Morgunblaðið - 21.08.1960, Blaðsíða 6

6
MORGUISBLAÐÍÐ
Sunnudagur 21. ágúst 1960
Þegar heymjölsverksmiðjan er
komin upp, er sandgrœðslustarf-
ið fullkomnað
Samtal við Pál Sveinsson, sand-
græðslustjóra
SANDGRÆÐSLAN er merk-
ur þáttur í þeirri viðleitni ís-
lendinga að gera hrjóstrugt
og harðbýlt land byggilegra
og gróðursælla en ella. Á
undanfömum árum hafa ver-
ið unnin afrek í þessa átt og
sumir örfoka sandar landsins
gerðir að blómlegum gróður-
lendum. Þar sem okkur fýsti
að vita hvemig þessi mál
stæðu í dag spurðum við Pál
Sveinsson, sandgræðslustjóra
frétta, er hann varð á vegi
okkar fyrir skömmu. Páll
sagði:
Uppblásturinn heftur
— Sandgræðslan hefur til
þessa lagt megináherzlu á að
hefta uppblásturinn og verja
hinar grónu lendur. Skiptir þá
miklu máli að hafizt sé handa
í tíma og uppblásturslöndin girt
af áður en þau verða örfoka.
Hefur það sýnt sig, að þar sem
lítið var byrjað að blása upp
þegar girt var og melgresi kom-
ið fyrir, hefur græðslan gengið
fljótt og vel.
Hólssandur erfiður
— Af þeim svæðum, sem erfitt
hefur verið að vinna við, má
nefna Hólssand, heldur Páll á-
fram. En við höfum lagt megin-
áherzlu á sandgræðslu þar að
undanförnu. Höfum við sáð í
mörg hundruð hektara þar og
erum nú komnir í algera sókn.
Landeyjarsandur
— Að hvaða verkefnum vinn-
ur sandgræðslan nú?
— Á næstunni munum við
leggja aðaiáherzlu á að græða
Landeyjarsand, en þar er einnig
við vatn að eiga og þarf fyrst
að hækka upp fyrir vatnsborðið
áður en melgresinu er komið
fyrir. Af nýjum framkvæmdum
í ár má nefna girðingu um Steins
mýrarsand í Meðallandi, sem
verið er að ijúka við og í haust
verður byrjað á girðingu fyrir
norðan Mývatn austur af Hóla-
sandi.
Óþrjótandi verkefni
— í>ið hafið nóg verkefni?
— Já. Enda þótt mikið hafi
áunnizt að stöðva sandfok í
byggð og óbyggð, þá eru óþrjót-
Páll Sveinsson,
sandgræðslustjóri
andi verkefni framundan. Og ef
ekki verði gert geysilegt átak á
næstu árum, umfram það sem
verið hefur, þá hygg ég að sá
maður, sem kemur til með að
stjórna þessum verkum eftir 50
ár, muni geta sagt það sama.
Afréttarlöndin grædd með
notkun flugvéla
— Hvemig telur þú að eigi
að meðhöndla afréttarlöndin okk
ar?
Þetta er atriði, sem við höf-
um hugleitt mikið á undanförn-
um árum og svarið er: flugvélin.
Afréttarlöndin verða ekki grædd
upp á hagkvæmari hátt en með
notkun flugvéla, sem dreifa fræi
og áburði. Þau eru svo óslétt að
þar verður ekki farið um með
tæki, en þær tilraunir, sem gerð
ar hafa verið með flugvélum á
undanförnum tveimuv árum eru
í stuttu máli sagt glæsilegar,
bæði hvað snertir áburðardreif-
ingu á hýungsgróðurinn og fræ-
sáningu með áburði, þar sem
enginn gróður er fyrir. Það eru
þúsundir ferkílómetra af landi,
sem nú er ýmist að eyðast eða
nytjalaust með öllu, sem ég tel
að auðveldlega megi rækta og
gera að nytjalandi. Ræktun þess
er ekki aðeins hagkvæm fyrir
sveitabóndann heldur fyrir þjóð-
arheildina.
Heymjölsverksmiðja.
— Hvernig gengur svo að nýta
þetta land, sem grætt hefur ver
ið?
