Morgunblaðið - 13.09.1959, Blaðsíða 11

Sunnudagur 13. sept. 1959
MORCV1SBL AÐIÐ
11

mtmmrntm
tounum af flökum á vinnudegi
hófu flest vinnslu á árinu 1957
Þau hafa orðið atvinnulífi
landsmanna stórkostlegur
styrkur og átt ríkan þátt í að
auka verulega útflutningsfram
leiðsluna.
En engu þessara stóru fiskiðju
vera en ennþá fyllilega lokið.
Veldur fjármagnskortur til þess
að fullgera þessi dýru fram-
leiðslutæki að sjálfsögðu mestu
þar um. Vinstri stjórnina brast
getu til þess að útvega það fjár-
magn á sama hátt og hún varð
að gefast upp við hin fyrirheitnu
kaup .15 nýrra togara, sem hún
hafði látið setja lög um að byggð
skyldu.
Staðreyndirnar um byggingu
þessara stóru fiskiðjuvera eru
þá þær, að hafizt var handa
um byggingu þeirra á árunum
1954—1955, þegar Sjálfstæð-
ismenn höfðu stjórnarforystu.
Fokin fjöður.
Því fer þess vegna víðs fjarri,
að vinstri stjórnin geti á einn eða
annan hátt hælt sér af því að
hafa haft frumkvæði um þessa
þýðingarmiklu eflingu fiskiðnað-
arins í landinu. Þvert á móti er
ástæða til þess að ætla að fjár-
öflun til þeirra hefði gengið bet-
ur og greiðara ef Sjálfstæðismenn
hefðu haft stjórnarforystu áfram,
og haft aðstöðu til þess að vinna
á ábyrgan hátt að því að byggja
upp framleiðslutæki og atvinnu-
vegi þjóðarinnar.
Þar með er þessi stolna f jöð-
ur, sem vinstri stjórnarflokk-
arnir hafa reynt að stinga í
hatt sinn, fokin út í veður og
vind. Þeir höfðu enga forystu
um uppbyggingu hinna nýju
fiskiðjuvera, en brast þvert á
móti getu til þess að útvega
fjármagn til þess að þeim yrði
að fullu lokið og kæmu þann-
ig að því gagni fyrir atvinnu-
líf einsiakra landshluta og
þjóðarinnar í heild, sem að var
stefnt.
Lög um sementsverksmiðju 1948
Um byggingu sementsverk-
smiðjunnar er það að segja, að
lög um byggingu sementsverk-
smiðju á íslandi voru fyrst sett
árið 1948. Aðdragandinn að sjálf-
um byggingarframkvæmdunum
var hins vegar mjög langur, bæði
vegna þess að mikinn tæknilegan
undirbúning þurfti til þeirra og
aðrar fjárfrekar framkvæmdir,
svo sem áburðarverksmiðjan og
Sogsvirkjunin við írafoss voru í
deiglunni. En segja má að undir-
búningsvinna við Sementsverk-
smiðjuna hefjist á árunum 1952—
1953. Samningar um kaup á vél-
um eru gerðir í apríl árið 1956 og
bygging sjálfrar verksmiðjunnar
er hafin í maí það ár. Erlent lán
til allra vélakaupa er einnig
tryggt vorið 1956 undir forystu
ríkisstjórnar Ólafs Thors.
Það er af þessu auðsætt, að
allur undirbúningur að bygg-
ingu sementsverksmiðjunnar
fer fram á árunum 1948—1956.
En snemma það ár hefjast
sjálfar byggingarframkvæmd-
irnar, i svipaðan mund og þá-
verandi ríkisstjórn, undir for-
ystu Sjálfstæðismanna hafði
tryggt nauðsynlegustu lán til
framkvæmdanna.
Vinstri stjórnin heftir því af
engu að státa í sambandi við sem-
entsverksmiðjuna, öðru en því aö
hafa ekki hindrað framhald þess
verks, sem hafið var undir for-
ystu Sjálfstæðismanna. Það kom
vitanlega í hennar hlut, sem ríki-
andi stjórnar, að láta halda frara-
kvæmdum við byggingu verk-
smiðjunnar áfram, og afla þess
lánsfjár, sem nauðsyn bar til,
eftir því sem verkinu miðaði á-
fram En vitanlega varð heildar-
kostnaður allra framkvæmda á
stjórnartímabili vinstri stjórnar-
innar meiri en gert hafði verið
ráð fyrir, vegna sívaxandi verð-
bólgu og dýrtíðar.
