Morgunblaðið - 26.09.1959, Blaðsíða 15

Laugardagur 26. sept. 1959
MORCVNBL4Ð1Ð
15
en um aðferHir til að uppræta
ótta og tortrygni var hann fá-
orður í langri ræðu
NIKIXA KRÚSJEFF dvaldist
tvo daga í New York. Seinni
dagur hans í borginni átti að
verða einn stærsti dagurinn í
Bandaríkjaheimsókn hans. —
Því að þá átti hann að ávarpa
Allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna.
Þjóðhcfðingjamóttökur
Það er venja hjá S.Þ., að þegar
þjóðhöfðingjar ávarpa allsherjar
samkundu þess hljóta þeir aðrar
og virðulegri móttökur en venju-
legir stjórnmálamenn. Atburður-
inn verður hátíðleg athöfn og
það er t.d. ekki ætlazt til að svar
ræður fylgi á eftir.
Nú er Krúsjeff að vísu ekki
þjóðhöfðingi Rússlands.. Voro-
shilov marskálkur er forseti
Sovétríkjanna. En Krúsjeff hafði
farið fram á það, að honum yrði
tekið sem þjóðhöfðingja, enda
væri hann hinn raunverulegi
valdamaður. Var orðið við beiðni
hans um þetta, þótt það væri ið
vísu óvenjuleg afbrigði frá fund-
arsköpun þingsins.
Klukkan þrjú síðdegis á föstu-
daginn kom Krúsjeff til aðalbæki
stöðvar S.Þ. Giltu þar sem ann-
ars staðar hinar ströngustu örygg
isreglur. Almenningur var útilok-
aður frá áhorfendapöllunum jg
margfalt lögregueftirlit og skil-
ríkjaskoðun var við inngang
byggingarinnar. Fundarsalurinn
var fullskipaður fulltrúum þátt-
tökuríkjanna að því undanskildu,
að fjögur sæti kínveskra Þjóð-
ernissinna voru auð.
Ræðunnar beðið með
eftirvæntingu
Krúsjeff sjálfur og ýmsar mál-
pípur Rússastjórnar höfðu hvað
eftir annað látið í það skina, að
þessi ræða hans myndi marka
tímamót í mannkynssögunni. Lét
Krúsjeff þess m. a. getið í sam-
kvæmi með blaðamönnum í
Washington tveimur dögum áð-
ur, að aðalumræðuefni ræðu
hans myndu verða afvopnunar-
málin og myndi hann koma þar
fram með nýjar og óvæntar til-
lögur til lausnar því vandamáli.
Það má því geta nærri, að
menn biðu þessarar stundar með
eftirvæntingu. — Gat það hugs-
azt, að stund friðar og öryggis
þjóðanna væri nú loks að renna
upp? Gat það verið að Krúsjeff
ætlaði nú loks að sýna það í
verki, að eitthvað væri að marka
friðarhjal hans, sem hann hafði
stundum blandað saman við hót-
anirnar á undanförnum mánuð-
um?
Vonbrlgði með ræðuna
En því miður urðu menn fyrir
vonbrigðum af ræðu Krúsjeffs.
Hún innihélt áframhaldandi frið-
arhjal, en í hana vantaði allt um
það, hvernig skyldi skapa grund-
völl afvopnunar. Krúsjeff fór
fjálgum orðum um það, hvernig
heimurinn ætti að afnema alla
heri sína á fjórum árum, en hann
minntist elckert á það, hvernig
væri hægt að útrýma óttanum,
sem er fyrsta og fremsta orsök
vígbúnaðarins.
Eins og kunnugt er, hafa menn
þótzt eygja möguleika á að yfir-
vinna óttann með því að koma á
ströngu alþjóðaeftirliti með af-
vopnun. En Rússar hafa staðið
sem þröskuldur í vegi fyrir því,
vegna þess að af éinhverjum
ástæðum hafa þeir verið mót-
fallnir því, að hægt væri að fylgj
ast með því, að þeir efndu samn-
inga un» afvopnun. Menn höfðu
e. t. v. vænzt þess, að Krúsjeff
myndi í þessari ræðu fallast á
eftirlit og gera grein fyrir því,
hvernig það mætti framkvæma.
En í stað þess minntist hann að-
eins almennum orðum á það, að
alþjóðaeftirliti þyrfti að koma á.
S.Þ. lofaðar
Hér verður skýrt frá nokkrum
köflum í ræðu Krúsjeffs fyrir
Allsherjarþingi S.Þ.
