Morgunblaðið - 17.09.1959, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 17. sepí. 1959
MORGVNBLAÐIÐ
13
Úr bœ i borg
FYRIR nokkru var þess
minnzt hér í blaðinu, að 20
ár voru liðin frá því heims-
styrjöldin síðari brauzt út.
í dag eru 20 ár síðan Rúss-
ár hófu þátttöku í styrjöld-
inni með Þjóðverjum. Þeir
réðust inn í Pólland þann
17. september 1939, þegar
Pólverjar áttu í vök að
verjast.
Þessi árás Rússa aftan að
Pólverjum kom mönnum
þá á óvart alveg eins og
griðasamningur Hitlers og
Stalins nokkru áður. Smám
saman var að koma í ljós,
að Hitler og Stalin höfðu
gert með sér víðtækari
samning, en griðasamning-
Sög&ileg mynd;
INNARLEGA við Njálsgötuna
eða nánar tiltekið á lóðinni 59
hefur í sumar verið reist fjögra
hæða íbúðarhús, steinhús með
átta fjögra herbergja íbúðum,
kjallari er undir húsinu, sem er
mjög reisulegt, og sjáanlega vel
byggt. Nú er það alls ekki í frá-
sögur færandi, þó veglegt hús
sé byggt í þessum bæ, jafn mik-
ryrir vináttusamninginn
/ið Hitler. Einvaldsherr-
irnir skipta Póllandi bróð-
írlega á milli sín. Með
Dessu hefur eitt lýðræðis-
ríkið enn verið lagt í rúst-
ir í Evrópu. Hvert verður
næst í röðinni veit enginn“.
Pólverjar hugðust verj-
ast Þjóðverjum til hinzta
manns. Höfuðborg þeirra
var umsetin, þegar þessi
Árásarsamsfarf Rússa
og Þjóðverja
inn einan. Þeir höfðu þegar
komið sér saman um að
þurrka Pólland út af landa
bréfinu og skipta því á
milli sín. Það var fjórða
skipting Póllands, sem
stórveldin tvö höfðu fram-
kvæmt.
Um þennan atburð var
svo komizt að orði í for-
ustugrein Mbl. þann 19.
september 1939:
„Það er komið fram, sem
spáð var að fylgja myndi
þýzk-rússneska samningn-
um. Rauði her Stalins hef-
ur ráðizt að baki Pólverj-
um og lagt undir sig þann
hluta Póllands, sem Stalin
var lofað sem endurgjaldi
atburður gerðist. Samt var
enga uppgjöf að finna í
liði þeirra, þar til fregnin
kom um innrás Rússa. Þá
slokknaði öll von í brjósti
þeirra.
En þýzku og rússnesku
árásarmennirnir sýndu
samhug sinn í ofbeldisverk
inu í sameiginlegri liðs- |>
könnun
Litovsk,
tekin af.
sem
bænum Brest
myndin
ið sem hér hefur verið byggt.
En þetta hús er í mínum aug-
um táknrænt fyrir það, sem
koma á, og koma þarf í bygging-
armálum þessa bæjar, þarna þar
sem áður var einnar íbúðar timh
urhús á stórri lóð, er nú risið
átta íbúða glæsilegt steinhús,
víðbótin er íbúðir fyrir sjö fjöl-
skyldur. Ekki veit ég hverjir að
þessari byggingu standa, en
mér er kunnugt um það, að bygg
ingameistarar hafa eitthvað gert
að því undanfarið, að kaupa
stórar lóðir, þar sem smáhús
hafa staðið, og jafnvel komist að
samkomulagi við fyrri eigendur,
að þeir fengju sem greiðslu fyrir
eign sína, íbúð, eða íbúðir, í hin-
um nýju stórhýsum, sem þeir
hafa svo reist á lóðinni, umfram
íbúðir er svo auðvelt að selja,
því flestir eða allir vilja heldur
bún innan Hringbrautar í gamla
bænum heldur en þurfa að flytj-
ast í hin nýju fjarlægari bæjar-
hverfi. Þegar gengið er um
gamla bæinn, hvort sem það er
um Austur- Vestur- eða Miðbæ-
inn, má sjá á óteljandi stöðum
smá timburhús, á stórum, eða
segja má nær óbyggðum lóðum,
þar sem allt er fyrir hendi, götur,
frárennsli, vatn, rafmagn, o. s.frv.
Væri það ekki hagsýni hjá því
opinbera, og skipulagsstjórn
bæjarins, að hlutast til um það,
með árlegri áætlun, og í sam-
vinnu við framtakssama dugn-
aðarmenn í hyggingaiðnaðinum,
— að samið væri við eigendur
slíkra smáhýsa á stórumbygginga
lóðum, að þeir létu eignir sinar
af hendi, gegn íbúð, eða íbúðurn
í nýjum stórhýsum. Það er rúm
fyrir mörg hundruð fjölskyldur
til viðbótar í gamla bænum, ef
áætlun yrði gerð um uppbygg-
ingu hans í líkingu við það, sem
gert hefur verið í sumar á hús-
lóðinni Njálsgötu 59.
