Morgunblaðið - 14.05.1960, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 14.05.1960, Blaðsíða 10
10 MORCUNRT. AÐIÐ Laugardagur 14. maí 1960 TTtg.: H.f Arvakur Reykjavfk Frainkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson. Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.) Sigurður Bjarnason frá Vigur. Matthías Johannessen. Eyjólfur Konráð Jónsson. Lesbók: Arní Öla, sími 33045. Auglýsíngar: Arni Garðar Kristinsson. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Auglýsing&r og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480. Asknftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands. í lausasölu kr. 3.00 eintakið. UTAN UR HEIMI BATAMERKI T¥ÉR í blaðinu í gær var frá því skýrt, að aukning sparifjár í bönkunum hefði í aprílmanuði numið 43,6 millj. kr. og eru sparisjóðir þá ekki meðtaldir. Þegar athugaðar eru skýrsl- nr uin sparifjáraukningu undanfarin ár, kemur í Ijós, að þetta er mesta aukning sparifjar á einum mánuði, sem nokkurn tíma hefur átt sér stað hér á landi. Ástæða er til þess að at- liuga þróunina í þessum efn- um alla leið frá áramótum. JÞá kemur það í ljós, að ’ janúar rýrna sparifjárinn- stæður um 13,8 millj. kr. í febrúar er aukning, sem nem- ur 3,8 millj. kr., í marz 7,9 millj ki. og í apríl 43,6 millj. kr., eins og fyrr var sagt. Mikilvæg stefnubreyting Hér er vissulega um mikil- væga og merkilega stefnu- breytingu að ræða. í staðinn fyrir rýrnun sparifjárinn- stæðna á fyrsta mánuði árs- ins og mjög óverulega aukn- ingu á 2. og 3. mánuði árs- ins, er í 4. mánuði ársins 1960 um stórfellda aukningu sparifjarins að ræða. Þarf ekki að fara í neinar grafgöt- ur um það, hver er ástæða þessarar miklu og óvenjulegu sparifjaraukningar. Hún er einfaldlega aukin trú al- mennings í landinu á krón- una og þar með á gildi sparn- aðar og sparifjársöfnunar. Þessi nýja og aukna trú á krónuna er hins vegar afleið- ing af jafnvægisráðstöfunum þeim, sem núverandi ríkis- stjórn hefur verið að fram- kvæma. Vaxtahækkunin hafði einmitt þann megintil- gang að stuðla að aukinni sparifjármyndun og binda endi á þá óheillavænlegu eyðsluscefnu, sem einkennt hefur undanfarin ár og átt ríkan þátt í stöðugt aukinni verðbólgu og dýrtíð í land- inu. Ný og raunhæf stefna í raun og veru má segja, að hin aukna sparifjármyndun í aprílmánuði sé fyrsta bata- merkið í efnahagsmálum eft- ir að viðreisnarráðstafanirn- ar voru gerðar. Þjóðin finnur og skilur að mörkuð hefur verið ný og raunhæf upp- byggingarstefna. — íslenzk króna ei nú skráð á raun- verulegu gengi sínu. Á hana er ekki lengur litið sem falska ávísun, hvorki innan- lands eða utan. Við viljum sjálfstæði eins fljdtt og unnt er ÓÞARFI AÐ ÖRVÆNTA TJÉR að ofan hefur verið á það bent, að hin aukna sparifjármyndun sé fyrsta batamerkið í íslenzkum efna- hagsmáium eftir viðreisnar- ráðstafanir núverandi ríkis- stjórnar. Er það vissulega örugg sönnun þess, að óþarfi ■er fyrir íslendinga að ör- vænta um hag sinn og af- komu. Þolinmæði í nokkra mánuði Það sem mestu máli skiptir er, að þjóðin geri sér ljóst nú, er að þótt hún þurfi að