Morgunblaðið - 10.11.1960, Blaðsíða 16

16
MORCVIVBLAÐIÐ
Fimmtudagur 10. nóv. 1960
©g fór að hágráta. Fóstra var
heldur en ^kki kindarleg, þegar
hún fór með mig út, snöktandi.
Hún reyndi að hugj,a mig.
— Þetta er bara leikur, elskan,
sagði hún aftur og aftur. — Þetta
er ekki alvara. Þú skalt sjá
mömmu rétt strax, og hún talar
við þig og kyssir þig. Hún er
alls ekki dauð. Og svo var
mamma komin eftir nokkrar mín
útur, og lyktaði þá af nokkru,
sem ég átti seinna eftir að kynn
ast betur: leikhúsmálningu og
púðri — og svo faðmaðj hún mig
að sér og tautaði. — ó, kisa mín,
ég ætlaði ekki að hræða þig.
Elsku kisa mín.
Eg hjúfraði mig að henni. Eg
vissi það ekki í orðum, sem ég
vildi segja við hana — ég vissi
það bara í hjartanu.
III.
Eg var sjö ára, þegar ég komst
að þvi, að ég var dama. Það var
þegar mamma kom aftur frá
Frakklandi og við fluttum út að
Austuránni, þaðan sem var út-
sýni yfir ána. Eg hafði yndisleg-
an lítinn garð að leika mér í og
var voða hrifin — þangað til
mamma gerði mér það ljóst, að
ég ætti ekkert að skipta mér af
krökkunum þarna í kring. —
Þau eru skríll, kisa mín, sagði
hún til skýringar. — Þau eru
ekki eins vel uppalin og þú. Eg
vil hvorki að þú farir heim til
þeirra né komir með þau hingað.
Eg hlýddi.
Eg innritaðist í Hewittskólann,
sem var fínn einkaskóli fyrir
stelpur, og ef til vill hefur
mamma haldið, að ég myndi
velja mér kunningja úr hópi fínu
telpnanna, sem þar voru, enda
þótt hún teldi þær nú tæpast
nógu finar heldur. En ég var
feimin og stelpurnar voru þegar
búnar að rotta sig saman í klík
ur — Astorarnir og Vanderbilt-
arnir greiddu alltaf hverir öðrum
atkvæði í öllum bekkjarmálum
— og ég varð út undan. Meðal
skólasystra minna var Gloria Car
uso, dökkhærð og falleg dóttir
hins mikla tenórsöngvara og
fjölda margar aðrar með fínum
nöfnum, þar . á meðal Cobina
Wrigth, sem var eitthvað ofur-
lítið skyld mér, og ég öfundaði
undir drep, enda var hún allt,
sem ég var ekki — grönn, Ijós-
hærð, beinfætt og falleg.
Mörgum árum seinr.a sagði
mamma hennar, Cobina Wright
eldri, mér frá því, þegar hún
kom með dóttur sina að heim-
sækja ömmu og mig heima hjá
ömmu í Newport. Við stelpurnar
höfðum aldrei sézt. Þú varst að
róla þér ,svo alvarlegt á svipinn,
úti í húsagarðinum, sagði hún
mér. Um leið og þú sást Cobinu,
hljópstu niður úr rólunni og til
hennar og faðmaðir hana ofsa-
lega að þér og sagðir: — Ó, ég
elska þig, ég elska þig, þú ert svo
falleg, svo falleg! Cobina varð
hrædd og reyndi að losa sig, en
ég hélt henni fast með svo mikl
um ákafa, að hún fór að grenja
og mamma hennar varð að bjarga
henni.
Eg man nú lítið eftir þessu, en
það fellur alveg inn í þá mynd,
sem ég á af sjálfri mér sem
krakka. Eg var blíð við aðra. Ó-
sjálfrátt var ég að leita að þess
ari blíðu hjá mömmu, en hún var
bara drottnandi og fjarlæg. Hún
minnti mest á þessar miklu döm
ur úr sögubókunum. Það var eins
og hún sigldi alltaf á móti vindin
um eins og tíguleg stefnismynd
af sjóræningjaskipi úr gömlu
sögunum. Hún gekk aldrei, held
ur skreið fram, hún kom aldrei
í Ijós, heldur sýndi hún sig og
hún talaði aldrei heldur mælti
hún fram, og það með rödd, sem
sögð var vera ein af hljómfeg-
urstu talröddum heims. Hún v.ar
einhvernveginn rafmögnuð. Hún
bar sig eins og ofurlítill hers-
höfðingi bein í baki, með hök-
una upp og svörtu augun leiftr-
andi — svo full af lifi og svo á-
berandi, að ef hún kom einhvers
staðar inn, hurfu allir aðrir fyrir
henni. Fólk spurði alltaf: Hver
er þessi kona?
