Morgunblaðið - 11.07.1959, Blaðsíða 9

LaUgardagur 11. júlí 1959
MORGVNBLAÐIÐ
Sinfóníuhljómsveitinni
vel fagnað nyrðra
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT íslands I Á mánudagskvöld voru tön-
er um þessar mundir á tónleika- leikar í Bifröst á Sauðárkróki og
för um Norður- og Austurland, |á þriðjudagskvöld í Nýja Bíó á
eins og áður hefir verið sagt frá
í fréttum. Stjórnandi hljómsveit-
arinnar er Róbert Abraham Ottós
son og einsöngvarar í förinni Sig
urður Björnsson og Guðmundur
Jónsson. Alls eru í förinni nærri
40 manns.
Fyrstu tónleikarnir voru haldn
ir í Reykjaskóla í Hrútafirði s.d.
sunnudaginn 5. þ.m. í lok þeirra
ávarpaði Ólafur Kristjánsson
skólastjóri hljómsveitarmenn, en
framkvæmdastjóri hljómsveitar-
innar þakkaði með nokkrum orð-
St. Lawrence-siglingaleiðin
Hin nýja siglingaleið mun hafa
mikil áhrif á voruflutninga og
utanríkisviðskipti
HINN 26. júní s.l. var St. Law-
rence-siglingaleiðin vígð við
hátíðlega athöfn, en hún hafði þá
verið í notkun um tveggja mán-
aða skeið. Eins og kunnugt er,
hefur þetta mikla mannvirki
gert stórum skipum kleift að
sigla upp til vatnanna miklu, eða
samtals yfir 3800 km leið ínn í
meginland N.-Ameríku.
Hugmyndin að þessari sigimga
leið, sem nú er orðin að veru-
leika, er áratuga gömul, en ýmis-
legt varð til að tefja framkvæmd
ir, enda skoðanir nokkuð skipt-
ar um nauðsyn þeirra eins og
gengur. Einkum snerust járn-
brautafélög í austurhluta Banda-
ríkjanna gegn þessum áætlun-
rum, svo og hafnarborgir við
Atlantshafsströndina og Mexíkó-
flóann. Aftur á móti hafa Kanada
menn lengi verið svo til ein-
huga um nauðsyn þessara fram-
kvæmda. En áhuginn fór stöðugt
vaxandi í Bandaríkjunum og
hefur það án efa haft sín áhrif,
að járnnámurnar miklu í Minne-
sotaríki eru nú mjög gengnar til
þurrðar, en auðugar járnnámur
hafa fundizt í Labrador og þang-
að leita nú stáliðjuver Banda-
ríkjanna í æ ríkara mæli eftir
hráefni. Og þá ber að minnast
þess, að St. Lawrence-siglinga-
leiðin er í rauninni ekki alveg
ný, heldur hefur hún lengi ver-
ið fær litlum skipum, en ekki
hefur þótt svara kostnaði að
flytja mikið með þeim.
í samræmi við meiri áhuga
Kanadamanna og það, að tal-
ið er að siglingaleiðin sé þeim
meira virði en Bandaríkjamönn-
um, hafa þeir fyrrnefndu lagt
mun meira í fyrirtækið eða 340
millj. dollar, en hinir síðar-
nefndu um 130 millj. dollara.
En Kanadastjórn fékk framlag
sitt aftur á móti lánað hjá ríkis-
sjóði Bandaríkjanna og mun
lánið greitt með tollatekjum af
siglingum um skipaleiðina.
Siglingar og utanríkisviðskipti
Um hina nýju siglingaleið geta
farið skip, sem bera allt að 10 000
tonn af vörum, eða um 80% af
kaupskipaflota heimsins. Jafn-
framt eru Mið-Vesturhéruð
Bandaríkjanna og Kanada búin
að fá greiðan aðgang að skipa-
flutningum, en í þessum héruð-
um búa 60% af íbúum N,-
Ameríku og 65% af heildariðn-
aði landanna er staðsettur þar.
