Morgunblaðið - 27.05.1959, Blaðsíða 9

'Æiðvikudagur 27. maí 1959
1UORCIINBL4Ð1Ð
9
r'Rrt. S. U. S.
RITSTJÖRAR: HÖRÐUR EINARSSON OG STYRMIR GUNNARSSON
Sjöunda „heimsmót"
kommúnista í Vínarborg
Póitískt mót |
Hinn pólitíski tilgangur heims-
mótanna hefur jafnan verið aug-
ljós, þótt ■ misjafnlega vel hafi
tekizt að breiða yfir hann. Minna
mætti hér á ræðu, sem Guðmund
ur Magnússon, fararstjóri ís-
lendinga á síðasta heimsmóti í
Moskvu hélt á þingi WFDY i
Búkarest. Hann byrjar á því að
fræða þingheim um það, hvert
hörmungarástand ríki á íslandi.
„Á síðari árum hefur hagur ís-
lenzkrar æsku farið hríðversn-
andi. Vegna Marshalláætlunar-
innar hefur endurreisn (!) iðnað
arins stöðvazt og atvinnuleysi sí-
aukizt .... 1949 var ísland þving
að til þátttöku í Atlantshafs-
bandalaginu þrátt fyrir mótmæla
öldu hins friðelskandi íslenzka
almúga,.... Land okkar er her-
setið af Bandarískum hersveit-
um .... æskan tekur æ meiri
þátt í baráttunni fyrir hærri
launum og gegn atvinnuleysi ..
þjóðin horfist r.ú í augu við fyrir
ætlanir ríkisstjórnarinnar um að
hervæða æskulýðinn. Áætlunum
stjórnarinnar um að mynda ís-
lenzkar hersveitir var mætt með
slíkri mótmælaöldu alls lands-
lýðs, og þá einkum æskulýðsins,
að ríkisstjórnin hefur orðið að
slá fyrirætlunum sínum á frest
um sinn . . . Ein þýðingarmesta
tilraunin til að sameina öll öfl,
sem eru mótsnúin hernámi og
hervæðingu íslenzkrar æsku, var
gerð, þegar þjóðarráðstefna var
kölluð saman í maí ... 20 ungir
listamenn og rithöfundar, sem
standa mjög framarlega, sendu
áskorun til þjóðarinnar".
Að þessari raunarollu lokinni
þurrkar Guðmundur tárin úr
augunum og brýnir raustina:
.Þátttaka æskulýðs íslands í
næsta heimsmóti æskunnar fyr-
ir friði og vináttu sannar hinn
vaxandi og ákaflega áhuga ís-
lenzkrar æsku á hugsjónalegum
markmiðum og baráttu WFDY
, . . Vér erum þess fullvissir, að
sá innblástur (the inspirations),
sem íslenzk æska flytur með sér
heim af þessu þingi og festival-
inu, mun verða að ómetanlegu
gagni í baráttu okkar“. Hér er
sem sagt ekki verið að fara í
launkofana með það, að íslenzk
æska eigi að verða fyrir áhrifum
á heimsmótinu, sem verði að liði
í hinni pólitísku „baráttu okkar“
heima fyrir.
Þetta er svipað því, sem brezka
kommúnistablaðaið „Daily Work
er“ hefur að segja um festivalið
í Moskvu 17. ágúst 1957: ,Margt
ungt fólk, og þá sérstaklega ung-
ir verkamenn, hafa orðið sann-
færðir um það vegna þátttök-
unnar í heimsmótinu í Moskvu,
að sósíalisminn er þjóðfélags-
kerfi, sem þeim hentar . . .
Margir þeirra munu vissulega
ganga í Ungkommúnistafylking-
una vegna hins góða árangurs
heimsmótsins ... Þeir verða boðn
ir velkomnir með opnum örmum,
þar eð bæði efling Friðarhreyf-
ingarinnar og útbreiðsla sósial-
ískra hugmynda meðal ungra-
verkamanna í Bretlandi er kom-
inn undir fjölmennari og sterk-
ari Ungkommúnistafylkingu“.
