Morgunblaðið - 07.05.1960, Blaðsíða 11

Laugardagur 7. maí 1960
MORGVISBL AÐIÐ
11
Gamall maður

SL. SUNNUDAG var hætt sýn
ingum á einasta leikritinu eft-
ir írska höfundinn Samuel
Beckett, sem hér hefur verið
sýnt, Beðið eftir Godot. Leik-
ritið var sýnt sjö sinnum við
dræma aðsókn ,nema hvað hús
fyllir varð á síðustu sýning-
unni. Leikurinn þótti óvenju-
legur og leikíhúsgestir virtust
ekki hafa sérlega mikinn
áhuga á honum.
Ekki veit ég hvað reykvískir
leikhúsgestir hefðu sagt um
nýjasta leiikrit Becketts, sem
um þessar mundir er sýnt í
París. í því er aðeins ein per-
sóna, gamall maður, að nafni
Krapp — og svo segulbands-
tæki. í frönsku útgáfunni ber
það heitið ,La derniere Bande'
(Síðasta segulbandið), en það
hefir einnig verið fært upp á
ensku árið 1958 í Royal Court
Theatre og hét þá „Krapp’s
last tape“.
Æfisagan „niðursoðin"
Gamall maður situr i skugga
legu herbergi og horfir á seg-
ulbandstæki. Á borðið er stafl-
að blikkdósum. Það er líf hans
„niðursoðið". Eftir svolítinn
gamanleik í Ohaplin-stíl, setur
hann segulbandið af stað.
Þannig hefst leikurmn. Og í
nær klukkutíma sjá áhorfend-
ur þennan gamla mann hlusta
á fortíð sína. Hann hefur sem
sagt talað inn á segulband
hugsanir sínar, fyrirætlanir og
viðbrögð við ýmsum atvikum
á hverjum afmælisdegi sínum.
Þarna geymist minningin um
ást hans, þrár og vonbrigði.
Og Krapp flýtir óþolinmóður
frásögninni sums staðar og
hægir á bandinu annars stað-
ar. Hann hreytir ónotum i
þennan bjána, sem hann var á
tvítugsaldri, og setur hljóðan
þegar rifjast upp andlát móð-
ur hans (Beckett er sjálfur
nýbúinn að missa dáða móður
sína). Þannig hlustar gamli
maðurinn á þann unga, sem
hann skilur ekki lengur, þenn
an unga mann sem hefur smá-
dáið dag eftir dag, ár eftir ár.
Mörgum kann að finnast
þetta lítið skemmtilegt efni á
leiksviði, en sannleikurinn er
sá að í nær klukkutíma situr
maður og vill ekki missa af
nokkru orði. Ég reikna þó með
að leikurinn standi eða falli
með þessum eina leikara á
sviðinu. í París er Krapp leik-
inn af René-Jean Ohauffard,
stórkostlegum leikara, og
Biekk-
ingum
mæfr af
einurð
Gogo og Diddi stytta sér biðina eftir Godot á sviðinu í Iðnó.
- og segulbandstæki
Beckett sjálfur kom fram úr
„fylgsni" sínu, til að fylgjast
með honum á æfingum og leið
beina honum. 1 London mun
írski leikarinn Patrick Mac
Gee hafa farið með hlutverk
Krapps.
Þeim sem þykir ein persóna,
sem talar við sjálfa sig á segul
bandi, tilbreytingarlaus á
sviði ,mundi vafalaust ekki lít
ast á annað leikrit Becketts,
þar sem leikarinn talar ekki
einu sinni, heldur hreyfir sig
aðeins á sviðinu eftir ná-
kvæmri fyrirsögn höfundar.
En mér vitanlega hefur það
leikrit ekki verið sett á svið
Andlit Becketts líkist
tréskurðarmynd
mest
Einangraður í þéttbýlinu
En hvernig er maðurinn,
sem skrifar þessi verk?
Hvernig vinnur hann? Því er
ekki gott að svara um mann,
sem dregur sig algerlega í hlé,
lifir í einangrun í þéttbýlli
heimsborginni, París. Hann
opnar sig ekki, þá sjaldan
hann hittir fólk, heldur brynj
ar sig brezkri kurteisi fram í
fingurgóma, segja þeir sem
hafa hitt hann. Hann er hár
maður vexti, bláeygur og and-
litsdrættirnir sem skornir I
tré. Hann virðist vera feiiminn
og ákaflega viðkvæmur.
Verk sín hefur Beckett flest
skrifað á frönsku, nema „Síð-
asta segulbandið“, sem hann
skrifaði á ensku og þýddi síð-
an yfir á frönsku. Hann er
jafnvígur á bæði málin,
kenndi ensku í París og
frönsku í Dublin á víxl á ár-
unum 1928—30. En 1938 sett-
ist hann alveg að í Frakklandi.
Ekki lætur hann heldur aðra
þýða verk sín yfir á þýzku eða
ítölsku, en þau mál talar hann
jafnvel og frönsku og ensku.
