Morgunblaðið - 17.07.1960, Qupperneq 14

14
r
tlORCVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 17. júlí 196G
— Reykjavíkurbréf
Framh. af bls. 18.
„Hafði elnnig sín-
um linöppum að
hneppa44
Allt eru þetta lauslegar bolla-
leggingar, settar fram, ekki vegna
þess, að þær séu byggðar á ör
uggri niðurstöðu, heldur til íhug-
unar á mikilvægu vandamáli, sem
enn hefur engan veginn verið
leyst sem skyldi, eins og herra
Sigurbjörn Einarsson sýnir á
sinn snjalla veg í hinu sköruiega
hirðisbréfi. Nýir tímar krefjast
nýrra leiða.
Enginn skyldi heldur ætla, að
þótt þáttur kirkjunnar hafi verið
meiri í þjóðlífinu áður fyrri, hafi
þá ekkert á bjátað. Nýlega hef-
ur verið gefin út „Dagbók í fs-
landsferð 1810“ eftir brezka lækn
inn Henry Holland. Af þeirri
skemmtilegu bók má margt læra
um þjóðhætti hér áður fyrri. Oft
er nú talað um lausung og skort
á virðuleik. Holland lýsir messu
í Dómkirkjunni í Reykjavík 2.
hvítasunnudag, 11. júní 1810. I>ar
segir hann m.a.:
„Biskupinn fylgdist með allri
athöfninni, en hann hafði einnig
sinum hnöppum að hneppa með
því að taka í nefið, tyggja tóbak
og spýta“.
„FLki eina auka-
getan“
Ekki tók betra við þegar þeir
félagar sóttu hinn 5. ágúst messu
austur í Fljótshlíð. Um hana seg-
ir Holland:
„Við gengum inn í kirkjuna
nokkru eftir að guðsþjónustan
hófst, meðan presturinn var enn
að tóna. Hann benti okkur að
ganga innar og taka okkur sæti í
kórnum til hliðar við altarið. Rétt
þegar við vorum setztir, meðan
hann enn söng messuna, rétti
hann að mér myndarlegar tó-
baksdósir og benti mér að taka
í nefið, eins og hann sjálfur gerði
með sýnilegri ánægju. Ekki var
það þó eina aukageta, sem hann
hafði að sinna með guðsþjónust-
unni. Nærri því full flaska af
brennivini stóð á altarinu. Og
meðan altarisþjónustan tór fram,
fékk han sér þrisvar sinnum hress
ingu úr henni. Áður en prédik-
unin hófst, gekk hann út og
benti okkur að koma með sér.
Með latínutúlkun stúdentsins
sagði hann okkur, að hann teldi
sér það mikinn heiður, ef hann
mætti fylgja okkur út að HÍíðar-
enda, eftir messu, ef við hefðum
möguleika á að bíða guðsþjónust-
una á enda. Hann sagðist þegar
hafa stytt sálmasönginn um 7—8
vers, í þessum tilgangi, og ræðu'
sína sagðist hann hafa eins stutta *
og mögulegt væri. Við fórum aft-
ur inn og picstur steig í stólinn.
Ekki var kirkjan háreistari en
svo, að litlu munaði að prestur
ræki sig upp undir þakið, þegar
hann stóð í prédikunarstólnum.
Ræðan stóð í rúman hálftíma og
hann flutti hana með þeim krafti,
að við vorum stórlega snortnir af
henni, þótt ekki skildum við eitt
einasta orð“.
Að vísu bætir Holland síðan
við:
„Þess skal getið, að fjarri fer
því, að þetta sé algengasta mynd-
in af íslenzkum sveitapresti. Þótt
drykkjuskapur sé að vísu ekki
óþekktur, er hann á&mt sem áður
enginn algengur löstur meðal
prestastéttarinnar. Og prestur sá,
er hér um ræðir, hefur mjög glat
að virðingu sinni vegna þessa
brests í fari hans“.
Þarna er lýst öðru og ólíku
aldarfari en því, sem við eigum
að venjast. Af því má marka,
að margt fór þá öðru vísi en
skyldi og mikið hefur áunnizt. —-
Engin ástæða er til að láta sér
ógna þau verkefni, sem nú eru
framundan, allra sízt þegar kirkj
an nýtur þvílíkrar forystu sem
hirðisbréf biskups ber vitni um.
f kirkjunni starfa og margir
ágætir menn aðrir. Þeir eru að
vísu ekki allir sammála um allt,
en sú stofnun sem hefur t.d. á j
að skipa slíkum andans mönnum
sem séra Jóni Auðuns og séra
Jóhanni Hannessyni prófessor,
svo að einungis tveir séu nefnd-
ir, er ekki líkleg til að láta sitt
eftir liggja.
