefnt sem helztu dæmin um þetta
V-Skaftafellssýslu og N-Þingeyj-
arsýslu. En við skulum athuga
málið betur, sagði Bjarni. Hér sit
ur sr. Sveinbjörn Högnason sem
um tíma var þingmaður fæðing-
arhérað síns, Vestur Skaftárfells-
sýslu.
Dettur nú nokkrum manni í hug
að Framsóknarflökkurinn myndi
bola sr. Sveihbirni út, einum
helzta þingskörungi sínum, eða að
hann yrði eittíhvað verri fulltrúi
fæðingarsveitar sinnar, þótt hann
yrði þingmaður stærra kjördæmis.
Eða dettur nökkrum í hug, að
Framsókn myndi láta Gísla Guð-
mundsson leggja niður þing-
mennsku, þennan foringja sinn,
sem hún líkir við Njál á Bergþórs
hvoli, þótt hann sé nú frá litlu
kjördæmi. Eða yrði hann nokkuð
verri fulltrúi fyrir sitt fæðingar-
hérað, þótt hann yrði kosinn í
stærra kjördæmi? Og alveg sama
er að segja um txi. S'kúla Guð-
mundsson, sem er að vísu ekki eins
mikill þingskörungur og hinir
tveir, engum dettur í hug að Fram
sókn myndi launa honum dygga
þjónustu og troða honum á bak við
vegg eða að hann yrði verri full
trúi sveitar sinnar við hina nýju
k j ördæmaskipun
Framsókn og flokkavaidið
Bjarni Benediktsson sagði, að
út yfir tæki þó, þegar Framsókn
armenn væru að tala um hætt-
una af flokksvaldi í sambandi við
nýju kjördæmaskipunina. Væri
vart hægt að hugsa sér meiri
hræsni, heldur en þegar Fram-
sókn væri að býsnast yfir flokks
valdi annarra því að í sömu um-
ræðum væru þeir að hæla sér
af því að hafalánað Alþýðuflokkn
um mörg þúsund atkvæði. Bjarni
spurði, hvenær flokksvald hefði
komið skýrar í Ijós en einmitt
í síðustu kosningum, þegar Fram-
sóknarflokkurinn „lánaði“ Al-
þýðuflokknum verulegan hluta
af fylgi sínu og Hermann Jónas-
son beinlínis hælir sér af því að
það hafi ekki verið Framsókn
sem hafi brugðizt heldur Alþýðu-
flokkurinn, hans atkvæði hefðu
ekki komið eins vel til skila.
Flokksviðjar Framsóknar e*u
svo miklar, að þess eru engin
dæmi, hvorki fyrr né síðar í
stjórnmálasögu íslands.
Þegar kjördæmamálið kemur
nú á dagskrá, er aðallega um
það að ræða, hvort Framsókn-
arflokknum eigi að haldast uppi
að misnota úrelta skipan með
þeim hætti sem hann hefur gert
að undanförnu, hélt Bjarni Bene-
diktsson áfram. Það er Ijóst, að
yfirgnæfandi meirihluti þjóðar-
innar krefst þess, að á þessu
verði gerð breyting.
Engar tillögur eru uppi um
það, að Reykjavík eigi að fá full-
trúa í hlutfalli við mannfjölda,
en það er ekki hægt að bæta ofan
á misjafnt hlutfall, að kosning
sé með sitt hvoru mótinu þar sem
Framsókn hefur meirihluta og
þar sem hún hefur minnihluta.
Breyttir þjóðhættir
Bjarni Benediktsson benti á
það í ræðu sinni, að gerbreyting
hefði orðið á samgönguháttum á
síðustu áratugum. Nú væri fljót-
legra fyrir frambjóðanda að fara
um allt stóra kjördæmið frá Eyja
firði til Langaness, heldur en ver-
ið hefði fyrir 30 árum að fara
um Norður Þingeyjarsýslu eina
frá Kelduhverfi til Langaness.
Fólkið hefur líka verið að leita
eftir stærri félagsheildum, eins
og glöggt hefur komið fram í
fjórðungahreyfingu Austfirðinga
og Norðlendinga. Þetta kvað
Bjarni eðlilegt, því að ýmsar fram
kvæmdir, sem héruðin þyrftu að
gera væru orðnar óframkvæman-
legar nema með samtökum og sam
starfi fleiri héraða. Þannig væri t.
d. í raiforkumálunum. Nú þýddi
ekki að leysa þau eins og Eysteinn
hefði gert með Grímsárvinkjun-
inni Þar hefði þunft stærra átak
og samtök alls Austurlands. Sama
væri að segja um nýtízku vegi,
og skólabyggingar, sem ékki væri
hægt að binda við sýsluskiptingu,
heldur yrði að fara eftir því sem
nú hentar.