Hið pólitíska eðli heimsmót-
anna er löngu ljóst orðið meðal
æskulýðssamtaka um heim all-
an, og má t.d. geta þess, að Ind-
verjinn R. Varma, forseti Alþjóð
lega Æskulýðssambandsins hef-
ur gefið út yfirlýsingu, þar sem
hann ræður æskumönnum ein-
dregið frá aðild að heimsmótinu
í Vín, meðal annars vegna póli-
tísks eðlis þess.
Stúdentaráð tók fram, að jafn
vel þótt trygging fengist fyrir
því, að mótið yrði ekki megnað
pólitískum áróðri hefði það áróð-
ursgildi og „prestige“iþýðingu
fyrir kommúnista, að sem flest-
ir hlutlausir aðilar tækju þátt
í því, vegna fortíðar og aðstand-
enda þessara móta. Þjóðviljinn
segir þetta tal um „prestige"
minna á reiða krakka.
Þetta er þó augljóst mál. Við
skulum t.d. ímynda okkur, að
samtök á borð við Æskulýðsfylk-
inguna, MÍR, KÍM, Félag rót-
tækra stúdenta, Kvenfélag sósíal
ista, Menningar- og friðarsam-
tök kvenna o. s. frv. hefðu ár-
SÍOARI CREIN
um saman haldið „Allsherjarmót
íslenzkrar æsku“ á Þingvöllum
um hvítasunnuna. Þótt lofað yrði,
að héðan í frá einkenndust mót-
in ekki af pólitískum áróðri, hefði
það samt greinilegt áróðursgildi
og „prestige“-þýðingu fyrir fyrr
greind félög, ef þátttaka yrði al-
menn meðal æskunnar. Þá sak-
ar ekki að geta þess að í gagn-
rýnisbréfi þvi, er samtök pólskra
stúdenta sendu frá sér fyrir rúmu
ári um IUS, leggja Pólverjar
einmitt áherzlu á að sanna, hví-
líkt ofurkapp IUS leggi á „prest-
ige“ samtakanna: „Svo virðist,
að IUS haldi áfram að taka of
mikið tillit til aðstöðu sinnar
sem alþjóðlegrar stofnunar, og
hafi meiri áhyggjur af því að
viðhalda og efla „prestige" sitt,
heldur en hinum raunverulegu
hagsmunamálum meðlima sinna“
o. s. frv.
Sovézkir þátttakendur hafa
þegar fengið fyrirmæli um það,
hvernig þeiri eigi að hegða sér
á mótinu í Vín: „í samræmi við
fyrirmæli þings kommúnista-
flokks Sovétríkjanna og síðari
fyrirmaeli kommúnistaflokksins
og Sovétstjórnarinnar" (K.
Pravda, 14. ágúst 1958). Umræðu
efni sovézkra þátttakenda á mót-
inu var valið í greininni ,Sjö-
unda heimsmótið" eftir V. Vdo-
vin, varaforseta æskuiýðssamtaka
Sovétríkjanna, sem birtist í tíma-
ritinu „Ungkommúnistinn“ nr. 1.
1959: „Þátttakendur í heimsmót-
inu í Moskvu sögðu þúsundum
ungra manna og kvenna frá landi
sósíalismans. Þessi samtöl og
umræður þátttakenda eru æsku-
lýðnum innblástur í baráttunni
fyrir friði og hamingjusamri og
glaðværri framtíð. Hver einasti
maður, sem metur friðinn ein-
hvers, mun kunna að meta tillögu
Sovétríkjanna um að ljúka stjórn
erlendra herja í Berlín, og að
Vestur-Berlin verði gerð að her-
og vopnlausu borgríki“.
Stuðningnir við nýlenduþjóðir
„Alþjóðasamvinnunefndin"
upplýsti, áður en undirbúnings-
nefndinni var komið á laggirn-
ar, að stofnaður yrði sjóður með
framlögum íslenzkra festivalfara
til þess að styrkja ferðalög æsku
fólks úr nýlendum á Vinarmótið.
Stúdentaráð benti á, að væntan-
legri upphæð væri betur varið til
hjálparstarfsemi meðal æskulýðs
í viðkomandi löndum.
