Morgunblaðið - 17.09.1959, Blaðsíða 17

Fftnmtudagur 17. sept. 1959
MORCVNMAÐ1B
17
Af sjónarhóli
sveitamanns
Næsta sumar er fyrirhuguð uppfærsla á helgileik í bænum Oberammergau í Bayern í Þýzkaland!
og voru nýlega valdir þeir, sem fara eiga með hlutverk í honum. — Eru það eingöngu almennir
borgarar úr ýmsum stéttum. Á myndinni hér að ofan standa nöfn nokkurra leikaranna á töflu og
fyrir framan hana standa svo, talið frá vinstri: María Magdalena, María, Jesús og Jóhannes. —
Ljósmæðrafélag íslands 40 ára
MARGIR sveitamenn, sem koma
til Reykjavíkur eru nú orðið svo
efnum búnir að þeir koma þang-
að akandi í sínum eigin bíl. Ég
er líka sammála þeim, sem segja:
Það, sem bóndinn á að veita sér
fyrst af öllu þegar hann hefur
fullnægt helztu þörfum heim-
ilisins, er að eignast bíl. Og þó
að samgöngur séu orðnar góðar
við höfuðstaðinn hvarvetna af
landinu með skipum eða rútum
eða flugvélum, eða þessu öllu, þá
er það nú samt svo, að helzt af
öllu vill maður koma þangað á
sínu eigin farartæki og hafa um-
ráð yfir því meðan maður dvelur
í borginni. Það er til ómetanlegs
hagræðis — raunar óhjákvæmi-
legt — fyrir þá, sem hafa þar
mörg erindi að reka. Víðátta borg
arinnar er orðin svo mikil —
raunar allt of mikil, að því er
flestum finnst — að það er ó-
gerningur að ætla sér að koma
víða og annast miklar útréttingar
á skömmum tíma án þess að hafa
sitt eigið farartæki. En ekki er
kálið sopið þótt í ausuna sé kom
ið. f>að vill stundum ekki ganga
greitt að ferðast um höfuðborg-
ina, þótt ferðamaðurinn hafi gott
og hraðskreitt farartaæki. Stund
um er maður fljótari að ganga
niður Laugaveg heldur en aka
í bíl. Og við því er ekkert að
segja. Umferðaþunginn er orðinn
svo mikill í þröngum götum okk
ar hraðvaxandi höfuðstaðar, að
það er ekki nema eðlilegt að þar
verði í vegi margháttaðir örðug-
leikar.
En það er annað, sem ókunnug-
um ökumanni kemur óþægilega
á óvart. Við sumar skrifstofu-
byggingar eru allrúmgóð bíla-
stæði. En þau virðast ekki ætiuð
þeim, sem eiga „erindi að reka í
þessum húsum, heldur aðeins fyr-
ir þá, sem þar vinna. Við sum
þessi bílastæði hafa stundum stað
ið spjöld með áletruninni: Aðeins
fyrir starfsmenn . . . og svo heiti
viðkomandi húss fyrir aftan. í
mörgum þessara húsa er fjö’di
af opinberum skrifstofum og
stofnunum. Þangað er stöðugur
straumur manna, sem eiga við
þær hin margháttuðustu erindi.
Þar þarf að bíða eftir forstjórum
og skrifstofustjórum og deildar-
stjórum (ef þeir eru þá við) og
afgreiðslan tekur oft langan tíma
( ef hún fæst þá í það sinn). Er
nú ekki eðlilegra, að allur sá
mikli fjöldi, sem erindi á að reka
í þessum stofnunum, eigi aðgang
að og sitji fyrir nærtækum bila-
stæðum heldur en þeir, sem þar
vinna allan afgreiðslutímann? —
Áletrunin: Aðeins fyrir starfs-
menn o. s frv., sýnir að viðkom-
andi stofnun tekur ekki mikið
tillit til viðskiptamannanna. —
Það er engu líkara en að það sé
frekar verið að bægja þeim frá
— halda þeim í burtu, i stað þess
að veita þeim æskilega — og
raunar sjálfsagða fyrirgreiðs’.u,
á þessu sviði eins og öðrum.
★
En enda þótt gott sé fyrir sveita
manninn að hafa bíl til að aka
á honum til höfuðstaðarins og
hafa hann þar til afnota við sín-
ar útréttingar, þá er nú bifreið:n
fyrst og fremst þörf og nauðsyn-
leg heima fyrir. Ekkert tæki, sem
bóndinn á, er honum jafnþarft
í baráttunni við einangrunina og
fámennið eins og bíllinn.
