Morgunblaðið - 22.08.1959, Blaðsíða 6

6
MORCVISBLAÐIÐ
Laugardagur 22. ágúst 1959
B fáum orðum saqt:
„Eg ætlaði
ekki að láta
drepa mig“
EIRÍKUR Ásgrímsson fyrrum sjó
maður er áttræður í dag. Hann
er Skaftfellingur að ætt og upp-
runa, fæddur að Rofabæ í Meðal-
landi, en ólst upp á Eyrarbakka.
Þar bjó faðir hans Asgrímur Jóns
son sem lengi var formaður. Ás-
grímur var ættaður úr Skafta-
fellssýslú og var af Hlíðarætt
svonefndrL — í upphafi samtals-
ins töluðum við um bernskuár
Eiríks og kvaðst hann efcki hafa
liðið skort eins og margur
í þá daga: — Ég kynntist því
aldrei eins og sumir aðrir að hafa
ekkert nema dropann. Mjólk var
sjaldséð á Eyrarbakka, enda ekki
nema átta kýr í þorpinu. Ég var
lítið fyrir mjólk, en pabbi keypti
hana handa systur minni í vöggu.
Um fermingu fór ég til séra
Ólafs Helgasonar málleysingja-
kennara, þó faðir minn vildi ekki
láta mig, en Ólafur sótti málið
svo fast, að pabbi lét und-
an að lokum. Mér leið vel hjá
séra Ólafi, þó þar væri í mörgu
að snúast, og var hann mér ákaf-
lega góður. Tel ég mig heppinn
að hafa komizt í vist hjá honum,
því ég hefði farið að heiman
hvort eð var fyrir tvítugsaldur.
— Það hefur verið erfiðari
vinna í þá daga en nú er?
— Já, það þýddi ekkert að
segja: — Ég fer heim klukkan 5.
Úr æsku minni er mér einna
minnisstæðust þessi setning: —
Vertu ekki lengi að gleypa þetta
í þig og farðu svo.
— Hvað hefði verið sagt, ef
þú hefðir ætlað að fara heim
kl. 5?
— Ja, það hefði verið eitthvað
Ijótt. Ég man eftir gömlum karli
á Eyrarbakka sem átti þrjá sonu
og lét engan þeirra beita, en
þá tíðkaðist að við strákarnir
beittum fyrir hálfan hlut eftir 10
ára aldur. Honum var stórláð
að láta þá sleppa svo vel, en hann
vissi betur, því tveir þeirra voru
berklaveikir og dóu fyrir innan
fermingu. Vinnuharkan var svo
mikil á þessum árum, að karl-
arnir máttu ekki vera að því að
taka í nefið á sjónum, heldur
festu þeir tóbaksbita bak við eyr-
tm til að þurfa ekki að snússa sig
í vinnunni.
Eiríkur fór nú að rifja upp
æsku sína austur í Skaftafells-
sýslu og Eyrarbakka. Hann
kvaðst ekki muna eftir þvi, þegar
hann fluttist að austan. Hann var
þá tæpra 5 ára gamall og fór með
lest út á Eyrarbakka:
— Ég man eftir lestunum síð-
ar, þegar karlarnir komu göngu-
móðir út eftír til að afla sér nauð-
synja. Ég man eftir móðurbróð-
ur mínum, honum Ingimundi í
Rofabæ, hann kom tvisvar eða
þrisvar sinnum eftir að ég flutt-
ist út að Eyrarbakka og heim-
sótti þá gjarnan föður minn, en
síðar hætti hann alveg að koma,
þetta var svoddan voða leið aust-
an að og tók uppundir 'rnánuð,
þrjár vikur alltaf á leiðinni því
þeir þurftu að hvíla hestana og
svo voru þeir viku í kaupstað.
— Þeir hafa verið fegnir að
koma í kaupstaðinn. Fengu þeir
sér ekki alltaf glaðning á Eyrar-
bakka?
— Jú, sumir, en það var ekki
mikið um það, ég man eftir að
þeir voru hálfir sumir. Á Eyrar-
bakka voru þrjár vínverzlanir
fyrst þegar ég man eftir og sýnd-
ist það í fljótu bragði ofmiklð
fyrir svo lítið pláss, en það var
alltaf nóg að gera, því það þurfti
að senda þessi reiðinnar ósköp af
víni út um allar sýslur, Árnes-
sýslu, Rangárvallasýslu og Skafta
fellssýslu og þó var þetta líka
sótt svona sitt af hverjum.
