Morgunblaðið - 04.03.1960, Side 16

16
MORCTWnT.Afíif)
Föstudagur 4. marz 1960
Aldrei aftur dragnót
Eftir Þórð Jónsson Látrum
I>AÐ er nú allmikið um það rætt
ma,.na á meðal, hvort sá þráláti
orðrómur u.n að nú eigi aftúr að
leyfa veiðar með dragnót innan
íslenzkrar landhelgi, muni verða
að veruieika, og setur við þá hugs
un óhug að mönnum, sem enn
eru vel miririúgir þess. er drag-
" líótavcúði var stunduð hér af
miklu kappi um a!!a flóa og
firði, að vísu með góðum hagn-
- aði fyrir þá, sem veiðarnar
■stundUðu, en eftir voru svo að
segja gjöreydd fiskimið smábáta
■■ um alla Vestfjörðu.
Það kann þó að vera ofsagt, að
' dragnótin hafi þar ein átt hlut
að máli. Eirlendir togarar fylgdu
eftir fiskigöngurium úr haíi, upp
. að og ihn fyrir landhelgislínuna,
v sem þá var ekki langt úndan
landi, og skörkuðu þar meðan
nokkurt bein var að hafa. Þetta
var sú erlenda eyðandi hönd á
grunnmiðum okkar. En önnur
kom á móti frá. okkúr sjálfum.
Dragnótin lét greipar sópa, frá
fjarðarbotnum og útundir línu,
þar sem skilyrði voru fyrir hendi.
Þannig tóku tvær hendur saman,
stjómað af skammsýni og von
um stundargróða, um að sópa
fiskimiðin, og veittu þeim það
sár, er seint mun gróa.
Að Iokum var þó dragnótin
bönnuð, og hefir það bann verið
í gildi til þessa. Fyrrverandi rik-
isstjórri sté það gæfuspor, méð
alla þjóðina að baki sér, að færá
landhelgina út í 12 mílur, og mun
engin sá íslendingur sem ekki
hefir fagnað því í hjarta sínu.
Við þær aðgerðir birti í huga
þeirra, sem töldu sér og þjóðinni
hagkvæmt að fiskur gengi aftur
upp að landsteinum, í flóa og
firði, svo aftur væri hægt að ná
til hans á smáfleytum.
Engan skal undra þótt von-
brigðin verði sár, ef núverandi
ríkisstjórn stuðlar að því þjóð-
hagslcga slysi að leyfa aftur veið
ar með dragnót. Við Vestfirðing-c
ar vöidúm okkur varðmenn á síð-
astliðnu ári, svo sem aðrir lands
menn. Ég fulltreysti þessum varð
mönnum okkar Vestfirðinga í
þessu máli sem öðrúm, þar til ég
reyni þá um annað, því þeim er
Hafnaríjörður nágrenni
Pökkunarstúlkur óskast strax.
Hraðfrystihúsið Frost hf.
Hafnarfirði — Sími 50165.
Húsgagnabólstrari
Okkur vantar nú þegar húsgagna-
bólsítrara.
Húsgagnaverzlun Reykjavíkur
Brautarholti 2 — Sími 11940.
Fokheldar 2]a herb. íbúðir
til solu á lága verðinu
Laugarás s/f, Austurbrún 4, tilkynnir, þar sem
nokkrir hafa orðið að hætta við íbúðir sínar vegna
fjárskorts, þá er þeim íbúðum óráðstafað enn.
Allar upplýsíngar á staðnum, og í síma 34471 kl.
13—17 alla virka daga.
Akranes — Akranes
Frá og með laugard. 5 .marz verða vörupantanir
sem nema lægri upphæð en 50 kr. ekki sendar heim.
Pantanir sem sendast eiga á laugard. þurfa að berast
fyrir lokun á föstudögum. Séu móttakendur varanna
ekki við þegar komið er verður varan ekki skilinn
eftir.
Kaupmannafélag Akranes,
Kaupféiag Suöur-Borgfirðinga.
Þórður Jónsson
öllum fullljóst, að fiskimið Vest-
fjarða hafa verið verr leikin á
úndanförnum árum, en nokkur
önnur mið við land vort.
Rækjuveiði er hér stunduð, og
það í vaxandi mæli, sem hefir
það í för með sér, að æti fisksins
er uppausið, og auk þess tortímir
rækjutrollið milljónum af ung-
viði nytjafiskja.
