Morgunblaðið - 04.03.1960, Page 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Föstudagur 4. marz 1960
Með aukinni tœkni verða
síIdveiðarnar árviss
atvinnugrein

Þingsályktunarlillaga Sigurðar
Bjarnasonar o.fl. um síldar-
iðnað á Vestfjörðum
1 GÆK var lögð fram á Alþingi tillaga til þin?sályktunar um síldar-
iðnað á Vestfjörðum. Eru flutningsmenn hennar þrír Vestfjarða-
þingmenn, þeir Sigurður Bjarnason, Birgir Finnsson og Hermann
Jónasson. — Tillagan er svohljóðandi:
Alþingi ályktar að skora á ríkisstjórnina að láta fram fara
athugun á því, hvernig stuðla megi að starfrækslu síldarverk-
smiðjanna á Ingólfsfirði og Djúpuvík í framtíðinni. Enn fremur
verði athugað, hvar heppilegast sé að koma upp síldarverksmiðjum
og feitfisksbræðslum annars staðar á Vestfjörðum.
Fyrstu sildarverksmiðjumar
I greinargerð tillögunnar segir
svo:
Fyrstu síldarverksmiðjur á Is-
landi í eigu innlendra félaga
munu hafa verið starfræktar á
Vestfjörðum. Voru það síldar-
verksmiðjur hlutafélagsins Kveld
úlfs á Hesteyri í Jökulfjörðum
og félagsins Andvara að Sól-
bakka við Önundarfjörð. Þessar
verksmiðjur voru byggðar upp
úr norskum hvalveiðistöðvum
árin 1925 og 1926. Voru þær
reknar fram undir 1940. Á Djúpu
vík og Ingólfsfirði í Stranda-
sýslu byggðu einkafyrirtæki einn
ig síldarverksmiðjur og ráku
þaer um árabil. Að öllum þessum
verksmiðjum var, eins og að lík-
tnn lætur, mikil atvinnubót á
þeim stöðum, þar sem þær voru
reknar. Einnig drógu þær drjúg-
an afla í þjóðarbúið. Hafði það
örlagaríkar afleiðingar fyrir
DRENGIRNIR Jan og Kjeld, 12
og 14 ára gamlir, sem eru kunnir
danskir söngvarar, eru væntan-
legir hingað til lands til að koma
fram á nokkrum hljómleikum í
Austurbæjarbíói um næstu helgi,
á vegum Knattspyrnufélagsins
Þróttar. Þar kemur einnig fram
austurríkismaðurinn Collo, sem
leikur m. a. á 17 hljóðfæri, Hauk-
ur Morthens kynnir og syngur
nokkur lög og hljómsveit Árna
Eifar aðstoðar.
Þeir Jan og Kjeld hafa ferð-
ast um alla Evrópu og komið
fram í sjónvarpi, útvarpi og
kvikmyndum, þar sem þeir
skemmta með banjoleik og söng.
Einnig hafa þeir sungið inn á
margar hljómplötur. Hér eru
flest þessara byggðarlaga, þegar
rekstur þeirra lagðist niður.
Vélar verksmiðjanna á Hest-
eyri og Sólbakka hafa fyrir löngu
verið fluttar þaðan burt. En
verksmiðjurnar á Djúpuvík og
Ingólfsfirði eru enn þá rekstrar-
hæfar, með nokkrum aðgerðum,
enda þótt nokkuð hafi verið selt
burt af vélakosti þeirra.
Vaxandi síldargöngur
Nokkur undanfarin ár hefur
sumarsíldveiðin fyrir Norður-
landi hafizt norður af Vestfjörð-
um. Einnig hefur síldveiði farið
vaxandi úti fyrir Vestfjörðum á
haustin. Hefur því verið um tölu-
verða síldarsöltun að ræða í
nokkrum hinna vestfirzku sjávar
þorpa, svo sem Bolungavík og
Suðureyri, og í ísafjarðarkaup-
stað.
Það er skoðun margra Vest-
firðinga, að ekki hafi verið fram-
helztu þekktu lögin: Banjo Boy
og Waterloo. Þeir Jan og Kjeld
hafa fengið mjög góða dóma
heima í Danmörku og fá tilboð
um að skemmta víðs vegar að úr
heiminum, þó ungir séu. Aður en
þeir komu hingað, komu þeir
fram í kvikmynd í Vínarborg og
skemnitu í Brussel og Stokkhólmi
og héðan fara þeir til Berlínar
og London.
Collo kemur fram í skrípa-
gervum, og leikur á margvísleg-
ustu hljóðfæri, m. a. á 10 í einu.
Hann klæðist einnig þjóðbún-
ingum og syngur lög frá ýmsum
löndum.
Fyrstu hljómleikarnir verða
föstudaginn 4. marz kl. 11,15.
kvæmd nægilega víðtæk leit að
síld út af Vestfjörðum á haustin
undanfarin ár. Bendir margt til
þess, að þar hafi verið um veru-
legar síldargöngur að ræða.
