Morgunblaðið - 19.07.1959, Síða 11

Sunnudagur 19. júlí 1959
MOTtnTJNTiLAÐIÐ

ina í höndum einkaframtaksins
er hins opmbera.
Með kaupum á Fiskiðjuveri
ríkisins, væri ekki verið að auka
opinberan rekstur, heldur að
gera ríkisfyrirtæki að bæjarfyrir
tæki, og bæjarfyrirtæki undir
meirihlutastjórn Sjálfstæðis-
manna hefði meiri möguleika til
hagkvæmari rekstrarafkomu
heldur en ríkisfyrirtæki undir
vinstri stjórn eða samsteypu-
stjórn með þátttöku einhverra
vinstri fiokka.
Þá benti Geir Hallgrímsson að
lokum á það, að afkoma Bæjar-
útgerðar Reykjavíkur og Fisk-
iðjuvers ríkisins hingað til um
12 ára skeið benti til þess, að ekki
væri nægilega vel búið að sjávar-
útveg íslendinga, sem þó væri
grundvöllur þess, að lífvænlegt
væri í landinu. Treysta þyrfti
rekstursgrundvöll sjávarútvegs-
ins ,og breyta þyrfti félaga og
skattalöggjöf þannig að eftirsókn
arvert væri fyrir allan almenning
að gerast beinir þátttakendur í at
vinnurekstrinum. Að því búriu
væri athugandi að gera Bæjarút
gerð Reykjavíkur að almennings
hlutaíélagi, þar sem öllum bæjar-
búum væri gefinn kostur á, að
kaupa hlutabréf að ákveðnu há-
marki og með því móti losa það
fjármagn, sem bundið væri af út-
svörum bæjarbúa nú í Bæjarút-
gerðinni og þörf væri fyrir tii
annara framkvæmda bæjarfélags
ins. — Jafnframt væri á þennan
hátt fengið aukið fjármagn til
endurnýjunar togaraflotans, sem
brýn þörf yrði að sinna fyrr en
seinna.
Guðmundur Vigfússon bæjar-
fulltrúi kommúnista talaði næst-
ur. Hann sagði að bæjarstjórnar-
meirihlutinn gæti ekki skýlt sér
bak vð það, að nægur frystihúsa-
kostur væri nú í bænum, því að
hann hefði á undanförnum árum
vanrækt að koma sér upp frysti-
húsi, þótt þá hefði verið sannar-
legur skortur á frystihúsum.
Þetta hafi svo leitt til þess að
einstaklingar hefðu farið á und-
an í þessu efni. Rakti hann fyrri
tillögur kommúnista um bygg-
ingu frystihúss bæjarútgerðar-
innar.
Þá sagði Guðmundur, að það
væri ekki nýlunda að bærinn
keypti gamlar eignir, sem síðan
þyrfti að gera upp fyrir of fjár,
nefndi hann m.a. Laufásborg og
skrifstofubyggingu bæjarins í
Skúlatúni. Taldi hann að Reykja
víkurbær yrði fyrir stórfelldu
tjóni af kaupum á gömlum eign-
um og Fiskiðjuverið væri ein
þeirra.
Gunnar Thoroddsen borgar-
stjóri svaraði Guðmundi varð-
andi húsakaupin. Taldi að þegar
kommúnistar væru að tala, væri
stundum eins og þeir væru stadd
ír a annarn piánetu. Þaö væn
eins og þeir gerðu ráð fyrir bv>'
að allar byggingaframkvæmdir
væru frjálsar, að lán lægju laus
fyrir og að nýjum stórbygging-
um yrði komið upp á nokkrum
vikum.
En þannig væri þetta því mið-
ur ekki hér á landi. Oft væri ó-
mögulegt að fá fjárfestingarleyfi,
lánsfé ekki fyrir hendi og bygg-
ingin tæki mörg ár.
Til þess að leysa brýnar þarf-
ir væri því oft heppilegt að kaupa
eða taka á leigu húsakynni, sem
þegar væru til. Stundum er auð-
veldara, hagkvæmara og ódýr-
ara að leysa brýna þörf með því
að kaupa hús sem til eru fyrir.
Borgarstjóri sagði líka að gagn
rýni kommúnistans á húsakaup-
um kæmi spænskt fyrir sjónir,
þegar það væri athugað, að
kommúnistar hefði ekki alls fyrir
löngu keypt fyrir flokksstarfsemi
sína hálfrar aldar gamalt timbur
hús. Nú er það að vísu ekki svo,
að hús þau, sem Reykjavíkurbær
hefur keypt til ýmiskonar rekstr
ar síns hafi verið timburhús,
hvað þá hálfrar aldar gömul.
