Morgunblaðið - 10.04.1960, Síða 3

Sunnudagur 10 aprf) 1960
MORCUNRTAÐIÐ
3
Sr. Jón Auðuns, Jómprófastur:
Konan með ala-
bastursbuðkinn
Séð oian í Stórafoss.
Drepnir úr dróma
HVAÐA fossar eru þetta?
munu margir margir spyrja
— Reykvíkingar ekki síður en
aðrir, þótt segja megi, að foss-
armr séu við bæjardyr þeirra.
En það er von að þeir undrist
— þessir fossar haga sér ekki
eins og aðrir fossar, sem Reyk
víkingar sjá á ferðum sínum
um sumarlandið. Fæstir hafa
séð þá, því þeir sjást varla
nema á 10 ára fresti og þá
mjög skamman tíma, kannski
2—3 daga í mestu leysingum.
Já, þeir eru í Elliðaánum —
og hafa glatað birtingarkrafti
sínum vegna rafstöðvarinnar,
sem reist var við árnar á sín-
um tíma. Stöku sinnum, þegar
hleypt er í vestur-ána, vex
þeim nokkuð ásmegin, en
fullri dýrð ná þeir aðeins 1
mestu leysingum — eins og
þegar ljósmyndari Morgun-
blaðsins tók þessar myndir,
um miðjan marz sl.
Hvern skyldi hafa grunað,
að nokkrum dögum síðar,
væru þeir horfnir eins og fyr-
ir sjónhverfingu, þrumuraust-
in þögnuð og krafturinn þorr-
inn, tign og fegurð sömuleiðis,
þar til vorinu þóknast að
drepa þá aftúr úr dróma, og
þeir spretta fram úr klettun-
um.
Þá er ekki úr vegi að minn-
ast nafna þeirra og láta þau
nljóma í hugskoti sínu, þegar
þeir eru áftur horfnir,
★
Lárus Sigurbjörnsson, skjala
vörður, er manna líklegastur
til að vita nöfn þeirra, og því
bregðum við okkur inn á
Skúlatún 2.
Helztu nöfnin eru þessi:
Búrfoss, Skötufoss, Stórifoss
Arnarfoss.
með Skorarhyl, Kerlingarfoss,
Arnarfoss og Kermóafoss, sem
að vísu er í eystri-ánni — og
Lárus minnir að hafi verið
sprengdur.
Allir Reykvíkingar hafa séð
fossinn fyrir ofan brúna, en
færri vita, að hann heitir
Sjávarfoss, segir Lárus, þeir
kalla hann bara fossinn í
Elliðaánum. Hann er líka í
eystri-ánni og hverfur því
ekki.
Búrfoss og Skötufoss eru
beint fyrir neðan Skeiðvöll-
inn, Stórifoss með Skorarhyl
eru í þrengslunum fyrir neð-
an Breiðholtshvörf, Kerlingar-
foss er hinsvegar beint fyrir
neðan Arbæ, Þar heita líka
Kerlingarhólmar, milli ána —
þrír að tölu. Arnarfoss er svo
milli Blesugrófar og Löngu-
grófar — og er þar eitt' nafn-
ið, sem Reykvíkingar kunna
ekki — Blesagróf, en ekki
Blessugróf. Það var nefnilega
ekki meri, sem staðurinn er
skírður eftir, segir Lárus.
Sigurður Guðmundsson,
málari, gerði nákvæman upp-
drátt af ánum með örnefnum.
Meðal örnefna, sem eru miður
kunn má nefna Kermóa-
brekku, sem nú er kölluð Ar-
túnsbrekka, en í henni er svo-
kallað Reiðskarð. Þá má nefna
Árhólma, á milli ánna, og
Blásteinshólma, sem nú eru
komnir á kaf vegna stíflunnar.
í HÚSI Simonar situr Jesús að
veizluborði, þegar óboðinn gestur
gengur inn í salinn: ókunn kona,
sem heldur á alabastursbauki
með dýrum smyrslum. Hún brýt-
ur baukinn og hellir ilmandi
smyrslum yfir höfuð Jesú. Með-
an ilmurinn fyllir húsið og sum-
ir viðstaddra láta í ljós ógeð
vegna þessarar óvæntu og óvenju
legu athafnar, mælir Jesús fögr-
um orðum til ókunnu konunnar,
segir að hún hafi fyrir fram
smurt líkama sinn til greftrunar,
og að þess muni um aldur verða
« •* ****
Auk Blesagrófar og Löngu-
grófar má nefna Margróf og
fyrir neðan Éúrfoss og Skötu-
foss heitir Pollur. — Þetta er
nú það helzta, segir Lárus, en
auk þess eru sögur bundnar
við þessa fossa, t.d. er svo-
kallað Árbæjarmál bundið
við Skötufoss, en það mál var
afbrýðismál, hliðstætt Stein-
unnar-málinu alkunna.