Árviss atvinnugrein
Meðal útgerðarmanna og sjó-
manna á Vestfjörðum ríkir vax-
andi áhugi fyrir því að efla síld-
veiðarnar og koma upp síldar-
iðnaði og feitfisksbræðslum. Ný
veiðarfæri við síldveiðar fela í
sér stórkostlega möguleika til
þess að gera þennan veiðiskap að
árvissum atvinnuvegi, sem dreg-
ið getur mikinn arð í þjóðarbúið.
Bendir margt til þess, m. a. síð-
ustu tilraunir með síldveiðar í
flotvörpu, að síldveiðarnar þurfi
ekki að vera það happdrætti, sem
þær hafa verið á liðnum tíma.
En þegar síldveiðarnar eru orðin
árviss atvinnugrein, ber nauðsyn
til þess, að síldarverksmiðjurnar
séu dreifðar víðs vegar um land-
ið. Reynslan sýnir, að hið opin-
bera eitt hefur bolmagn til þess
að eiga og reka síldarverksmiðj-
ur í öllum landshlutum. Er þá
hugsanlegt, að hallarekstur ein-
stakra verksmiðja sé jafnaður
með hagnaðinum af þeim, sem
betur kunna að ganga einstök ár.
Enn fremur liggur í augum uppi,
að frysting og niðursuða síldar
og niðurlagning í neytendapakkn
ingar hlýtur að eiga sér mikla
framtíð hér á landl.
Erfiðleikar Árneshrepps
Hér verður því að haldast í
hendur, að leitað sé nýrra úrræða
um markaði fyrir íslenzkar síld-
arafurðir og framleiðsla þeirra
gerð fjölbreyttari með aukinni
niðursuðu eða frystingu til út-
flutnings.
í till. þessari er lagt til, að rik-
isstjórnin láti fram fara athugun
á því, hvernig stuðla megi að
starfrækslu síldarverksmiðjanna
á Ingólfsfirði og Djúpuvík á
næstu árum. Að sjálfsögðu hlýt-
ur rekstur þessara atvinnutækja
fyrst og fremst að fara eftir því,
hvort síld gengur á vesturmiðin
fyrir Norðurlandi eða ekki. En
fyrir íbúa nyrztu byggðarlag-
anna í Strandasýslu hlýtur það
að hafa mjög mikla þýðingu, að
þessi atvinnutæki séu í gangi.
Hefur Árneshreppur, sem verk-
smiðjurnar eru í, á undanförnum
árum átt við mikla erfiðleika að
stríða, vegna þess að þau hafa
ekki verið rekin.
Mikið hagsmunamál
vestfirzkrar útgerðar
I framhaldi af athugun á rekstr
Dnnskir drengir skemmtn hér
9 Er saknæmt að
rækta kartöflur?
Sveitamaður skrifar Vel-
vakanda vegna þess hve köldu
andi í garð bænda vegna þess,
að einhverjir bændur hafi
selt kartöflur sínar og síðan
keypt sér matarkartöflur. -—
Síðan segir í bréfinu: —; Ég
hélt það væri hverjum og ein-
um leyfilegt að kaupa kart-
öflur, og hverjum á að leyfa
að kaupa kartöflur og hverj-
um banna? Mér finnst það
liggja í augum uppi, að sá sem
ræktar kartöflur, verði að
hafa leyfi til að seija þær,
en að hann megi ekki kaupa
kartöflur — ja, það finnst mér
alveg fráleitt. En hitt er aftur
á móti annað mál, að vegna
þess að karöflur eru niðúr-
greiddar, eins og raunar fleiri
vörutegundir, verður útsÖlu-
verð þeirra talsvert lægra
heldur en raunverulegt fram-
leiðsluverð. Hver er jafnréttis
hugsjón okkar í dag, ef bænd-
ur og aðrir kartölfuframleið-
endur eru dæmdir til að borða
mun dýrari kartöflur en aðr-
ir þegnar þjófélagsins? Er
það máske orðið saknæmt að
rækta kartöflur?
• Háirnál í hveiti-
brauði
í fyrradag kom maður nokk
ur inn til Velvakanda með
hveitbrauðssneið vafða innan
í pappír. Fletti hann sundur
bögglinum og kom þá í ljós
að hárnál var í brauðsneið-
inni og stóðu endarnir út úr
hvorri hlið. Hafði heimilis-
fólkinu hrugðið í brún, er
Frú Birgit
armöguleikum síldarverksmiðj-
anna á Ingólfsfirði og Djúpuvík
er svo lagt til í tillögu þessari,
að athugað verði, hvar heppileg-
ast sé að koma upp síldarverk-
smiðjum og feitfisksbræðslum
annars staðar á Vestfjörðum. —
Eins og bent var á hér að fram-
an, liggja Vestfirðir að mörgu
leyti mjög vel við síldarmiðum,
enda hefur á liðnum tíma verið
mikill síldariðnaður í þessum
landsfjórðungi. Nú um skeið hef-
ur hins vegar dregið mjög úr hon
um af fyrrgreindum ástæðum. En
á sama hátt og síldargöngur hafa
nú síðustu sumrin aukizt nokkuð
að Austurlandi, er auðsætt, að
síldveiði er þegar tekin að glæð-
ast á ný fyrir Vestfjörðum.