20. ágúst síðastliðinn birtist í
Tímanum grein, undir fyrirsögn-
inni „Þrjár rækjuverksmiðjur til
viðbótar fyrir vestan“. Allar
þessar verksmiðjur var þá verið
að reisa við ísafjarðardjúp. í síð-
asta kafla þessarar greinar segir
orðrétt.
„Fyrri árin veiddust rækjurn-
ar einkum í innfjörðum, en nú
veiðast þær miklu utar, allt frá
Reykjanesi og útundir Arnar-
nes. Utar veiðast rækjur ekki,
nema lítilsháttar i Jökulfjörðum.
í greinarlokin er höfundur
kvíðínn um að svo kunm að fara
með tilkomu þessara nýju
vinnslustöðva, að á gangi rækju-
stofninn. Lái ég honum það ekki,
því þessi stutti kafli úr grein-
inni er næg vísbending um, hvað
rányrkjan er vel á veg komin.
„Ölíkt höfumst við að“, segir
máltækið.
Ég vil til gamans taka hér upp
kafla úr grein sem birtist í Sæ-
björgu 6. tölublaði 1. árgangs
1892. En Sæbjörg var sjómanna-
blað þeirra tíma á borð við Vík-
ing okkar í dag.
Greinin er í tveim liðum, auk
fm-mála.
„1. Niðurburðar skortur a
grunnmiðum. Það er engin vafi
á því, ef ákvæði samþykktarinn
ar frá 1885 hefði' verið fylgt í því,
að bera niður hrognin á grunni,
sem agh fyrir fisk og síld, og til
fæðu fyrir ungviðið, þá hefði það
or-ðið að beztu notum, því þorsk-
urinn ieitar á uppeldisstöðvarn-
ar; en þéssu var svo illa gengt,
að sumir báru gotuna í forirnar“.
Síðar í sömu grein segir:
„Alkunnugt er, a<) margir hafa
búið sér til mið: þ.e. „borið nið-
ur“ á sama stað og mun þá sjald
an hafa brugðizt fiskur“.
Ef fiskifræðingar okkar treysta
sér ekki til að afsanna þau þrjú
megin atriði, sem þarna koma
fram, hjá fiskimönnum fyrir 70
árum, mönnum sem aðeins höfðu
sína reynzlu og tilraunir við að
styðjast mætti setja fram þrjár
spurningar :
í fyrsta lági: Leitar fiskurinn
aftui á uppeldisstöðvar sínar?
í öðru lagi. Leitar fiskurinn
þangað sem æti er fyrir?
En svari þeir þessum spurning
um játandi, og séu þau svör í
samræmi við þeirra niðurstöður,
þá hlýtur sú spurning að vakna
hjá þeim, sem yfirleitt hugsa eitt
hvað um þessi mál, hvort við
séum á réttri leið, með verndun
fiskistofn okkar, samanber allt
tal um það á erlendum og inn-
lendum vettvangi, ef við myrð-
um ungviðið í milljóna tali, lát-
um dragnót og rækjutroll eyði-
leggja uppeldisstöðvarnar í fló-
um og fjörðum, og ausum upp
æti fisksins á þessum stöðum, þar
sem það er fyrir hendi.
Það er varla hægt að trúa þvi,
að nokkur Islendingur sé svo
íbúð við Snorrabraut
til sölú. Á hæðinni, sem er ca. 95 ferm., 4 herbergi, eld-
hús, bað og innri forstofa. I kjallara fylgir gott íbúðar-
herbergi, geymsla og eignarhluti í þvottahúsi og W.C.
í risi hússins er hægt að innrétta 1 eða 2 lítil herbergi.
Hitaveita. Hagstætt verð.
FASTEIGNA & VERÐBRÉFASALAN,
(Lárus Jóhannesson, hrl.)
Suðurgötu 4. Símar: 13294 og 14314.
mme 1 (
CÁMU ffe'* s'
FJ01UC0TU I9B SIMI 17220
blindaður af stundargróða, að
hann sjái ekki að með þessum að
gerðum erum við að stofna þjóð
arhagsmununum í voða. Og höf-
um við ekki á undanförnum ár-
um, og erum en, að súpa beiskt
seiði af þeim örlagaríku aðgerð-
um, þegar dragnótaveiði var
leyfð um alla flóa og firði. Það
er vitað mál að hún eyðilagði
allar uppeldisstöðvar þar hún
fór um, engin fiskur hafði þar
lengur uppeldisstöðva að leita.