Samkeppnisaðstaðan á erlend-
um mörkuðum mun því batna
verulega, en hitt er ekki síður
mikilvægt, að aðrar þjóðir, og
(þá ekki sízt Evrópuþjóðirnar,
munu eiga greiðan aðgang að
þessum mikla markaði. Er ekki
ólíklegt, að fslendingar komi til
með að njóta einhvers góðs af
þessu; fyrst og fremst vegna út-
flutningsafurðanna, en einnig
vegna almennra siglinga. Sigl-
ingaleiðin frá höfnum í V,-
Evrópu til St. Lawrence-árinn-
ar liggur töluvert norðar en hin
venjulega siglingaleið til New
York, og þótt ísland liggi enn
norðar er ekki útilokað, að þetta
geti haft einhverja þýðingu fyr-
ir ísland í framtíðinni.
Þrátt fyrir hinn mikla iðnað
við vötnin miklu, er talið, að af
flutningum um siglingaleiðina
verði fullunninn varningur í
miklum minnihluta, en mest
verði flutt af: Korni (einkum
hveiti), járngrýti, kolum, olíu,
trjákvoðu og dagblaðapappír, en
flutningar á því síðastnefnda eru
geysimiklir.
Aukinn lerðamannastraunuur
Þó að St. Lawrence-siglinga-
leiðin sé fyrst og fremst mikil-
væg vegna vöruflutninga, þá er
talið að hún muni einnig verða
töluverð ferðamannaleið. í þessu
sambandi má nefna, að „Fjell-
Oranje Line“, sem er norskt-
hollenskt skipafélag, er að láta
byggja tvö skip, sem auk venju-
legs farms eiga að geta flutt
115 farþega á einu farrými. Skip-
in munu ganga 16Vz milu og
verða í förum milli Vestur-
Evrópu og hafna við St.-Law-
rence-fljót og vötnin miklu.
Lægri flutningskostnaðUr
Þrátt fyrir allar framfarir í
flutningum' á landi og í lofti,
þá eru flutningar með skipum
langódýrastir, svo sem verið
hefur, og því ódýrari, því þyngra
og fyrirferðameiri sem það er,
sem flytja á. Skip, sem nú kom-
ast stærst upp í vötnin miklu,
geta borið fimm sinnum meira,
og í sérstökum tilfellum jafnvel
tíu sinnum meira vörumagn, en
litlu skipin, sem áður gátu siglt
þar um hina gömlu, en litlu
skipastiga, er fyrir voru. Þrátt
fyrir þennan stærðarmun eru
oft litlu fleiri skipsmenn á stóru
sRipunum og allur annar kostn-
aður einnig tiltölulega miklu
minni. Vörum til útflutnings,
sem áður fóru yfirleitt með járn-
brautarlestum til hafnarborga
við Atlantshaf, einkum New
York, mun nú skipað um borð
í hafskip í borgum eins og:
Toronto, Detroit og Chicago. Get
ur þá í sumum tilfellum sparast
umskipunarkostnaður, sem er
augljóslega mjög mikilvægt.
En þó að kostirnir við hina
nýju siglingaleið séu miklir, þá
fylgja henni einnig nokkrir ó-
kostir og er sá langstærstur, að
leiðin er lokuð allt að 4 mánuði
á ári vegna ísa. Skipaeigendur
verða þá að finna önnur verkefni
fyrir skip sín, og getur það verið
erfiðleikum bundið. Og þó að all
ur hinn fyrirferðameiri varning-
ur geti beðið, eða sé látin bíða
meðan siglingar eru tepptar, þá
er ýmislegt, sem á veturna verð-
ur eftir sem áður að flytja til
borganna við Atlantshafið. Aðrir
ókostir eru flestir tímabundnir
og munu hverfa, þegar athafna-
lífið hefur til fulls aðlagast hin-
um nýju aðstæðum er siglinga-
leiðin skapar.
Áætlanir um flutningsmagn
Löngu áður en framkvæmdir
hófust við St. Lawrence-siglinga-
leiðina, voru gerðar áætlanir um
hve búast mætti við miklum
flutningum eftir að verkið væri
fullgert, enda gat það ekki borg-
að sig, nema fullvíst þætti að
flutningarnir yrðu ekki undir á-
kveðnu lágmarki. Síðustu áætl-
anir gera ráð fyrir, að flutn-
ingarnir muni nema allt að 25
millj. tonna á árinu 1959 og
tvöfaldast á næstu tíu árum þar
á eftir. Er gert ráð fyrir að járn-
grýtisflutningar muni árið 1969
nema 'allt að 40% af heildar-
flutningunum, eða um 20 millj.
tonna.