Hér er um að ræða mikið hags-
munamál vestfirzkrar útgerðar
og sjómanna Ber því brýna nauð
syn til þess, að sú athugun verði
látin fram fara, sem lagt er til að
framkvæmd verði í tillögu þess-
Ballettinn ,Frk.
Julie' færður upp hér
Höfundurinn kannaði baUettflokkinn í gær
FRÚ BIRGIT CULLBERG, hinn þekkti ballettmeistari og ballett-
höfundur, var meðal farþega með flugvél F. I. frá Kaupmanna-
höfn síðdegis í gær. Frúin hafði þó ekki langa viðdvöl hér á Iandi,
ætlaði að halda áfram ferðinni til New York kl. 11 í gærkvöldi
með einni flugvél Loftleiða.
Fréttamaður blaðsins hitti frú
Cullberg snöggvast að máli á
flugvellinum og spurði hana um
það hvernig á ferðum hennar
stæði. Kvaðst hún aðeins ætla
að ræða við forráðamenn Þjóð-
leikhússins hér og líta á ballett-
flokk leikhússins, með það fyrir
augum að athuga möguleikana á
að færa upp hér einn af ballett-
um sínum, Fröken Julie, sem
gerður er um sögu Strindbergs.
DANSARAR NÓGU GÓÐIR
1 gærkvöldi hafði frúin hitt
Þjóðleikhússtjóra, Bidsted,
ballettmeistara, og séð ballett
flokk leikhússins. Lýsti hún
því þá yfir að hann væri ótrú-
lega góður, miðað við það að
hann væri aðeins þriggja ára
gamall, og mundi vel hægt að
færa upp Fröken Julie með
honum, ef fengnir yrðu nokkr
ir piltar í viðbót. Var áður bú-
ið að ákveða, að ef til kæmi,
kæmu hingað tveir sólódans-
arar frá Helsinki, Margaretha
von Bahr og Claus Saldén. Er
því ákveðið að færa ballettinn
Fröken Julie upp hér í júní-
mánuði í vor, og kemur frú
Cullberg hingað aftur í maí
til að setja hann á svið.
Ballettinn Fröken Julie er sam
inn árið 1950 og hefur farið mikla
hveitibrauðið var sneitt nið-
ur og nálin kom í ljós og mun
engan furða á þvi, en gestur
vor vildi koma brauðsneiðinni
á framfæri öðrum til viðvör-
unar.
Vill Velvakandi að þessu
tilefni hvetja alla þá, er við
matargerð fást, að gæta ítr-
asta hreinlætis í hvívetna.
* Draga lædóma
þar af
í gærmorgun leit Ijóshærð
kona inn til Velvakanda. —
Kvaðst hún koma sem fulltrúi
nokkurra samborgara, er
gjarnan vildu koma þakklæti
á framfæri fyrir bréf „bind-
indissamrar húsmóður", er
birtist hér í dálkunum í gær.
Sagði konan, að hún og marg-
ir fleiri væru einkar þakk-
látir vegna þeirra lærdóma,
er hægt væri að draga af þessu
bréfi.
frægðarför. Svíar sendu hann til
Parísar sem framlag sitt í sýn-
ingum Alþjóðaleikhússins í
fyrra. Hann var einnig færður
upp í New York í fyrra og mun
verða aftur á leiksviði Metro-
politan í júní í sumar.
Á sviði Metropolitanóperunnar
Frú Cullberg er á leið til New
York núna vegna sýningar á nýj-
um ballett eftir hana, sem færa
á upp á sviði Metropolitan-óper-
unnar 19. apríl í vor. Heitir sá
Fruen fra Havet og er gerður
eftir sögu Strindbergs.
Birgit Cullberg er einn þekkt-
asti balletthöfundur á Norður-
löndum. 1 öllum höfuðborgum
Norðurlanda og víðar eru nú
sýndir ballettar eftir hana. —
Undanfarin ár hefur hún ferðazt
mikið og sett upp balletta í höf-
uðborgum Norðurlanda, t. d.
Máneren í Kgl. leikhúsinu í
Kaupmannahöfn, og New York.
HAFNARFJÖRÐUR
ABCDEFGH
KEFLAVlK
23.Da5
★
KEFLAVÍK
ABCDEFGH
ABCDEFGH
AKRANES
20. g6—g5