Lengst af fékk ég alls ekki að
sjá hana, því að mestan hluta
dags var hún ein saman og orti
kvæði, fyrir lokuðum dyrum i
herberginu sínu. Þetta herbergi
kallaði hún ,,Skipstjórakáetuna“.
Það var uppi á efstu hæð og
þar voru kýraugu í glugga stað,
og það var lýst með skipsluktum.
sem héngu niður úr loftinu en
rúmið hennar var timburkoja,
sem hékk í kölkuðum keðjum.
Þarna mátti ég alls ekki koma,
nema því aðeins hún kallaði á
mig með því að hringja lítilli
bjöllu. Þetta voru stúlkurnar
tvær, Margaret og Sara og svo
fóstra min, alltaf að gera mér
Ijóst. — Það má alls ekki ónáða
ungfrú Strange meðan hún er að
vinna, sögðu þær við mig. önn-
ur regla var sú, að ég mátti aldr-
ei nefna hana við aðra annað en:
„móðir mín, ungfrú Strange“, en
aldrei segja: „mamma“.
Hún hringdi bjöllunni sinni
eftir morgunmatnum, venjuleg-
ast um hádegi og borðaði hann
svo í rúminu, en Sara fór upp
með bakkann til hennar. Hún
varð öskuvond ef pósturinn, sem
fylgdi bakkanum, hafði inni að
halda einhverjar slæmar fréttir
af Robin eða Leonard úr skólan-
um, eða þá úrklippur með ein-
hverjum nýjustu slúðursögur.um
um pabba.
Einn laugardag heyrði ég hana
öskra. — Út með þig! Komdu aft
ur með þetta te, þegar það er
heitt! Eg þaut til og sá Söru
koma hlaupanSi eftir gangir.um,
sem var allur þakinn bókum,
haldandi á þessum endursenda
morgunmat á bakkanum fyrir
framan sig, og andvarpa í hálf-
um hljóðum: — María guðsmóðir,
miskunaðu oss! Þetta er einhver
greinilegasta endurminning mín.
Sara, hlaupandi fram og aftur
með matarbákkann, og þyljandi
bænir sínar.
Þegar ég dirfðist, skjálfandi af
hræðslu, að berja að dyrum hjá
mömmu — en einkennismerkið
var tvö stór högg og tvö lítil —
þá vissi ég aldrei, hvort húh
heyrði til mín eða ekki. En svar
hennar var annaðhvo: t „Komdu
inn“, eða „vertu fyrir utan, ég
get ekki talað við þig núna“. Ef
mér leyfðist að koma inn, ýtti ég
upp hurðinni. Þá lá mamma oft
ast letilega í kojunni sinni, í blá
um, vattfóðruðum slopp, og lét
hægri höndina hanga niður á
gólf, en með hvíta pappírsblokk
í kjöltunni og blýant í hægri
hendi, og bréfkúlur út um allt
gólf kring um hana. Herbergið
var allt á rúi og stúi, pils, b’.úss-
ur og treflar á öllum stólum,
skór á gólfinu og hrærigrautur af
varalit, ilmvatnsglösum, bréfum,
skeytum, lyklum og peningum á
snyrtiborðinu. Mamma tók aldrei
til eftir sig.
Hún leit á mig, eifis og hugur-
inn væri í öðrum heimi. Hvað j
var það kisa mín?
— Ó, mamma, við ætlum að
halda skemmtun í skólanum og
. . . og þarna, milli olíugeymisins og fiskimjölsverksmiðjunn-
ar, er dásamlegt útsýni yfir vatnið!
Gloria Caruso á að syngja og ung
frú Hewitt vili, að ég lesi upp,
framan í öllum.
Mamma reif óþolinmóðlega
eitt blað af blokkinni sinni,
hnoðaði það saman og fleygði
því. — Nei, mér finnst heldur
ekki þú ættir að gera það. Það
er nóg að hún noti sér þennan
Caruso-krakka, en hún skal fá
að láta þig í friði. Blýanturinn
stöðvaðist og hún leit beint á mig.
— Hún hefur ekki valið þig af
annarri ástæðu en þeírri, að þú
heitir Barrymore. En henni skal
ekki verða kápan úr því ldæðinu.
