Morgunblaðið - 07.10.1960, Qupperneq 6

6
MORGUNBL 4Ð1Ð
Föstudagur 7. okt. 1960
Karföflusalan
Greinargerð frá Grœnmetisverzlun
landbúnaðarins um sölu á kartöflum
I>EGAR Grænmetisverzlun land-
búnaðarins tók til starfa fyrir
rúmum 4 árum átti hún ekkert
húsnæði. Það var því þegar haf-
ist handa og gerð athugun a
hvaða úrræða væri helzt að leita
um lausn þessa máls. Fengnir
voru sérfróðir menn til að gera
frumteikningar að dreifingarmið
stöð fyrir kartöflur og síðar eftir
að Grænmetisverzlun landbún-
aðarins keypti Jarðhúsin við
Elliðaár, var farið að ræða við
forráðamenn Reykjavíkurbæjar
um að Grænmetisverzlun land-
búnaðarins fengi að reisa umrætt
hús á Jarðhúsalóðinni. Þessar
málaleitanir hafa nú staðið a
þriðja ár og komu loks þau svör
í ágústlok í haust, að ekki fengist
leyfi til að byggja slíka miðstöð
á fyrrgreindri lóð.
Á teikningunni hafði verið gert
ráð fyrir að hægt yrði að koma
fyrir pökkun i smápakkningar
þar sem hér var um framtíðar-
byggingu að ræða, og okkur var
það vel ljóst, að miðað við þá
þróun, sem nú á sér stað í verzl-
unarmálum hér á landi (Kjörbúð
ir) þá gæti komið til greina að
verzlunum þætti hentara að fá
vöruna pakkaða heldur en að
annast það sjálfar.
1 framhaldi af þessu, og einnig
vegna þess, að við vorum vongóð
ir um það, á árinu 1959, að við
fengjum leyfi til að byggja á ár-
unum ’59—60, þá festum við kaup
á einni pökkunarvél sem kom til
landsins á siðastliðnu ári. Þessi
véi er ekki afkastamikil og var
keypt til þess að skapa okkur
reynslu á þessu sviði. Við höfum
hins vegar ekki getað starfrækt
hana til þessa, þar sem húsnæði
hefir vantað.
Það er fyrst nú, eftir að við
höfum fengið neikvæð svör hjá
bænum í lóðamálunum að við
eftir nokkurra leit, fengum leigt
húsnæði, sem hugsanlegt er að
nota til þess að starfrækja vé:-
ina til reynslu.
Vantar grundvóu
Þó að við nú reynum að hefja
pökkun, með þessari vél, þá er
í rauninni ekki til neinn starfs-
grundvöllur fyrir rekstri pökk-
unarstöðvar.
Grænmetisverzlun landbúnaðar
ins er ætlað að selja kartöflur
í heildsölu til verzlana í 50 kg
sekkjum og heildsöluverðið er
miðað við það.
Það liggur því alveg ljóst fyrir
að Grænmetisverzlun iandbún-
aðarins getur ekki tekið á sig
allan kostnað við pökkun, um-
búðir, vélakostnað og vinnu án
þess að fá það uppborið í verð-
inu.
Kröfur kaupmanna
Kaupmenn gera hins vegar þær
kröfur nú að þeir losni við allan
vinnu- og umbúðakostnað aí
þessari nauðsynjavöru, en vilja
þó halda 25—30% álagningu sem
þeir hafa haft til þessa.
Okkur er hins vegar ekki ljóst
með hvaða rétti þeir geta krafist
þess að við séum skyldir til að
taka við þeirri þjónustu sem þeir
hafa innt af hendi, en þeir haldi
óskertu því verði, sem þeim hef-
ir verið ætlað fyrir þessa þjón-
ustu.
