Morgunblaðið - 24.02.1960, Blaðsíða 3

Morgunblaðið - 24.02.1960, Blaðsíða 3
Miðvikudagur 24. febrúar 1960 M ORCT’NTtf 4 ÐIÐ 3 FEGURSTA útsýnið til Reykjavíkur er ekki að fara upp á Vatnsgeymi, Öskjuhlíð eða Valhúsa- hæð, heldur að fá sér 10 nínútna siglingu út í Eng- ey, standa á hlaðinu. Þá breiðir öll Reykjavík úr sér fyrir framan mann, allt utan af Seltjarnarnesi og inn í Laugarnes og i fjarska sér á fyrstu „skýjaklúfa“ borgarinnar inni í Laugarási og við Álfheima. Inn og út með eynni er stöðug sigling skipa, hinir glæsilegu Fossar, stór olíuskip og fiskihátarnir. Það hefur án efa oft ver- Þannig líta bæjarhúsin í Engey út. Húsið vinstra megin hafði herinn tii umráða á stríðsárunum. Það var áður betra íbúðarhúsið. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.) ir eitthvað fimm árum flutti hann í land. Nú er þar engin byggð, en níu fallegír gæðing- ar reika þar um í ríki sínu. Þeir eru stríðaldir, því að leiðin fyrir þá er opin inn í að bænum. íbúðarhúsin hafa verið tvö. Er hið vestara þeirra mjög illa leikið. Áður var það tálið betra íbúðarhúsið, en her inn hafði það til umráða á stríðsárunum og hefur það innsiglingu Reykjavikur ið fagurt á vorkvöldum að standa á hlaðinu í Engey og horfa á eldrauðan vest- urhimininn, þegar sólin hné til viðar í Faxaflóa. Eða að horfa á hið ramm- eflda brim, sem gnauðar þar við kletta og stundum varð sjómönnum að fjör- tjóni. í rikiseign En nú horfir enginn á feg- urð og mikilleik náttúrunnar frá Engey. Eyjan sem forðum var tvíbýli eða jafnvel marg- býli er nú í eyði. Það var her- námsliðið, sem lék jörðina verst, umturnaði öllu, reisti fallbyssuvirki og stór bragga- þorp í túninu. Eftir stríðið gerði þáverandi eigandi jarð- arinnar skaðabótakröfu til rík isins og varð þá úr, að ríkið keypti jörðina. Fyrst átti að reka þar tilraunabú á vegum Atvinnudeildarinnar og setja þar upp einangrunarstöð fyrir góða sauðfjárstofna. En það fór heldur itla, sauðféð i eynni smitaðist af garnaveiki og tel- ur Halldór Pálsson sauðfjár- ræktarráðunautur, að það geti ekki hafa smitazt öðru vísi, en að sjórinn hafi borið innyfli úr sauðfé frá slátui'húsinu við Skúlagötu og út í Engey. Þá var þessari tilraunastarf- semi hætt og eyjan leigð Sig- urði Gíslasyni frá Hamraend- um í Borgarfirði. Hann bjó fyrstu árin úti í eynni, en fyr- hlöðu sém er hálffull af heyi. Og ríkið vill skipta á Engey og fá Korpúlfsstaði. En væri ekki jafnari skipti að það fengi Kolviðarhól? aldrei beðið þess bætur. Nú leikur vindurinn um alla glugga og herbergin standa auð, nema hvað sjávar- fuglar virðast hafa gert þau Við vitann í Engey. Þannig er saga Engeyjar hin síðustu ár, þessa merkisbýlis og frábærlega góðu heyskapar jarðar, sem áður var. Engeyj- ar, sem áður var þekkt fyrir skipasmíðar þeirra feðgartna Kristins og Péturs í Engey. Það sem veldur því hvernig komið er, er fyrst hernámið og svo hitt að flutningaörðug- leikar gera það nú að verkum, að hver eyjan á fætur annarri leggst í eyði. Hús í niðurníðsiu Fréttamaður Mbl. fékk í gærmorgun að verða samferða starfsmönnum Reykjavíkur- hafnar, er þeir skruppu út í