Það gerðist rétt eftir alda-
mótin 17 hundruð. Þá var tví-
býli á Arbæ. Kona annars á-
búandans — hún hét líka
Steinunn — og hinn ábúand-
inn tóku sig saman um að
drekkja bónda hennar í Skötu
fossi og voru bæði dæmd í
Kópavogi fyrir vikið. Hann
var réttaður og henni drekkt
í Kópavogslæknum. Þetta var
þriðji maður konunnar.
Þá má geta þess að í gamla
daga var sú veiðiaðferð höfð
að setja laxakistur við þessa
fossa og gerðar stíflur. Vegna
þessara laxakistna reis svo
Elliðaár-málið, sem var mikið
mál á sínum tíma og stóð yf-
ir í samfleytt 5 ár. En það er
ekki rúm til að rifja það upp
að sinni.
■■

-

— Athugasemd
Framh. af bls. 2.
vegar hafði SÍS greitt af hendi
mótvirði sterlingspundanna í Is-
lenzkum krónum, jafnóðum og
lánin voru afgreidd til lántaka,
enda gfengu þeir eftir því við for-
ráðamenn Fasteignalánafélagsins,
að iánin yrðu afgreidd sem fyrst.
Þar sem 60 þús. sterl.pund voru
ekki flutt heim fyrr en árið 1959,
myndaðist sjóður hjá Fasteigna-
lánafélaginu, sem svaraði yfir-
færslubótum, 55% af fjárhæðinni.
Nemur þessi upphæð um kr.
1.500.000.00. Reis því sú spurning,
hvernig skipta bæri þessari fjár-
hæð milli lántaka félagsins.“
Síðan segix:
„Var stjórn Fasteignalánafél-
agsins á einu máli um, að upphæð
inni bæri að skipta á lántaka í
III. lánaflokki eingöngu, þar
sem skoða yrði hvern lánaflokk
sem sjálfstæða heild. Einnig varð
stjórnin sammála um, að upphæð
inni skyldi skipta einungis milli
þeirra lántaka í flokknum, sem
fengu á sínum tíma lán, sem
svara til síðustu £60.000:0:0, sem
veitt voru úr flokknum. Byggir
stjórnin þetta álit sitt á því, að:
Eins og skuldabréfin, sem
merkt eru „Litra A“, — A-lánin
— bera með sér, eru lánin veitt
í sterlingspundum. Fasteignalána
félagið endurlánar sem sé sterl-
ingspund, — eða öllu heldur jafii
virði sterlingspunda, — sem það
sjálft hefur fengið lánuð. Eðli-
legt er að líta á, að félagið end-
urláni sterlingspundin til lóntak
endanna í þeirri röð, sem þau eru
yfirfærð til íslenzkra banka, og
þá jafnframt eftir því kaup-
gengi, sem í gildi er, þegar yfir-
færslan á sér stað“.
Þá er m.a. sagt frá því, að
stjórninni sé það kappsmál að
hraða málinu og óski því eftir
að því verði vísað til gerðadóms,
sem geti útkljáð það á 2—3 mán-
uðum í stað 2—3 ára, sem dóm-
stólar gætu þurft.
Um afleiðingar nýafstaðinnar
gengisbreytingar segir svo undir
lok athugasemdanna á þessa leið:
„I umræddri grein er að því
vikið, að lántakar Fasteignalána
félagsins verði fyrir þungum bú-
sifjum vegna gengisbreyting-
anna. Ekki skal því á móti mælt,
og sízt eru örlög íslenzku krón-
unnar Fasteignalánafélaginu fagn
aðarefm. En hinu mó heldur ekki
gleyma, að lántakarnir leituðu
sjálfir eftir lánunum og tóku þar
með af fúsum og frjálsum vilja
á sig áhættuna af hugsanlegum
gengislækkunum. Við mat á
þeirri áhættu hafa þeir og vafa
laust haft í huga, að á móti geng
islækkun myndi koma verðhækk
un þeirra fasteigna, sem lánin
gerðu þeim kleift að eignast".
getið, sem hún hafi gjört, til
minningar um hana.
