Morgunblaðið - 07.05.1960, Blaðsíða 9

Laugardagur 7. maí 1960
MORCUNBLAÐIÐ
9
já, lokaði skólunum i mörg
hundruð ár.
— Hann átti líka mikinn
þátt £ menntun fólksins, forn-
bókmenntir okkar urðu t. d.
til í skjóli hans og án kristin-
dóms og sterkrar trúar hefði
séra Matthías ekki orðið það
skáld sem hann varð.
— Bnorri Sturluson hugsaði
ekki eins og kristinn maður,
þess bera bækur hans glögg
merki að hann hefur hvorki
trúað á goðin né Hvíta krist.
Séra Matthías hefði ávallt orð
ið stórskáld, hvort sem hann
hefði trúað nokkru eða engu.
Annars voruð þér að tala um
skjaldkirtilinn var það ekki?
Ástæðan til þess að við höf-
um svona lítinn skjaldkirtil
er sú, að við borðum mikinn
fisk og lifum á óvenju joð-
ríkri fæðu og auk þess er loft-
ið mengað særoki, svo við
öndum líka að okkur joðinu.
í joðlitlu löndunum verður
skjaldkirtillinn að stækka,
svo fólkið geti náð því litla
joði, sem er í blóðinu.
— Haldið þér ekki að stærð
skjaldkirtilsins geti haft ein-
hver áhrif á skaplyndi þjóða?
— Það veit ég ekkert um,
en skjaldkirtillinn er ákaf-
lega lítill í þeim dýrum, sem
fara í vetrarhýði. Ekki held
ég samt að við íslendingar sé-
um eins og björninn sem
leggst í vetrardvala og hægir
á allri starfsemi líkamans í
versta skammdeginu. Okkar
skjaldkirtill er engu minni að
vetrinum en á sumrin.
— En segið mér eitt, pró-
fessor Dungal, hvers vegna
lögðuð þér stund á læknis-
fræði?
— Ég hafði alltaf ætlað mér
að verða læknir frá því ég var
drengur. Mér fannst það int-
eressant og mannúðlegt starf.
Auðvitað ætlaði ég mér upp-
haflega að verða læknir lif-
andi fólks, en svo var ég beð-
inn að leggja stund á meina-
fræði til að kenna hana við
háskólann. Og ég get ekki sagt
ég hafi séð eftir því, að fara út
á þá braut.
— Þér lærðuð hjá Guð-
mundi Magnússyni, var það
ekki?
— Jú, Guðmundur var mjög
merkilegur maður og einhver
bezti kennari sem ég hef
þekkt, enda stórgáfaður
skurðlæknir og fróður vel.
Hann var hnyttinn í svörum
og gat það stundum komið nið
ur á nemendum, sem honum
þóttu óskarpir í hugsun. Ein-
hverju sinni var hann að
ganga upp Amtmannsstíg um
hávetur. Það var hált á gang-
stéttinni og ilifært. Á undan
honum gekk ung stúlka. Þeg-
ar þau eru í miðri brekkunni,
kemur myndarlegur maður á
móti þeim og gengur niður
stíginn. Þegar hann er kom-
inn fram hjá, lítur stúlk-
an við en dettur í sömu
svifum og liggur á götunni.
Guðmundur gengur til henn-
ar og spyr, hvort hún
hafi ekki meitt sig. Jú, hún
hafði meitt .sig. Hann fer nú
að stumra yfir henni og sér
að hún hefur farið úr liðí.
Hann kippir henni í liðinn og
spyr, hvort hún vilji ekki
koma til sín daginn eftir, svo
hann geti athugað meiðslin
betur, lítur svo á hana og bæt_
ir við: — Nú, en sáuð þér
manninn?
Þegar Sigvaldi Kaldalóns
var að taka próf í handlæknis
fræði, fékk hann til skoðunar
sjúkling með framhandleggs-
brot. Guðmundi þótti hann
ekki fara alltof læknislega
með sjúklinginn og spyr Sig-
valda, hvað að honum sé. Sig-
valdi segir að það sé hand-
leggsbrot. Þá segir Guðmund-
ur: — Nú, af hverju þekkið
þér það? Þekkið þér það á
því, í hvaða tóntegund hann
skrækti? Karlinn var bráð-
snjall og síiðandi af húmor.
Hann var lágur maður vexti,
en snarplegur og hafði hýran
glampa í augum.
— Hvenær fóruð þér að fást
við meánafræðina fyrir al-
vöru?