Nauðugur viljugur verður
hann þó að láta sögur sínar
og leikrit í hendur öðrum þýð-
endum, þegar bera á þau á
borð á málum eins og tyrk-
neskú, hebresku, persnesku,
finnsku og íslenzku.
Aðsókn og hrifning
Ekki veit ég hvernig sýning
ar á „Síðasta segulbandið"
mundu ganga í Reykjavík, en
það var sýnt fyrir nær hús-
fylli í París sex kvöld í viku
og við mikla hrifningu áhorf-
enda, það kvöld sem ég var
þar fyrir skömmu.
E. Pá.
FULLTRÚARÁÐ Sjálfstæðisfé-
laganna í Kópavogi hélt fund s.L
miðvikudagskvöld. Kristinn Wí-
um, formaður fulltrúaráðsins,
setti fundinn og stjórnaði hon-
um.
ólafur Thors forsætisráðherra
flutti ýtarlega ræðu um stjórn-
málaviðhorfið. Hlaut ráðherrann
mjög góðar undirtektir fundar-
manna.
Á fundinum var svofelld álykt-
un samþykkt einróma: „Fundur
í fulltrúaraði Sjálfstæðisfélag-
anna í Kópavogi 4. maí 1960 þakk
ar forsætisráðherra Olafi Thors,
hans ríka þátt að myndun nú-
verandi ríkisstjórnar.
Fundurinn fagnar því hve föst-
um tökum ríkisstjórnin nefur tek
ið á lausn hinna margþættu
vandamála. Fundurinn hvetur
alla Sjálfstæðismenn, hvar í stétt
sem þeir standa til þess að mæta
blekkingum og áróðri andstæð-
inganna með einurð og festu“.
Síðan hófust umræður um fé-
lagsmál, og tóku margir til máls.
Fundurinn var mjög fjölsóttur.
Fyrstu „smábækur“ Menningar-
sjóðs komnar út
EKKI er mikið um bókaútgáfu á
vorin hér á landi, en nú eru
komnar út vorbækur Menningar-
sjóðs, fjórar að tölu, auk fyrsta
heftis af Andvara á árinu 1960.
Af þessum fjórum bókum eru
þrjár í nýjum bókaflokki, svo-
nefndar smábækur menningar-
sjóðs, og eru þetta fyrstu bækurn
ar í þeim flokki, sem Hannes Pét-
ursson skáld, sér um. Allar eru
bækur þessar á frjálsum mark-
aði. Andvari einn félagsrit.
Jnnlend og þýdd bókmenntaverk
Skiptar skoðanir, en það eru
ritgerðir þeirra próf. Sigurðar
Nordals og Einars H. Kvarans,
er þeir áttu í hinum mikið um-
töluðu ritdeilum um lífsskoðan-
ir og bókmenntir á árunum 1925
til 1927 og deildu af mikiili íþrótt.
Önnur bókin í flokknum er
Samdrykkjan eftir Platon í þýð-
íngu Steingríms Thorsteinssonar.
Þetta er eitt frægasa rit grízkra
fornbókmennta og fjallar um
ástina. Sókrates er aðalpersóna
verksins, en Platon dáðist mjög
að þessum læriföður sínum. Dr.
Jón Gíslason sá um útgáfuna og
ritar ýtarlegan og merkan inn-
gang, þar sem hann gerir grein
fyrir hinu menningarsögulega
baksviði hennar, markmiði rits-
ins og einkennum og höfundinum
sjálfum og heimspeki hans.
Þriðja bókin er Trumban og
lútan, Ijóðaþýðingar eftir Hall-
dóru B. Björnsson. Þar eru m. a.
þýðingar á kínverskum ljóðum,
ljóðasyrpur eftir Grænlendinga.
Kanada-eskimóa og Afríku- svert
ingja á þessari öld.
Ætlunin er að í smábókar-
flokknum komi 3—4 bækur á ári,
vor og haust. Verður megin-
áherzla lögð á bókmenntaverk,
innlend og þýdd, og bókunum
ætlað að vera sem fjölbreyttast-
ar að efni innan þess ramma sem
settur er. Næstu rit í þessum
flokki, sem þegar eru í undir-
búningi, er úrval af bréfum Kon-
ráðs Gíslasonar, og sér Aðal-
geir Kristjánsson um útgáfuna.
Af erlendum skáldritum má
nefna smásagnasafn eftir Anton
Tsékov í þýðingu Geirs Kristjáns
sonar, langar smásögur eftir
Franz Kafka í þýðingu Hannesar
Péturssonar, söguna Dauðinn í
Feneyjum eftir Tomas Mann í
þýðingu Þórarins Guðnasonar
iæknis og ævintýrið Litli prins-
inn eftir Antoine de Sait-Exu-
pery í þýðingu Þórarins Björns-
sonar, skólameistara. Upplagið af
bókum þessum er lítið (500—
1000 í hverjum flokki) og er mið-
að við að hafa þær ódýrar.