Kjartan Ólafsson,
brunav.
er
Mótmæli
Finnlandspistill
frá Sten - Olof Westman
★ Óvissa í stjórnmálalífinu
ÞAÐ fjör, sem venjulega færist
í stjórnmálalífið á þessum árs-
tíma, virðist ekki ætla að leiða
af sér verulegan árangur fyrir
þá, sem höfðu gert sér vonir um
myndun samsteypustjórnar. Sem
kunnugt er situr nú að völdum
xninnihlutastjórn bænda með
V. J. Sukselainen í forsæti og
Ralf Törngren í embætti utan-
ríkisráðherra .Sá síðarnefndi er
að vísu úr Sænska þjóðflokkn-
um, en telst ekki fulltrúi hans
x stjórninni, heldur er sagður eiga
sæti í henni, sökum sérþekking-
ar sinnar á þessum málum.
Forsætisráðherrann hefur haft
á hendi forystu um samstarf
stjórnmálaflokkanna á þingi, en
ekki beitt sér fyrir því að skapa
breiðari grundvöll fyrir stjórn-
arfrumvörp næsta árs. Fjárlaga-
frumvarpið er eitt af fyrstu mál-
um þingsins, sem nú er að byrja
störf að loknum sumarleyfum.
Socialdemokratar, sem vegna
afstöðu sinnar til utanríkismál-
anna hafa verið taldir ríkisstjórn
inni þungir í skauti, hafa lýst
yfir þeirri skoðun sinni, að taka
verði öll innanríkisvandamálin
til umræðu í einu lagi, en það
virðist forsætisráðherrann ekki
fýsa að gera.
Eftir öllum sólarmerkjum að
dæma, mun núverandi ríkisstjórn
a m,k. sitja fram á vetur, eða
svo lengi sem þolinmæði social-
demókrata eigi brestur, en þá má
gera ráð fyrir að þeir fari á stúf-
ana fyrir alvöru og heppnist
máske að fella stjórnina. Og fari
svo, stendur Finnland andspænis
stjórnarkreppu, sem mjög erfitt
verður að leysa, án efa miklu
erfiðara en nú myndi reynast að
mynda samsteypustjórn.
En það er augljóst, að bænda-
stjórnin vill ganga frá fjárlaga-
frumvarpi næsta árs eftir sínu
eigin höfði. Allir eru hins vegar
sammála um, að ítrasta sparsemi
á fé ríkisins sé nú brýn nauðsyn.
★ Verðlag landbúnaðarafurða
Hinar árlegu leiðréttingar á
verðlagsgrundvelli landbúnaðar-
ins eru nú einnig á döfinni. Verð-
lag landbúnaðarafurða verður að
ákveðast þannig, að tekjur
þeirra, sem að landbúnaði starfa,
séu í samræmi við framfærslu-
kostnaðinn. Þetta hefur leitt til
þess, að verðlagið hefur á hverju
ári farið hækkandi, en það er fyr-
irbæri, sem neytendur munu
einnig reka sig á nú á þessu
hausti.
Þannig mun verð á bæði mjólk
og smjöri til neytenda hækka,
einnig brauðverð, en þetta mun
óhjákvæmilega leiða til talsverð-
ar aukningar á daglegum útgjöld
um stórra fjölskyldna til matar-
kaupa.
★ Hörmulegur atburður
Verðlagið á landbúnaðarafurð-
unum nú í haust hefur þá hvergi
nærri megnað að vekja eins
mikla athygli og umtal og hörmu
legur atburður, sem haft hefur
djúptæk áhrif á alla finnsku þjóð
ina. í lok júnímánaðar hurfu
tvær ungar stúlkur, sem farið
höfðu í skemmtiferð á reiðhjói-
um, og spurðist ekkert til þeirra.
Að sjálfsögðu var hafin leit,
þegar stúlkurnar hvorki komu
ekki heim á tilsettum tíma né
létu frá sér heyra með öðrum
hætti. Það var samt ekki fyrr en
föstudaginn 21. ágúst, að þær
fundust — báðar látnar — og
höfðu lík þeirra verið grafin
í jörðu skammt frá tjaldstæði
í austurhluta Finnlands. * Þær
höfðu verið myrtar og eru allar
líkur taldar á að jafnframt hafi
verið um kynferðisglæp að ræða
Þessi atburður hefur vakið
mikinn óhug meðal fólks, ekki
sízt þar sem morðinginn eða
morðingjarnir ganga enn lausir,
þegar þetta er ritað. Lögreglan
hefur að vísu handtekið tvo
menn, en fjarverusönnunum
þeirra hefur ekki tekizt að koll-
varpa í þeim réttarhöldum, sem
yfir þeim hafa verið haldin.