Þakkaðu henni fyrir en segðu,
að mamma þín kæri sig ekki um
neinar sýningar á þér. Jæja,
farðu nú og lofaðu mér að
vinna í friði, kisa mín.
— Já, mamma. Eg tór og gætti
þess vel að loka hurðinni hljóð
lega á eftir mér.
Nú, þegar mamma var löglega
skilin við pabba, fór hún að láta
það eftir sér að umgangast glæsi
legt hæfileikafólk, og hún valdi
sér vini mjög vandlega. Þar sem
bræður mínir voru ekki heima,
kom það í minn hlut að taka á
móti gestum, því að mamma var
alltaf of sein þar sem hún átti að
mæta. Sumir þessara gesta voru
biðlar, en sumir einhverskonar
bókmenntamenn; ég gat aldrei al
mennilega flokkað þá niður. En
hvern einasta dag síðdegis voru
einhverjir gestir.
Marta opnaði fyrir þeim og los
aði þá við hatt og yfirhöfn. Það
var merkið um, að nú ætti ég að
koma fram, rétt eins og einhver
siðameistari, til að tilkynna kom
una íklædd fellingakjól, sem
var tveim þumlungum ofan við
hné. Eg beygði mig í hnjánum
eins og mamma hafði kennt mér,
og mælti hátt og skýrt af munni
fram: — Ungfrú Strange bíður
yðar. Hún kemur eftir nokkur
augnablik. Viljið þér ekki gera
svo vel og fá yður sæti, og svo
leiddi ég gestinn inn í setustof-
una. Svo slétti ég úr pilsinu mínu
og settist teprulega á stól. Stund
um stóð gesturinn bara kyrr og
horfði forvitnislega á mig, en
stundum settist hann niður og
beindi til mín kurteislegum
spurningum um skólann minn.
Um leið og mamma kom inn,
svífandi, með útréttar hendur,
stóð ég upp, beygði mig í hnján-
um og bað mig afsakaða. Það
hafði mér líka verið kennt.
Venjulega botnaði ég ekkert í
nöfnum gestanna. Þarna voru
Cole Porter, Alexander Wollcott,
Clarence MacCay og Harriison
Tweed, Noel Coward og Averill
Harriman, sem bauð mömmu á
ball (hvíslaði Marta að mér). Svo
var hr. Thornton Wilder, lág-
mæltur maður, sem skrifaði bæk
ur, og Eugene O’Neill. þögull
maður, sem skrifaði líka, Sinclair
Lewis með rautt flekkótt andlit
og rautt hár og rak upp skelli-
hlátra. Hann skrifaði líka.
Einu sinni kannaðist ég við
nafnið. Eg vissi, að það var eitt
hvað sérstakt um að vera, því
að mamma kallaði á mig inn í
herbergið sitt. — Kisa mín, sagði
hún, — í dag áttu að hitta snill
ing. Charlie Chaplin ætlar að
koma í te. Eg vil að þú farir nið
ur og takir á móti honum; ég
kem undir eins.
— Charlie Chaplin? át ég eftir
og glennti upp augun.
— Já, hann kemur á hverri
stundu. Farðu nú niður.
Eg flýtti mér að trítla niður
stigann. Það hafði verið gleð-
skapur á heimilinu af því að
Robin var heima í fríinu sínu.
— Munið það ungfrú Blakely, Meðan Eva laugar sig, ber hægur vindblær barkarbát henn
e&ki fara fo naiægt fossunumi «r i áttina til Tjaldfossa.
, Leonard hafði farið til föður síns
í sinu fríi. Mamma var aldrei eins
önug ef Robin var heima. Hún
tilbað hann.
Eg beið frammi í forstofunni
með Mörtu. Eg heyrðj bíl stanza
fyrir utan. Eg þaut út að glugg
anum og þrýsti nefinu á rúðuna.
Það fyrsta sem ég sá, voru einir
tuttugu krakkar, sem hópuðust
utan um lítinn, snaggaralegan
mann, sem var að fara út úr stór
| um, svörtum bíl. Eg horfði stein
hissa á þegar hann var að ryðj
ast gegn um hópinn að dyraþrep
unum. Öll teygðu börnin fram
hendurnar og hann var að útbýta
til þeirra litlum bréfmiðum —
það voru biómiðar. Einhversstað
ar aftarlega í hópnum sá ég Rob
in með ánægjubros yfir allt and
litið.