— Ég fór til framhaldsnáms
í Noregi og Þýzkalandi og
kom heim snemma árs 1924 og
seint á sama ári var ég beðinn
að taka að mér kennslu í
meina- og sýklafræði við há-
skólann, því Steíán Jónsson
dósent var þá farinn til Dan-
merkur. Hann treysti sér ekki
til að vinna við þau frum-
stæðu skilyrði, sem hér voru
þá. Hann var ágætur maður
og vel að sér. Leitað var til
tveggja íslenzkra lækna, sem
báðir voru búsettir erlendis,
en þeir hættu við undirbún-
ingsnámið, enda orðnir full-
orðnir menn. Þá ákvað lækna
deildin að fá ungan mann og
sneri sér til mín. Ég tók að
mér starfið og fór utan í marz
1925, til Graz í Austurríki, að
undirbúa mig í sérgreininni.
Ég hafði lítið sem ekkert
fengizt við krufningar hér
heima og kunni lítið í meina-
fræði. Ég var svo illa að mér
að ég varð að vinna fram á
nætur og læra læknisfræðina
upp á nýtt. En ég sé ekki eftir
því. Læknar sem eru vanir
krufningum hugsa öðru vísi
en þeir, sem hafa lítið fengizt
við þann starfa. Þeir hugsa
um, hvað er að gerast í hverju
líffæri út af fyrir sig og hvern
ig það -lítur út, en mörgum
öðrum hættir til að hugsa að-
eins um einkennin.
— Haldið þér að íslenzkir
læknar hafi staðgóða þekk-
ingu í meinafræði?
— Já, það held ég nú orðið
og sumir eru ágætlega að sér,
enda sjá þeir margar krufn-
ingar, a. m. k. þeir sem vinna
í spítölum.
— Eruð þér aldrei hræddir
við lík?
— Nei, það er ég ekki. Þeg-
ar ég var drengur, var ég al-
inn upp í spíritisma og var
hræddur við dautt fólk. En
þegar ég fór að kryfja, vand-
ist þetta af mér. Ég er ekki
hræddur við dauða menn, þeir
lifandi eru míklu hættulegri,
það hefur mér reynzt. Ég hef
aldrei orðið fyrir neinu ónæði
af þeim, sem ég hef krufið, og
ég hef spurt aðstoðarmenn
mína, hvort þeir hafi orðið fyr
ir ónæði af hendi þeii ra dauðu,
en þeir hafa alltaf svarað neit
andi. Ættingjum er stundum
illa við að ástvinir þeirra séu
krufnir. En oft hef ég orðið
þess var að þeir hafa sætt sig
betur við sorg sína, þegar þeir
hafa fengið þær upplýsingar
sem krufningin veitti. Margir
ásaka sig fyrir að hafa ekki
farið með barnið sitt nógu
snemma til læknis, eða leitað
til lækna erlendis. En þegar
krufningin hefur xeitt í ljós að
um ólæknandi sjúkdóm var að
ræða, sem enginn hefði ráðið
við, verður fólki oft hug-
hægra. Oft kryfjum við fyrir
lögregluna og þá rekumst við
stundum á hina ótrúle-justu
hlutí, t. d. þurftum við eitt
sinn að kryfja mann, sem lézt
í bílslysi, og komumst að raun
um að hann var með ólækn-
andi krabbamein, sem eng-
inn vissi um, og hefði í mesta
lagi lifað eitt ár.
En þér voruð að spyrja,
hvort ég væri ekki hræddur.
Ég viðurkenni að mér leið
einu sinni illa meðan ég var
í Graz. í líkhúsinu voru um
20 lík og hafði mér verið fal-
ið að rannsaka eitt þeirra. Pró
fessorinn ætlaði að skýra
krufninguna fyrir stúdentum
eldsnemma næsta morgun og
þurfti að fá sneið úr lifrinni.
Það var komið fram undir
miðnætti og þá mundi ég allt
í einu eftir að ég hafði gleymt
lifrinni. Nú voru góð ráð dýr.
Hvað átti ég að gera? Átti ég
að verða mér til skammar dag
inn eftir? Ég játa að mér var
mjög illa við að fara niður í
líkhús á þessum tíma, en ég
átti að gera það og lét mig
hafa það. Ég fikraði mig nið-
ur eftir kjallaranum og inn i
likhúsið, leitaði að „minu
Iíki“, skar sneið úr lifrinni og
fór með hana. Ég var einn
í stofunni, alger þögn — en
ekkert gerðist. Ég sagði að
mér hefði ekki liðið vel, það
er rétt — engin ástæða að
neita þvi, en þessa nótt vann
ég sigur á myrkfælninni og
síðan hef ég aldrei þjáðst af
henni. Um skeið bjó ég aleinn
hér uppi í Rannsóknarstof-
unni og varð að skreppa nið-
ur í líkhús að loka gluggan-
um, þegar hann skelltist í
vondu veðri um hánótt, en
það hafði engin áhrif á mig.
