Morgunblaðið - 10.04.1960, Qupperneq 13

Sunnudagur 10. apríl 1960
MORGUIVBLAÐIÐ
13

Framfarir hafa orðið mikiar í landbúnaði síðustu áratugina.
hólmi af stórvirkum vinnuvélum.
Orf og ljár hafa nú verið leyst af
REYKJAVIKURBREF
Laugard. 9 apríl
Góðæri
Vetrarvertíðin hefur víðast
hvar gengið ágætlega fram að
þessu, svo að allt útlit er fyrir,
að hún verði einhver hin bezta,
sem komið hefur. Gæftir hafa
yfirleitt verið góðar og vel afl-
azt. Megin hluti aprílmánaðar er
þó eftir, en þá berst oft á land
mesta aflamagnið.
En það árar ekki eingöngu vel
við sjávarsíðuna, heldur hefur
líka yfirleitt v^rið góð tíð til
sveita. Að vísu eru bændur ekki
alltaf hrifnir af því, að snemma
vori, því að þeir óttast vorhret-
in, sem grandað geti nýgræð-
ingnum. En svo lengi hafa hlý-
indin nú staðið, að menn eru
farnir að tala um, að svo geti
farið, að lítt eða ekki muni gæta
páskahrets.
Ef sú spá rætist í ár, munu
vissulega glæðast enn vonir
þeirra manna, sem hafa óbifan-
lega trú á því, að ísland geti
orðið mikið skógræktar og jafn-
vel kornyrkjuland. Enda fer
varla milli mála, að veðursæld
hefur hér stóraukizt síðustu ára-
tugina.
Ferðamaimaland
En batnandi veðurfar mun
ekki einungis styrkja landbún-
aðinn heldur hlýtur það líka
mjög að stuðla að uppvexti ann-
ars atvinnuvegar, sem víða um
lönd er meðal hinna þýðingar-
mestu.
,Á undanförnum árum hefur
margt og mikið verið rætt um
ísland sem ferðamannaland, en
framkvæmdir í því efni hafa
verið í öfugu hlutfalli við mál-
skrúðið. Því ber þess vegna að
fagna, að Þorvaldur Guðmunds-
son, veitingamaður, hefur nú
ákveðið að ráðast í byggingu
vandaðs gistihúss.
Ef hafizt verður handa um
byggingu eins nýs gistihúss, má
gera ráð fyrir, að fleiri fylgi I
kjölfarið, því að ferðalög verða
nú æ meiri. Þeir sem ferðast
meira og minna sér til skemmt-
unar og hressingar á hverju ári,
vilja helzt leita til nýrra landa,
sem ferðalangar hafa lítt sótt
heim fram að þessu. Ef það orð
kemst á, að hér sé veitt eins góð
þjónusta og vandlátir ferðamenn
eiga að venjast annars staðar,
er engum efa bundið, að þeir
munu streyma til landsins.
Verður síld
Menn eru þegar teknir að
skeggræða um síldina og finnst
gömlum sjómönnum margt
benda til þess, að gömlu góðu
síldarárin séu að hefjast á ný.
Dómur fiskifræðinga liggur enn
ekki fyrir, en þeir munu þó vera
fremur bjartsýnir og telja lík-
legt, að sterkra síldar-árganga
muni gæta í sumar.
Það er að vísu ekkert nýtt,
að bjartsýni gæti um síldveið-
arnar, áður- en þær hefjast, og
sjómenn hafa orð á því, að allt-
af fiski blöðin. En hvað sem því
líður, þá virðist nú full ástæða
til bjartsýni.