Eg hafði ekki séð Chaplin öðru
vísi en á bió og þá í flakkara-
gervi sínu, og þegar Marta opnaði
dyrnar, þekkti ég alls ekki þenn
an laglega, bláeygða mann, í
bláum frakka og með linan hatt
á höfðinu. Eg horfði á hann og
þóttist svikin.
— Þú ert náttúrlega Diana,
sagði hann um leið og hann fékk
Mörtu hattinn sinn og frakkann.
Hann brosti nú eins og strákur.
— Varst það þú, sem sigaðir öll
SHÍItvarpiö
Fimmtudagur 10. nóvember
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn.
8.05 Morgunleikfimi. — 8.15 Tón-
leikar. — 8.30 Fréttir. — 8.40
Tónleikar. — 9.10 Veðurfregnir.
—- 9.20 Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp.
(12.25 Fréttir og tilkynningar).
13.00 ,,A frívaktinni", sjómannaþáttur
(Guðrún Erlendsdóttir).
14.40 ,,Við sem heima sitjum" (Svava
Jakobsdóttir B.A.).
15.00—16.30 Miðdegisútvarp. — (15.00
Fréttir. — 16.00 Fréttir og veður-
fregnir).
18.00 Fyrir yngstu hlustendurna (Gyða
Hagnarsdóttir og Erna Aradóttir
sjá um tlmann).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Þingfréttir. — Tónleikar.
18.50 Tilkynningar.
19.30 Fréttir.
20.00 „Við orgelið" — Dr .Páll Isólfs-
son leikur verk gamalla meist-
ara og skýrir þau; I.
20.30 Kvöldvaka:
a) Lestur fornrita: Lárentíusar
saga Kálfssonar; III. (Andrés
Björnsson).
b) Upplestur úr verkum Theó-
dóru Thoroddsen: SveitaveLd-
ur o. fl. (Olöf Nordal).
c) M.A.-kvartettinn syngur.
d) Hallgrímur Jónasson kennarl
flytur ferðaþátt: — Þoka á
Sprengisandi.
21.45 Islenzkt mál (Dr. Jakob Bene-
diktsson).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Upplestur: ,,Frú McWilliams og
eldingin", gamansaga eftir Mark
Twain, þýdd af Páli SkúlaSyni
(Rúrik Haraldsson leikari).
22.30 Kammertónleikar: Sónata fyrir
knéfiðlu og píanó eftir Rakh-
maninoff (Shafran og Flier
leika).
23.00 Dagskrárlok.
Föstudagur 11. nóvember
8.00—10.00 Morgunútvarp^ (Bæn. —•
8.05 Morgunleikfimi. — 8.15 Tón-
leikar. — 8.30 Fréttir. — 8.40
Tónleikar. — 9.10 Veðurfregnir.
— 9.20 Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp. — (12.25 Fréttir
og tilkynningar).
13.15 Lesin dagskrá næstu viku.
13.30 „Við vinnuna": Tónleikar.
15.00—16.30 Miðdegisútvarp. — (15.00
Fréttir. — 16.00 Fréttir og veð-
urfregnir).
18.00 Börnin heimsækja framandi þjóð
ir: Guðmundur M. Þorlákssson
kynnir Búskmenn í Afríku.
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Þingfréttir. — Tónleikar.
18.50 Tilkynningar.
19.30 Fréttir.
20.00 Daglegt mál (Oskar Halldórsson,
cand. mag.).
20.05 Efst á baugi (Haraldur J. Ham-
ar og Heimir Hannesson annast
þáttinn).
20.35 Píanótónleikar: — Steinunn S.
Briem leikur:
a) Pólónesa í es-moll op. 26 eftir
Chopin.
b) „Dans álfkonunnar" eftir Ricc
ardo-Pick-Magniagalli.
c) „Poems" eftir Cyril Scott.
21.00 Upplestur: Erlingur Gíslason leik
ari les Ijóð eftir Jón Thorodd-
sen yngri og Vilhjálm frá Ská-
holti.
21.10 „Harpa Davíðs": Guðmundur
Matthíasson söngkennari kynnir
tónlist Gyðinga; III. þáttur.
21.30 Utvarpssagan: „LæKnirinn Lúk-
as“ eftir Taylor Caldwell; VIII.
lestur. (Ragnheiður Hafstein).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Erindi: Afengisvarnir (Magnúa
Jónsson alþm.).
22.30 I léttum tón: Hljómsveit Bene-
dicts Silbermanns leikur valsa.
23.00 Dagskrárlok.