En hvernig sem allt fer, er at-
burður þessi einn sá allra hrylli-
legasti, sem nokkru sinni hefur
átt sér stað hér í Finnlandi. Þeir
af landsbúum, sem minna þurfa,
til þess að komast úr jafnvægi,
hafa haft á orði, að leiða þurfi
dauðarefsingu í lög að nýju í
landinu. Það er einnig víst, að al-
menningsálitið kemur til með að
krefjast þyngstu refsingar, sem
lög leyfa, yfir þeim, sem sök
eiga á atburðinum.
Þær myrtu voru báðar á tví-
tugsaldri. Og önnur var þar að
auki einkabarn foreldra sinna.
★ Heitasta sumar í manna
minnum
Um síðastliðið sumar er það
annars að segja, að hitar hafa
aldrei í manna minnum verið
meiri hér að sumri til. Meðalhit-
inn í ágúst var t.d. yfir 20 gráð-
ur á Celsius. Á daginn var 25—
28 gráðu hiti síður en svo fátíð-
ur í suðurhluta Finnlands. Sam-
kvæmt spám veðurfræðinga, má
gera ráð fyrir að þessi hlýindi
haldist að minnsta kosti fram í
miðjan september.
En hitinn hefur líka í för með
sér ýmsa erfiðleika. Sólin sendir
geisla sína dag eftir dag niður
af heiðum himni. Vatnið í ánum
minnkar og það lækkar í stöðu-
vötnunum. Brunnarnir þorna
upp. Á ýmsum stöðum þarf nú
þega að flytja drykkjarvatn lang-
ar leiðir.
Þetta hefur einnig haft sín
áhrif á uppskeruna. Ekki hefur
komið dropi úr lofti í fleiri mán-
uði. Kornræktin hefur af þeirri
ástæðu gengið mjög vel. Kornið
þroskaðist fljótt og mátti því
því skera það snemma. Gæði
kornuppskerunnar eru almennt
góð, enda þótt rakinn hefði ef til
vill mátt vera dálítið meiri.
En í staðinn er yfirvofandi upp
skerubrestur að því er kartöfl-
urnar snertir. Kartöflurnar verða
að hafa nægilegan raka, til þess
að þær vaxi. Og þennan raka hef
ur þær skort.
Berja -og epplauppskeran lítur
út fyrir að ætla að verða í rýrara
lagi. Sveppar finnast alls ekki
í skógunum.
ic Lán í óláni
Á hinu gamla yfirráðasvæði
Rússa við Porkala hefur öll upp-
skeran á hinn bóginn verið með
ágætum. Þar hefur rakinn verið
nægilegur. Ríkið hefur nefnilega
dregið á langinn um að greiða
það fé, sem veitt hafði verið til
þess að ræsa fram landið, með
þeim afleiðingum, að í ár hefur
uppskeran orðið þar svo góð. Lán
í óláni það.
Þess má að lokum geta, að við
almennir borgarar erum að sjálf-
sögðu ánægðir með hitann og
segjum sem svo að vetur og kuldi
muni koma nægilega snemma.
frá Læknafélagi
Norðurlands
Svohljóðandi bréf frá form.
Læknafél. Norðvesturlands
til heilbrigðismálaráðuneytis-
ins, hefur Mbl. verið beðið
að birta.
„ÉG tel suma liði núverandi
vinnugjaldskrár óeðlilega háa,
svo' að sanngjarnt sé að lækka þá
nokkuð. Hinsvegar tel ég, að sú
stórfellda lækkun afgreiðslu-
gjalds, sem boðin er með hinni
nýju lyfsöluskrá, nái engri átt,
einkum að því er snertir lyf í
lausasölu (án lyfseðils). Af-
greiðsla þeirra kostar mjög mikið
snatt frá morgni til kvölds fyrir
flesta héraðslækna, og má búa^
við, að það fæli menn frekar en
orðið er frá héraðslæknisstörfum,
ef þeir eiga að inna það af hönd.
um endurgjaldslaust eða svo að
segja.
Vegna ógrynna nýrra lyfja þarf
hver læknir að hafa allmikið fé
bundið í lyfjabirgðum, ef vel á
að vera, og allmikið af eldri lyfj-
um gengur úr sér og verður ónýtt
vegna sífelldra breytinga á lyf-
læknismeðferð. Fyrir þessum
kostnaði verður að gera.
Það er ósæmilegt í lýðræðis-
þjóðfélagi að demba á heilar stétt
ár kanselliforordningum, sömdum
af mönnum, sem þrátt fyrir góða
menntun og góðan vilja hafa litla
eða enga praktiska reynslu af dag
legum störfum þeirra manna sem
þeir eru að skammta sinn rétt.
Frjálsir menn heimta samnings-
rétt og neita að vera viljalaus
peð á skákborði einhverra skrif-
stofugreifa í höfuðstaðnurn.
Virðingarfyllst,
Páll Kolka,
form. Læknafélags
Norðvesturlands“.