í gamla daga var það trú
manna að þeir losnuðu
við iíkhræðsluna með því að
snerta líkin. Ég er sannarlega
búinn að snerta mörg lík og
það hefur ekki enn orðið mér
að meini. En segið mér, haldið
þér að þér munduð vera
hræddur við krufningu?
— Ekki um og ó.
— Manni hættir til að ótt-
ast það sem maður þekkir
ekki, en hræðslan á ekki rétt
á sér.
— Hefur lík aldrei gripið í
handlegginn á yður, prófessor
Dungal?
— Nei, ef það gerði það,
væri það ekki lík.
— En segið mér, finnst yður
ekki þetta starf yðar óhugn-
anlegt?
— Ekki finnst mér það, við
tökum þetta eins og hvert ann
að lærdómsríkt starf og unum
því vel að vera alltaf að læra.
— Hefur þetta engin áhrif á
matarlystina?
— Nei, matarlystin er sú
sama. Þegar ég vann við ana-
tómískan líkskurð í fyrsta
skipti, pússaði taugar og
vöðva og annað því um líkt,
fannst mér ég vera svo við-
bjóðslegur á höndunum að ég
gæti aldrei bragðað matarbita
framar, en það lagaðist og eftir
vikutíma fannst mér ég geta
borðað óþveginn, eins og ekk-
ert hefði í skorizt.
— En mér finnst þér tala
einkennilega um dauðann,
prófessor Dungal, er þá ekk-
ert sorglegt við hann?
— Jú, auðvitað. Það er hast
arlegt að sjá börn og' ung-
menni deyja. en allt annað
eðlilegt að gamalt fólk deyi.
En lífið er hart og miskunnar.
laust og í þesu húsi eru dag-
lega kveðnir upp dauðadómar
yfir fólki, ungu og gömlu. Það
getur verið mjög hastarlegt,
já það getur það verið, stund-
um eru þetta beztu vinir okk-
ar, skólabræður eða konur
þeirra, sem í hlut eiga.
Hingað eru nefnilega send
stykki úr æxlum og alls konar
vefjum frá læknum og sjúkra-
húsum og það er okkar verk
að úrskurða, hvers konar sjúk
dóma um sé að ræða, hvort
það sé bólga, krabbamein,
berklar eða eitthvað annað.
Hér niðri er fótur, sem ný-
lega var tekinn af ungum
manni. Viljið þér ekki koma
með mér og sjá hann? Ég
held þér hefðuð gott af því,
ég held það mundi vekja yður
til umhugsunar. Fyrir hálfu
ári var þessi fótur iðandi af
lífi, dansaði jafnvel. Nú hefur
orðið að taka hann — finnst
yður lífið ekki geta verið
miskunnarlaust?
Við fórum niður og pró-
fessorinn vafði brúnan um-
búðapappír af fætinum, sýndi
mér og sagði:
— Hvað segið þér um þetta?
(Á morgun:
XRÚ OG VÍSINDI).
gildir um gamalt fólk, það er M.
Flugvirkjar
Áríðandi fundur verður haldinn að Lindargötu 9 A,
laugardaginn 7. maí kl. 20.00. ,
Fundarefni: Samningarnir
STJÓRNIN
3/o herb íbúð
er til sölu á III. hæð í nýtízku húsi í vesturbænum.
Sér hitalögn og hitaveita. Getur orðið laus til íbúðar
eftir fáa daga.
MÁLFLUTNINGSSKRIFSTOFA
Vagns E. Jónssonar.
Austurstræti 9. Sími 14400 og 32147.
Til sölu
Fasteignir, bifreiðar og skip. Slíkar eignir teknar I
umboðssölu. Sölusamningamir svo og aðrar samn-
ingagerðir framkvæmdar af reyndum lögfræðingi
VIÐSKIPTAMIDLIININ
Hallveigastig 9 — Sími 23039.
Til sölu
Vegna brottflutnings eru til sölu mjög vel með far-
in húsgögn. — Dagstofusett, 4 manna sófi og 2
stólar, borðstofuborð og 6 stólar, þrísettur klæða-
skápur, sundurdregið barnarúm, 12 manna matar-
stell. — Sörlaskjóli 8. uppi.
Vélbátur til sölu
Vélbátur 28 tonn eikarbyggður með Caterpillar-vél
115 ha. er til sölu nú þegar.
F V RIRGREIÐSLU SKRIFSTÖFAN
Fasteignasala
Austurstræti 14 3 hæð — Sími 12469.
Aðsioðarstúlkur í rannsóknarstofunní.