Eitt rekur sig á annars horn
I greinargerð kaupmannasam-
takanna í Morgunblaðinu sunnu-
daginn 2. okt., stendur að það sé
ekki rétt hjá mér að ég hafi ekki
vitað um sölubannið fyrr en fyrir
tveim dögum. Um þetta má að
vísu deila. Samtökin höfðu sent
Grænmetisverzlun landbúnaðar-
ins hótunarbréf dags. 7. sept. um
að þeir myndu hætta sölu á kar-
töflum 1. okt. ef hún ekki hefði
" -----
þær í „neytendapökkum". En
eins og fyrr segir vissum við ekki
til að okkur bæri skylda til að
taka við þessum störfum smásala
og þar að auki vissu þeir að við
vorum alls óviðbúnir að taka við
þessu og höfðum ekki möguleika
á að leysa þetta starf af hendi
að svo stöddu samanber verðlag
o. fl. sem fyrr getur.
Auk þess höfum við látið þá
fylgjast með því að við værum
að fá húsnæði og myndum setja
okkar vél í gang og hefja pökkun
við fyrsta tækifæri.
Það var því ekkj fyrr en í lok
síðustu viku að okkur var ljóst
að kaupmönnum var alvara með
að hlaupa frá þeim störfum, sem
þeir hafa annazt síðan verzlun
með kartöflur hófst hér á landi.
Hitt er svo annað mál, að vel
má vera að smásalar fái of lítið
fyrir að selja þessa vöru, miðað
við núverandi verðlag í landinu.
En úr því getur Grænmetisverzl-
un landbúnaðarins því miður
ekki bætt, þar sem hún ræður
engu um smásöluálagningu á
þessa vöru. í því efni er eingöngu
við verðlagsnefnd landbúnaðar-
afurða að eiga, en mér er ekki
kunnugt um að leitað hafi verið
eftri hækkun á smásölu álagn-
ingu á kartöflur í haust, hvað
sem þvi veldur.
Jóhann Jónasson.
Mynd þessi var tekin s.l. mánu
dag, þegar málflutningur fór
í fyrsta skipti fram fyrir Mann
réttindadómstóli Evrópu í
Strasbourg. Dómarar eru
(frá v.): Einar Arnalds (Xsl),
R. McGonigal (Irland), G.
Maridakis (Grikkl.), R. Cass-
in (Frakkl.), McNair lávarður
(Bretl.), A. Verdross (Austur-
embourgh) oð G. Balladore
ríki), E. Rodenbourgh (íLux-
Pallieri (Ítalíu). Málið, sem
flutt var, Lawless-málið, hefur
áður verið rakið i fréttum.
McNair lávarður er forseti
dómsins og sést hér flytja
ávarp. Hann vék siðan sæti,
og tók þá Cassin við sem for-
seti. Fremst á myndinni sjást
talsmenn Mannréttindanefnd-
ar Evrópu (frá v.): C.H.M.
Waldock prófessor (Bretl.),
C. Th. Eustathiades prófessor
(Grikkl.) og Sture Petrén
(Svíþjóð). — .
i 1 i
SKÁK
i 1 i
STJÓRN skáksambandsins tókst
að koma saman skákmóti með
skákmeistara U. S. A. Robert
Fischer, eftir all miklar fortöl-
ur og erfiðleika. Þátttakendur
eru 5 og tefia aðeins einfalda
umferð, sem er vitaskuld of lítið
þegar um svo fáa keppendur er
að ræða. En tíminn er nau-mur,
og þáttakendur úr Gilfersmótinu
eru þreyttir eftir stranga keppni.
Hvítt: Bobby Fischer
Svart: Ingi R. Jóhannsson
Spánski leikurinn
1. e4 eS 2. Rf3 Rc6
3. BbS a6 4. Ba4 d6
Svonefd Steindz-vöm, sem fréttarit-
ari Vísis sagði að væri lítið notuð í
seinni tíð, en það er vitaskuld alrangt,
því þessi vörn er álitin ein sú traust-
asta gegn spánskaleiknum, og er mikið
notuð af mönnum eins og Smysloff og
Bronstein.
