Morgunblaðið - 24.02.1960, Blaðsíða 17

Miðvikudagur 24. febrúar 1960
MOKCV1SB1.AÐ1Ð
17
Brynjólfur Guðbrandsson
Hlöðutúni — Minningarorð
F. 18. 9. 1875. — D. 25. 8. 1959.
Í>Ó að nokkuð sé nú umliðið síð-
an Brynjólfur í Hlöðutúni lézt,
langar mig til að þakka langa
og fölskvalausa vináttu og kynni
við mætan mann með fáeinum
orðum.
Eyjólfur fæddist á Klafastöð-
um í Skilmarinahrepp'i, sonur
Guðbrands Brynjólfssonar bónda
þar og konu hans, Margrétar
Helgadóttur. Hann stundaði nám
við bændaskólann á Hvanneyri,
og að loknu prófi 1901 starfaði
hann þar í nokkur ár. Árið 1907
-—1908 var hann ráðsmaður hjá
Jóni Blöndal, lækni í Stafholtsey,
en hóf þá búskap í Hlöðútúni,
þar sem hann dvaldist til ævi-
loka. Fyrsta árið í Hlöðutúni
var hann jafnframt ráðsmaður
í Arnarholti hjá Sigurði sýslu-
manni Þórðarsyni.
Hinn 23. nóv. 1905 kvæntist
Brynjólfur eftirlifandi konu
sinni, Jónínu Guðrúnu Jónsdótt-
ur Þorsteinssonar bónda á Fossi
í Grímsnesi og konu hans Önnu
Guðmundsdóttur. Jónína er mikil
hæf ágætiskona, sem hefur staðið
við hlið manns síns með ein-
stakri prýði langan búskap.
Hlöðutún var lítið býli er þau
hjónin fluttu þangað, hús öll lé-
legar torfbyggingar en bæjarhús
þó stæðilegust, tún var lítið og
að mestu þýft. Við þessar að-
stæður hófu þau búskap við lítil
efni en því meiri dugnað og
bjartsýni og trú á hina íslenzku
gróðurmold, samfara ágætum
hæfileikum og staðgóðri verk-
menntun, hyggindum og ráð-
deld. Þau fóru líka að hætti
hinna hyggnu ráðdeildarmanna
og létu sér um langt árabil nægja
hin þröngu húsakynni, en sneru
sér með atorku að því að treysta
grundvöll efnahagsins með um-
bótum á jörðinni. Brynjólfur
sléttaði allt túnið og færði
það út, svo að töðufall tvöfald-
aðist á fáum árum, en mun nú
fjórfalt, og færð: út og bætti
engjar að nokkru.
Þrátt fyrir vaxandi ómegð fór
efnahagurinn batnandi, og sann-
aðist þar hið forna orðtak, að
björg bætist með barni hverju.
Fyrstu búskaparárin var Brynj-
ólfur leiguliði, eigandi Hlöðutúns
var Sigurður Þórðarson sýslu-
maður. Er hann lét af embætti
árið 1915, seldi hann Brynjólfi
jörðina.
Nú er Hlöðutún hið ágætasta
býli og allar byggingar vandað-
ar steinbyggingar.
Börn þeirra hjóna, talin í ald-
ursröð, eru þessi:
1. Ar.na, gift Sigurði Snorra-
syni, bónda að Gilsbakka.
2. Jón Ásgeir, fulltrúi í Reykja
vík, giftur Kristínu Ólafsdóttur.
3. Margrét lézt um tvítugt.
4. Ragnheiður, ekkja dr. Helga
Tómassonar.
5. Guðbrandur Gissur, læknir
í Chicago.
6. Ingibjörg bústýra í Hlöðu-
túni..
7. Guðmundur Garðar bóndi
í Hlöðutúni.