— Það hefur komið í ljós, að
ræktun á þeim söndum, sem
græddir hafa verið, gefur ekkert
eftir annarri ræktun. En þegar
um er að ræða að nýta þetta land
til fullnustu, kemur að nýjum
þætti í starfseminni. Þau stóru
svæði, sem grædd háfa verið,
eins og t.d. Rangárvellir og
Gunnarsholtsland verða ekki nýtt
að gagni nema komið verði upp
heymjölsverksmiðju. Ég veit af
samtali við núverandi landbúnað
arráðherra, Ingólf Jónsson, bæði
nú og oit áður, að hann hefur
mikinn áhuga á að hrinda þessu
máli í framkvæmd. Eins og þér
er kunnugt, flutti hann fyrir
tveimur árum frumvarp til laga
um þetta mál. Þá hefur rann-
sóknarráð ríkisins einnig gert
athuganir um þetta og mun skila
áliti í haust. Einnig hefur Árni
G. Eylands skrifað margar góðar
greinar um þetta mál og reynslu
Norðmanna í þessum efnum, en
hann hefur kynnt sér þessi mái
ítarlega í Noregi.
Frumvarp e. t. v. í haust
Þá veit ég, af samtali við land
búnaðarráðherrann, að hann hef-
ur jafnvel í hyggju að flytja
frumvarp til laga um heymjöís-
verésmiðju á næsta hausti. Yrði
sú verksmiðja væntanlega reist
í Gunnarsholti, enda á ríkið þar
svo mikið land algróið, 400— 500
hektara, og auk þess þúsundir
hektara af sléttum samliggjandi
landsvæðum. Tel ég að aðstaða
fyrir heymjölsverksmiðju sé
hvergi á landinu glæsilegri en
þarna. Við þessa verksmiðju
mætti tengja kornrækt í stórum
stíl. Einnig væri hægt að fram-
leiða þar fóðurtöflur úr heyi.
Gætum flutt út heymjöl.
— Þessi verksmiðja kæmi til
með að vera til mikilla hagsbóta
fyrir búskapinn í landinu?
— Með henni mætti stórlega
draga úr innflutningi á fóður-
vörum og ég tel ekkert því til
fyrirstöðu að við gætum flutt
út heymjöl, þegar fram í sækir.
Ef þessi verksmiðja kæmist á
fót, gengi sú framkvæmd næst
því, er við byrjuðum að fram-
leiða okkar eigin áburð. — Þá
höfum við á undanförnum árum
sent mikið af heyi landshorn-
anna á milli. Flutningskostnaður
á heyi er alltaf dýr en það mundi
gerbreytast með heymjöli og nátt
úrlega með fóðurtöflum.
— Þegar heymjölsverksmiffj
an er komin upp, tel ég sand
græðslustarfiff fullkomnaff. Er
þaff von mín aff Alþingi beri
gæfu til aff hrinda þessu
nytjamálí í framkvæmd, sagffi
Páll Sveinsson aff lokum.
Elztu girffingar grónar
— Hversu mikið land hafið
þið girt af?
■— Girðingamar eru um 700
km. á lengd og afgirt land er
á annað hundrað þúsund hektar-
ar. Á sl. tíu árum hefur verið
girt meira Iand en allan þann
tíma, sem sandgræðslan hafði
áður starfað. Elztu girðingamar
eru nú að mestu grónar, en eftir-
lit er þó enn haft með þeim og
þess gætt að þar sé ekki stund-
u@ rányrkja.
Flóðhætta í Laos
VIENTIANE, Laos, 19 ágúst
(Reuter). — Ný hætta steðjar nú
að íbúum Vientiane í Laos, þar
sem hætta er á flóði í ánni Mek-
hong. Áin er í miklum vexti og
virðist að því kornin að fljóta yfir
bakka sína. Vinna hópar manna
að því að reyrva að hindra fram-
rás fljótsins með varnargörð-
um.
Bandaríska sendiráðið hefur
skipað svo fyrir að allir Banda-
rikjamenn í Vientiane verði á
brott úr borginni. Bandaríkja-
menn, sem eru um það bil 200 þar
í borg, hafa verið tilbúnir til
brottflutnings síðan 9. ágúst sl.,
vegna ókyrrðarinnar i landinu.
Enn er loft í Laos mjög lævi
blandið og hætta á að upp úr
kunni að sjóða hvenær sem er.
^Ó^arfaJmn^n^ar^
til slökkviliðsins
Starfsmaður slökkviliðsins
kom að máli við Velvakanda
í fyrrakvöld og minntist á
þann óvana margra, að ónáða
slökkviliðið með upphring-
ingum og fyrirspumum í
hvert sinn sem eldur væri
laus í bænum. Hefðu verið
mikil brögð að þessu kvöldið,
sem húsbruninn varð að Berg
staðastræti 10. Margir hefðu
hringt og spurt hvar kviknað
væri í og oft hefðu allar þrjár
línur Slökkvistöðvarinnar
verið uppteknar og maðurinn
við símann ekki gert annað
en svala forvitni bæjarbúa.