— Mannkynssagan veit ekkert
dæmi um alþjóðastofnun sem
þjóðir heimsins hafa bundið eins
miklar vonir við og Sameinuðu |
þjcðirnar. Þær fæddust á tímum
þegar drunur seinni heimsstyrj-
aldarinnar höfðu enn ekki þagn-
að og.meðan cnn rauk úr rústum
eyddra borga. Sameinuðu þjóð-
irnar túlkuðu hugsanir og þrá
milljóna og milljóna þjáðra
manna og lýstu því yfir að meg-
inverkefni þeirra ættu að vera
að bjarga komandi kynslóðum
frá böli stríðsins.
Nú er liðin meira en 4 ár frá
því þessi alþjóðasamkunda var
stoxnuð. Samt hefur ekki tekizt
að ná markmiðinu. Þjóðirnar
lifa enn í stöðugum ótta um frið-
inn og framtíð sína. Og hvernig
getur hjá því farið að þær séu
áhyggjufullar, þegar hernaðar-
átök koma fyrst upp í einum
hluta heims og síðan í öðrum og
þegar blóði er enn úthellt.
Skýjaþykkni nýrrar styrjaldar
hættu, sem stundum verða storm
ský grúfa yfir heimi, sem hefur
enn ekki gleymt seinni heims-
styrjöldinni.
Spennan í alþjóðamálum getur
ekki haldið áfram til eilífðar. —
I Annað hvort nær hún hámarki,
þar sem afleiðingin verður að-
eins ein — styrjöld, — eða að
þjóðunum tekst með sameinuðu
átaki að nema brott spennuna.
Þjóðirnar vænta þess, að Sam
eir.uðu þjóðirnar tvöfaldi átak
sitt til þess að koma á andrúms-
lofti trausts og gagnkvæms skiln
ings milli ríkja og til þess að
styrkja frið í heiminum.
Tímabil samninga
Allt bendir til þess, að tæki-
færið sé komið til að hefja nýtt
tímabil alþjóðlegra samningaum
leitana, ráðstefna og funda stjórn
málamanna, til þess að hvert al-
þjóðavandamálið á fætur öðru
verði leyst.
Til þess að reglan um friðsam
lega sambúð þjóðanna verði ríkj
andi, þá er nauðsynlegt, að okk-
ar áliti að binda endi á kalda
stríðið. Þjóðirnar geta ekki sætt
sig við, að „kalda stríðið" haldi
áfram, ekki frekar en þær gátu
sætt sig við að drepsóttir eins og
svarti-dauði eða kólera geisuðu
óhindrað um heiminn.
— Ég lýsi því ákveðið yfir úr
þessum ræðustól, að Sovét-
stjórnin telur að þetta (afnám
kalda stríðsins) sé ekki aðeins
aðkallandi, heldur einnig raun-
Framh. á bls. 16.
RÆÐA Krúsjeffs fyrir þingi
S.þ. olli mönnum vonbrigð-
um, — þeim mun meiri von-
brigðum, sem menn höfðu
beðið hennar með eftirvænt-
ingu og Krúsjeff hafði fyrir-
fram látið í það skína að með
ræðu hans myndu heims-
vandamálin leysast.
Mörgum fannst ræðan vel
samin og Krúsjeff talaði fag-
urlega um algera afvopnun
og afnám allra herja heims.
Eins og hann sagði sjálfur
hefur það verið þrá mann-
kynsins um aldarraðir, að
uppræta hernað og styrjaldir,
en allt mannkynið veit um
leið, að það er tilgangslítið
að vera með hróp um að eyði-
leggja vopnin meðan hatur,
ásælni og yfirgangur ríkir í
heiminum ásamt tortryggni,
ótta og öryggisleysi.
★
Þegar Krúsjeff samdi ræðu
sína gat hann valið um tvær
leiðir, — að snúa sér að rót-
um meinsins, koma með til-
lögur um hvernig draga mætti
raunhæft úr spennunni í al-
þjóðamálum eða lýsa því
hvernig tryggja mætti öryggi
þjóðanna á annan hátt en
með vopuðum landvörnum.
En þetta láðist honum, — í
stað þess valdi hann hina leið-
ina, að tala um það fjálgum
orðum, að eyðileggja skýldi
kjarnorkuvopn og flugskeyta-
vopn, flugvélar, herskip og
skriðdreka.
Við ræðu hans var það líka
athyglisvert, að hann reyndi
að hvítþvo Rússa af því víg-
búnaðarkapphlaupi, sem kom
ið hefur upp eftir heimsstyrj-
Enn þarf að biöa
öldina. Hann hélt því fram
að Rússar hefðu afvopnazt
eftir síðari hcimstyrjöldina.