Brynjólfur í Hlöðutúni var
ágætlega gefinn maður og starf-
hæfur með afbrigðum. Hann
skrifaði svo fallega rithönd, að
af bar. Hann gegndi líka fjölda
trúnað'arstarfa fyrir sveit sína og
hérað og rækti bau öll með þeirri
stöku alúð og prýði, sem honum
var svo eiginleg.Hann varískatta
nefnd frá 1910—52 og í hrepps-
nefnd í 28 ár, 17 ár í stjórn bún-
aðarfélagsins, þar af 7 ár for-
maður, formaður nautgriparækt-
arfélags um tugi ára og endur-
skoðandi Búnaðarsambands Borg
arfjarðar álíka lengi, formaður
sóknarnefndar og meðhjálpari á
Hvanneyri 11 ár og í sóknarnefnd
og meðhjálpari Stafholtskirkju
34 ár, fulltrúi á fundum Kaup-
félags Borgfirðinga um langt
skeið og deildarstjóri lengi. —-
Einnig var hann kennari í Staf-
holtstungum 1 10 ár.
Við Brynjólfur vorum vinir og--
samverkamenn um áratugi og
bar þar hvergi skugga á, enda' er
ekki hægt að hugsa sér betri
samstarfsmann á nokkum hátt,
skemmtilegri gestgjafa né ein-
lségari vin.
En þó að Brynjólfur gégndi
mörgúm trúnaðarstörfum svo
sem áður er sagt, þá munu þó
samferðamenn þeirra hjóna
lengst muna hið einstaka heimili
þeirra og barna þeirra. Gesta-
gangur var þar og geysimikill,
enda er þinghús hreppsins og til
skamms tíma barnaskóli þar við
túnfótinn. í Hlöðutúni mætti
hverj um, sem að garði bar, sér
stæð gestrisni og glaðvær hjártá
hlýja, fáguð snytrimenriská, úti
sem inni, óþvinguð góðviíd og
glaðværð.
Þá fá sveltungar þeirra í Staf-
holtstunguhreppi seint fullþakk-
að og metið þau uppeldisáhrif,
sem hin fjölmörgu ungmenni
nutu á heimili þeirra, er þau
dvölchi þar við nám í barnaskóla
sveitarinnar. Þeim var Híöðutúns
heimilið réttnefnáur vermireitur.
Síkt verður aldrei ofmetið né
þakkað sem vert er.
Þegar horft er til baka yfir
ævi þeirra hjóna má Ijóst vera,
hvílíkt starf hefur verið hér að
höndum leyst og með þeirri
prýði, að ég hygg, að ekki hafi
verið unnt að gera betur. Þau
báru líka gæfu til að sjá ævi-
starfinu haldið áfram af börn-
um sínum og njóta ástríkis og
umönnunar þeirra, er kraftar
tóku að þverra. Nú er Brynjólfur
horfinn, en vinir hans muna góð-
an dreng og þakka það, að hafa
fengið að verða honum samferða
um skeið. Megi ævikvöld konu
hans verða henni sem léttbærast
og ánægjulegast.
Blessuð sé minning Brynjólfs í
Hlöðutúni.
Kristján F. Björnsson.
íslandsvinur látinn
ÞANN 20. janúar sl. lézt í sjúkra-
húsi í Grand Forks, North Dakota
Olger B. Burtness héraðsdómari
og fyrrum þingmaður í neðri
malstofu þjóðþings Bahdáríkj-
ánna. Hann var traustur yinur
íslands og mörgum Islendingúm
góðkunnur.
Burtness dórnari var bóndason-
úr af norskum ættum, en fædd-
ur í Bandaríkjunum 14. marz
1884. Hann ólst upp í North
Dakota, gekk þár á . alþýðuskóla
og stundaði síðan nám í Ríkis-
háskólanum í North Dakota.
Ingibjörg Loftsdóttir
— Minning
INGIBJÖRG Loftsdóttir, ljósmóð
ir lézt á Alcranesi 25. júlí á síð-
astliðnu ári, á heimi dóttir sinnar
Kristínar og manns hennar Krist
ins Guðmúndssoriar.