Ennfremur benti SHÍ á, að
beinn kostnaður af þátttöku ís-
lendinga í mótinu myndi nema
um 750.000 krónum, en betur
yrði stuðlað að friði og vináttu
í heiminum með því að íslenzk
æskulýðssamtök höfnuðu þátt-
töku í mótinu, en söfnuðu í þess
stað fyrrnefndri upphæð í sjóð,
sem varið yrði til hjálparstarf-
semi í vanþróuðum löndum, t.d.
með því að styrkja ungt fólk tli
mennta.
Festivalskríbentar Þjóðviljans
hafa ekki getað fallizt á þessa
hugmynd og farið fremur háðu-
legum orðum um hana. Hver og
einn verður að gera það upp við
sig, hvor stuðningurinn sé raun-
hæfari og efli betur frið og vin-
áttu í heiminum. Hvort er æski-
legra, að íslendingar kasti út fé
til þess að senda ungt fólk úr
síðþróuðum löndum á áróðurs-
og gleðileiki kommúnista, eða að
þeir leggi sitt fram til þess að
efla menntun og annað það, sem
ábótavant kann að vera í löndum
þessum?
Hringlar í rúblum
Vegna óviðkunnanlegrar fjár-
málastarfsemi í sambandi við
þátttöku íslendinga í síðasta
heimsmóti taldi SHÍ aðild íslend-
inga í heimsmótunum óæskilega.
Síðasta undirbúningsnefnd hefur
aldrei fengizt til þess að skýra
fjárreiður sínar, en eins og mönn-
um mun enn í minni, var margt
ærið gruggugt í sambandi við
þær. Ólögleg gjaldeyrissala, dul-
arfull peningaskipti, óútskýrt
peningahvarf o. fl. hefur Þjóðvilj
inn enn ekki fengizt til þess að
tala um, enda lýsti hann því bein
línis yfir, að hann væri ekki til
viðtals um þessi mál. Hinn fyrr-
verandi starfsmaður IUS hefur
hins vegar gefið þessa yfirlýs-
ingu í Þjóðviljanum 12. marz sl.:
„Það nær engri átt að gera vænt-
anlega undirbúningsnefnd 7.
heimsmótsins ábyrga fyrir meint-
um misfellum hjá undirbúnings-
nefnd 6. mótsins, þar sem hér
er um tvo sjálfstæða aðila að
ræða, óháða hvorn öðrum". Hver
trygging er þá fyrir því á hinn
bóginn, að 7. undirbúningsnefnd-
in noti ekki sömu aðferðir á fjár-
málasviðinu og sú sjötta?^ Fjár-
málamenn kommúnista á íslandi
hafa jafnan verið séðir, og hinn
snjallasti þeirra fór æfðum hönd-
um og fimum fingrum um sjóði
síðustu undirbúningsnefndar, að
þvi er fróðir alþýðubandalags-
menn hafa fortalið. Er snillmg-
urinn kannske fallinn í ónáð?
Hvaðan skyldi annars það fé
komið, sem þegar hefur verið
lagt fram í Vín? Hver borgar uppi
hald fjölmargra sérfræðinga
kommúnista víðs vegar að úr
heiminum, sem nú eru komnir á
vegum heimsmótsins til Vínar,
löngu áður en nokkrar þátttöku-
þjóðir hafa greitt gjald sitt? Hver
greiðir alla undirbúningsstarf-
semi í Austurríki? Skv. upplýs-
ingum blaðsins „Wahrheit** (mál
gagn kommúnista í Graz í Aust-
urriki) þann 11. des. 1958 verður
festivalið í Vín „dýrasta heims-
mótið, sem haldið hefur verið".