— Já, það hefur verið glatt á
hjalla fyrir austan í þá daga?
— Ja, það var ekki svo mikið
drukkið á Eyrarbakka, það sást
ekki vín á mönnum nema rétt af
hendingu, en sennilega hefur það
verið nóg til þess, að þeim hef-
ur þótt ástæða til að koma upp
góðtemplarareglu, ég msn vel
eftir því.
— Hvernig var það?
Ja, það var byrjað á því að
leika Ævintýri á Gönguför, minn
ir mig, það var tilbreyting, það
var það.
— Þú ert ekki góðtemplari Ei-
rikur?
— Nei, ég hef enga ánægju af
að vera í félögum, ég hef haft
svo mikið að gera við smíðar
eftir að ég hætti á sjónum. Mér
skilst ég hefði orðið að velja á
milli góðtemplarareglunnar og
smíðanna og það var auðvelt val.
Annars eru búðirnar mér minn-
isstæðastar. Þær voru ævintýri
líkastar fyrst í stað en svo fór
maður að vaða um allt og verða
uppivöðslusamur, eins og -gengur
og þá var ævintýrið auðvitað á
enda.
— Fannst þér fallegt á Eyrar-
bakka?
— Já, stundum, en það fór af
á veturna.
— Voru stúlkurnar fallegar?
— Jæja, eins og gengur og ger
ist, það eru allstaðar fallegar
stúlkur, þegar maður hefur verið
lengi á sjó.
— Þú hefur þá ekki gift þig á
Eyrarbakka?
— Nei, ég var orðinn gamall
þegar ég fór að hugsa um það.
— Hvað gamall?
segir Eiríkur
*
Asgrímsson
— Ja, svona 30 ára, ég ætlaði
eiginlega ekkert að eiga við það,
en lét svo slag standa. Ég er dá-
lítið kúnstugur, eins og þú getur
séð, Ekki svo að skilja að ég sé
í neinum sértrúarflokki, onei, ég
trúi því sem frelsarinn sagði og
það kemur enginn gervihrókur að
breyta því í mín eyru. Ég man
vel eftir, að ég var fermdur upp
á þrenninguna og líklega hef ég
verið skírður undir hana líka, þó
það hafi verið í Meðallandi. Ég
veit ekki, hvað blessaður biskup-
inn segir við því.
— Finnst þér fallegt í Meðal-
landi?
— Það er nógu fallegt fyrir þá
sem þar hafa búið, ætli það ekki?
— Þú minntist á séra Ólaf áð-
an, hvernig maður var það?
— Ja, ég veit bara, að hann
var ekki kommi, sagði Eiríkur
með þungri áherzlu, en sneri sér
síðan að sjónum og rifjaði upp
svaðilför í Eyrarbakkabugtinni,
þegar hann var á Langanesinu
1907:
—> Við fórum út einhverntíma
eftir miðjan marz og héldum
austur í Eyrarbakkabugt og vor-
um þar einn dag og fengum lítið,
en þá hvesti hann og við lögðum
skipinu til. Egill Egilsson skip-
stjóri var ágætur maður og mjög
fær, en hann drukknaði í þess-
ari ferð. Stýrimaðurinn hét Guð-
mundur Einarsson og var nýút-
skrifaður og ekki fær um
Eiríkur Ásgrímssor
að taka við skipinu í fárviðri,
því hann hafði ekki haft skjp áð-
ur, en þá var það í lögum að
stýrimenn áttu að vera tvó út-
höld eða 12 mánuði á sjó, áður
en þeir fengu skip. Svo erum við
þarna og hann hvessir mikið, og
skrifar úr
dagiegq lifinu
]
Með hendur í vösum?
EG gat ekki annað en brosað,
er ég sá í Morgunblaðinu um
daginn meðfylgjandi mynd af
íslenzkum íþróttamönnum á
ferðalagi erlendis (Velvakandi
hefur klippt ofan af myndinni).
Er ekki tímabært að hætta að
hafa vaxa á bxum? Ungir meni
nú til dags sjást varlajiema með
hendur í vösum.