• Árekstrarald~
Um fátt er nú meira rætt
en þá slysaöldu eða réttara
sagt árekstraöldu, sem geng-
ið hefur yfir að undanförnu
hér í bænum og nágrenni
hans og slaer óhug á fólk við
þær fregnir: Árekstur í Ár-
túnsbrekku ,tvennt stórslasað
og annar bíllinn samanlagður
að framan, árekstur við
Helmsá, þrennt slasað, bíllinn
í klessu að framan, árekstur
við Leirvogsárbrú, þrjár
Hólmsá, þrennt slasað, billinn
skemmdur, ekið á hús, tveir
piltar slasast og bíllinn svo
að segja í maski, svo ekki sé
minnzt á smáslysin. Það þyk-
ir t. d. varia taka því að
minnast á þó þrír litlir dreng
ir hlaupi út á götuna og verði
íyrir bílum á þremur stöðum
í bænum, á Furumel, í Ás-
garði og á Sundlaugavegi.
• Eitthvað verður
þess háttar. Erlendig þekkist
það sums staðar að nýgræð-
ingar I akstri hafi sérstök
merki á bílunum, þannig að
aðrir taki tillit til þess í um-
ferðinni að þeir eru ekki eins
og þaulvanir bílstjórar.
En frumorsök flestra slysa
er þó sjálfsagt hraðinn. Hrað
inn er svo mikill, að sáralítið
má fara úr lagi, svo að bíll
og þeir sem í honum eru, séu
ekki búnir að vera. í sumum
tilfellunum tekst þaulvönum
og viðbragðsfljótum bílstióra
e. t. v. að bjarga því sem
bjargað verður, en það er
auðvitað undir hælinn lagt,
þegar hraðinn er orðinn
svona mikill. Á hinum nýju
stóru bilum gera menn sér
ekki fulla grein fyrir hrað-
anum, einkum viðvaningar,
og aðrir kæra sig kollótta.
* Hver og einn gæti
laganna
En hvað er þá hægt að
gera? Lögreglulið er fámennt
og getur varla fylgzt með
öllum þeim, sem aka óvar-
legar en skyldi, þó mér finn-
ist lögregluþjónarnir stund-
um furðulega afskiptalausir
um umferðarbrotin, sem ger
ast á götunni fyrir framan þá.
og þeir mættu dreifa sér
meira, í stað þess að ganga
oft tveir saman.
Ef til vill mundi það hjáipa,
ef hver og einn væri tilbúinn
til að aðstoða í þesu máli og
fylgjast með þeim, sem brjóta
af sér í umferðinni eða aka
ógætilega. En ef vegfarandi
sér nú ökumann aka þannig
í umferðinni, að hanu er
sannfærður um að nann sé
hættulegur umhverfi sínu,
hvað getur hann þá gert? Ef
harxn vill tilkynna lögregl-
unni um þennan ökufant verð
ur hann að skrifa kæru, ef
nokkuð á að vera gert með
kvörtun hans. Svo kemur mál
ið fyrir umferðardómstói og
hann verður að mæta sem
vitni. Þá segir ökufanturinn
kannski bara að þetta sé ailt
saman vitleysa. Fullyrðing
stendur gegn fullyrðingu.
75% af fólki hættir að sjálf-
sögðu við að tilkynna ólög-
lega nakstur í umferð, þegar
þannig er í pottinn búið.
Nei, á lögreglustöðinni þarf
að vera maður, sem tekur við
og safnar slíkum Kærum og
athugar málið. Ef ákveðinn
bílstjóri hegðar sér þannig
undir stýri að fjö.di manns
telur hættulegan, á að athuga
málið og sá maður á ekki rétt
á að fá að stofna lífi sínu og
annarra í hættu. Með þessu
móti mætti kannski fá gagn-
lega skýrslu um ivori bíl-
stjórar aka gætilega eða okki,
áður en þeir hafa valdið slysi.
S. c3 BdT 6. d4 Rf6
Hér er rmkið notað C .... g6 en ég
hef ekki smekk fyrir þeim stöðum
sem koma upp úr því afbrigði.