Inngangurinn að svonefndri gröf Agamemnons.
Mýkene
Enginn
dauða-
dœmdur
PRETORIA, Suður-Afríku. 12.
júlí (Reuter): — Paul Sauer, sem
gegnir embætti Hendriks Ver-
woerds í fjarveru hans lýsti því
yfir í dag, að skýrsla, sem birt var
nýlega í Birmingham um að 75
manns hefðu verið dæmdir tii
dauða, að undangengnum leyni-
legum réttarhöldum í Suður-
Afríku, ætti ekki við nokkur rök
að styðjast.
Sagði Sauer, að þessi skýrsla
hefði komið sér mjög á óvart.
Skýrslan sem um ræðir var
lögð fram á fundi á þingi Sam-
einuðu þjóðanna fyrir skömmu
og er höfundur hennar David
Ennels, formaður brezku nefnd-
arinnar, sem berst gegn aðskiln-
aði kynflokka í S.-Afriku. Ennels
segir í skýrslunni að 60 manns
hafi verið dæmdir til dauða
vegna morðs á niu lögreglumönn-
um í óeirðunum við Durban og
Framh. al bls. 11
að myndin hafi verið tákn um
bandalag tveggja konungsríkja.
Sennilega var hún bara tákn um
mátt Mýkene.
Strax innan við Ljónahliðið til
hægri handar eru rústir allstórr-
ar byggingar sem talið er að
hafi verið í senn birgðaskemma
og bækistöð varðmanna. Nokkru
innar blasir við augum stórt,
hringlaga mannvirki, niðurgraf-
ið sem geymir sex sporöskjulag-
aðar grafir. í þessu < mannvirki
fundust fleiri og verðmætari
fornminjar en í samanlögðum
rústum háborgarinnar. Grafirnar
inni í hringnum eru höggnar lóð-
rétt í steininn og hafa því verið
nefndar konungagrafir. — Sjálft
hið hringmyndaða svæði er um-
kringt tveimur samsíða röðum af
þunnum steinhellum sem reistar
eru á rönd og mynda eins kon-
ar gang. Hann hefur verið með
þaki áður fyrr.
í þessum sex. konungagröfum
fundust samtals 19 beinagrindur
(9 karlmenn, 8 konur og 2 börn).
Líkin hafa verið vafin inn í ein-
hvers konar klæði, en ekki sett
í kistur. Á Mýkene-skeiðinu voru
lík greinilega grafin en ekki
brennd eins og á dögum Hómers.
Líkbrennsla barst sennilega til
Grikklands með Dórum. Þegar.
grafirnar í Mýkene voru opnað-
ar fundust skinntægjur á nokkr-
um beinagrindanna, og bendir
það til að líkin hafi verið smurð
fyrir greftrunina.
I gröfunum fundust geysiverð-
mætir listafjársjóðir. Það var
trú manna að hinn látni lifði í
gröf sinni og af þeim sökum voru
grafnir með honum ýmsir dýr-
mætir munir. Schliemann fann
átta grímur úr gulli, vopn (sverð,
hnifa, spjótsodda og örvar), ker
úr gulli og silfri, mikið magn af
alls kyns skrauti karla og kvenna
goðalíkneskjur, vasa og margs
konar aðra muni úr gulli, t. d. 56
lítil nautshöfuð. Þungi gullmun-
anna sem fundust í þessum sex
gröfum nam rúmlega 30 pundum.
Nýjustu rannsóknir benda til að
grafirnar séu eldri en Agamem-
aðrir 15 dæmdir vegna annarra non eða frá þyí kringum 1500
morða.
fferir
nitnn
MtofÞnr
fjtjnnnri*
Ueildsölubirgoir
Kr. 6. Skagfjorð H.f.
Sími 24120
fyrir Kr.
Frá gröfunum liggja voldugar
en dálítið illa farnar steintröpp-
ur til konungshallarinnar, sem
stóð efst á háborginni við hlið-
ina á hofi, sennilega helguðu
Aþenu. Meðfram tröppunum og
allt um kring eru rústir íbúðar-
húsa frá ýmsum skeiðum. Þegar
; upp í sjálfa höllina kemur verða
fyrir manni hálfbrotnir veggir
sem gefa góða hugmynd um her-
bergjaskipan.