Glæsilegt fyrirtæki
Sementsverksmiðjan er eitt hið
Fiskiðjuver Útgerðarfélags Akureyrar á Akureyri.
glæsilegasta og mesta nauðsynja-
fyrirtæki þessarar þjóðar. Heild-
arframleiðsluafköst hennar á ári
munu nema um 130 þús. tonnum
af sementi. Þar af er gert ráð
Fiskiðjuverið á Seyðisfirði.
fyrir að íslendingar muni nota
sjálfir fyrst um sinn um 90 þús.
tonn á ári. Möguleikar eru þess
vegna fyrir því að flytja nokkuð
af framleiðslu hennar út, og hafa
Bandaríkjastjórn þegar verið
seld nokkur þús. tonn vegna fram
kvæmda varnarliðsins. Er sá
hluti framleiðslunnar að sjálf-
Fiskiðjuver Bæjarutgerðarinnar í Ilafnarfirði.
sögðu greiddur í erlendum gjald-
eyri.
Skreyta sig með stolnum fjöðrum
Hér að ofan hefur verið sýnt
fram á það, að formælendur
vinstri stjórnarinnar skreyta sig
með stolnum f jöðrum, þegar þeir
vilja láta þakka sér forystu um
rafvæðinguna, hin stóru fiskiðju-
ver og byggingu sementsverk-
smiðjunnar. Allar hafa þessar
þjóðnýtu framkvæmdir verið und
irbúnar og hafnar undir forystu
Sjálfstæðismanna.
Alþjóðasamband
höfunda I
SVO SEM kunnugt er vísaði Al-
þingi í vetur segulbandsfrum-
varpinu frá og fól ríkisstjórninni
að athuga það sérfræðilega. í
tilefni þess óskaði menntamála-
ráðherra eftir því, að forseti Stefs
mætti á fundi Alþjóðasambands
höfunda, sem nýlega var haldið
í London. Ennfremur fól mennta-
málaráðherra Þórði Eyjólfssyni,
hæstaréttardómara að hefjast
handa um að undirbúa frumvarp
að nýjum höfundalögum á ís-
landi.
Á fundi laganefndar Alþjóða-
sambands höfunda, sem Jón
Leifs, formaður Stefs og lögfræð-
ingur þess, Sigurður Reynir Pét-
ursson, voru viðstaddir, var ís-
lenzka segulbandsfrumvarpið
tekið til sérstakrar meðferðar, og
segir svo f ályktun laganefndar-
innar:
„Löggjafnrnefndin hefur á
fundi sínum kynnt sér frumvarp
til laga varðandi breytingar á ís-
lenzkum lögum um höfundarrétt,
sem gerir ráð fyrir því, að mönn-
um sé frjálst að framkvæma án
heimildar og endurgjalds „upp-
töku talaðs máls eða tónlistar á
segulband, ef upptakan er aðeins
ætluð til heimilisnotkunnar". í
frumvarpi þessu er ekki tekið
tillit til eðlis upptökuréttarins,
sem er að því leyti frábrugðin
flutnings- og sýningarrétti, að
hann gerir ekki kreinarmun á
upptöku verks til almenningsnota
og til einkanota, vegna þess að
upptökur eru í eðli sínu ætíð vel
fallnar til afnota meðal almenn-
ings. Leyfir nefndin sér að vekja
athygli íslenzkra löggjafa á því,
hvert tjón slíkt lagaákvæði gæti
búið skapendum hugverka, sem
væru þá sviptir eðlilegustu- rétt-
indum sínum, þar sem slíkar
upptökur gætu veitt skæða sam-
keppni þeim upptökum, sem ætl-
aðar eru til sölu meðal almenn-
ings. Áskilur nefndin sér allan
lagalegan fyrirvara f þessu máli,
og telur æskilegt að laganefnd
Alþjóðasambandsins haldi heild-
arfund á íslandi, áður en hið
nýja íslenzka höfundalagafrum-
varp verður rætt á Alþingi.
sijornaruo sjairsiæoismanna var a arunum 1954—1955 hafizt handa um byggingu fjögurra stórra fiskiðjuvera. Flest þeirra hófu
U.nslu á árinu 1957, ■— Þessi mynd er af fiskiðjuveri ísfirðings hf. á Ísafirðí.
ÁTTATÍU og þrjú skip eru í
pöntun í Danmörku, samkvæmt
síðasta yfirliti um skipasmíðar
þar í landi, sem tekið var saman
fyrir nokkrum vikum.
Af þessum fjölda eru 36 skip-
anna, alls 211.900 lestir að stærð,
í smíðum. Meðal pantananna eru
25 olíuskip, en öll skipin nema
niu verða búin vélum frá Bur-
meister og Wain.