Engey til þess að setja gas á vitann, sem stendur á vestur- enda eyjarinnar. Meðan þeir voru að braska við að skipta um geymana, fór fréttamaður- inn um eyna. Hann kom heim Við leggjum að landi. Siglt var út að eynni á lóssbátnum en farið í land með kænu, sem hafnarstarfsmennirnir fengu iánaða í Slippnum. að heimili sínu og sjást ýmsar leifar þeirra. Hitt íbúðarhúsið er opið og öllum gengt inn í það. Þar er að finna gamlan rokk, og gamla stóra kistu eða byrðu, sem hefur verið sprengd upp. Kolaeldavél er þar og þvottapottur og mið- stöðvarkerfi er í húsinu. Forvitnir hestar Hlaðan er sem fyrr segir hálffull af heyi og geta hest- ar, sem í eynni eru gengið í það. Hafnsögumennirnir segja mér, að þeir hafi ekki haft minnstu vitneskju um flutning hestanna út í eyju. Allt í einu hafi þeir heyrt frásagnir sjó- manna af því, að heilt stóð væri komið út í eyna. Þetta fannst þeim dularfuilt. Ætli hestarnir hafi verið fluttir að næturlagi eða úr Vatnagörð- um. Það veit enginn En lík- lega er það Sigurður leigj- andi jarðarinnar. sem hefur flutt þá út. Sumir sjómenn hafa verið að segja, að þetta sé slæm með ferð á hestunum, að skilja þá eftir úti í eyrini og sögur hafa komið upp um, að hestarnir séu í svelti þegar frost gerir í lengri tíma. En allar þessar sögur virðast hafa verið úr lausu lofti gripnar. Hestarnir eru vel haldnir. Þeir koma á móti okkur sunnan við bæinn. Eru forvitn ir að sjá til mannaferða, loðn- ir með sítt fax fram í augu og frísa í frostinu. En þegar við ætlum að nálgast þá og réttum fram hendina, hieypur styggð í þá og þeir taka undir sig stökk austur eyna Þeir eru fallegir og una frelsinu. Eyjan er stór Þegar maður stendur á hlað- inu á Engey undrast maður tvennt, — hvað Engey er stór. Nú skilur maður, hvers vegna alltaf hefur verið talað um £að að hún sé frábærlega góð heyskaparjörð. Túnið er svo stórt, —- hitt sem kemur manni á óvart, er hve bærinn stend- ur hátt. Þess vegna er víð- sýnt af hlaðinu í Engey. Skammt frá bænum stendur nýleg snúningsvél að þvS er virðist gefin á vald vindum og veðrum og r.iður við 'end- inguna stendur tákn vélaa'dar, Fergusson-dráttarvél líklega í bezta lagi, þótt vindar og sjáv- arselta gnauði um hana. Fallbyssuvirki Á vesturhluta Engeyjar má sjá leifarnar af þremur öflug- um fallbyssuvirkjum. Fall- byssurnar eru horfnar en eftir standa sverir ryðgaðir járn- boltar og í grennd við virkin eru járnboltar og í grennd við virkin eru járnbrautarteinar og nokkrir járnbrautarvagnar, sem liggja þó margir á hlið- inni. Þeir hafa verið ætlaðir til þess að flytja fallbyssukúl- urnar. Og hérna er sennilega geymslustaður skotfæranna, geysistórt neðanjarðarbyrgi, rúmir tveir metrar undir loft. Og hér sjást merki þess, hvern Minnismerki Breta. Arinn og hlaðinn skorsteinn. ig túninu var spillt. Út um allt eru botnar eftir bragga- byggingar og á tveimur stöð- um háir múrhlaðnir skor- steinar við brezka arna. Hér hafa Bretar setið við arineld- inn á síðkvöldum. Áhöfn eins voldugasta fallbyssuvirkis þeirra við ísland. Það var i þann tíð, er Bret- ar komu til að verja landið gegn blóðþyrstum