Laufásborg er vandað frambúðar
hús og skrifstofubyggingin að
Skúlatúni var í smíðum. Ef til
vill hefur Guðmundur Vigfússon
ekki ráðið kaupum flokksins á
þessu gamla húsi, en hann ætti
samt að tala við yfirboðara sína
og spyrja þá. hvers vegna þeir
geri hann þannig ómerkan orða
sinna.
Þá sagði borgarstjóri, að full-
trúi kommúnista hefði farið að
telja upp gamlar tillögur í bæjar-
stjórn til að sýna hve framsýnir
og framkvæmdasamir kommún-
ista hefðu verið. Þeir mættu þó
vara sig á þessu, því að þá gæti
verið að fulltrúi Framsóknar Þórð
ur Björnsson færi að fletta upp í
sínu bæjarbókhaldi og sannaði
að hann hefði flutt einhverja til
lögu jafnvel fyrr en kommúnist-
ar. Því að þó kommúnistar í Rúss
landi þykist allt hafa fundið upp
fyrstir, þá slær Þóiður Björnsson
þá út hér, þegar hann fer að
fletta upp í bæjarbókhaldi sínu.
Gunnar Thoroddsen kvað það
athyglisvert, að kommúnistar
segðu, að engin ríkisstjórn hefði
sýnt Fiskiðjuverinu ræktarsemi
né sóma. Það gildir þá ekki að-
eins um sjávarútvegsmálaráð
herra Sjálfstæðisflokksins, held
ur líka sjálfan Lúðvik Jósefsson.
Einnig vék borgarstjórinn að
þeirri staðhæfingu kommúista, að
rikisstjórnin hefði ekki næga laga
heimild til sölunna. Skýrði hann
frá því, að Olafur Lárusson pró-
fessor hefði verið spurður álits
um þetta og teldi hann að laga
heimild væri fyrir hendi.
Borgarstjóri sagði, að Lands-
bankinn væri þess fýsandi, að
Bæjarútgerðin tæki við rekstri
Fiskiðjuversins. Ef því væri
hafnað, væri ekki líklegt að sá
sami legði fram lán til smíði nýs
frystihúss, sem áætlað væri að
næmi mörgum tugum milljóna
kr. Reikna mætti með að smíði
hússins tæki nokkur ár. Þá bætti
borgarstjóri því við að auðvelt
væri að stækka frystihúsið svo
að það gæti tekið við heilum
togarafarmi, 300 lestum, í einu
og unnið hann á 2 sólarhringum.
Verðið taldi borgarstjóri hóf-
legt og eðlilegt og greiðsluskil-
málar hagkvæmir, þar sem út-
borgun væri aðeins ÍV2 millj. kr.
en afgangurinn ’ til langs tíma.
Taldi borgarstjóri einsýnt að
bærinn hefði hag af kaupum
Fiskiðjuversins. — Eignaskiptin
yrðu einnig hagkvæm þjóðhags
lega því að líkur væru til að
frystihúsið yrði betur starfrækt
eftir en áður. Kvaðst borgarstjóri
ekki skilja þá röksemd kommún-
ista, að það væri skaðlegt fyrir
þjóðina, að bærinn eignaðizt
frystihúsið.
Þá talaði Guðmundur J. Guð
mundsson. Hann réðist harkalega
á Ingvar Vilhjálmsson útgerðar-
mann, sem á sæti í útgerðarráði
Bæjarútgerðarinnar og sagði að
Fiskiðjuverið væri gömul bygg-
ing óheppileg og illa staðsett og
að kostnaður yrði mikill við end
urbætur og stækkun á því.
Björgvin Fredriksen tók aftur
til máls. Hann andmælti tali
kommúnista um að ekki hefði
verið hægt að anna hraðfryst-
ingu aflans, sem borizt hefði á
land í Reykjavík og benti á það,
að Fiskiðjuverið hefði ekki feng
ið nægilegt hráefni til að vinna
úr nema í 1—3 ár.
Spurði Björgvin, hversvegna
kommúnistar vildu byggja nýtt
frystihús, sem hefði orðið til
þess að koma Fiskiðjuveri ríkis-
ins á vonarvöl. Hann andmælti
einnig ummælum kommúnista að
Fiskiðjuverið væri illa staðsett
og að það væri ekki heppilegt til
að taka við togaraafla. Benti
hann á að það væri nær höfninni
en öll hin frystihúsin og hefði lif-
að á togaráafla.