Ingbjörg var fædd hinn 22.
marz 1868 á Brekku á Hvalfjarð-
arströnd, dóttir hjónanna Lofts
Bjarnasoriar frá Vatnshorni í
Skorradal í Borgarfirði og Guð-
rúnar Snæbjarnardóttur frá
Bakkakoti í sömu sveit. Var þeim
sex barna auðið, sem nú eru öll
látin, fjögur dóu í bernsku en
upp komust Ingibjörg og Bjarni
faðir Lofts útgerðarmanns í Hafn
arfirði og Þórðar, skrifstofum.
hjá Tryggva Öfeigssyni. Arið
1891 giftist Ingibjörg Halldóri
Þorkelssyni frá Þyrli á Hvalfjarð
arströnd og tóku þau þar við búi
eftir foreldra Halldórs. Um alda-
mótin brugðu þau búi og héldu
til Reykjavíkur með fjögur börn
sína það elzta sjö ára. Þar dvöldu
þau um eins árs skeið, en vorið
1902 fluttu þau til Bíldudals og
stundaði Halldór þar fyrst sjó-
mennsku um þriggja ára skeið,
en tók síðan að sér stjórn á mjólk
Andrés Karlsson frá
Stövarfirði
NÝLEGA var til moldar borinn
í Reykjavík Andrés Karlsson tré-
smíðameistari.
Nú á skilnaðarstundinni langar
mig að færa honum mínar inni-
legustu þakkir fyrir þau kynni,
sem ég hafði af honum meðan
hann var verzlunarstjóri á Stöðv-
arfirði.
Ég tók við símgæzlu þar aðeins
þrettán ára gömul og eins og gef-
ur að skilja þurfti verzlunarstjór
inn mikið að tala í síma og senda
skeyti bæði innanlands og utan.
Það er ekki hægt að lýsa þeirri
prúðmennsku og hæversku, sem
einkenndi Andrés. Aldrei bað
hann um afgreiðslu nema kurteis
lega, aldrei var hann óþolinmóð-
ur þó hann þyrfti að bíða, og
fann aldrei að neinu, mér krakka
greyinu var þó sjálfsagt ábóta-
vant í ýmsu. Ég starfaði lengi við
símaafgreiðslu og afgreiddi
marga ágætismenn, en ef ég ætti
að velja úr þeim stóra hóp,
mundi ég telja Andrés Karlsson
þeirra allra beztan.
Um svipað leyti var ég beðin
að taka að mér hlutverk í sjón-
leik, ekki vegna þess að ég hefði
neina sérstaka hæfileika, heldur
hitt að fátt var um ungar stúlkur
á Stöðvarfirði yfir veturinn, eins
og víðar í sveitum svo það varð
að tjalda því, sem til var. Mér
leið mjög illa, sárkveið fyrir
hverri æfingu, ég fann að sam-
starfsfólkið var ekki ánægt með
mig. André'S hafði fengizt tölu-
vert við leiksýningar á Stöðvar-
firði og stjórnaði þeim flestum
meðan hann var upp á sitt bezta,
því honum var flest til lista lagt.
Hann var nú fenginn til að dæma
um leikinn, um það bil sem æf-
ingum átti að lj úka. Þetta kvöld
— mmnmg
leið eins og önnur kvöld. Mér
hlýnar enn um hjartarætur þeg-
ar ég minnist þess hvað hann
sagði þegar leitað var álit hans.
— Aldrei hafði ég samt kjark til
að þakka honum þessi fallegu
orð, sem ég veit nú að aðeins
voru sögð af hjartahlýju til
hjálpar feiminni og huglítilli
stúlku út úr vandræðum.
Svo þurfti Andrés að flytja
burt úr firðinum sínum, þar sem
hann hafði lifað fegurstu stundir
lífs síns, við sem þekktum hann
bezt vissum hve þungt honum
féll það. En hann hafði erfitt
verk með höndum, tímarnir erfið
ir, allir fátækir á staðnum og
skuldasöfnun sjálfsagt mikil, en
allir viðskiptamennirnir líka
vinir hans, hann gat ekki hugs-
að sér að ganga hart að þeim
með greiðslu.
Það brá mörgum við þegar
Andrés var farinn frá Stöðvar-
firði, því alltaf var leitað til hans
ef vandasöm verk þurfti að
leysa af hendi, en sérstaklega
samt sjómönnunum, hann var
alltaf boðinn og búinn að gera
við vélarnar í bátunum þeirra.
— Því maðurinn var snillingur
í hondunum.
Og nú er Andrés horfinn af
sviðinu, horfirm yfir í æðri heim,
ég veit að þar hefur opnazt fyrir
honum sá heimur listarinnar þar
sem hinar miklu gáfur hans fá að
njóta sín. Mínar innilegustu þakk
ir og óskir fylgja þér gæri vinur,
ég vona að þú fyrirgefir mér
þessi fátæklegu orð og metir þau
eins og leikinn forðum. Ég votta
ástvinum Andrésar mína dýpstu
og beztu samúð.