taka á sig stundarfórnir og óþæg- indi af lífsnauðsynlegum ráðstöfunum, þá er þó óhætt að fullyrða ,að hún mun ekki lengi þurfa að bíða varan- legs bata. Sparifjármyndun- in er þegar tekin að aukast. Það mun hafa í för með sér aukið jafnvægi í fjármálum og efnahagsmálum lands- manna. Innan nokkurra mánaða mun hið nýja við- skipta- og framkvæmdafrelsi einnig verða farið að segja til sín. Af því mun leiða margvíslegt hagræði fyrir atvinnulífið og allan almenn- ing í landinu. Frelsið mun hafa í för með sér aukna framleiðslu og meiri arð af starfi þióðarinnar. Af því leiðir, að Íslendingar munu á næstu árum geta ráðizt í ýmsar nauðsynlegar og mik- ilvægar framkvæmdir. Þjóð- in verður aðeins að hafa þol- inmæði í nokkra mánuði eða misseri til þess að bíða árang- ursins af viðreisnarstefnunm. Sýndi mikinn vanþroska Þetta er það sem núver- andi rikisstjórn fer fyrst og fremst iram á við þjóð sína, að hún gefi henni tækifæri til þess að láta dóm reynsl- unnar ganga um viðreisnar- tilraun hennar. Það sýndi vissulega mikinn vanþroska og ábyrgðarleysi, ef íslenzka þjóðin neitaði um slíkan frest. > GIKONYO Kiano ráðberra tekur á móti á fimmtudögum. Með mik- illi ánægju. Hann var skipaður verzlunar og iðnaðarmálaráð- herra Kenyu hinn 1. apríl í ár og tók þegar til starfa af miklum áhuga og dugnaði, sem kom Evrópumönnum þar mjög á óvart því þeir tala mikið um leti biökkumanna. En það kom ekki stuðningsmönnum hans á óvart. Kiano er Kikuyu, og megnið af Mau-Mau mönnum titheyrði þeim ættflokki. Bretar sögðu um Mau Mau menn aðþeir væru misk unnarlausustu og viðbjóðlegustu andstæðingar sem brezki herinn hefði nokkurntíma átt í höggi við. MAU MAU Skoðun Kianos á Mau Mau er þessi: Mau var nokkurs konar hernað arleg hreyfing. Þeir vildii berjast með valdi gegn Bretum. Ég og flestir aðrir negrar í Kenya hefi þá skoðun að rangt sé að beita vaidi. Þar að auki er það ekki nauðsynlegt. Ef maður nær stjórn artaumunum með valdi verður valdið einnig ríkjandi í því þjóð- félagi sem maður er að skapa. Og það er það versta sem getur kom- ið fyrir. Kiano notar oft orðið negri. Hann gerir það viljandi, því hvers vegna ekki að nefna hlut- ina réttu nafni? Kiano er mjög fágaður í framkomu, með margra áia menntun að baki, menntun sem margir hvítir menn geta öf- undað hann af. UPPRUNINN Kiano fæddist fyrir 33 árum í blökkumannaþorpinu Weithaga í Kenya. Faðir hans var smábóndi og bjó með bróður sínum sem var bryti hjá hvítum embættis- manni. Engan í þorpinu grunaði að Gikonyo Kiano yrði einhvern- tíma ráðherra. Þeir vissu ekki einu sinni hvað ráðherra var. Skólaganga Kianos hófst hjá öldungum blökkumannaþorpsins, sem kenndu unglingum það sem nauðsynlegast var að vita En síð an komst hann í ríkisskóla, og vegna frammistöðu sinnar þar var hann settur í menntaskóla og síðan í háskólann í Kampala í Uganda. Arið 1948 fór hann til Bandaríkjanna og var þar við nám í atta ár við marga háskóla. Sneri hann síðan heim með dokt- orspróf í heimsspeki, sem hann hlaut fyrir ritgerð um stjórn- rnálavísindi. Þegar heim kom gerðist hann kennari, en árið 