Ingi R. Helgason fulltrúi komm
únista sagði að skorti alla áætlun
um kostnað við fyrirhugaðar
breytingar og stækkun Fiskiðju-
versins. Vildi hann láta fresta
málinu og fresturinn notaður til
að gera kostnaðaráætlun og til
þess að ríkisstjórnin aflaði sér
skýlausrar lagaheimildar til söl
unnar, en Ingi taldi álit próf.
Ólanfs Lárussonar ekki ugglausa
sönnun.
Geir Hallgrímsson svaraði Inga
og benti á það ósamræmi hjá
honum, að hann heimtaði fyrir-
fram nákvæma kostnaðaráætlun
um breytingar og stækkun Fisk-
Friðrik Ólafsson — SKÁKEINVIGI
ngi R. Jéhannsson
Fyrsta skákin
með skýringum Inga R. Jóhannssonar
Hvítt: Ingi R. Jóhannsson
Svart: Friðrik Ólafsson
Nimzo-indversk vörn
I. d4, Rf6; 2. c4, e6; 3. Rc3, Bb4;
4. e3, 0-0; 5. Rge2, d5; 6. a3, Be7;
7. cxd5, exd5; 8. Rf4, c6 g3 er
mun betra áframhald fyrir hvítt.
9. Bd3, a5; 10. 0-v, Ra6; 11. b3,
Rc7; Ef Hbl, þá leikur svartur
II. — Bd6 ásamt De7 og Rc7.
12. Bb2, Bd6! 13. h3, He8; Ef Rce2
þá 13. — g5 og Rf4 á engan ceit
nema h3. 14. Df3, De7; 15. Ra4,
Re4; 16. Hfdl Ef Rb6, þá Rd2;
17. Dh5, g6; f5; 17. Rb6, Hb8 18.
Rec8, Hxc8; 19. Bc2 Hvíta staðan
er nú groinilega verri og síðasti
leikur miðar að því að stinga
upp í Bd6 Re6; 20. Rd3, Hf8; 21.
Re5, Re4-g5!; 22. De2, f4; 23. Dg4,
g6; 24. h4 Svartur hótaði h5 tu
þess að reka Dg4 til e2 og leika
þá f3 með afgjörandi sókn.BxeS!;
Ekki 24. — h5 vegna 25. Rxg6
hxg4; 26. Rxe7t, hxg4; 27. hxg5
með svipuðu tafli. 25. hxg5, fxe3!
26. fxe3 Ef 26. dxe5, þá Hxf2 með
óstövandi sókn. 26. — Betra var
Bc7. Bd6?; 27. e4! Bezti möguleÍK
inn. Hf4; 28. Dh3!, dxe4? 29. b4,
Aftur eina leiðin til mótspils.
Hcf8; 30. Bb3, Hf8-f5; 31. d5!
Til þess að opna Bb2 línu en hann
hefur ek’.i tekið þátt í leiknum.
cxd5; 32. Hxd5, Hf3?! Báðir
voru í miklu tímahraki og Frið-
rik reynir að grugga vatnið með
hróksfórn. Betra var 32 — Hxd5;
33. Bxd5, Hf5; 34. Db3 með mögu-
leikum fyrir báða, þótt segja
megi að hvítur standi betur.
33. gxf3, Dxg5f; 33. — Hxd5 dug-
ar ekki vegna 34. Bxd5, Dxg5;
35. Khl, Dxd5; 36. fxe4; 34. Khl
IIxd5; 35. Dxe6f, Kf8; 36. Dcí+,
Ke7; 37. Dxb7f, Kd8; 38. Da«+,
Ke7; 39. Db7f, Kd8; 40. Dxd5,
Dh4f 41. Kgl, Dg3t; 42. Kll
iðjuversins, en kommúnistar
hefðu á undanförnum árum ver
ið hvað eftir annað með tillögur
um byggingu frystihúss án þess
að gera nokkra áætlun um kostn
að af byggingu þess.
í sambandi við mótstöðu komm
únista gegn þessum kaupum
benti Geir á það að Fiskiðjuver
ið væri í lagi til rekstrar og ætti
að geta sjálft staðið undir sér.