Siglufirði í desember 1959.
Þorbjörg Einarsdóttir.
urbúi þar á staðnum. Árið 1922
settust þau að á Akranesi og
bjuggu þar til dauðadags. Hall-
dór lézt 9. júlí 1942, 81 árs að
aldri. Börn Ingibjargar og Hall-
dórs voru þessi: Guðrún gift
Ölafi . Magnússyn fyrrverandi
skipstjóra frá Bíldudal, en hún
lézt árið 1921, Margrét gft Hjálm
ari Þorsteinssyni, húgagnameist-
ara í Reykjavík, Þorkell útgerð-
armaður á Akranesi giftur Guð-
rúnu Einarsdóttur, ættaðri frá
Akranesi, Kristín gift Kristni
Guðmundssyni stýrimanni frá
Bíldudal, Loftur fyrrverandi skip
stjóri giftur Ólöfu Hjálmarsdótt-
ur frá Reykjavík. Auk þess ólu
þau hjón upp Gunnar, son Ólafs
Magnússonar og Guðrúnar sál-
ugu dóttur þeirra, og er hann
annar af tveimur sonum er þau
eignuðust, en hinn, Svavar ólst
upp hjá Svöfu Þórleifsdóttur fyrr
verandi skólastjóra á Akranesi.
Alls munu afkomendur Ingibjarg
ar og Halldórs nú vera liðlega
fimmtíu. Ingbjörg lærði ljós-
móðurstörf seytján ára gömul hjá
Schierbeck landlækni og átján
ára gerðist hún ljósmóðir á Hval-
fjarðarströnd og því starfi hélt
hún áfram bæði þar og á Bíldu-
dal í samfellt 36 ár. Á þessum
árum lá Þyrill í þjóðbraut, og var
gestakoma ákaflega mikil árið
um kring.Voru hin ungu hjón
samhent í því að taka Serii bezt
á móti gestum, að góðum og göml
um íslenzkum sið. En erfitt hlýt-
ur starf húsmóðurinnar á Þyrli
að hafa verið í þá daga, að vera
húsmóðir, ljósmóðir og gestgjafi.
Nú til dags þykir nóg að vera eitt
af þessu, hvað þá allt í senn. Eftir
erfiðan vinnudag var fólkið oft
og tíðum rifið upp úr fasta svefni
af köldum og hröktum ferða-
mönnum, sem ekki þurftu einung
is að fá góðan beina og fyrir-
greiðslu, heldur jafnvel hjúkrun.
Hita varð handa þeim mjólk,
hátta þá í heit rúm, og vaka yfir
að þurrka föt þeirra svo að för
þeirra gæti haldið áfram að
morgni. Af þessu afloknu kom
svo ef til vill kallið frá einum
nýjum þjóðfélagsborgara sem
vildi komast í heiminn, og því
varð skilyrðislaust að hlýða,
hvernig sem á stóð, þar mátti
ekkert hamla, hvorki óveður
þreyta né heldur lasleiki. Og
þegar einni þrekrauninni var af-
létl, mun sjaldnast hafa verið um
hvi)d að ræða, heldur nýjar vök-
ur, r.ýtt erfiði og ný vandamál til
urlausnar.
A Þyrli munu dagar því hafa
verið ein samfeld keðja af lát-
lausu erfiði, enda kom að því að
heilsa hennar bilaði allmikið og
varð hún að að bregða búi, eins
og áður er sagt. Á Bíldudal mun
Ingibjörg ekki hafa legið á liði
sínu ef að líkum lætur, en vegna
þess að þar höfðu þau hjón miklu
minna umleikis, náði Ingibjörg
heilsu sinni aftur, enda vel byggð
og hraust að upplagi.
Ég tel það til hamingju minn-
ar að hafa fengið að kynnast
Ingibjörgu, og byrjuðu kynni
okkar þegar ég var fjórtán ára
drengur og héldust æ síðan. I
mínum augum var Ingibjörg í fá-
Lauk hann þaðan prófi í lögum
árið 1907.