Það er nú orðið næsta sjald-
gæft í sveitunum að mæta ríð-
andi manni á förnum vegi. Slíkt
er langtum algengara í nánd við
bæina. Þar sér maður kaupstað-
arbúana í útreiðartúrum á gæð-
ingum sinum. Þeir gera það sér
til uppléttis og hressingar. Þeim
finnst það bæði skemmtilegt og
heilsusamlegt. Sveitamaðurinn
fer ekki á hestbak nema af þörf
— helzt brýnni þörf. Ef bíleig-
andinn í sveitinni fer á hestbak
og mætir nágranna sínum eða
öðrum sveitunga á förnum vegi
er viðkvæðið jafnan þetta: Jæja,
er nú bíllinn bilaður? Yfirleitt
er nú svo komið, að bóndinn fer
í bílnum allt, sem hann kemst,
og með þvi að nú er orðið bíi-
fært heim á s. a.. s. hvert býli
á landinu, sést hann sjaldan öðru
vísi á ferð heldur en í bíl.
★
Sumum finnst þetta vera of
notkun á bílnum þessu skemmti-
lega og gagnlega tæki. En þess
ber að gæta, að í önnum og fólks
fæð nútímans er bóndinn nauð-
beygður til að flýta för sinni
sem verða má, hvert sem hann
þarf að fara. Bíllinn stendur til-
búinn á hlaðinu. Það þarf ekki
annað fyrir að hafa en stiga upp
í hann, en hesturinn einhvers
staðar langt úti í haga, stirður
af offitu og brúkunarleysi, kann
ski járnalaus, þess vegna er það
engin furða þótt bíllinn verði fyr
ir valinu, þegar eitthvað þarf að
skreppa, oftast i flýti. Þess er
ekki að vænta að „sagan endur-
taki sig“ á þann hátt, að hest-
urinn eigi aftur eftir að verða
þarfasti þjónninn. Samgöngu-
tæknin í nútíð og framtíð mun
koma I veg fyrir það. Hins vegar
verður að vænta þess, að sveita-
fólkið komi fyrr en varir til með
að meta hestinn að verðleikum
ekki síður en kaupstaðarbúinn er
nú farinn að gera. Eitt af því fáa,
sem sveitafólk ætti að geta veitt
sér frekar heldur en þeir, sem í
borgum búa er að eiga góðan hest
og nota harm sér til skemmtunar
í fábreyttri önn daganna.
Enda svo þennan þátt með einu
erindi úr Einars Ben ágæta kvæði
— því aldrei er góð vísa of oft
kveðin:
Sá drekkur hvern gleðinnar
dropa í grunn,
sem dansar á fákspori yfir grund.
í mannsbarminn streymir
sem aðfalls-unn
af afli hestsins og göfugu lund.
Maðurinn einn er ei nema hálfur,
með öðrum er hann meira
en hann sjálfur.
Og knapinn á hesti er kóngur
um stund,
kórónulaus á hann ríki og álfur.
Á SÍÐASTLIÐNU vori eru 40 ár
liðin frá stofnun Ljósmæðrafé-
lags íslands. Aðal hvatamaður og
brautryðjandi að stofnun félags-
ins var Þuríður Bárðardóttir, þá
lögskipuð ljósmóðir í Reykjavík.
Mun hún aðallega hafa unnið að
stofnun þess ásamt Þórdísi Jóns-
dóttur, ljósmóður og fleirum,
veturinn 1918—1919.
Boðað var til stofnfundar föstu
daginn 2. maí 1919 í húsinu nr.
20 við Laugaveg í Reykjavík. —
Á þessum fundi mættu 20 ljós-
mæður, þar af 12 nýútskrifaðar
úr Ljósmæðraskólanum Var ein-
róma samþykkt að stofna félagið
og var því gefið nafnið Ljós-
mæðrafélag fslands. í stjórn voru
kosnar: Þuríður Bárðardóttir, for
maður, Þórdís Jónsdóttir, ritari,
Þórunn Á. Björnsdóttir, gjald-
keri. Stofnendur félagsins, auk
þeirra, sem áður eru nefndar,
voru: Ása Ásmundsdóttii og
Sesselja Ólafsdóttir, báðar Ijós-
mæður í Reykjavík, Kristín Jóns
dóttir, ljósmóðir í Seitjarnarnes-
hreppi, Guðrún Gestsdóttir og
Sigríður E. Sæland, báðar ljós-
mæður í Hafnarfirði. Og hinar
nýútskrifuðu ljósmæður voru:
Arndís Kristjánsdóttir, Ástvíður
Stefánsdóttir, Björg Sveinsdólt-
ir, Elín Jónsdóttir, Fríða Sigur-
björnsdóttir, Helga Björnsdóttir,
Hildur Jóhannsdóttir, Jóna Krist-
insdóttir, Margrét Tómasdóttir,
Rósa Jónsdóttir og Steinunn
Bjarnadóttir.
