Morgunblaðið - 29.09.1960, Blaðsíða 12

12
MORGVNBLAÐ1Ð
Flmmtudagur 29. sepl. 1960

tTtg.: H.f. Arvakur Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórarí Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6 Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
SIGRAR SÞ
^JÍÐUSTU daga og vikur
K hafa þeir atburðir gerzt
innan vébanda Sameinuðu
þjóðanna, sem marka munu
tímamót í sögu þeirra og
störfum. Fram til þessa hafa
Sameinuðu þjóðirnar verið
vanmáttugar og trú manna á
því, að þeim takist að rækja
hlutverk sitt, verið takmörk-
uð. Afskipti samtakanna af
Kongómálinu hafa mjög
breytt þeirri skoðun.
í Kongó var alþjóðakomm-
únisminn að verki eins og
annars staðar, þar sem tæki-
færi gefast til að koma illu
af stað. Er enginn efi á því,
að árásir Lumumba á Hamm-
arskjöld hafa verið undan
rifjum Rússa runnar og þeir
heitið lionum tilstyrk til að
halda völdum, ef Sameinuðu
þjóðirnar gæfust upp í Kongó.
Sönnun þess hefur síðar feng-
izt, er Lumumba varð að lúta
í lægra haldi og kommúnistar
hófu sjálfir árásirnar á fram-
kvæmdastjóra SÞ.
Hið ánægjulega er aftur á
móti, að Asíu- og Afríkuþjóð-
irnar hafa gert sér grein fyr-
ir því, að tilvist þeirra bygg-
ist á styrk SÞ. Þess vegna
sneru þær allar sem ein baki
við kommúnistum, sam-
þykktu traust á aðgerðir
Hammarskjölds og skildu
Rússa eftir einangraða inn-
an vébanda samtakanna.
Þessi tíðindi bárust Krús-
jeff, er hann var á skipsfjöl
á leið yfir Atlantshaf til Alls-
herjarþingsins. Sá hann þá að
hann hafði tapað þessum leik
og SÞ voru styrkari en
nokkru sinni áður í stað þess
að þær eyðileggðust af Kongó
málinu, eins og vonir Rússa
stóðu til. Þá munu góð ráð
hafa þótt dýr og Krúsjeff
hugsað ráð sitt.
Niðurstaða kommúnista-
foringjans varð sú, að helzta
leiðin til að skerða vald SÞ
væri sú að afnema embætti
framkvæmdastjóra þess. í
kjölfar árásanna á Dag Hamm
arskjöld flutti Krúsjeff því
tillögu um, að í stað
hans kæmi framkvæmdaráð
þriggja manna, þar sem einn
væri frá Vesturveldunum,
einn frá kommúnistablokk-
inni og sá þriðji frá hlutlaus-
um ríkjum. Kommúnistar
munu hafa talið, að nokkrar
líkur væru til að hlutlausu
ríkin styddu joessa tillögu, þar
sem þau fengju þá úrslitaráð
um afstöðu framkvæmda-
nefndarinnar.
En einnig þetta herbragð
mistekst, einfaldlega vegna
þess að hlutlausu þjóðirnar
vilja styrkja SÞ á sama hátt
og Vesturveldin. Og þau gera
sér þess fulla grein að til-
gangur Rússa er sá einn að
eyðileggja samtökin. Þess
vegna eru kommúnistar nú
einangraðir innan SÞ og
verður Krúsjeff að láta sér
nægja að gæla við Kadar og
Castro, svo lengi sem sá síð-
arnefndi þá ekki hallar sér
að Kínverjum í stað Rússa.
VIÐRÆÐUR
MJÖG ánægjulegt var, að
Ólafi Thors, forsætisráð-
herra, skyldi gefast færi á að
hitta Macmillan, forsætisráð-
herra Bretá, að máli og ræða
við hann einslega um deilu-
mál okkar og Breta. Enginn
efi er á því, að slíkar per-
sónulegar viðræður æðstu
manna eru hinar líklegustu
til að skýra afstöðuna og
jafna ágreining. Og vand-
fundinn mun maður, sem
vegna persónuleika síns sé
líklegri til að ná árangri í
slíkum einkaviðræðum en
einmitt Ólafur Thors, forsæt-
isráðherra.