Finnst ykkur myndin ekki
vera táknræn fyrir íslenzka
æsku, eins og hún kemur fyrir
sjónir hér á götum borgarinnar,
Er ekki hægt að fella niður alla
buxnavasa og gera þá kröfu til
þeirra, sem sendir eru til út-
landa að þeir hafi axlabönd? —
Ekki er annað sýnilegt að þau
vanti tilfinnanlega á suma á
myndinni. Þetta ættu fararstjór-
ar að sjá um, a. m. k. áður en
farið er í heimsóknir með þá til
höfðingja. Mér skilst að nokkrir
fararstjórar fari alltaf með þegar
hópar fara utan á vegum íþrótt-
anna. — Hárekr.
M
Bíll gæti runnið ofan á
baðgestina.
fAÐUR nokkur, sem á krakka
er oft að fara í Nauthóls
víkina að synda og baða sig í sól
skininu þegar hlýtt er í veðri,
hefur beðið Velvakanda um að
vekja athygli viðkomandi aðila á
því, að steina vantar á brúnina
á bílastæðinu þar. Segist hann
af þeim sökum alltaf 'vera hálf
hræddur, þegar hann veit af
krökkunum þarna.
Þannig mun hátta til við bað-
ströndina í Nauthólsvíkinni, að
fólkið liggur gjarnan í sólbaði
á grasi grónum stalli, en á stall-
inum fyrir ofan er bílastæðið.
Ef bíl væri af slysni ekið þar
fram af eða tómur bíll rynni af
stað, væru baðgestirnir, sem
liggja með lokuð augun í sólbaði
og eiga sér einskis ills von, í
bráðri hættu. Slíkt getur alltaf
komið fyrir, ekki þarf annað en
að ekið sé utan í bíl í fremstu
röð, þegar öðrum bíl er lagt, og
honum ýtt fram af.
Eru viðkomandi vinsamlega
beðnir um að taka þetta til at-
hugunar, og setja vegg eða koma
fyrir steinum á brúninni, til ör-
yggis.
Of hraður akstur veldur
slysum.
AUSTURBÆINGUR skrifar:
Ég tel að sjálfsagt hafi verið
að hækka hámarkshraða bifreiða
í þéttbýlinu úr 25 km. í 45 km
á klst., eins og gert var með nýju
umferðarlögunum. Það er ófært
að hafa lög, sem allir bifreiða-
stjórar brjóta oft á dag.
En það er alveg ótækt þegar
bifreiðastjórar aka allt að tvisv-
ar sinnum hraðar um götur bæj-
arins en lög leyfa. Við lesum oft
um hryggileg slys, sem iðulega
munu stafa af of hröðum og ó-
gætilegum akstri.
Það munaði ekki miklu að eitt
slíkt slys yrði sl. laugardags-
kvöld á gatnamótum Lönguhlíð-
ar og Miklubrautar, þegar eldri
kona var að ganga yfir Miklu-
brautina. Hún sá til bifreiðar-
innar í töluvert mikilli fjarlægð
og taldi sig örugga, þótt hún
gengi yfir götuna. En svo geyst
var ekið, að hún var nærri orðin
fyrir bifreiðinni, en biðreiðar-
stjóranum tókst að hemla. Hún
slapp þarna með naumindum, en
síðan hefur orðið slys, sem sam-
kvæmt frásögn blaðanna hlýtur
næstum að stafa eingöugu af of
hröðum akstri.
í bifreiðalögunum segir, að
sérstök skylda hvíli á ökumönn-
um um að aka hægt og sýna
ýtrustu gætni, m. a. við vegamót,
þegar skuggsýnt er og í mörgum
fleiri tilfellum. Lögreglan verð-
ur að vera vel á verði og vernda
fólk gegn stórhættulegum mönn-
um, sem sýna algjört ábyrgðar-
leysi í umferðinni.