Þá kvað slökkviliðsmaður-
inn oft stafa vandræði af bíl-
stjórum, sem fylgdu liðinu er
það væri að sinna brunakalli.
Þessir menn legðu svo bílum
sínum, er komið væri á bruna
stað og stundum hefðu
slökkviliðsmenn ekki aðstöðu
til að komast að brunahönum
fyrir bílum forvitinna eld-
skoðara.
Er augljóst hvert tjón get-
ur stafað að þessu ónæði, sem
menn valda slökkviliðinu
með óþarfri forvitni einmitt
þegar annríki þess er mest
og væri óskandi að menn
hemdu betur forvitni sína,
eða fengju aðra menn, ekki
eins upptekna og slökkviliðs-
mennina til að svala henr.i.
•^J’ólskuij^s^kur
ogjCuba^sykur
Velvakanda hefir borizt eft-
irfarandi bréf:
Heiðraði Velvakandi:
f dálkum yðar í Morgunblað
inu 10. þ. m. getið þér um,
að húsmóðir hefði skrifað yð-
ur í tilefni af því, að hún vildi
ekki pökkun á sykri vegha
þess hve dýr pökkunin
væri. Þar sem hér mun
vera um að ræóa pakkaðan
strásykur frá Pökkunarverk-
smiðjunni Kötlu h.f., lar.gar
mig til að biðja yður fynr
eftirfarandi:
Pakkaður strásykur hefur
aldrei kostað meira í smásölu
en kr. 8,90 kg. Það er pólsk-
ur sykur, sem að undanförnu
hefur verið hér á markaði,
og við ásamt fleiri innflytj-
endum vorum neyddir til að
kaupa vegna vöruskipta. —
Sykur þessi var nær 15%
dýran hér heima en Guba
sykur, þrátt fyrir nær 150%
hærri innflutningskostnað frá
Cubu en Póllandi. Ef gerður
er samanburður á verði á þess
um pólska sykri pökkuðum
og hinum ópökkuðum, verður
útkoman ekki glæsileg, hvað
þá heldur, ef verð hans er
sagt hærra en raunverulega
er. Ef reiknað er með venju-
legri álagningarmeðferð er
skekkja „Húsmóður" um
pökkunarkostnaðinn um
177%. Sem betur fer er þessi
pólski sykur nú búinn og verð
pakkaðs strásykurs þvi lækk-
að aftur.
• Sykurumbúðirnar
ódýrari
í tilefni af þessu vil ég
benda á, að pökkun matvöru
hlýtur að kosta peninga, hvort
heldur hún er pökkuð hér-
lendis eða erlendis, enda um-
búðir mun vandaðri en al-
mennt gerist með þá vöru,
sem vigtuð er upp í verzl-
unum. Erlenda pökkunin kost
ar oftast 30—50% og stund-
um allt upp í 100% af verði
vörunnar. Yfir þessu er aldr;i
kvártað, hvorki af neytend-
um né þjóðinni í heild að
þurfa að greiða margar millj.
árlega í erlendan gjaldeyri
fyrir slíka þjónustu, sem auð
velt er að vinna hér heima.
Katla hefur ávalt orðið að
standast samkeppnina, og ef
gerður er samanburður á
pökkunarkostnaði á strásykri
og t. d. hveiti, pökkuðu er-
lendis í sömu umbúðastærðir,
mun koma í ljós, að Katla
selur strásykurspökkunina
næstum helmingi lægra en
erlenda pökkunin á hveiti
kostar.
Að endingu vil ég skora á
þessa ágætu „Húsmóður'*
sem virðist vera ,vel-vak-
andi“ gagnvart hagstæðum
kaupum fyrir sitt heimili að
athuga vel mál þessi að nýju,
því það mun vera mjög hag-
stætt fyrir Kötlu hf. Hún
mun þá í þeim tilfellum, sem
Katla býður pakkaða vöru á
hagstæðara verði en erlend-
pakkaða kaupa hana heldur,
en að öðrum kosti, ef um sama
verð er að ræða, því á þann
hátt gerist hún betri þjóðfé-
lagsþegn.
Með þökk fyrir birtinguna.
Haukur Eggertsson.