Að sjálfsögðu hafa forsæt-
isráðherrarnir ekki í stuttu
samtali getað leyst hið við-
kvæma deilumál íslendinga
og Breta en enginn efi er á
því að viðræður þeirra voru
til góðs.
Þótt Macmillan hafi sagt
það í gamni, að hann skildi
okkur betur, er Ólafur Thors
upplýsti hann um, að í ís-
lenzkum æðum rynni írskt
blóð, þá er rétt að hafa í huga
að öllu gamni fýlgir nokkur
alvara. Og reynsla Englend-
inga af viðskiptum við íra er
með þeim hætti, að þeir mega
gjarnan hafa hana í huga, er
þeir setjast að viðræðum við
íslendinga.
En mjög er það táknrænt
fyrir það megintakmark
kommúnista að koma með öll
um ráðum 1 veg fyrir að sam-
komulag geti tekizt við Breta,
að þeir skuli formæla forsæt-
isráðherranum fyrir að nota
tækifærið til að ræða við
Macmillan í von um að geta
einhverju áorkað til góðs fyr-
ir land sitt og þjóð. Þar sann-
ast enn, að það eru ekki ís-
lenzkir hagsmunir, sem
kommúnistar hafa í huga.
UTAN UR HEIMI
Þau biða
Með eftirvæntingu
SEXTÁN unglingar bíða þess
með óþreyju að mál Adolfs Eieh-
manns verði tekið fyrir — því
þá fyrst er von til þess að þeir
fái vitneskju um hvað fyrir þá
kom. Leyniþjónusta ísraels-
manna rændi Eichmann í Argen-
tínu fyrr í ár og flutti hann til
ísrael, þar sem mál hans verður
tekið fyrir eftir áramótin. Er
Eichmann talinn eiga sök á út-
rýmingu 6 milljón Gyðinga.
Þessir sextán unglingar eru
ekki gyðingar, en voru eitt sinn
íbúar tékkneska þorpsins Lidice.
Læknarnir komust að þeirri nið-
urstöðu að níu unglinganna mætti
„germanisera“. Hinir voru settir
í „sérstaka aðgerð“. 82 unglingar
voru settir í flutningsbifreið sam
kvæmt fyrirskipun Eichmanns og
ekið með þá til borgarinnar
Chelm í Póllandi. f>ar voru þeir
teknir úr bifreiðinni. Þeir voru
allir látnir. Bifreiðin var gas-
klefi á hjólum.
☆
En 16 unglingar lifðu hörm-
ungarnar. Sjö á barnaheimilinu
í Prag og 9 hjá nýjum, þýzkum
uppeldisforeldrum.
komizt að því hvers vegna upp-
skurðurinn var gerður.
Libusia Mulierova er 18 ára.
Líkami hennar er þakinn örum,
en enginn hfeur getað sagt
henni hvers vegna Þjóðverjarnir
veittu henni þessi sár. 1 mörg
ár eftir stríðið gat hún ekki séS
mann í hvítum kyrtli án þess að
verða gripin skelfingu.
— Ég er svolítið feiminn vegna
öranna, en ég er farin að venjast
þeim, segir Libusia.
☆
Libusia Mullerova —
hún ber enn örin. —
Lidice fyrir hefnd nazistanna.
HEYDRICH
í maí 1942 voru herir Hitlers
í sókn á austurvígstöðvunum.
Hernum fylgdu ógnir, fjöldamorð
og gyðingaofsóknir. Reinhard
Heydrich var þá fylkisstjóri Hitl-
ers í Bæheimi og Mæri, þar til
hann varð fyrir skotum hermanna
úr tékknesku andstöðuhreyfing-
unni. Læknar reyndu að bjarga
lífi Heydrichs — einnig tékk-
neskir iæknar, sem vissu hvað
yrði ef hann létist. Hann tórði
í nokkrar. vikur, virtist jafnvei
vera á batavegi, en versnaði
skyndilega og lézt.