þegar við erum komnir austur í
bugtina, er komið rok og stendur
yfir daginn og nóttina og fram á
morgun daginn þar á eftir og
þá var orðið svo vont að það var
ekki hægt að kveikja upp í
maskínunni og ekki heldur að
velgja neitt ofaní sig af neinu
tagi. Svo á hádegisvaktinni skell-
ur sjór yfir skipið, skömmu áður
var bjartara niðri en hérna inni,
en sjórinn byrgði fyrir alla birtu
og lokaði kolsvart myrkrið niðri,
þar sem þeir lágu í kojunum. Ég
gat grillt í þá í myrkrinu, þar
sem ég stóð nýkominn upp úr
kojunni minni og hugsaði með
sjólfum mér: — Ætli helvítis
dallurinn ætli ekki að rífa sig
lausan? Svo kom ég upp í gatið
og kallaði í skipstjórann, en ekk-
ert svar, enginn vissi neitt hvar
hann var og stýrimaðurinn fór
niður og sást ekki fyrr en skipið
var komið á réttan kjöl aftur,
þetta var óskaplegt ástand um
borð bæði seglið og mesanmastrið
löfðu aftan úr skipinu, svo það
var öngvu líkara en hundi sem
situr upp á endann, en það gerði
enginn neitt, svo ég fór niður
aftur og í stígvélin og upp aftur
og hjó allt draslið af. Karlarnir
voru grátandi hingað og þangað
út um allt skip, sumir lágu á
grúfu og ég fór að spurja þá,
hvort þeir ætluðu að láta skipið
vera lengi svona eins og úfna
kerlingu. Af 24 mönnum gat ég
fengið 10 eða 12 til að sýna ein-
hvern manndóm og við fórum að
streða við að ná seglinu inn og
höfðum ekkert nema handaflið,
sjórinn var ógnarlegur ásýndum
og var nýbúinn að gleypa skip-
stjórann og beygja krufuspilið og
ekki var annað eftir að jullunni
en fangalínan og hálft stefnið
klofið niður úr. Þegar við vorum
búnir að ná seglinu var komið
kvöld og þá fór ég að bisa við
að koma rörunum fyrir, því það
var heldur farið að lygna, en
ekki neitt að ráði, og þá gátum
við fyrst kveikt upp frammí. Við
vissum hvar land var og vorum
farnir að sigla upp að strönd-
inni, en þó vorum við ekki al-
minlega vissir um stefnuna, þvl
sumir héldu að kompásinn hefði
skekkzt eitthvað og skemmzt, en
okkur miðaði áfram og sáum land
við Krísuvíkurberg, það er vest.
arlega í bugtinni, og við héldum
áfram og koniið myrkur og eng-
inn viti og þegar við komum
vestur úr, fór ég niður að fá mér
eitthvað að drekka eða taka í
nefið, ég. man það ekki, en það
'var ekki löng stund og þegar ég
kom upp aftur stóð Guðmundur
við stýrið, en maður sem Kristján
hét, var frammí og ég kallaði til
hans: — Af hverju læturðu ekki
manninn vita? Ætlarðu að fara
upp í bergið? Þá áttum við ekki
eftir nema sex eða átta skips-
lengdir upp í bergið sem er 50
eða 60 faðma djúpt og þarna sá
dauðinn leik á borði. Ég hljóp
aftur á og segi við stýrimann,
hvort hann sjái ekki að hann sé
rétt kominn upp í bergið: — Ég
veit hvað ég fer, segir hann: —
Jæja, segi ég, en ég ætla nú samt
að taka af þér stýrið og svo ýtti
ég honum frá og sigldi út með
berginu, því það var einbógsvind
ur, ég var orðinn bjartsýnn og
fannst okkur mundi takast þetta
þrátt fyrir allt, en samt kveið
ég dálítið fyrir Háleyjunum, en
við sluppum við þær svo sáum
. við urðarljóra sem sjómennirnir
kölluðu svo og héldum áfram vel
í miðja röst, og svo vestur úr
og þegar við komum í Húllið
þorði ég ekki að halda áfram og
ligg yfir nóttina og legg honum
til og það var komið blíðskapar-
veður en dimmt, svo ég þorði
ekki að halda áfram, en sagði
þeim að láta mig vita þeg-
ar klukkan væri 2, svo lagði
ég mig, því ég var orðinn
þreyttur. Karlarnir voru hætt-
ir að gráta og stýrimaðui--
inn var uppi. Já, svona var nú
þetta karlinn minn, ekkert grín
heldur fúlasta alvara, eins og þú
getur séð á því að Georg fórst
með manni og mús í bugtinni
og við rákumst á bómuna úr
Framh. á bls. 15.