Við hljótum að vona, að góð-
ærið haldist til lands og sjávar,
því að nú ríður mikið á. ís-
lendingar þurfa nú að standa
undir miklum byrðum afborg-
ana af fé því, sem þeir hafa
eytt umfram það, sem aflað var
á tímum vinstri stefnu. Efnahags
ráðstafanirnar miða að því að
stinga við fótum og styrkja efna
haginn. En byrðar þær, sem allir
landsmenn hafa orðið að taka
á sig, hljóta að léttast óðfluga,
ef vel
ríkir.'
aflast og vinnufriður
Hngsjónasnaiið
stjómarandstaða
Á kappræðufundi Heimdallar
og ungkommúnista var augljóst,
að meðal þeirra fundarmanna,
sem voru um og undir tvítugu,
voru hverfandi fáir kommún-
istar. Þetta talar skýru máli um
það, að kommúnisminn er ekki
lengur aðlaðandi fyrir hugjsóna-
ríkt æskufólk.
Þessi þróun er síður en svo
einstæð fyrir Island, en hér bæt-
ist það við, að við erum reynsl-
unni ríkari — eftir daga vinstri
stjórnarinnar — um úrræðaleysi
kommúnista, þegar þeir fá að-
stöðu til að beita áhrifum.
Enginn efi er á því, að komm-
únistaflokkurinn stendur nú
höllum fæti. Sjálfum er flokks-
mönnunum það Ijósast og af þvi
m. a. eru sprottin hin miklu
átök innan flokksins. Hvernig
þeim kann að lykta, veit nú eng-
inn, en hitt er deginum ljósara,
að hið gamla baráttuþrek hefur
elzt jafnmikið og leiðtogar
flokksins. Kommúnistar eru þó
enn sterkir í verkalýðshreyfing-
unni og munu vafalaust halda
völdum í mörgum verkalýðsfé-
lögum næstu árin. En þar með
er ekki sagt, að þeim takist að
hrinda af stað vinnudeilum, því
að verkamönnum er það ljósara
en áður, að fyrir þá eru komm-
únistar ekki að vinna, heldur
reyna að nota þá í ákveðinni
valdabaráttu, sem andstæð er ís
lenzkum hagsmunum.
Horfnar hugsjónir
framsóknarmanna
Menn reiknuðu ekki með því,
að Viðbrögð kommúnista við til-
raunum til að treysta íslenzkan
efnahag yrðu á annan veg en
raun ber vitni. Önnur viðbrögð
hefðu verið í ósamræmi við hags
muni alheimskommúnismans.
Hitt er miklu verra, að lýðræðis-
flokkur, Framsóknarflokkurinn,
skuli taka algjörlega ósæmilega
afstöðu.
Hjá því verður varla komizt,
að rekja nokkuð feril þessa
flokks, ef menn vilja reyna að
gera sér grein fyrir, hvernig það
getur hent, að lýðræðisflokkur
taki höndum saman við komm-
únista í ofboðslegri baráttu til
að hindra viðreisn, sem leiðtog-
um flokksins er þó fullljóst, að
varðar beinlínis efnahagslegt
sjálfstæði landsins.
Á kreppuárunum fyrir styrj-
öldina var hér góður jarðvegur
fyrir samvinnustarf vegna erf-
iðleika atvinnurekenda. En þeir
erfiðleikar voru að nokkru leyti
utanaðkomandi, en jafnframt
sprottnir af stjórnarstefnu, sem
fjandsamleg var einkaframtaki.
Framsóknarflokknum tókst að
tengja sig samvinnuhreyfing-
unni, sem aftur var studd af
fjölda góðra manna, sem sáu
ekki aðra leið vænlegri til árang
urs í íslenzku þjóðlífi en víð-
tækt samvinnustarf. Á þann hátt
komst töluverður hugsjónasvip-
ur á Framsóknarflokkinn um
skeið.
Sérréttinda-
aðstaðan notuð
til að ná valdi
Sérréttindaaðstöðu þá, sem
samvinnufélögin hafa notið fram
á þennan dag, hagnýtti Fram-
sóknarflokkurinn til að ná pen-
ingalegu ofurvaldi á ýmsum
sviðum og í ákveðnum byggðar-
lögum nánast einokunaraðstöðu.
Og til að halda ótvíræðum völd-
um yfir öllum greinum sam-
vinnustarfsins var SÍS eflt til
æðstu valda, en sá hæstiréttur
skyldi starfa í nánum tengslum
við æðstaráð Framsóknarflokks-
ins.
