Morgunblaðið - 13.08.1959, Qupperneq 11

asfur 13 ágúsí 1959
M0RGUHBLAÐ1Ð
11
M/s „AIdan“ — smíðað í Gávle — er eitt af fjórum björgunar- og eftirlitsskipum, sem sovézk
stjórnarvöld ætla að starfrækja við strendur Sovétríkjanna.
j Spjallað við Sigurð lnflvsson, |
sem m.a. hefur slaðið fy/ir
! teikningu eins fiillkomnasia
! bjorgunarskips í heimi \
„Við gætu
ÞESSA dagana dvelur hér
heima í sumarleyfi einn þeirra
ungu íslendinga, sem farið
hafa utan til náms en síðau
smám saman fest rætur ytra,
jöfnum höndum vegna betri
atvinnumöguleika þar á
þeirra sviði og svo hins, að
margir hafa orðið til að bera
í þá víurnar þar, sökum þess
að þeir hafa þótt ákjósanlegir
starfsmenn.
Sá, sem hér um ræðir, hef-
ur nú dvalið erlendis í 13 ár
við nám og starf í skipasmíða-
iðnaðinum og heitir Sigurður
Ingvason. — Tíðindamaður
blaðsins hitti hann að máli á
dögunum og sagðist Sigurði
þá svo frá um uppruna sinn
og feril:
— ForeldrSr mínir eru þau Sól-
rún Nikulásdóttir og Ingvi Brynj-
ólfsson, sem búa að Hliðsnesi á
Álftanesi. Faðir minn hefur
stundað sjó 32 vertíðir meðfram
búskapnum og var um langt skeið
á togurum Kveldúlfs, svo að það
er máske ekki að undra, þó að
hugurinn hafi hneigst nokkuð að
sjónum. Ég ólst þarna upp suður
frá og réðist 16 ára gamall til
skipasmíðarinnar Drafnar hf. í
Hafnarfirði sem lærlingur í skipa
smíði. Því námi lauk ég- í febrúar
1947 og fór utan til Danmerk.ur
tveim mánuðum síðar.
— Hvað tók við þegar þangað
kom?
— Fyrst var ég um 9 mánaða
skeið hjá Helsingör Skibsværft
A/B í Helsingör, því næst stund-
aði ég nám við Köbenhavns
Elekt.-maskin Teknikum í eitt
ár, en fór að því loknu aftur
til Helsingör og hélt áfram námi
í skipasmíðum við „Helsingör
Tekniske Skole“ næstu 2 árin.
— Hvernig likaði yður?
Því ber ekki að neita, að fram-
an af var róðurinn nokkuð þung
ur. Ég hafði aðeins gengið á íðn-
skóla hér heima og var þvi dálítið
illa undirbúinn að fara í slíkan
skóla erlendis. Það tók mig til að
byrja með nokkum tíma að kom-
ast niður í málinu og áður an
það yrði, var ekki erfiðislaust
að fylgjast með náminu. Smám
saman rættist svo úr þessu og
þá fór lifið að verða bærilegra.
— Þér breyttuð svo til og
brugðuð yður yfir E ,arsur.d?
— Já.Er ég hafði lokið skipa-
iðnfræðiprófi og öðlazt nokkra
reynslu í greininni, bauðst mér
staða hjá þriðju stærstu skipa-
smíðastöð Svía, i Eriksberg Mek-
aniske Várkstad í Gautaborg.Þar
er aðstaða til að smíða allt að
100 þús. lesta skip, en mest kveð-
ur að smíði 4—6 þús. lesta kæli-
skipa og 8—12 þús. lesta flutn-
ifígaskipa.
f þau rúm fjögur ár, sem ég
svo starfaði hjá skipasmíðastöð
þessari, hafði ég með að gera
stálsamsetningar (konstruktion-
ir) flestra þeirra skipa, sem þar
voru smíðuð. Ekki fór hjá
því, að ég öðlaðist góða undir-
stöðuþekkingu á þessari þýðing-
armiklu grein skipasmíðanna.
Svo var það dag nokkurn, að
ég rakst í einut dagblaðanna á
auglýsingu urn að laust væri til
umsóknar starf forstöðumanns
teiknistofu skipasmíðastöðvarinn
ar Gávle Varv A/B í bænum
Gávle aillangt fyrir norðan Stokk
hólm. Ég sendi inn umsókn og
er skemmst frá að segja, að starf
ið hreppti ég og hef gegnt því
síðustu 4 árin. í teiknistofunni
starfar 15 manns, en samtals
vinna um 325 manns í stöðirmi.