Fyrirtækin, sem leggja féð fram,
eru flest til húsa í Möllwald-
platz 3, 4 og 5 i Vín en þær bygg-
ingar voru miðstöðvar sovézku
ritskoðunarinnar og sovézku
leyniþjónustunnar á hernámsár-
unum. Þau voru síðan afhent
leppfyrirtækjum á borð við
„Estate Kongressorganisations —
G.m.b.H." og „Gazetta Zeitschrift
en — G.m.b.H.“, en þau annast
viðskipti kommúnista víða um
heim ásamt „Metros Handels-
und Vertiebsg. m.b.H.“. Höfuð-
paur þessara fyrirtækja og sá,
sem sér um undirbúning heims-
mótsins er heiðursmaðurinn Hein
rich Dúrmayer, gamall bolsa-
þjarkur, útskrifaður úr Lenín-
skólanum í Moskvu. 1945 gerði
sovézka hernámsstjórnin í Aust-
urríki hann að yfirforingja hinn-
ar kommúnistísku ríkislögreglu
sinnar „Staatspoiizei“, og hefur
núverandi innanríkismálaráð-
herra Austurríkis, sósialistinn
Oskar Helmer, lýst þvi í endur-
minningum sínum, hvernig Dur-
mayer þessi aðstoðaði Rússa við
tilraunir þeirra til þess að „volks
demokratisera“ AUsturríki, þ. e.
að gera það að „alþýðulýðveldi“
eftir ungverskri fyrirmynd. í
þokkabót er maðurinn lögfræð-
ingur Heimsfriðarráðsins (nú A1
þjóðafriðarstofnunarinnar, síðan
Heimsfriðarráðið var rekið úr
Austurríki vegna hlutleysis-
brota), svo að ekki er dyggðin
fín.
í'rábærar fígúrur:
Hannibal og hertoginn
Það hefur vakið talsverða at-
hygli, að í áróðri sínum fyrir
heimsmótinu hafa kommúnistar
misnotað islenzk nöfn herfilega.
f málgögnum þeirra erlendis, eink
um þeim, sem ætluð eru æsku-
mönnum víðs vegar um heim til
lesturs, birtast oftlega dálkar með
heitinu „Frábærar fígúrur", þar
sem hlaðið er saman vinsamleg-
um ummælum þekktra manna
um festivölin. Kommúnistar eru
manna snobbaðastir og leita gjarn
an til kóngafóiks, (t.d. fær amma
Baldvins Belgíukonungs aldrei að
vera í friði fyrir þeim), land-
lausra aðalsmanna, uppgjafa ráð-
herra eins og t.d. Hannibals, og
annarra stórmenna mannkynssög
unnar. Fyrir skömmu var Hanni-
bal talinn til þessara frábæru
fígúra, en tvennt þótti eftirtekt-
arvert í sambandi við þá auglýs-
ingastarfsemi. í fyrsta lagi var
titill hans falsaður, því að auk
félagsmálaráðherra var hann
kallaður menntamála eða menn-
ingarmálaráðherra, sem hann hef
ur aldrei verið. Þetta var vita-
skuld gert til þess að láta útlent
æskufólk standa í þeirri mein-
ingu að sá ráðherra íslenzkur,
sem mest afskipti hefði af æsku-
lýðnum, hvetti ungu kynslóðina
í landi sínu til þess að sækja
heimsmótið. f öðru lagi þóttu
hvatningarorð Hannibals undar-
leg fyrir þær sakir, að þótt ein-
dregið og ákveðið orðalag áskor-
unarinnar benti til gífurlegs á-
huga hans á heimsmótinu, þá
hafði hann aldrei beitt áhrifum
sínum á æskulýð síns heima-
lands. ísienzkir kommúnistar
hafa gefið þá skýringu á því í
einkaviðtölum, að þeim hafi þótt
ráðlegast að láta ummæli Hanni-
bals liggja í þagnargildi hér
heima, því að ekkert væri lík-
legra en að þau hefðu þveröfug
áhrif við tilganginn. Um réttmæti
þessarar skýringar skal ekki
dæmt hér. Hitt stendur enn, að
titill hans var falsaður erlendis,
og að beiðni hans um að ungt
fólk flykkist á festivalið, hin ein-
læga ósk hans um að hann megi
endurheimta hina fjarlægu æsku
sína, svo að hann komist á heims-
mótið, yfirlýsing hans og áskor-
un, boðskapur og föðurleg bless-
un hefur hvergi verið birt enn
hér á landi. Fulltrúi kommúnista
í utanríkisnefnd stúdentaráðs
segir i áliti sínu 22. febr. sL:
„Engu að síður hefur Alþjóða-
samvinnunefndin fyrir nokknl
sent leiðréttingu til viðkomandi
blaða, og er þess að vænta, að
þær birtist innan skamms". Ekki
er enn vitað til þess, að leið-
rétting hafi verið birt, og í síð-
asta hefti „News Service", sem
gefið er út af IUS, er tignasti
vitnisburðurinn frá „ráðherra
íslands í menningar- og þjóðfé-
lagslegum vandamálum“, herra
Hannibal Valdimarssyni. Þarna
hefðu átt að vera hæg heimatök-
in við að upplýsa útgefendur um,
að H.V. hefur ekki verið ráð-
herra síðan á fyrra ári og aldrei
komið nálægt menningarmálum,
því að fulltrúi kommúnista í utan
ríkisnefnd SHÍ, sem sagði leið-
réttingu hafa verið senda „fyrir
nokkru“, vann um langt tima-
bil hjá ISU.