Á gólfi voru mósaíkmyndir sem
enn má sjá leifar af- Herbergin í
sjálfri höllinni voru þrjú auk for-
garðs, og var hið innsta þeirra
merkilegast, þar var eldstæði a
miðju gólfi umkringt fjórum súl-
um sem héldu uppi sérstöku þaki
yfir reykopinu í loftinu. Á einum
stað mótar fyrir baðkeri sem
höggvið er í klettinn, kannski því
sem Agamemnon notaði síðustu
stundir ævi sinnar. Konungshöll-
in hefur verið geysitilkomumikið
hús meðan hún var og hét, en
Dórar brenndu hana kringum
1100 f. Kr. og sjást ummerki brun
: ans enn þann dag í dag.
| Ferðamannahóparnír koma og
i fara með stuttum viðdvölum
höllinni, en ég reika til og frá
um háborgina líkt og hrifinn aft-
ur í forneskju þegar hér var ið-
andi líf, sífelldur straumur sendi
manna frá öðrum borgríkjum til
hins volduga konungs, barnagrát
ur og kvennaskvaldur í öngstræt-
unum. Nú ríkir hin eilífa þögn
yfir þessum stað, þegar vaðlinum
í leiðsögumönnunum sleppir. En
náttúran er hin sama, stórkostleg,
næstum hrikaleg. Háborgin stend
ur eins og gríðarstór varta milli
hinna stinnu brjósta. Á báðar
hendur eru djúp, þverhnýpt gljúf
ur sem fyrir eina tíð hafa skilað
vatnsmiklum ám út á sléttuna fyr
ir neðan. Mýkene hefur klofið ár-
strauminn í tvennt. Það hefur
ekki verið neinn leikur að vinna
þetta virki.
Yfir gnæfa fjöllin tvö, Zara og
hitt sem nú er kennt við heilag-
an Elía. Á öðru þeirra brann forð
um síðasti eldurinn í langri keðju ■
elda sem kveiktir voru á fjalla- [
tindum yfir þvert Grikkland til j
að bera boðin um sigur Grikkja [
í Tróju heim til borgríkjanna á ;
undan heimfúsum herjunum. j
Með því móti fékk Klýtemnestra |
fyrstu fregnir af sigrinum og hóf i
að undirbúa hina afdrifaríku
Heimkomu bónda síns.
Það er margt að sjá þegar há-
borgin er skoðuð í ró og næði. Á
norðurveggnum er allstórt hlið í
svipuðum stíl og Ljónahliðið. Um
það á Órestes að hafa komið inn
í borgina með sitt þungbæra er-
indi. Nokkiu austar er lítið og
frábærlega haglega gert „leyni-
hlið“ í miðjum veggnum, áreið-
anlega ekki ætlað mönnum með
alvæpni.
Milli þessara tveggja hliða
liggja myrk göng 12 metra niður
í jörðina til hinnar leynilegu
vatnsgeymslu borgarinnar. Vatn-
ið í þessa geymslu kom úr lind
sem liggur um 100 metra fyrir ut-
an borgarmúrinn eða frá sjálfri
Perseia-lindinni sem. liggur 300
metra fyrir austan háborgina. Ef
til þess kom að óvinurinn upp-
götvaði uppsprettuna var regn-
vatninu safnað eins og enn tíð-
kast víða í Grikklandi. Veggirn-
ir á hinum myrku göngum eru
saggakenndir og tröppurnar 99
glerhálar. Ég hef ekki annað en
eldspýtustokk til að lýsa mér
niður í þessa undirheima og verð
því að snúa við á miðri leið, þeg-
ar eldspýturnar eru á þrotum.
Það greip mig furðuleg tilfinning
þegar ég klöngraðist niður þessar
3500 ára gömlu tröppur í svarta-
myrkri og hrollköldum sagga.
Mér fannst ég skilja Henry Mill-
er þegar hann stóð á þessum sama
stað og kvaðst ekki mundu hætta
sér inn í þessi óhrjálegu göng,
þó hann ætti von á að geta stolið
þar tunnu af gulli. Það var eins
og lausn úr álögum að koma aft-
ur upp í blindandi dagsljósið og
steikjandi hitann.
It
Egisþos, en sú nafngift er út í
hött. Nokkru fjær háborginni í
hlíð Htillar hæðar andspænis
henni, liggur svo hin stórfengleg-
asta af þessum svonefndu „bý-
kúpugröfum“ (þær eru allar í lög
un eins og býkúpa). Þessi gröf er
ýmist kennd við Agamemnon eða
kölluð „fjárhirzla Atreosar".