Þær af stofnendum félagsins,
sem hafa verið félagar þess óslit-
ið öll þessi 40 ár og eru það enn
í dag, eru: Ása Ásmundsdóttir,
Elín Jónsdóttir, Jóna Kristins-
dóttir, Kristín Teitsdóttir og Sig-
riður E. Sæland. Frú Sigríður
Sigfúsdóttir, Lokastíg 13, Reykja
vík, var kosin gjaldkeri 1924 og
gegndi þeim starfa til ársins 1943,
að frk. Þuríður Bárðardóttir lét
af störfum. Var Sigríður þá kos-
in varaformaður til 1944 og for-
maður til 1949. Þórdís Jónsdótt-
ir Carlquist var ritari til 1929 og
í varastjórn til 1949. 1943 tók
Þórdís Ólafsdóttir við gjaldkera-
störfum og hefur þau nú með
höndum. Jóhanna Friðriksdóttir
var kosin ritari 1929 og hafði þau
störf með höndum til 1949, að
hún var kosin formaður. Þá var
kosin ritari Ragnhildur Jóns-
dóttir og hefir hún verið það síð-
an. Of langt mál er hér að rekja
baráttusögu félagsins, sem var
bæði löng og oft erfið, og verður
því aðeins stiklað á stóru. Á að-
alfundi félagsins 1922, var sam-
þykkt í einu hljóði að ráðast í
útgáfu stéttarblaðs, hlaut það
heitið Ljósmæðrablaðið, og kom
fyrsta tölublað þess út í október
1922, kostaði árgangurinn, 4 blöð
fjórar krónur og þótti mörgum
nóg, því þá voru borgaðar 5 krón-
ur fyrir fæðingarhjálpina, þar
sem þá nokkuð var borgað. í rit-
nefnd blaðsins voru kosnar Þuríð
ur Bárðardóttir, Ása Ásmunds-
dóttir og Sigríður Sigfúsdóttir, en
á aðalfundi 1925 lét Ása Ásmunds
dóttir af störfum og tók þá við
Jóhanna Friðriksdóttir .1926 var
aukin útgáfa blaðsins upp í 6 blöð
á ári. Eftir 1929 varð stjórn fé-
lagsins jafnframt ritstjórn blaðs-
ins, og er svo enn. Árið 1923 var
gefin út'kennslubók í ljósmóður-
fræði, þýdd úr norsku. — Eitt af
því fyrsta, sem Ljósmæðrafélag
íslands beitti sér fyrir, var leng-
ing námstímans við Ljósmæðra*
skólann. Árið 1912 var námstím-
inn ákveðinn 6 mánuðir, og árið
1924 var loks ákveðið með lögum,
að námstíminn yrði 9 mánuðir,
og 1931 var námstíminn lengd-
ur upp í eitt ár, sem þó er of
lítið, og er svo enn í dag.
Upp úr 1928 fór að tíðkast að
ljósmæður sæktu Ijósmæðrafundi
erlendis og kæmust í sambönd
við ljósmæðrafélög á Norðurlönd
um, og var íslenzkum ljósmæðr-
um oft boðið að sitja Landsþing
erlendra félaga. í júlí 1950 var
stofnað samband norrænna ljós-
mæðra N.J.F. er aðalfundur þess
haldinn einu sinni á ári, og hefst
oftast einn eða fleiri fulltrúar
frá ísiandi mætt á þeim þingum.
Og 1957 var haldið 11. þing Al-
þjóðasambands Ijósmæðra I.C.M.,
gekk Ljósmæðrafélag íslands þá
í það samband, í von um að geta
greitt götu ungra íslenzkra ljós-
mæðra, sem fara vildu lengra út
í hinn menntaða heim. — Þegar
líða fór að þeim tímamótum, að
félagið héldi upp á 40 ára afmæli
sitt, var ákveðið, í stað þess að
halda stórveizlu eins og nú er
siður, að gefa heldur út Ágrip
af sögu ljósmæðrastéttarinnar á
íslandi, sem legið hefur óprentað
í mörg ár. Er þess vænzt, að ljós-
mæður kunni vel að meta þessa
litlu bók.
Margt er það eflaust, sem hægt
væri að segja frá starfsemi fé-
lagsins á þessum árum, og er það
ef til vill engu ómerkara, sem
hér er ótalið. Geysileg framför
hefur orðið á menntun ljósmæðra
og öllum aðbúnaði skólans, einn-
ig í fæðingarhjálp og öllum að-
búnaði sængurkvenna og ung-
barna. Má það auðvitað mikið
þakka velgengni þjóðarinnar, en
þó mun Ljósmæðrafélag íslands
eiga öflugan þátt í öllum þeim
framförum.
Starfandi ljósmæður í landinu
munu nú _vera 180—185, og starf-
andi Ijósmæður við fæðingardeild
ir eru ekki færri en 30, félagar
í Ljósmæðrafélagi íslands eru
210.
Verzlunurhúsnæði
óskast, þarf ekki að vera stórt. Margir staðir koma
til greina. Tilboð er tilgreini stað og stærð, sendist
afgr. fyrir 20. þ.m. merkt: „Umferð — 9084“.
Ú tvarpsvirkjar
17 ára piltur óskar eftir að komast sem nemi í út-
varpsvirkjun. Tilboð sendist blaðinu fyrir föstu-
dagskvöld merkt: „Útvarpsvirki — 9079“.
Verzlunurhúsnæði
í miðbænum til leigu nú þegar. Tilboð sendist afgr.
Morgunblaðsins merkt: „Verzlun — 9083“.