Ekkert lá þá fyrir sem benti
til þess að Lidicebúar ættu nokk-
urn þátt í drápi Heydrichs, en
skipti ekki máli fyrir þá Hitler
og Eichmann, koma varð á hefnd
um.
Josef Minarik er einnig 18 ára.
Hægri handleggur hans og vinstri
fótleggur eru lamaðir. Enginn
hefur getað sagt honum hvers
vegna. Tékkneskir læknar telja
sennilegast að gerðar hafj verið
tilraunir með að sýkja bein hans
berklum.
Valclav Hanf var 8 átta þegar
hermennirnir komu. Honum var
komið í fóstur hjá þýzkri fjöl-
skyldu. Dag nokkurn var hann
tekinn þaðan og sendur á æfinga
stöð Hitlersæskunnar. Aginn var
mikill og refsingar þungar. Einn
af félögum hans var staðinn að
flóttatilraun. Öll börnin voru
kvödd til að vera viðstödd refs-
inguna og horfðu á þegar flötta-
maðurinn var hálshöggvinn með
exi.
☆
Þessir fjórir unglingar og tólf
þjáningarsystkin þeirra eru nú
aftur komin til Lidice, sem end-
urbyggt var eftir stríð. Þegar
mál Eiöhmanns verður tekið fyrir
í ísrael eftir áramótin, fá ungl-
ingarnir ef til vill loksins svar
við spurningunni: Hvers vegna
(Lausl. þýtt).
I
HEFNDIN
Hinn 10. júní 1942 var Lidice
lagt í eyði. Allir karlmenn í þorp
inu 14 ára og eldri, 192 menn,
voru skotnir. Allar konur 15 ára
og eldri fluttar í útrýmingarbúð-
ir. Sjö börn innan eins árs aldurs
send á barnaheimili í Prag. Eftir
voru 98 unglingar. Þeir voru
sendir í fangabúðir í Póllandi,
mældir, ljósmyndaðir og dæmdir.
Marie Dolzhalova var 10 ára
þegar Þjóðverjarnir komu til
Lidice. Hún var ein þeirra sem
átti að „germanisera“, og var
afihent þýzkum uppeldisforeldr-
um. Einn daginn þegar hún kom
heim úr skólanum, fór þýzki upp-
eldisfaðirinn með hana í sjúkra-
hús.
— Það var ekert að mér, segir
Marie, en ég gekk undir upp-
skurð.
Örið er áberandi. Það liggur
frá bjósti hennar niður eftir lík-
amanum. Tékkneskir læknar
hafa rannsakað hana, en ekki
BB þreytt
og þjáð
París, 27. sept. (Reuter).
FRANSKA þokkadiísin og
kvikmyndastjarnan Brigitte
Bardot er sögð vera orðin
„mjög þreytt" og hafi lækn-
ar því ráðið henni til að
halda kyrru fyrir og hvíla
sig. Hið útbreidda blað
„France-Soir“ segir að Brig-
itta sé með of lágan blóð-
þrýsting og dveljist því úti í
sveit, þar sem vinir hennar i
ónáði hana ekki. Þreyta
Birgittu er talin eiga rætur
að rekja til stöðugs strits við
kvikmyndaleik síðastliðin 5
ár — auk þess sem frísbund-
ir hennar eru ekki allar sagð
ar hafa verið erfiðislausar og
ástarlífið tekið nokkuð á
taugarnar. „Ég er þreytt oig
þjáð“, hefur hið vinsæla
fransika blað Paris-Jour eftir
henni sjálfri. — Eiginmaður
Brigittu mun halda sig á
Rívíerunni um þessar mund-
ir og er sagður hafa lýst því
yfir þar, að hann væri enn
þeirrar skoðunar, að Brigitta ’
elskaði sig.
Lidice brennur. Andlit Eichmanns greypt inn í logana.