•— Hver hafa verið helztu verk-
efni skipasmíðastöðvarinnar, síð-
an þér tókuð til starfa þar?
— Mér var fyrst falið að teikna
flutningaskip undir 500 brúttó-
lestum eða svokölluð 499,9 lesta
skip, og var sérstök áherzla ’.ögð
á að burðarþol þess yrði sem
mest. Almennt er að slík skip
séu um 1000 lestir „dead weight“
— en þetta varð 1145.
Það er að mörgu leyti leyti
mjög erfitt að byggja lítil skip
svo að þau verði góð sjóskip. En
það tókst vonu.m framar í þetta
skipti og hafa nú verið smíðuð
5 skip af þessari gerð fyrir
sænska ríkið.
— Hvað tók svo við':
Þegar smíði þessara skipa var
vel á veg komin, gerðum við í
teiknistofunni frumdrætti að
björgunarskipi, sem rússneska
stjómin hafði boðið sænskum
skipasmíðastöðvum að gera til-
boð í smíði á. Samkeppnin var
mjög hörð, en okkur tókst að
ná samningum og var þá strax
hafizt handa af fullum krafti
við að undirbúa smíðina, Teilcn-
ingum og öllum tæknilegum und
irbúningi var svo lokið í apríl
1957 og hófst þá smíðin. Bjöi g-
unarskip þessi eiga tvímælalaust
engan sinn líka, hvar í heiminum
sem leitað væri, ehda var e;n-
stakt kapp lagt á að gera þau
sem fullkomnust úr garði og fær
í flestan sjó, ef svo mætti að oröi
komast.
-— Það væri fróðlegt að fá lýs-
ingu á skipunum og helztu kost-
um þeirra.
— Ef við víkjum að stæðinni
fyrst, þá er þess að geta, að þau
eru 1440 brúttólestir að stærð,
lengdin 78 m., breiddin 12% m
og rista aðeins 4 m, sem er mjög
mikilvægt , fyrir björgunarskip,
sem m. a. er ætlað til nota á
grunnsævi með ströndum fram og
á skerjóttum slóðum. Aflvéiar
skipanna eru tvær 2100 EHK.
MAN-vélar, en ganghraðinn er
að jafnaði 17% sjómíla á klst,
auk þess eru í skipunum rafvél-
ar, sem framleiða um 560 k\v
og knýja rn. a. öflugar dælur
skipanna. Er skipunum með
þeim ætlað að geta aðstoðað
brennandi skip og eins dælt úr
sökkvandi skipum — eða sokkn-
um og að auki gefið rafmagn 300v
50 HZ og einnig 220 D.C. til
annarra skipa el á þarf að halda.
— Hvaða frekari útbúnaður
má að gagni koma við að ná skip
um af hafsbotni?
Sjö kafarar geta athafnað sig
frá skipinu og gerir útbúnaður
Sigurður Ingvason
skipsins fjórum þeirra kleift að
kafa allt niður á 100 m dýpi.
Þegar komið er svo langt niður,
er þrýstingurinn orðinn mjög
mikill, og hefur það m. a. þau
áhrif, að hugsunin verður ekki
eins skörp. Verkefni kafaranna
þarni niðri geta hins vegar í
ýmsum tilvikum verið mjög var.d
leyst og hefur því verið ráðin
bót á þessú, með neðansjávarsjón
vaarpi. í gegnum það geta þeir,
sem eru uppi á skipinu fylgzt
með því, sem fram fer niðri, og
leiðbeint' köfurunum jafnóðum í
sima. Þannig geta kafararnir
gengið rösklega fram við að
logsjóða eða gera við annars kon-
ar skemmdir á sokknum skipum
og hafa í þeim tilgangi yfir að
ráða margvíslegum útbúnði. Þeg
ar viðgerð og nokkurri hreinsun
er lokið, eru settir niður og festir
við skipið belgir, „pontoner"
sem síðan eru blásnir upp með
lofti, þar til þrýstingurinn verð-
ur allt að 16 kg á hvern fersenti-
metra. Til þess er notuð loftdæia
sem afkastar samtals 800 m3 á
klst.