1958 tok hann sæti á ráðgjafaþinginu og í ýms- um nefndum sem ákváðu hvaða ung'ing&r yrðu sendir til náms erlendis. Loks var hann eins og áður er sagt skipaður ráðherra 1 apríi s.l. VILJA SJÁLFSTÆÐI — Hin nýja stjórnarskrá Kenya, sem samþykkt var í London fyrr á árinu, hefur veitt okkur meiri- hluta á ráðgj afaþinginu. Hingað til hafa Evrópumönnum verið tryggð völdin í landinu, en nú er ástandið gjörbreytt. Nú höfum við augljósa möguleika á að taka völdin í landi okkar. Við höfum frá byrjun sagt að við mundum nota okkur kosti nýju stjórnar- skrárinnar til að taka völdin í okkar hendur. Ég vil taka það fram 1 fullri hreinskilni að við óskum eftir sjálfstæði eins fljótt og frekast er unnt. En innbyrðis deilur og klofn- við flokkinn Afríska þjóðarsam- band Kenyu. 1 þjóðarsambandmu eru margir stjórnmálaflokkar, því flestir þeirra eru staðbundnir við ákveðnar borgir eða sveitir. Með því að safna leiðtogum þeirra í stjórn þjóðarsambands- ins, vonumst við til að byggja upp landssamband, en flokkarnir verði einskonar útibú á stöðun- KENYATTA SJALFKJORINN Margir hér í Kenya álíta að úti- lokað sé að ná slíkri einingu. — Bíðið og sjáið. Áður en Mau Mau batt endi á allt stjórnmálastarf, var til flokk urinn Afríkusamband Kenyu. For maður þess þegar það var bann- að var Jomo Kenyatta, en fyrsti formaður þess var James Gichuru sem er núverandi formaður nýja sambandsins. Kiano segir að Gichuru geti fengið flokkana til að fylkja sér undir eitt merki, en ef Kenyatta verður látinn laus, er hann hinn sjálfkjörni foringi. Hann hefur mest áhrif og mest fylgi. ★ Sem ráðherra er Kiano hús- bóndi margra hvítra mann. Þeir hafa sýnt mér bæði trúriað og virð ingu, segir hann. Og þeir tala ekki um litarhátt þegar ég er viðstadd- ur. Þetta hefði verið óhugsandi fyrir tíu árum. Svo það hefur orðið framför. Við óskum eftir áframhaldandi samvinnu bæði við hvíta menn og gula, en okkur iikar ekki við þá sem enn álíta að hvítir menn eigi að stjórna landinu. Við óskum ekki eftir samvinnu við þá menn. Dr. Kiano er giftur, og er kona hans, Ernestine fædd í Banda- ríkjunum. Eiga þau þrjá syni og eina dóttur, og búa fyrir utan höfuðborgina. Elzti sonurinn er níu ára. Hvað á hann að verða — Ég hefi þaS á tilfinningunnl að hann verði verkfræðingur. En hann verður sjálfur að ákveða það. Þegar hann verður fullorð- inn hefur hann vonandi mögu- leika á að velja um margt Mennt unin er undirstaða alls. Dr. Gikonyu ingur hinna ýmsu flokka blökku manna í Kenya geta seinkað sjálf stæðinu. Klofningurinn á rót sína að rekja til þess að neyðar- ástandið, sem lýst var vegna Mau Mau hreyfingarinnar og stóð í mörg ár, bannaði myndun stjórn- málaflokka. Strax og neyðar- ástandinu var aflétt mynduðum Orottningarmóð- . ir í Rhodesín oALISBURY, Suður-Rhodesíu, 11. maí (Reuter). — Elísabet drottningarmóðir í Bretlandi kom til Salisbury í dag, og mun hún ferðast um suð-austur Afríku næstu þrjár vikurnar. Mun hún m. a. ferðast um námuhéruð Norður-Rhodesíu, þar sem blökkumannaóeirðir hafa geisað undanfarið.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.