Það var að vísu rétt, að Rúss-
ar minnkuðu herstyrk sinn
frá því hann hafði verið mest
ur í styrjöldinni, þegar styrj-
aldarástand ríkti í landinu.
En samt voru ummælí Krú-
sjeffs um þetta ekki nema
hálfur sannleikur og fól i sér
rangfærslu, því að það er
. söguleg staðreynd, að Rússar
einir héldu við milljóna her-
styrk eftir stríðið meðan Vest
urveldin afvopnuðust inn að
skinni.
Yfirlýsing Krúsjeffs um að
Sovétríkin hafi á síðustu ár-
um minnkað herstyrk sinn um
Z milljónir manna er einnig
villandi. Það er álit fróðustu
manna, að fækkun þeirra í
hernum hafi í rauninni ekki
orðið nema brot af þessari
áróðurstölu þeirra og bent
skal á það, að sú fækkun sem
þeir hafa framkvæmt hef'ur
byggzt á því, að þeir hafa tek
ið í notkun fullkomnari'vopn,
sem krefjast minni liðsafla.
Alveg hið sama hefur verið
að gerast í vestrænum lönd-
um, að í varnarmálunum hef
ur verið stefnt að því að
byggja fremur á nýtízkulegri
vopnun en á fjölda hermanna.
Enn i dag er þriggja ára
herskylda í Sovétríkjunum,
meðan herskylda á Vestur-
löndum er víðast 18 mánuðir
og í nokkrum löndum \Z mán
uðir. Og ekki má gleyma því,
að síðustu tvö ár hafa kín-
verskir kommúnistar stórkost
lega aukið herþjálfun í landi
sínu, þannig að forustumenn
þeirra geipa af því, að allri
þjóðinni hafi verið skipað
niður í allsherjar þjóðarher.
Stundum hafa þeir jafnvel
nefnt tölur um að 60 milljón
vopnaðara manna séu í kín-
verska hernum og ef það er
rétt fellur herstyrkur allra
annarra landa í heiminum al-
gerlega í skuggann við hlið-
ina á hinu æðisgengna hern-
aðaræði kommúnista í Kína.
Krúsjeff minntist heldur
ekkert á ýmsa þá atburði á
undanförnum árum, sem eru
helztu orsakir vígbúnaðarins,
en þar verður að teljast
fremst í flokki stöðugur yfir-
gangur og útþensla kommún-
ista í mörgum hlutum heims.
Hann minntist ekkert á það,
að orsök þess, að vestrænar
þjóðir mynduðu með sér varn
arsamtök var sú, að Rússar
lögðu þjóðir undir sig og kúg-
uðu þær hver af annarri.
Ef Krúsjeff hefði viljað
draga úr spennunni og óttan-
um í alþjóðamálum hefði
hann átt leik á borði að lýsa
því yfir, að Rússar gæfu hin-
um kúguðu þjóðum Ausliur
Evrópu frelsi, eða að kommún
istar hefðu ákveðið að hætta
manndrápum í Tíbet ,þar sem
þeir eru nú sakaðir um þjóð-
armorð af sömu tegund og
Krúsjeff hefur í frægri ræðu
viðurkennt, að Stalin einræð-
isherra hafi framkvæmt á sín
um tíma.
Krúsjeff gerði ekkert slíkt.
Enn eftir • ræðu hans eru enn
sem fyrr óbreyttar kenningar
kommúnismans um byltingu
og valdbeitingu hvar sem
slíkt þykir hagkvæmt stefn-
unni til framdráttar. Með
ræðu sinni varð Krúsjeff því
ekki til að fjarlægja óttann
og margir beztu menn og
forystumenn Vesturveldanna
hafa liarmað það, að ræðan
fól enga lausn í sér, hún var
aðeins venjuleg áróðursræða.
★
Þrátt fyrir þetta telja
menn ekki alla von úti enn.
Krúsjeff kom að vísu með
lausn, — en hinu hafa menn
veitt athygli, að orð hans um
frið og afvopnun voru fjálgari
en nokkru sinni fyrr. Kannske
þetta þýði, að Krúsjeff ætli
einhverntíma á næstunni, að
koma fram til móts við Vest-
urveldin um raunhæfa lausn
deilumálanna. Menn bjuggust
við lausn í ræðu hans, en hún
var þar ekki. En nú hefjast
viðræður Krúsjeffs við Eisen
hower í Camp David og menn
segja og vona: — Kannske
Iausnin komi þar? Kannske
voru hin fjálgu orð Krúsjeffs
fyrir þingi S.þ. ekki innan-
tóm.
Og menn biða enn eftir-
væntingarfullir.
Þ. Th.