Járngrýtisflutningarnir munu
þá að mestu leyti vera vestur á
bóginn, eða upp ána, en hveiti-
flutningarnir eru aftur á móti
mjög miklir niður ána, og'má
gera ráð fyrir að svo verði áfram
í framtíðinni.
í sambandi við járngrýtið hef-
ur verið rætt um, að e. t. v.
verði nokkur hluti þess flutt-
ur helmingi skemmri leið, en nú
er gert. Það er frá námunum í
Labrador til stáliðjuveranna við
Erie-vatnið. Stendur þetta í sam-
bandi við áætlanir um að reisa
stálbræðslur við neðanvert St.
Lawrence-fljót, austan Montreal.
Myndu kol til þeirra þá keypt í
Bandaríkjunum. En þó að venju-
lega sé talið hagkvæmara, að
flytja járngrýtið til kolanna, get-
ur í þessu tilfelli reynst hag-
kvæmt að flytja kolin einnig,
því að þau skip sem flyttu járn-
Bacon-tolluiifin
LONDON, 8. júlí. — Bretar hafa
boðizt til þess að afnema bacon-
tollinn af innflutningi frá Dan-
mörku, ef samkomulag næst um
stofnun „litla“ fríverzlunarsvæð-
isins, sem sjö Evrópulönd hafa
nú í huga.
grýtið alla leið myndu geta tek-
ið kol hálfa leið til baka. Gæti
þá sýnst enn hagkvæmara að
reisa járnbræðslur í Labrador og
hafa skipin full alla leið, í báð-
ar áttir, en það land er nær ó-
byggt og mun vera mjög erfitt
að hefja þar framkvæmdir í
stórum stíl utan þess námurekst-
urs, sem þegar er fyrir hendi.
Siglufirði. Allir þessir tónleikar
hafa verið vel sóttir og móttökur
áheyrenda með afbrigðum góðar.
Að loknum tónleikunum á Siglu-
firði bauð bæjarstjórnin kQmu
mönnum til kaffidrykkju. Sigur-
jón Sæmundsson bæjarstjóri á-
varpaði gestina og sagði m. a., að
mestur auðfúsugestur á Siglufirði
á þessum tíma árs væri að sjálf-
sögðu síldin, en næst henni gengi
Sinfóníuhljómsveitin. Þetta létu
hljómsveitarmenn sér vel líka.
Hljómsveitin hefir haft bæki-
stöð í Hólaskóla þessa daga og
jafnan ekið „heim að HólunV*
að tónleikum loknum. Eru hljóm-
sveitarmenn mjög þakklátir
Kristáni Karlssyni skólastjóra fyr
ir þá velvild að lána skólahúsið í
þessu skyni og fyrir alla aðra fyr-
irgreiðslu í því sambandi.
Miðvikudagskvöldið 8. júlí
voru tónleikar haldnir að Laugar
borg, hinu nýja félagsheimili að
Hrafnagili í Eyjafirði, og á
fimmtudagskvöld í Akureyrar-
kirkju. Á Akureyrartónleikunum
var einleikari cellósnillingurinn
Erling Blöndal Bengtson. Auk
hans komu einsöngvaranir báðir
fram á þessum tónleikum.
í gærkvöldi voru svo tón-
leikar í samkomuhúsinu á Húsa-
vík og í kvöld í félagsheimilinu
Skjólbrekku í Mývatnssveit.
Hafnarbœtur og hús-
byggingar fyrirhugaðar
á Bíldudal
BÍLDUDAL, 9. júlí. — Ágæt tíð
er hér um þessar mundir og eru
heyannir víðast hvar byrjaðar.
Útgerð
Afli hjá handfærabátum hefur
verið góður, þegar gefið hefur á
sjó, en gæftir hafa hins vegar
ekki verið góðar upp á síðkastið.