Vorhefti Andvara
Fjórða bók Menningarsjóðs,
sem út kom að þessu sinni er
Sólarhringur, skáldsaga eftir
Stefán Júlíusson, en hún var les-
in í útvarp í vetur.
Þá er komið út vorhefti And-
vara, en hann stækkaði á sl. ári
og kom út í nýju broti. Fyrir-
hugað er að út komi 3 allstór
hefti árlega.
Hið nýútkomna hefti er allfjöl-
breytt að efni. Þar skrifar Stein-
grímur J. Þorsteinsson um Einar
H. Kvaran, Sturla Friðriksson um
gróður af akri, Njáls bónda á
Bergþórshvoli, Tryggve Ander-
sen um hrakningar Bertels, Carlo
Schmid um manninn í sögutúlk-
un Maiohiavellis, Helgi Sæmunds
son um Ijóðaþýðingar Ivars Org-
lands og Jónas Jónsson um
menntamálanáð og menningar-
sjóð. Auk þess eru í heftinu ljóð
og bókadómar.
Félagsmenn í Reykjavík geta
vitjað heftisins á skrifstofu Menn
ingarsjóðs á Hverfisgötu 21.
Lágheiði rudd
SIGLUFIRÐI, 5. maí: — í morg-
un fór ýta upp í Siglufjarðar-
skarð til að ryðja snjó af fjall-
veginum. Tvær ýtur voru við
snjóruðning á Lágheiði á vegin-
um til Ólafsfjarðar. Þegar lokið
er að ryðja þann veg, leggja þær
í Siglufjarðarskarð að vestan-
verðu. Töluverður snjór er í
skarðinu og ekki hægt að segja
um, hvenær vegurinn opnast.
Stefán.
Vantar mannafla
til að draga fiskinn
FINNBOGASTÖÐUM 3. maí: —
Síðan á sumardaginn fyrsta hafa
verið miklar kuldar hér og frost
á hverri nóttu, mikið sólfar, suð
vestan og vestán átt og oft rok.
Góður afli — slæmar gæftir.
Grásleppuveiði er sæmileg, ea
gæftir afar slæmar og oft ekki
hægt að vitja grásleppunetjanna
í þrjá til fjóra daga í röð vegna
veðurs.
í byrjun apríl kom mikil loðna
í Reykjarfjörð, en enginn fiskur
fylgdi loðnunni, fyrr en nú síð-
ustu dagana.
Veiðinesj amenn hafa fiskað á
örfáum klukkutímum frá 3—&
þúsund pund. Vigt fisksins er
miðuð við óslægðan og óhausaðan
fisk. Vantar mannafla til að
draga fiskinn og gera að honum,
en þess má geta, að allir sem
gátu, fóru héðan frá heimilum sin
um á vertíð um síðustu áramót,
og þeir fáu, sem heima eru,
stunda grásleppuveiði og búskap
og hafa meira en nóg að gersv
þrátt fyrir lágt kaup.
Snjókoma.
í dag er norðaustan átt með
snjókomu og er alveg grátt niður
í sjó. Allur gróður, sem kominn
var um sumarmál er horfinn, en
tún voru mikið farin að grænka.
Elzta fólk minnist ekki svo
góðs og stillts vetrar, sem hefur
verið. —Regína.
Andúð vegna aftöku Chessmans
London, 3. maí (Reuter NTB),
EMBÆTTISMENN í Lissabon,
höfuðborg Portúgals, mættu í
dag til vinnu sinnar með svört
hálsbindi til að mótmæla aftöku
Caryls Chessmans í Kaliforníu í
gær. Bandarískur borgari, sem
fæddur er í Frakklandi, kom í
dag í sendiráð Bandaríkjanna i
Róm og afhenti þar vegabréf sitt
með þeim ummælum að hann
óskaði ekki eftir neinum afskipt-
um af landi, sem sýndi slíka villi-
mennsku.
1 Stokkhólmi safnaðist mann-
fjöldi fyrir utan sendiráð Banda-
ríkjanna og mótmælti aftökunni,
og við aðalræðismannsskrifstof-
ur Bandaríkjanna í Basel í Sviss
fannst í morgun stór pappakross
og mynd af Ohessman. Krossinn
bar áetrunina: „Friði^r sé með sál
Ohessmans, en ekki með böðlum
hans“.
Ekki einkamál Bandarikjanna
Einnig voru farnar mótmæla-
göngur að sendiráðum Banda-
ríkjanna í Róm, París og Mont-
reaJ. Blöð um allan heim hafa
lýst fyrirlitningu sinni á aftök-
unni, og alls staðar er bent á að
Ohessman hafi verið búinn að
taka út næga refsingu eftir 12 ára
dauðastríð.
Vestur-þýzka blaðið „Neue
Rhein Zeitung“ segir að dauði
Ohessmans komi ekki aðeins
Bandaríkjunum við frekar en
morð sex milljóna Gyðinga í gas-
klefum Hitlers hafi verið innan-
ríkismál Þýzkalands.