nazistum. — Ætlarðu ekki að fara að koma? Við erum að fara í land, hrópa hafnarstarfsmenn- irnir. Þú ætlar kannski að verða eftir og gerast einsetu- maður í Engey? — Eg er að koma. Ekki til frambúðair Jónas Haralz, ráðuneytisstjórl, sem einnig var aðalefnahags- málaráðunautur vinstri stjórn- arinnar, ræddi í fyrrakvöld í út- varpið um ástæður og tilgang vaxtahækkunarinnar. Komst hann þá m.a. að orði á þessa leið: „Hún (vaxtahækkunin) örfar til aukinnar sparifjármyndunar og hún dregur úr eftirspurn eft- ir lánsfé. Það er óhætt að full- yrða, að eins og nú er komið hér á landi, sé ekki hægt án slíkrar vaxtahækkunar að ná jafnvægi milli sparifjármyndunar annars- vegar og aukningar útlána hins- vegar. Þessari vaxtahækkun er ekki ætlað að standa til fram- feúðar. Hún er hinsvegar nauð- synleg í bráð, meðan ráðstafanir þær, sem felast í hinum nýju lögum Alþingis um efnahagsmál, eru að hafa áhrif og skapa nauð- synlegt jafnvægi í efnahagslífi þjóðarinnar. Þeim mun skjótari og betri árangur sem af þessum ráðstöfunum hlýzt, þeim mun skemur munu hinir háu vextir haldast". „Til að skera niður at- vinnu og framkvæmdir“ Framsóknarmenn segja, „að vextir hafi verið hækkaðir til að „skera niður atvinnu og fram- kvæmdir“. En þeir minnast ekk- ert á það, að einn af miðstjórn- armönnum Framsóknarflokks- ins, Vilhjálmur Þór, seðlabanka- stjóri, tók þátt í því að ákveða vaxtahækkunina. Þar með virð- ist Tíminn hafa þá skoðun, að hann hafi átt hlut að því, „að skera niður atvinnu og fram- kvæmdir“. Um þetta segir Tíminn þó í gær: „Ráðstafanir þessar voru born ar undir stjórn Seðlabankans og andmælti fulltrúi Framsóknar- flokksins þar, Ólafur Jóhannes- son þeim harðlega. Sama gerði fulltrúi Alþýðubandalagsins, Ingi R. Helgason. Meirihluti bankastjórnarinnar mælti með þessum ráðstöfunum, en kvaðst ekki viðbúinn að taka afstöðu til annarra vegna ónógrar athugun- ar, t.d. vaxtahækkunarinnar hjá stofnlánasjóðunum. Þrátt fyrir það knúði stjórnin þessar hækk- anir fram“. Samkvæmt ummælum Tímans er þá bara Ólafur Jóhannesson „fulltrúi Framsóknarflokksins“ í stjórn Seðlabankans. En á sjálf- um seðlabankastjóranum, Vil- hjálmi Þór, þykist Tíminn nú enga ábyrgð bera. Hann á samt sæti í miðstjórn Framsóknar- flokksins og hefur til þessa tima verið talinn einn af aðalleiðtog- um hans. Aukning sparifjár Eins og áður er sagt, er til- gangur vaxtahækkunarinnar tví- þættur. f fyrsta lagi að stuðla að aukningu sparifjár og í öðru lagi að draga úr eftirspurn eftir láns- fé og skapa þannig jafnvægi ) efnahagsmálum þjóðarinnar. Hækkun útlánsvaxta er að sjálfsögðu hvergi vinsæl ráð- stöfun. En henni hefur verið beitt í fjölmörgum löndum með sama markmið fyrir augum og her á Iandi að þessu sinni. Margt bendir til þess, að hin mikla hækkun innlánsvaxta upp í 10% muni hafa í för með sér mjög aukna sparifjármyndun og eiga þannig sinn þátt í því, að treysta grundvöll efnahagslífsins og koma á því jafnvægi, sem að er stefnt. Þjóðin verður að öðlast aftur trú á gjaldmiðil sinn. Ella er von laust um efnaliagslega viðreisn.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.