Þetta fyrirkomulag þekkja
landsmenn allir og þarf ekki að
eyða að því orðum. Auðhring-
urinn efldist og einskis var lát-
ið ófreistað til að auka völd
hans. Auðmagninu var einkum
beint þangað, sem sjálfstæður
atvinnurekstur var fyrir, og við-
skiptin smám saman sölsuð und-
ir sérréttindafélögin.
Afleiðing þessa varð sú, að
Framsóknarflokkurinn hélt áhrif
um sínum, þó að hugsjónum
væri kastað fyrir borð og for-
réttindin notuð til hins ítrasta
við að auka auð og völd.
Rariglát kjördæmaskipun
styrkti svo enn völd þau, sem
á þennan hátt voru fengin. Nú
hefur því ranglæti verið aflétt,
svo að þingstyrkur flokksins er
í betra samræmi við kjósenda-
fjölda.
Uggandi um eigin
liaií
n
Rétt er að hafa það líka í
huga ,að bændur, sem verið hafa
helztu viðskiptamenn samvinnu
félaganna, nauðugir viljugir, eru
nú óðum að gera sér grein fyrir
því, að hin skefjalausa fjárfest-
ing SÍS og kaupfélaganna hefur
mjör rýrt hag þeirra, því að
fjármagn þeirra hefur verið
bundið í misjafnlega hagkvæm-
um framkvæmdum SÍS.
Þetta gerir það að verkum,
að leiðtogar Framsóknarflokks
ins óttast það mjög, að augu
bænda séu að opnast fyrir því,
að starfsemi SÍS sé ekki þeim í
hag, heldur hafi beinlínis rýrt
hag þeirra verulega. Þegar sú
þróun nær hámarki, sé mjög
óheppilegt að vera utan stjórnar,
því að margt megi gera í stjórn-
araðstöðu til að styrkja SÍS og
dylja þennan sannleika.
Framsóknarmenn vita vel, að
ríkisstjórnin hefur ekki hug á
að beita þá eða aðra neinum
þrælatökum. En þeir óttast, að
þeir verði nú látnir búa við sömu
lög og aðrir og þá verði Ijóst,
hve illa þeir hafa farið með fé
það, sem þeir hafa náð undir
yfirráð SÍS.
!
segir um flokk þeirra. Þeir telja
sig engra annarra kosta eiga völ1
en berjast áfram fyrir forrétt-
indum og ranglæti, því að ann-
ars sé hætt við að völd þeirra \
og áhrif séu á enda.
Yfir þessari sögu verður ekki \
hlakkað, því að hún gefur hryggi
lega mynd af því, hvemig ann-
ars margir góðir menn, hafa
leiðzt skref af skrefi frá hug-
sjónum samvinnu og jafnréttis,
þar til þeir standa augliti til
auglitis við þá staðreynd, að þeir
eru máttarstólpar óréttlætis og
einokunarvalds.
Fyrir þjóðina í heild er það
líka sorgarsaga, að stór stjórn-
málaflokkur skuli byggjast á
ranglætinu. Þess vegna verður
að vona, að þess verði skammt
að bíða að flokkurinn breyti
stefnu og starfsaðferðum, svo að
honum megi auðnazt að gegna
hlutverki heilbrigðs lýðræðis-
flokks.
Auðlegðin keniur
frá ntvinnuvep;-
umrni
Sumir virðast álíta, að Fram-
sóknarflokkurinn geti þróast á-
fram hugsjónalaus, ef hann haldi
uppi nógu harðvítugri hagsmuna
stefnu fyrir bændur, stefnu
styrkja, niðurgreiðslna og fríð-
inda. Þessir menn álíta, að
bændur séu almennt orðnir
þeirrar skoðunar, að landbúnað-
ur sé slík vandræðaatvinnugrein,
að hún geti ekki án þess þróazt.
Svipaðar skoðanir voru uppi
um sjávarútveginn, áður en efna
hagsráðstafanirnar tóku gildi.