Mb. Geysir, sem er 39 lestir að
stærð, mun senn byrja rekneta-
Veiðar tg er Friðrik Ólafsson
skipstjóri, togarinn Pétur Thor-
steinsson er væntanlegur inn úr
fyrstu veiðiferð sinni um eða
eftir helgina. Ekki hefur frétzt
hvernig honum hefur gengið síð-
ustu dagana, en framan af aflaði
hann lítið. Aðstaða til nýtingar
afla mun annars batna með fyrir-
huguðum kaupum ísvélar í frysti
húsið. Þá má í þessu sambandi
geta þess, að ráðgert er að
byrja hafnarframkvæmdir innan
skamms.
Meira vatn
Unnið er að því að fullnýta
vatnið hér um slóðir, en það er
lítið sem kunnugt er. Þannig er
nú tekið Vatn úr tjörninni hér
í þorpinu til frystihússins. Vatnið
hefur fram til þessa runnið úr
fjallinu í gegnum tjörnina til
sjávar, en nú er áformað að loka
farveginum um tjömina, þurrka
hana upp og gera íþróttasvæði á
staðnum. Standa vonir til að það
megi takast.
Vegabætur og húsbyggingar
Vegavinnuflokkur vann um
skeið að endurbótum á veginum
héðan yfir fjallið til Tálknafjarð-
ar, en vegurinn var mjög lélegur.
Þessum framkvæmdum er nú
lokið um sinn, enda þótt mikið
skorti enn á að vegurinn sé í
viðunandi ástandi. Fór vinnu-
flokkurinn til Patreksfjarðar.
Um byggingarframkvæmdir er
að lokum það að segja, að unnið
er við byggingu tveggja minni
íbúðarhúsa og bráðlega verður
byrjað á fleirum. — Fréttaritari.
Um 200 kirkjukónu hérlendis
AÐALFUNDUR Kirkjukórasam-
bands íslands var haldinn
fimmtudaginn 25. júní sl. á heim-
ili söngmálastjóra þjóðkirkjunn-
ar, Sigurðar Birkis, Barmahlíð
45, Reykjavík. Mættir voru full-
trúar frá 12 kirkjukórasambönd-
um víðs vegar af landinu. Fund-
arstjóri var kjörinn séra Þor-
steinn B. Gíslason, prófastur í
Steinnesi, og fundarskrifarar
þeir Baldur Pálmason, útvarps-
fulltrúi, og Jón ísleifsson, organ-
leikari.
Formaður Kirkjukórasam-
bandsins, Sigurður Birkis, söng-
málastjóri, flutti skýrslu um lið-
ið starfsár. Hann gat þess að sex
kirkjukórar hafi verið stofnaðir
á starfsárinu og væru þeir nú
orðnir um 200 talsins um ger-
vallt landið. 51 kór naut söng-
kennslu á vegum Kirkjukóra-
sambands Islands í samtals 73
vikur, fjórtán organleikarar og
organleikaraefni stunduðu nám í
Söngskóla þjóðkirkjunnar og
ellefu sóttu námskeið á vegum
Kirkjukórasambands íslands. —
Kennari námskeiðsins var Kjart-
an Jóhannesson. Sex kirkjusöng-
mót voru haldin á starfsárinu og
57 kirkjukórar sungu 80 sinnum
opinberlega auk söngs við allar
kirkjulegar athafnir.
Þá las féhirðir reikninga sam-
bandsins og voru þeir einróma
samþykktir, svo og fjárhagsáætl-
un þessa árs.
Mikill áhugi og einhugur ríkti
á fundinum fyrir söngmálum
þjóðkirkjunnar og var. söngmála-
stjóra, Sigurði Birkis, og stjórn-
inni í heild, þakkað vel unnið
starf á árinu.
Stjórn Kirkjukórasambands Is-
lands skipa: Sigurður Birkis,
söngmálastjóri, formaður; Jón ís-
leifsson, organleikari, ritari; séra
Jón Þorvarðarson, prestur, gjald-
keri; Jónas Tómasson, tónskáld,
ísafirði; Eyþór Stefánsson, tón-
skáld, Sauðárkróki; Bergþór Þor-
steinsson, organisti, Reyðarfirði,
og Hanna Karlsdóttir, frú, Holti.