7. 0-0 Be7 8. d5
Fischer velur gamla leið, sennilega
til þess að forðast þær nýjustu.
g........RbS 9. Bc2 Bg4!
Atlir aðrir leikir eru rangir.
10. c4 Rbd7 11. Hel!
Sterkur biðleikur. T.d. 11 Rc3 Rf8
12 h3 Bd7 ásamt hC og g5 ala Rubin-
stein.
11..... 0-0 12. Rbd2 c5!
Leikið til þess að auka svigrúm
svörtu mannanna og undirbúa gagn-
sókn á drottningarvæng ef á þarf að
halda. Til greina kom cC og síðan
cxd5, en þá verður c-línan að meira
gagni fyrir hvítan p" —"»rtan.
13. a4
Slæmt væri 13. dxcC f.h. (?) bxc«
ásamt Rc5-e6-d4.
13..... ReS 14. Rfl Bxfl
Mörgum kann að virðast þetta und-
arlegur leikur, en hann er liður i á-
ætlun um að gera Bc2 óvirkan.
15. Dxf3 Bg5
Það er ekki óalgengt að sjá slíka
leiki i svipuðum stöðum. Biskupinn
á e7 er slæmur vegna keðjunnar e5,
dS, c5 samanber e4, d5 og c4 (Bc2).
Þess vegna reýni ég að skipta á Bcl
um leið og ég hindra sóknaraðgerðir
hvits á kóngsvæng.
16. Re3 g6 17. g3 Rg7
18. h4(?)
Hæpin veiking á hvítu kóngsstöð*
unni. Betra var Ha3.
18..... Bxe3 19. Bxe3 f5
20. Bh6 f4
Mjög góð leið fyrir svart er hér *20.
.... fxe4 21. Dxe4 Rf6 22. De2 Dd7 og
sennilega er svarta staðan örlítið betri
21. g4(!)
Ef til vill eina leiðin fyrir hvítan.
21..... Dxh4 22. g5 Dh5
23. Bdl! Dxf3 24. Bxf3 Hfb8?
Alvarlegur afleikur. Eftir 24.... a5
var ekkert að gera nema semja um
jafntefli: t.d. 25. Bg4 Hfd8 26. Ha3 b6
27. Hb3 Ha6.
25. Bg4 Rf8 26. b4!
Vinningsleikurinn!
26..... axb4 27. a5! Hc8(!)
Alrangt væri b5, vegna 28. Hf-cl
bxc4 29. Hxc4 Ha7 30. Hc6 b3 31. Hxd6
b2 31. Hbl 'Hc7 32. HcC og vinnur.
28. Bxc8 Hxc8 2J). Hf-bl Rd7
Ekki 29...... Hxc4 30.Tla4 Hxc4 31.
Haxb4 og vinnur litt.
30. Hxb4 Rc5 31. Bxg7 Kxgl
32. Hb6 Hd8 33. f3 Hd7
34. Kf2 Kf8 35. Ke2 Kgg
36. Kd2 Kf8 37. Kc3 KeS
38. Kb4! Rd3 skák 39. Ka3 Rc5
40 Hhl Kf8 41. Hdl gefið.
Eftir 41...... Ke8 42. Kb4 Ke7 43.
Hhl Ke8 44. Hxd6! Rd3 skák 45. Kc3
Hxd6 46. Kxd3 Hd7 47. c5 vinnur hvít-
ur auðveldlega. — ingi R.
☆:
FERDIINAIMD
að
gers^
Það slær vissulega óhug á
fólk. Eitthvað verður að gera,
segir það. En hvað? Nú mun
standa fyrir dyrum að Þyngja
bílprófið og hafa bifreiða-
kennarar setið námskeið því
til undirbúnings að undan-
förnu. Það er áreiðanlega til
bóta. Skýringarinnar á sum-
um slysum er kannski að leita
í því að óvant fólk með nýtt
bílpróf er ekki vant akstri í
myrkri úti á vegunum, þar
sem eru lausamöl, holur og