— Hvað er að segja um notkun
skipsins til dráttar?
— í venjulegum drætti er átak
skipsins á við 41 smálest, en drátt
ar-pollar þess þola allt að 200
smálesta átak og getur það komið
sér vel, þegar rykkja þarf
strönduðu skipi út af skeri, svo
dæmi sé nefnt.
— Slökkviliðsútbúnaður er full
kominn?
— Já. Uppi á stýrishúsinu eru
4 vatnsbyssur, sem nota má af
100 m færi og fara um þær 90C
lestir á klst., með 10 kg. þrýst-
ingi á fersentimeter. Svo að unnt
sé að nota dælur þessar með sem
beztum árangri, er skipið búið
sérstökum tækjum til þess að úða
kinnung þess. Til þessa útbún-
aðar er gripið t. d. þegar sigla
þarf upp að brennandi skipum og
er með því móti hægt að komast
mun nær skipinu en ella og sigla
hægara meðfram því, án þess ið
alvarleg hætta stafi af eldtung-
unum.
í slökkvibyssurnar má einnig
veita kolsýring, svonefnd, „skum
sláckning“ (Co2), sem er fljót-
virkari til þess að ráða niður-
lögum eidsins með. En þar sem
hún er léttari en vatn, kemur hún
ekki að gagni á lengra en 40 m
færi.
Loks er svo að geta slangna,
sem hægt er að fara með yíir
í hin brennandi skip, þegar eld-
urinn hefur verið lægður. Þær
eru 6 talsins og eru tengdar við
aðaldælukerfi skipsins.
— Hvernig er aðbúnaður til
að hlynna að sjúkum og gera að
sárum slasaðra?
— í skipinu er spítali mcð 6
sjúkrarúmum og einnig skurð-
stofa með öllum þeim útbúnaði,
sem veniulega er að finna á slík-
um stöðum. Af þessu leiðir auð
vitað, að læknir er að jafnaði
um borð, og hefur hann tvær
hjúkrunarkonur sér til aðstoðar.
— Hvaða útbúnað hefur skipið
að ráða, til þess að sækja hina
slösuðu, t. d. úr strönduðum skip-
um, eða skipbrotsmenn yfirleitt?
— Þar sem ekki er hægt að
leggja skipinu sjálfu að, en það
er eins og ég gat um áðan mjög
grunnrist, er fyrst gripið til
björgunarbátanna, sem eru sér-
staklega sterkbyggðir, ekki hvað
sízt með tilliti til siglinga i
skerjagarði. Ef ekki er hægt að
koma þeim við, eru settir út gúm-
bátar og þeir dregnir eftir línu
milli björgunarskipsins og hins
strandaða.
— Skipið er að sjálfsögðu búið
fullkomnustu siglingatækjum.
— Já, þau munu vera af beztu
tegundum, sem smíðaðar eru
með austrænum og vestrænum
þjóðum.
í sambandi við frágang loft-
skeytatækjanna er máske ástæða
til að geta þess, að sérstök
áherzla hefur verið lögð á að úti
loka hvers kyns truflanir af vö’d
um annarra tækja eða útbúnaðar
í skipinu. En þessa er því miður
oft ekki gætt sem skyldi við
einangranir í skipum.
— Við höfum í því, sem á und-
an er gengið, emgöngu rætt um
aðstoð við önnur skip í nauðum
stödd. Hvað vilduð þér holzt
nefna fyrir utan sterklega bygg-
ingu, sem forðað gæti áhöfn þess
sjálfs frá fjörtjóni, ef svo illa
tækist til, að það lenti sjálft
uppi á skeri?
— Margt ar þéim útbúnaði,
sem að framan er lýst og ætlaður
er til þess að liðsinna öðrum,
mundi að sjálfsögðu einnig koma
skipverjum sjálfum að gagni En
þar að auki má geta þess, að skip
inu er skipt í 9 vatnsþétt hólf og
á að geta haldizí uppi þó að þrjú
fyllist.
— Hvað kostar smíði skipsins
og hvað tekur hún langan tíma?
— Skipið kostar um 10 milij.
sænskra króna, og við höíum
reiknað saman, að alls hafi um
Framh. ú bls. 12
Skipasmíðastöð'in „Gávle Varv A/B“ hefur smíðað 5 flutningaskip af sömu gerð og m/s „Royal
Board" fyrir sænska ríkið.