Loks halda hrakspámenn þv£
svo fram, að íslenzkur iðnaður
geti aldrei orðið samkeppnisfær
við erlendan iðnað.
Samkvæmt þessum kenning-
um eru allar meginatvinnugrein
ar Islendinga á hausnum og
verða að njóta styrkja eða vernd
ar og því sé sjálfsagt að láta það
í té. Það hafi verið gert á tím-
um vinstristefnu og hljóti að
vera hægt enn.
S.Í.S. á að greiða
veltuútsvar
sem aðrir
Þessar skoðanir staðfestust
áþreifanlega á dögunum, þegar
lagt var fram frumvarp um
bráðabirgðabreytingu á útsvars-
lögum. Þar er gert ráð fyrir,
að samvinnufélög greiði sama
veltuútsvar og aðrir.
Út af fyrir sig er lítil ástæða
til að hæla sérstaklega veltuút-
svörum, enda vonandi, að inn-
an tíðar verði hægt að afnema
þau með öllu. En það skiptir
ekki máli í þessu sambandi. HinS
vegar hafa Framsóknarmenn til
þessa ekki verið sérstakir bar-
áttumenn gegn veltuútsvörum.
Það sem hér skiptir máli er,
hve viðbrögð Framsóknar-
manna voru ofboðsleg og örvænt
ingarfull, þegar í Ijós kom, að
samvinnufélögin áttu nú einu
sinni að greiða sömu gjöld og
annar atvinnurekstur. Fram-
sóknarmenn kölluðu það bein-
línis ofsókn að þeir skyldu látn-
ir sitja við sama borð og aðrir.
Berjast alltaf gegn
réttlætinu
Með þessum viðbrögðum varð
ljóst, að Framsóknarmenn ætla
enn að berjast gegn jafnrétti.
Varla getur þeim beinlínis fund-
izt ,að það sé réttlátt, að þeir
búi við ein lög, en allir aðrir við
önnur. En með því er þá í raun-
inni líka sagt, að þeir séu bar-
áttumenn ranglætisins.
Skýringin á því er svo aftur
fólgin í öllu því, sem að framan *
En hvaðan koma svo að sið-
ustu þessir styrkir? Auðvitað
frá framleiðslunni sjálfri, frá.
landbúnaði, sjávarútvegi og iðn-
aði, því að allan okkar auð
hljótum við að fá af því, sem
framleitt er í landinu. Þennan
einfalda sannleika hefur verið
ótrúlega erfitt að fá menn til að
skilja, og það jafnvel leiðtoga
stjórnmálaflokka, sem lengi hafa
verið að berjast við að styrkja
alla með því fé, sem tekið hefur
verið af styrkþegunum sjálfum.
Sem betur fer eru augu manna
nú sem óðast að opnast fyrir
því, að þetta er ekki einungis
hjákátlegt fyrirkomulag heldur
rýrir það líka afköst framleiðsl-
unnar á flestum sviðum.
Þetta skilja bændur ekki sið-
ur en kaupstaðabúar og þeir eru
fúsir til að sýna það og sanna,
að landbúnaður getur staðið
óstuddur, ef hann fær rétt verð
fyrir afurðir sínar og ekki er
frá honum tekið til að styrkja
aðra. Þess vegna getur Fram-
sóknarflokkurinn heldur ekki
lengur fengið bændur til fylgis
við sig, þótt hann lofi að inn-
leiða styrkja -og uppbótastefnu
á ný.
Heilbrigðara
skattakerfi
Áður var minnzt á breytingu
á útsvarslögunum, sem m. a.
gerir ráð fyrir jafnrétti að því
er varðar álagningu veltuút-
svars. Sú lagabreyting er hugs-
uð aðeins til bráðabirgða, þar
sem haldið er áfram heildar-
endurskoðun skattalaga.
Hins vegar hafa nú verið lög-
festar víðtækar breytingar á
j tekjuskatti. Eins og kunnugt er,
. er nú gert ráð fyrir, að skatt-
| frjálsar séu almennar launatekj-
ur. Þannig eru t. d. hjón með
Framh. á bls. 22