Þessi fagra saga (Mark.14,3—9)
fylgir Pálmasunnudegi.---------
Ef sál þín er þrungin sorg, er
gleði jafnvel þeirra, sem við hlið
þína sitja, þér fjarlæg, eins og
heyri hún öðrum heimi til. Skugg
ar krossdauðans eru óðfluga aS
færast nær Jesú og þess vegna
situr hann hljóður við veizlw-
borðið þetta kvöld. Gleði vin-
anna nær ekki til hans. Ytri
gleði getur ekki bægt sárum
harmi frá hjarta mannsins.
Veizluglaumur getur ekki þaggað
niður söng sorgarinnar í manns-
sálunni. En dimmum harmi getur
samúðin dreift, og þá leið fann
konan með alabastursbaukinn.
Samúð sagði henni til vegar.
Kærleikurinn þekkti þá leið, sem
glaumi og gleði er lokuð.
Þrásinnis hefi ég heyrt þá, sem
leiddir hafa verið inn í harm-
anna heim, segja: Það hefir verið
mér ómetanlegt nú, að finna sam
úðarylinn streyma til mín frá
öðrum. Fyrir þann yl munu flest-
ir móttækilegastir á sorgarstund-
um. Og sjaldnasi er nokkur önn-
ur leið fær til þess að bera þunga
byrði með öðrum, en leið sam-
úðarinnar, leiðin, sem konan fór,
er braut baukinn í veizlusal Sím-
onar líkþráa.
Pálmasunnudegi er að halla.
Bak við fagnaðarlætin hafði Jes-
ús séð aðrar og skuggalegri mynd
r. ^Að baki pálmaviðargreinanna
hafði hann séð Golgata, kross-
inn, rísa. Bak við gleðisöngvana
hafði hann heyrt annan og dap-
urlegri söng. Sorgina hafði hann
borið hljóður og einn þennan
dag, ljúfmannlega tekur hann
boði Símonar og gengur að gleði-
boði hans með lærisveinum sín-
um.
Menn tala þar hátt um atburði
dagsins, fögnuð lýðsins, hinar
glæsilegu móttökur. En sál Jesú
sveipast dýpri og dýpri sorg.
Þá er það, að inn í veizlusalinn
kemur konan með alabasturs-
baukinn. Kærleikurinn kemur að
þeim dyrum opnum, sem öðrum
voru læstar.
Hver var þessi kona? Menn
hafa reynt að gefa henni nafn,
sem af öðrum atburðum guð-
spjallanna væri kunnugt, svo sem
nafn Maríu í Betaníu. En eins og
ekkjan við fjárhirzluna kom og
fór, svo kemur þessi kona nafn-
laus fram ó sjónarsviðið og hverf
ur þaðan nafnlaus aftur.
Vafalaust hefir hún þekkt Jes-
úm. Einhvers staðar hefir fund-
um þeirra borið saman áður, ein-
hvers staðar hefir hún hj,ustað
á hann áður, og í svo mikilli
þakkarskuld finnur hún sig við
hann, að hún velur þessa fögru
leið til þess að greiða skerf af
þeirri skuld.
Nú hafði hún gert það, sem i
valdi hennar stóð. Á veizlugieð-
ina er fallinn fölvi, en gleðialda
fer um sál Jesú. Baukurinn ligg-
ur brotinn á gólfinu. Ilmurinn
fyllir húsið. Og nú er Pálma-
sunnudeginum lokið.
Til þess að greiða skerf af
stórri skuld, kemur konan í hús
Símonar að kvöldi Pálmasunnu-
dags. Andspænis atburðum
þeirra sorgardaga, sem nú eru
framundan, ættum vér öll að sjá,
hve stór er sú skuld, sem vér
stöndum í við h^nn, er var gestur
i húsi Símonar. Svo mikið gerði
hann fyrir oss. Svo mikið var
það og ívo ægilega dýru verði
var það keypt. En hvað gjörum
vér til þess að greiða skerf af
þeirri skuld?
Um það spyr oss sagan af kon-
unni með alabastursbuðkinn.