Á skólaárum sínum kynntist
hann ýmsum íslenzkum háskóla-
stúdentum, svo sém Guðmundi
Grímssyni, síðar hæstaréttár-
dórriara í North Dakota og batt
hann við þá ævilanga vináttu.
Að löknu námi hóf Burtness
lögfræðistörf í Grand Forks og
var í mörg ár í félagi við Barða
G. Skúlason, iögfræðng, sem 'er
ræðisrriaður Islands í Porfiánd í
Oregon. Eftir að hafa verið rík-
islögsóknari í Grand Forks hér-
aði og úm skéið átt sæti á löggjaf-
arþingi N. Dakota ríkis, var
Burtness kosinn þingmaður neðri
málstofu Þjóðþings Bandaríkj-
anna 1921. Vár hann það sam-
fleytt í sex kjörtímabil eða fram
til ársins 1933.
Að þingmennsku lokinni hóf
hann aftur lögfræðistörf í Grarid
Forks og gegndi þeim, þar til
hann var útnefndur héraðsdóm-
ari af þáverandi ríkisstjórn 1950.
Hann var kosinn í embaéttið við
almennu kosningarnar 1952 og
endurkjörinn 1958. Skipaði hann
þann sess til dánardægurs.
Kom við sögu íslendinga
A þjóðþingsárum sínum kom
Burtness héraðsdómari mjög við
sögu íslandinga beggja vegna
hafsins. Hann yar einn af ræðu-
mönnum og fulltrúi forseta
Bandaríkjanna á hinrii fjölrnennu
og söguríku 50 ára afmælishátíð
íslenzka landnámsins í North
Dakota, sem haldin var á Mount-
ain 1, 2. júlí 1928.
Einnig var hann aðalhvatamað
ur þess, að Bandaríkin sendu Is-
lendingum líkneskjuna af Leifi
Eiríkssyni að gjöf árið 1930 og
einnig átti hann sæti í fimm
manna nefnd þeirri, sem sótti
Alþingishátíðina þá fyrir hönd
Bandaríkjanna.
Burtness hefur verið sæmdur
Stórriddarakrossi hinnar ís-
lenzku fálkaorðu fyrir vináttu
sýnda íslandi og Islendingum.
Sænskir
námsstyrkir
SAMKVÆMT tilkynningu frá
sænska sendiráðinu í Reykjavík,
hafa sænsk stjórnarvöld ákveðið
að veita Islendingi styrk, að fjár-
hæð 4300 sænskar krónur, til há-
skólanáms í Svíþjóð skólaárið
1960—1961. Styrkurinn veitist til
átta mánaða náms og greiðist
styrkþega með jöfnum mánaðar-
legum greiðslum, 500 sænskum
krónum á mánuði, en styrkþegi
hlýtur 300 sænskar krónur vegna
ferðakostnaðar. Fjárhæðin er
bundin því skilyrði að ríkisþingið
samþykki fjárveitingu.
Vera má, að styrknum verði
skipt milli tveggja umsækjenda
eða fleiri, ef henta þykir.
Umsóknir sendist menntamála
ráðuneytinu fyrir 20. marz n.k.
ásamt afriti prófskírteina, með-
mælum, ef til eru, og greinargerð
um, hvers konar nám umsækj-
andi hyggst stunda og við hvaða
skóla. Umsóknareyðublöð fást í
ráðuneytinu og hjá sendiráðum
íslands erlendis.
mennum hópi úrvals kvenna. A
velli var hún fremur há og sam-
svaraði sér hið bezta, beinvaxin
og björt yfirlitum og fríð sýnum.
En mesta prýði hennar voru þó
augun, ljósblá og stillt, full mildi
og mannkærleika, mannkærleika
sem ekki lét staðar numið við
fólkið eingöngu, heldur elskaði
allt sem lifði, menn og málleys-
ingja og mest þá sem lífið hafði
leikið grátt og fátt í lífinu mun
Ingibjörgu hafa þótt ánægjulegra
en þegar hennar mjúku læknis-
hendur gátu orðið til hjálpar.
Trúkona var Ingibjörg mikil,
enda þótt hún flíkaði því lítt.
Blessuð sé minning hennar.
Þ. Hj.