Þá vil ég fara hér nokkrum
orðum um okkar minnsta skipa-
stól, og veiðar hans, „trillubát-
ana“. Þeirrri útgerð er ég all
kunnugur, og skal ég þá ekki
leita langt, aðeins til Patreks-
fjarðar og nágrennis.
Sá útvégur á flest sameiginlegt
hvar sem er á landinu, en þó sér-
staklega það, að ef lifnar yfir
fiski á grurinmiðum, þá lifnar
yfir horium, séu grunnmiðin
dauð þá er hann líka dauður.
Margir munu benda á, að slikur
útvegur sé ekki mikil máttar-
stoð fyrir þjóðfélag til að býggja
á, og er það rétt. En er hann
samt ekki nokkurs virði. Það
skulum við athuga nánar.
Meðan fiskur gekk erin á grunn
mið, í firði og flóa var þessi út-
vegur mikið stundaður hér í nó-
grenni og um alla Vestfjörðu,
ymist. sem aðalatvinna eða sem
íhlaup, og hafa margir okkar dug
mestu sjómenn átt sín fyrstu
sjómanrisstörf á slíkum farkosti.
Með rányrkju dragnótarinnar
dróg mjög úr þessum útvegi, og
fór svo að hann mátti heita með
öllu úr sögunni.
Með útfærslu landihelginnar
kom nýtt lif í þennan útveg, og á
síðastliðnu sumri, er sýnt var að
12 milna landhelgin gaf aukna
fiskgengd á grunnmið, jókst
hann það verulega að 32 trillur
lönduðu fiski á Patreksfirði á síð
astliðnu sumri. Að vísu misjafn-
lega miklu, því sumir stunduðu
þetta sem aðalatvinnu, en aðrir
skruppu á sjó í frístundum srn-
: um.
Veiðarnar voru að mestu leyti
stundaðar með nælonfæri, en í
haust lítilsháttar með línu. Alis
var landað tæpum þúsund lest-
um frá þessum bátum, og þrem
tii fjórum litlum þilfarsbátum
sem stunduðu sömu veiðar.
Mörgum var þetta góður tekju-
auki ,og öðrum gót atvinna, en
þjóðarbúinu dýrmætur gjaldeyr-
ir. Tilkostnaður við þessar veið-
ar er tiltöiulega lítill nema bát-
arnir sjá fii.
En þetta er bara ein hlið á þessu
máli. Það mætti jafnvel segja að
uppeldisfræðilega séð, væri þetta
þó meira virði þjóðfélaginu.
Þessir litlu farkostir hafa löng
um verið ungum sjómannsefnum
haldgóð skólaskip, því eins og
kunnugt er, hafa framámenn
þjóðarinnar, en ekki komið auga
á nauðsyn þess að íslenzk sjó-
mar.naefni fengju vel búin og
glæsileg skólaskip. En það er
önnur saga.
Þegar fiskur er inn í flóum og
fjörðum, vilja ungir drengir ólm-
ir komast á sjó og draga fisk, og
mai.na þá stundum bát sjálfir.
Þanmg bemist athafnabrá þeirra
inn á þá braut, sem þjóðin þarfn
ast nú mest, og hefur alltaf
þarfnazt mest.
Eða berum saman þá tóm-
stundaiðju, að ýta úr vör og
draga fisk úr sjó sem margir hafa
ánægju af, ef tækifæri gefst, og
með því skapa sjálfum sér tekj-
ur, og þjóðinni gjaldeyri, eða
kaupa sér flösku af áfengi
drekka hana með félögum sín-
um, og í framhaldi af því, þá
stundum hafast eitthvað verra
að. Að vísu græðir ríkissjóður á
áfengisdrykkju þjóðfélagsþegn-
anna. En þjóðfélagið tapar.
Eins græða bátarnlr sem
stunda dragnótaveiði, en þjóðfé-
lagið tapar. Aldrei aftur dragnót,
ætti að vera kjörorð allra Vest-
firðinga í þessu máli, og undir
því kjörorði eigum við að sam-
einast allir sem einn, og láta mót
mælum rigna yfir þingmenn vora
og ríkisstjórn ef til kemur.
Látrum 6/1 1960.
Þorður Jónsson.