Nú eru komnir nýir viðskipta-
hættir, samgönguhættir og þjóð-
hættir, sem krefjast sterkari sam
taka, fremur en að menn bindi
sig við skatthéraðaskiptingu
Danakonunga.
Bjarni Benediktsson vék að ein
stökum ræðum, sem haldnar
höfðu verið. Hann sagði, að ræða
sú, sem Eiríkur Þorsteinsson hefði
flutt fyrr um daginn væri furðu-
legt og merkilegt plagg og yrði
lengi vitnað til hennar, sem slíkr-
ar í málflutningi á Alþingi. Sama
væri að segja um ýmis atriði í
ræðu Skúla Guðmundssonar, þar
sem hann var að tala um að strjál
býlinu hefði verið rétt bróður-
hönd með því að lækka framlög
til rafvæðingarinnar um 10 millj.
Þetta kvað Bjarni einstakt
dæmi um ómerkilegan málflutn-
ing, því að Skúla Guðmundssyni
hefði verið fullkunnugt um, er
hann mælti þessi orð, að það á að
taka lán sem þessari upphæð nem
ur en ekki að draga úr fram-
kvæmdum. Þessi breyting var
nauðsynleg vegna þess að ríkis-
sjóður er nú hrapallega staddur
eftir viðskilnað Eysteins Jónsson
ar.
Hættan á valdamissi Alþingis.
Með þessu frv. er ekki hallað á
fólkið í strjálbýlinu. Ef nokkrir
hafa ástæðu til að kvarta eru það
íbúar þéttbýlisins og þá einkum
Reykjavíkur. Þeir eru vissulega
jafngóðir íslendingar og aðrir.
Þjóðin er öll ein heild. Reykvík-
ingar vilja una því að kjósa hlut
fallslega færri þingmenn en aðr
ir, ef kosningaraðferðin er hvar-
vetna hin sama, svo að magnað
ranglæti skapizt ekki.
Að lokum sagði Bjarni Bene-
diktsson: — Hermann Jónasson
hældi sér af því á s. 1. hausti, að
V-stjórnin hefði vikið Sjálfstæð-
isflokknum, nær helmingi þjóð-
arinnar til hliðar í íslenzku þjóð
lífi. En menn ættu að taka eftir
því, að ef víkja ætti helmingi
þjóðarinnar til hliðar, er hætt við
að Alþingi fslendinga hætti að
vera úrslitaaðili í íslenzkum
stjórnmálum. Þá er líklegra að
aðrir aðiljar, svo sem allskonar
félagasamtök hrifsi til sín völd
in. Og upp á síðkastið hefur
ískyggilega sótt í þessa átt, að
aðrir aðiljar hafi viljað taka til
sín vald Alþingis. Þetta stafar
m. a. af því, að Alþingi hefur
ekki verið rétt mynd af þjóðar-
viljanum. Myndin hefur verið
stórlega skekkt, ekki til hags-
bóta fyrir strjálbýlið, heldur fyrst
og fremst til hags tilteknum ævin
týramönnum í hópi islenzkra
stjórnmálamanna. Það er þessi
skekking á þjóðarviljanum, sem
hefur valdið miklu um hættuna
á því að Alþingi missi úr höndum
sér stjórn þjóðmálanna.
En með frumvarpínu um breyt-
ingu á kjördæmaskipuninni, er
vegur Alþingis réttur við með
Nýstárlegir
tónleikar
V E G N A sextugsafmælis Jóns
Leifs 1. maí næstkomandi, kaus
aðalfundur Tónskáldafélags fs-
lands á seinasta ári undirbúnings
nefnd til að athuga og sjá um
framkvæmd hátíðahalda og
hljómleika í sambandi við afmæl
ið. í nefndina voru kjörnir þeir
Skúli Halldórsson, sem er for-
maður nefndarinnar, Páll ísólfs-
son og Sigurður Þórðarson. Verk-
in eftir Jón Leifs eru, sem kunn-
ugt er, mörg erfið til flutnings
og heimta oft mannmargar hljóm
sveitir og söngflokka.