Öllu alvarlegra var það, þegar
kommúnistar birtu í 3. tbl. blaðs-
ins „Festival" yfirlýsingu og á-
skorun frá manni, sem kallaður
var „Hr. Theodor Gislason, for-
seti Kennarasambandsins“. í is-
lenzkri kennarastétt fyrirfinnst
enginn með þessu eða svipuðu
nafni, hvað þá að hann sé „for-
seti Kennarasambandsins".
Það er ekki ný bóla, að fyrir-
svarsmenn heimsmótanna flaggi
með nöfn frægra manna í heim-
ildarleysi. Þeir hafa aldrei ver-
ið vandir að áróðursmeðulum.
Fyrir hvert heimsmót er útbásún
að um alla heimsbyggðina, að
hinn eða þessi líti með velþókn-
un á væntanlegt festival, en síð-
an kemur skæðadrífa af mótmæl-
um frá fórnarlömbunum, sem
segja nöfn sín hafa verið tekin
traustataki.
Eftirtalin nöfn eru hin fræg-
ustu og tignustu, sem kommún-
istar hafa notað í heimsmóta-
áróðri sínum: Dr. Albert Schweitz
er (mannvinurinn í Lambarene),
Tensing (sá sem komst upp á
Evrest um árið), Gina Lollobrig-
ida (La Lollo), hertoginn af
Mecklenburg (óþekktur) og
Hannibal Valdimarsson (skýring
ar óþarfar). Schweitzer, Tensing
og Lollobrigida sendu þegar út
mótmælayfirlýsingar, svo að eft-
ir standa þá hertoginn og Hanni-
bal, — og Theodor Gislason, en
hann getur ekki mótmæit af
skiljanlegum ástæðum.
Hvers vegna íslendingar taka
ekki þátt í mótinu
Hér að framan hefur að nokkru
verið rakið, hvers vegna heildar-
samtök íslenzkrar æsku og stúd-
entar hafa hafnað allri aðild að
næsta heimsmóti. Enn er samt
hætta á, að kommúnistar reyni
að fá ýmsa hlutlausa aðila til
þátttöku. í athyglisverðu bréfi
um festivaláróður í Svíþjóð, sem
WFDY sendi fyrir skemmstu frá
sér, er opinskátt talað um það,
hvernig festivalvinir (festival
friends) og áróðui’smenn (propa-
ganda workers) leggi allt kapp
á að vinna menn til fylgis við
heimsmótið „innan samtaka sinna
og félaga, á vinnustað, meðal
kunningja sinna og alls staðar,
sem tækifæri býðst“. Einnig er
minnzt á nauðsyn áróðurs innan
verkalýðsfélaga, og að láta
þekkta menntamenn (well-
known cultural personalities)
reka áróður innan félaga og í
blöðum allra stjórnmálafloíka.
Hér hefur þetta lítinn árangur
borið. Helzt væri ástæða til þess
að minnast á það, að tónsmíðum,
sem senda á til samkeppni á
heimsmótinu, ber að skila til
Tónskáldaféiags íslands. Verk-
efni Tónskáldafélagsins virðist
ekki vera annað en að koma tón-
smíðunum áleiðis til ísler.zku
undirbúningsnefndarinnar, eða
þá að póstleggja þau til Vínar.
Tilgangurinn með því að láta Tón
Framh. á bls. 17