Gröfin er algerlega óskemmd og
meðal merkilegustu fornleifa-
funda sögunnar. Þetta er án efa
grafhýsi einhvers mikils konungs
löngu fyrir daga Agamemnons.
Inngangurinn til sjálfs grafhýs-
isins er 36 metra langur og 6
metra breiður. Sjálfar dyrnar eru
5,40 metra háar og 2.50 metra
breiðar og yfir þeim eru tvær
voldugar steinblakkir. Yfir dyr-
unum er jafnframt holur þríhyrn
ingur til að draga úr þunganum,
og var hann áður fyrr skreyttur
listaverkum úr marmara. Graf-
hýsið er tveir stórir salir, Sá
fyrri er hringlaga og koma vegg-
irnir saman í einum punkti í
loftinu. Hæðin í miðjum salnum
er 13,20 metrar og þvermál hans
er 14,50 metrar. Veggirnir voru á
sínum tima málaðir og þakktir
listmunum úr málmi. Til hægri
þegar komið er í fremri salinn
eru lágar dyr sem liggja í innri
salinn. Hann er ferkantaður og
höggvinn inn í mjúkan klett.
Sagt er að bein hinna látnu hafi
verið flutt í innri salinn þegar
nýlátinn maður var greftraður í
fremri salnum. Þessi gröf er tal-
inn vera frá því um 1330 f. Kr.
í þessari stórfenglegu gröf fund-
ust engir listmunir vegna þess að
hún hafði oftsinnis verið rænd.
Sennilegt er talið að konunga-
grafirnar á háborginni og stóru
grafirnar fyrir utan borgarmúr-
ana hafi upphaflega verið einn
stór grafreitur konunga og ætt-
menna þeirra, en síðar hafi borg
armúrarnir verið byggðir yfir
miðjan grafreitinn, þ.e.a.s. kring
um sjálfa háborgina.
Það er erfitt að lýsa áhrifunum
sem Mýkene hefur á gestinn. Hún
vekur hjá honum sambland af
furðu, aðdáun, innblæstri og dap-
urleik yfir hlutskipti mannsins á
jörðinni. Hér hrópar svo að segja
hver steinn hin fornkveðnu orð,
að vísu miklu yngri en Mýkene:
Sic transit gloria mundi.
Þegar ég þykist hafa séð nægju
mína af háborginni held ég aftur j
út um Ljónahliðið og þar bíða (
mín ný furðuverk. Undir borgar-
múrnum svo sem hundrað metra
í burtu liggja þrjár viðamiklar
grafir, hringlaga með voldugumi
inngöngudyrum. Tvær þeirra eru
opnar ,én sú þriðja hefur verið
endurbyggð eins og hún var í
upphafi. Þær eru frá 13. og 14.
öld f. Kr„ geysimikil og haglega
gerð mannvirki. Tvær grafanna
eru kenndar við Klýtemnestru og
Fékk hann aílur
AKRANESI, 15. júlí: — Á laug-
ardaginn var fór Ingvar Þor-
leifsson héðan ásamt öðrum
manni upp að efri Gljúfuré til
að veiða silung. Ingvar renndi kl.
hálftíu um morguninn. Hann kom
á og snöggt var kippt £ færið, en
það var aðeins færið, sem Ingvar
dró upp í þetta sinn, öngullaust
og vatnstappalausa. — Þessi hlaut
auðvitað að vera stór, fyrst hann
missti hann og sleit meira að
segja! — Ingvar setti færið í
stand og hélt áfram silungsveið-
inni. Um kvöldið kl. 9 hafði hann
veitt 22. Nú datt honum í hug
að renna á gamla staðnum frá
því um morguninn. Þá dró hann
þann, sem hann missti,
punda urriða, og hann færði hon-
um tapaðan öngulin* og færis-
bútinn. — Oddur.
Fyrstu hcyin inn
á Ströndum
GJÖGRI, 13. júlí. — Sláttur er
víðast hvar byrjaður í Árnes-
hreppi og spretta var sæmileg.
Rigndi mikið um síðustu helgi,
en í gær og fyrri hluta dags í dag
var brakandi þurrkur. Munu
bændur almennt ná sinum fyrstu
heyjum í hlöðu í dag. Einstaka
bóndi mun vera búinn að setja
eitthvað lítils háttar í súrhey.
Afar tregar fiskveiðar hafa
verið að undanförnu. — Regína.
Schannong’s minnlsvurðar
0ster Farimagsgade 42,
K0benhavn 0.