Geir taldi einnig mjög ómak-
legar árásir á Ingvar Vilhjálms-
son útgerðarmann. Hann ætti
mikið frekar hrós og þakkir bæj
arstjórnarinnar fyrir framtak
sitt.
Geir taldi að kaupin á Fiskiðju
verinu væru sérstaklega hag-
kvæm fyrir bæinn, því að lána-
stofnanir vildu gjarna yfirfæra
lán á þeim yfir til aðilja, sem
þær treystu betur að annast rekst
urinn. Hann benti á, að ef byggja
ætti nýtt frystihús yrði bærinn
hinsvegar að leggja fram íé til
smiðanna. Með tillögum sínum
stefndu kommúnistar að hækkun
útsvara. Bygging nýs frystihúss
yrði ónauðsynleg fjárfeSting, þar
sem frystihúsakostur væri nógur
í bænum og því óþarfa baggi á
landsmönnum. Það yki ekki þjóð
arframleiðsluna. Þarna væri
kommúnistum rétt lýst. Þeir
reyndu að blekkja fólk og telja
því trú um að óþarfa eyðsla
væri til hagsbóta.
Að lokum talaði Magnús Ást-
marsson fulltrúi Alþýðuflokks-
ins. Hann andmælti staðhæfing-
um kommúnista um að ríkis-
stjórnin hefði ekki nægilega laga
hemild til að selja Bæjarútgerð
inni fiskiðjuverið. Kvað hann
það liggja í augum uppi, að rík
isstjórnin hefði silika heimild.
Hún gengdi öllum störfum sem
venjuleg ríkisstjórn. Annars væri
það ekki bæjarstjórnar að deila
um það, þingmönnum væri heim
ilt að bera fram vantraust á rík
isstjórnina á Alþingi, ef þeir teldu
að hún hefði misfarið með vald
sitt.
Magnús kvaðst fylgjandi kaup
um á Fiskiðjuverinu m. a. vegna
þess að ekkert lægi fyrir um að
fjárfestingarleyfi fengist fyrir
nýju frystihúsi, ekkert lægi held
ur fyrir um að hægt væri að fá
lán til þess og þó svo væri mynai
taka 2—5 ár að reisa það.
Umræðum var lokið og fór
fram atkvæðagreiðsla. Frestun-
ar tillaga Inga R. Helgasonar var
felld með 11 atkv. gegn 3, frávís-
unartillaga Guðmundar Vigfús-
sonar var felld með 12 atkv.
gegn 3 og loks var tillaga borgar
stjóra um að samþykkja kaup á
Fiskiðjuverinu samþykkt með 12
atkv. gegn 3.
Sverrir Áskeílsson
Málflutningsskrifstofa
Ein«« B. Guðmundsson
GuSlaugur l>orláksson
Guðmundur Péii rsson
Aðnlslræli 6, III. hæð.
Siinar 12002 — 13202 — 13602.
minningarorð
ÞANN 18. júni sl. barst mér að
eyrum sú frétt, að Sverrir Ás-
kelsson málarameistari væri lát-
inn.
Okkur, sem bezt þekktum til,
kom þessi harmafregn ekki með
öllu á óvart þegar hún dundi yf-
ir, því að Sverrir hafði átt við
vanheilsu að stríða síðustu árin.
Við vonuðum þó í lengstu lög að
meðfædd líkamshreysti hans og
atgjörvi stæðu af sér árásir. Sú
von er nú að engu orðin, og
harmur kveðinn að öllum þeim
er þekktu Sverri, en mestur þó
að konu hans og börnum, for-
eldrum og systkinum.
Sverrir var fæddur að Þverá I
Laxárdal í Suður-Þingeyjarsýslu
18. jan, 1916 og var því á bezta
aldri, aðeins 43 ára gamall, þegar
dauða hans bar að höndum. —
Hann var sonur þeirra hjóna
Guðrúnar Kristjánsdóttur og
Áskels Snorrasonar tónskálds.
Sverrir vakti snemma á sér at-
hygli samferðamanna sinna fyrir
gáfur sínar og gjörfuleik. Hann
var bjartur yfirlitum, fríður og
glæsilegur og um margt óvenju-
legur persónuleiki. Hann átti til
að bera, auk gáfna sinna, ríka
listhneigð, enda til slíkra að telja
í báðar ættir. Hann var skáld-
mæltur vel og unni mjög bók-
menntum í bundnu sem óbundnu
máli. Og þá var honum mynd-
listin ekki síður hugþekk; fékkít
löngum við pensil og blýant í frí-
stundum sínum. Myndir hans,
bæði 1 vatnslit og olíu, eru ófáar,
og bera fagurt vitni listgáfu hans,
og enginn er kominn til að segja
hve langt hann hefði náð, hefði
hann lagt á þá braut.