Fyrir forgöngu Ragnars Jóns-
sonar, forstjóra, tóku síðan Rík-
isútvarpið og Sinfóníuhljómsveit
in höndum saman um að halda
hljómsveitar- og kórtónleika með
verkum tónskáldsins 30. þ.m.
ásamt hófi honum til heiðurs,
en Tónlistarfélagið hyggst að
efna til sérstakra kammertón-
leika síðar.
Jón Leifs hefir fallizt á að
stjórna nú sjálfur nokkrum
hljómsveitarverkum eftir sig,
bæði áður kunnum tónverkum
og vinsælum og einnig nýstár-
legu verki, sem aldrei hefir
heyrzt hér fyrr.
Dr. Hallgrímur Helgason tók
og til óspilltra málanna við að
æfa veigamikið ókunnugt kór-
verk eftir Jón Leifs, og mun dr.
Hallgrímur stjórna þessu verki
með hljómsveitinni í lok hljóm-
leikanna, en til þess hefir hann
þegar æft um fimmtíu sinnum
stóran söngflokk með Söngfélagi
verkalýðssamtakanna og félögum
úr Samkór Reykjavíkur.
því að gera það að réttri og
sannri mynd þjóðarviljans.
Eysteinn segir gæzlumenn
í hverju húsi
Að lokinni ræðu Bjama Bene-
diktssonar, tók til máls Eysteinn
Jónson, fyrri þingmaður Sunnmýl-
inga Fyrst talaði hann um það, að
flutningsmenn frumvarpsins sýndu
Alþingi áberandi virðingarleysi
með þvi að vera fjarverandi úr
þingsalnum meðan slfkt stórmál
væri rætt. Fylgismenn þríflokik-
anna sem bera frumvarpið fram
hefðu varla látið sjá sig á þing-
bekkjum við þessar umræður.
Eysteinn kvaðst vilja minna á
aðaltillögu Framsóknar, að fresta
þessu máli í eitt ár til þess að
stjómarskrárnefnd gæti tekið mál
ið thl atíhugunar. Hann sagði, að
Framsóknarmönnum. þætti líka
sérstaklega eðlilegt, að um þetta
mál yrði fjallað á sérstöku stjóm
lagaþingi. Ástæðan til þess væri
sú, að fjöldi fólks sem kosið heifði
þrífloikkana væri þeim alveg ó-
sammála í kjördæmamálinu.
Þá sagði Eysteinn, að þríflokfc-
amir ætluðu að nota fiokksböndin
til að fá flokksfólk til að kjósa
með þessu. Þeir töluðu urn það hér
á Alþingi, að fólki myndi gefast
tækifæri til að kjósa ur.i þetta
mál í næstu þingkosningum. Hins-
vegar myndu þeir segja annað,
þegar út í kosningabaráttuna væri
komið, þá ættu kosningarnar að
fjalla um allt annað en kjördæma
málið. ,
Eysteinn Jónsson talaði mjög
um það, að með þessu frumvarpi
væri verið að styrkja flokksvaldið
Sagði hann í því sambandi, að
hvergi væri flobksvaldið sterkara.
en einmitt í hlutfallskjördæminu
Reykjavík. Þar léti nærri að Sjálf-
stæðisflobkurinn hefði pólitíska
gæzlumenn um hvert einasta hús.
Og flokksvaldið í Reykjavík byggð
ist á valdi um 100 fyrirtækja.
Ræðu Eysteins lauk rétt fyrir
miðnætti og var fundi þá frestað.
— Framboð
Framh. af bls. 1.
á síldarverkun, ennfremur til-
raunum með bættar síldveiðiað-
ferðir. Þá hefir Vésteinn gegnt
ýmsum trúnaðarstörfum fyrir
sveit sína, verið í hreppsnefnd
og skattanefnd Arnarnesshrepps
frá 1946 og hreppstjóri nú um
nokkurt árabil.
Þorgils Gunnlaugsson bóndi að
Sökku í Svarfaðardal er ungur
maður, fæddur 6. janúar 1932,
sonur hjónanna Rósu Þorgilsdótt-
ur og Gunnlaugs Gíslasonar
bónda í Sökku. Þorgils stundaði
nóm í Búnaðarskólanum á Hvann
eyri og lauk búfræðikandidats-
prófi frá framhaldsdeildinni þar.
Hann hefir síðan stundað búskap
á ættleifð sinni með föður sín-
um. Þorgils er glæsilegur fulltrúi
unga fólksins í sveitum Eyjafjarð
ar, og fagna Sjálfstæðismenn því
að hafa hann sem fulltrúa á lista
sínum. — vig.