Sverrir var maður dulur I
skapi, og því vissu færri en ella
um hæfileika hans, enda hógvær
að eðlisfari og flíkaði lítt því,
sem inni fyrir bjó. Því var það,
að mjög fá af ljóðum hans birtust
á prenti, en svo mikið veit ég að
margur, sem gefið hefur út eftir
sig bækur, hefði verið fullsæmd-
ur af því, sem frændi minn og
vinur átti í fórum sínum.
Sverrir sótti nám við Gagn-
fræðaskóla Akureyrar tvö fyrstu
árin, sem sá skóli starfaði hér í
bæ, en hann var þá aðeins í
tveimur deildum. Lauk hann þar
burtfararprófi með beztu eink-
unn, því að honum var mjög létt
um nám, og stundaði það af sömu
kostgæfni og alvöru og annað,
sem hann tók fyrir. Hann las
mikið og var vandur að vaii
bóka. Hann var einn af þeim, sem
hélt áfram námi eftir að skóla
sleppti. — var alltaf að læra,
enda þekking hans og sjálfs-
menntun óvenju mikil og stað-
góð. Þar var ekki komið að tóm-
um kofunum, hvort sem talið
barst að ljóðagerð eða skáld-
sagna, tónlist eða myndlist, þjó8-
félagsmálum eða vísindum.
Að loknu gagnfræðaskólanámi
hóf Sverrir iðnnám hjá Vigfúíi
Þ. Jónssyni málarameistara hér i
bæ. Hann starfaði nær einvörS-
ungu að þeirri iðn upp frá þvi.
Hann var mikill kunnáttumaður
og fær í sinni grein og vand-
virkni hans og afköstum við-
brugðið af þeim, sem til þekktu.
Þann 3. júlí 1948 gekk Sverrir
að eiga eftirlifandi konu sína,
Halldóru Ólafsdóttur frá Akur-
eyri, hina mestu ágætiskonu.
Stofnuðu þau heimili á Akureyii
og bjuggu hér til ársins 1951, en
fluttu þá til Akraness og áttu þar
heima upp frá því. Þau eignuðugt
tvær dæ-ur, Oddrúnu Ástu, sem
er r.ú 7 ára, og Guðrúnu, sem er
4 ára.
Ég kynntist frænda mínum fyr-
ic rösklega 25 árum. Tókst fljótt
með okkur kunningsskapur, sem
átti eftir að verða að órofa vin-
áttu meðan báðir lifðu.
Sverrir var maður vinfastur og
trygglyndur svo að af bar. Hann
var maður gleðinnar í betztu
merkingu, en þó mikill alvöru-
maður undir niðri. Hann átti
heita lund og mikla skapsmuni.
en fágætt vald yfir tilfinningum
sínum. Slíkum mönnum er gott
að kynnast og vera samtíða. Við
hjónin áttum því láni að fagna
að umgangast þau, Sverri og
Halldóru, meðan þau bjuggu hér
í bænum. Hið yndislega heimili
þeirra stóð opið öllum, sem inn
vildu líta, og þeir voru margir
því að gestrisni og hjartahlýja
sátu þar ávallt í öndvegi. Margar
eru þær stundir, sem við höfum
að minnast þaðan, og mikið að
þakka.
En „skjótt hefur sól brugðiS
sumri“. Þvi að nú er hann horf-
inn, sem átti þann bjarnaryl, sem
alla vermdi. Það er ekki á okkar
valdi, sem eftir sitjum í bili, að
þýða þær rúnir, sem ráða lífi og
dauða. „Þú ert ei spurður þér
hvort líki“. En þegar góðs drengs
er getið, kemur mér frændi minn
og vinur í hug.
Ég vil, um leið og ég þakka
langa vináttu og mikla tryggð,
sem er öllum gjöfum dýrri, votta
ástvinum Sverris Áskelssonar
dýpstu hluttekningu okkar hjóna
og þökk.
Útför Sverris fór fram á Akra-
nesi 25. júní að viðstöddu fjöl-
menni. — Jón Eðvarð.
ATHUGIÐ
að borið saman við útbreiðslu
er gtum ódyr ra að augiýsa
í Morguntlaðinu, en í öðrum
blöðum. —