Morgunblaðið - 12.11.1960, Qupperneq 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 12. nóv. 1960
Umræðurnar á Alþingi í gær:
Samningaumleitanir vinstri stjdrnar-
innar og landhelgismálið
UMRÆÐURNAR um land-
helgismálið á Alþingi síðustu
daga hafa sem kunnugt er,
spunnizt út frá frumvarpi
stjórnarandstæðinga í efri
deild um að reglugerðin um
12 mílna fiskveiðilögsögu
verði nú gerð að lögum.
Vissu um samningana
Var Finnbogi R. Valdimarsson
fyrstur á mælendaskrá í gær, en
hann hafði tvívegis áður tekið
til máls. Hann kvað það ekkert
nýtt fyrir þeim Alþýðubanda-
lagsmönnum, þótt fram hefði
komið við umræðurnar, að utan-
ríkisráðherra hefði staðið í samn
ingamakki við NATO-ríkin. Þeir
hefðu vitað, hvað ráðherrann var
að gera. Ekki væri um annað að
gera en leggja skjölin öll á borð
ið. En hann hefði óvart heyrt
það i einum af hliðarsölum þings
ins, að Guðm. í. Guðmundsson
utanríkisráðherra hefði neitað
þeim Herm. Jónassyni og Eyst.
Jónssyni um að fá að afirita öll
þau skeyti, sem málið snertu. Þó
hittist svo á, að sér og sínum
mönnum væri kunnugt um, hvað
í þessum skeytum fólst. Þau
hefðu ver'ið byggð á makki Al-
þýðuflokksins við Sjálfstæðis-
flokkinn.
Einingin rofin
Því hefði verið lýst yfir, m.a.
í hvítu bókunum, að við vildum
aldrei semja við aðrar þjóðir um
framkvæmd þessara mála. Það
hefði núverandi ríkisstjórn engu
að síður gert, og á mánudaginn
kæmu hingað fulltrúar vitanlega
til þess að ganga endanlega frá
samningunum. — Með því að til-
kynna stjórnarandstöðunni, að
hún skyldi engan hlut eiga að
viðræðunum við Breta, hefði nú
verandi ríkisstjóm gengið ber-
legast á móti stefnu fyrrverandi
stjórna, sem ætíð hefðu reynt
að ná algjörri samstöðu um öll
skref í málinu. Einingin hefði
verið rofin.
FRV ræddi nokkuð um þá
hættu, sem íslenzkir sjómenn
ættu yfir höfði sér meðan deilan
væri óleyst og sagði að hún hefði
nú stundum alveg gl^ymst hjá
stuðningsmönnum stjómarinnar.
Og ekki taldi hann að henni yrði
bægt frá þó að togurum Breta og
annarra þjóða yrði leyft að veiða
á svæðinu milii 6 og 12 mílna.
Að síðustu bollalagði FRV
nokkuð um það, hvort stjórnin
mundi þora að semja — en lýsti
í hinu orðinu ugg sínum um að
stjórnarandstæðingar fengju ekk
ert að vita, fyrr en frá samning
um hefði verið gengið. Þá ræddi
hann um áframhald baráttu
stjórnarandstæðinga m.a. tillögu,
sem þeir hafa flutt í Sameinuðu
AXþingi um málið.
Telja sig þurfa liðsstyrk
Næstur kvaddi sér hljóðs
Bjarni Benediktsson dómsmála-
ráðherra. Mælti hann á þessa
leið:
Síðasti ræðumaður lauk máli
sinu með því að vitna til þáltill.,
sem nú er komin fram í Sþ og
er í raun og veru þess efnis, að
flytja þær umr., sem hafa staðið
hér í þessari hv.d. nú alllangan
tíma yfir í hv. Sþ. Ástæðan til
þess tillöguflutnings virðist ekki
geta verið önnur en sú, að eftir
þessar býsna löngu umr. hér í
d. hafi flm. þessa frv., og tveir
fremstu þeirra eru einnig meðal
flm. till. í Sþ., talið sig þurfa á
liðsstyrk að halda vegna þess, að
svo mjög hafi hallað á þá í þeim
umr., sem hér hafa átt sér stað
og skil ég þá afstöðu þeirra
mæta vel.
Hv. síðasti ræðumaður (FRV)
talaði mikið um það hvílík þjóð-
areining hefði verið um megin-
atriði þessa máls hingað til. Um
þetta ræddi hann í öðru orðinu,'
en í hinu lýsti hann á hinn fer-
legasta hátt þeim svikum, sem
hæstv. utanrrh. hefði verið að
undirbúa í þessu máli 1958 með
þátttöku Sjálfstfl. Ef eitthvað
væri til í þeim söguburði, er það
ekkert sérstakt sannindamerki
um mikla einingu um málið á
fyrri stigum þess. En þessi áburð
ur um svik af hálfu Alþfl. og
Sjálfstfl. fyrirhuguð á árinu 1958
er því furðulegri vegna þess,
hversu þessi hv. þm. var fámáll
um þátt Framsfl. í málinu á því
ári. Nú er það fram komið hér
í hv. d og hv. þm. (Finnbogi R.
Valdimarsson) lýsti því og raun-
ar hv. 2. þm. Vestf. (Hermann
J.) í gær einnig, að Alþýðubanda
lagsmönnum hefði a.m.k. verið
kunnugt um nokkurn hlut þeirr-
ar sögu fyrir löngu, — að strax
í maí 1958 voru send skilaboð í
nafni ríkisstj. íslands. Skilaboð
sem mér skilst, að Alþýðubanda-
lagið hafi ætíð lýst sig vera' al-
fjerlega andvígt og það hefur
Verið sagt hér frá því, að hv. 2.
þm. Vestf. (Hermann J.) hafi
sjálfur átt ríkan þátt í samningu
þessa skeytis, þar sem talað er í
nafni allrar ríkisstj. og viss skila
boð send áleiðis í nafni hennar.
Játning Finnboga
— Nú vil ég spyrja hv. 5. þm.
Reykn. (FRV):
Var honum eða hans flokki
kunnugt um þetta skeyti áður en
það var sent?
(Gripið fram í (FRV)): Ég
vissi, hvað hæstv. utanrrh. og
hæstv. dómsmrh. voru að gera).
Já, hann vissi, hvað ég var að
gera, því að eftir hans eigin sögn
hér í d. áður, þá 'rar ég suður á
Miðjarðarhafsströndu. Og ég
hefi þá ekki verið í miklu makki
hér við hæstv. utanrrh. enda hef-
ur hv. þm. (FRV) margoft
minnzt á það, að ég viti ekki
hvað gerðist af því að ég hafi
verið þarna suður frá, svo að
það er ekki verið að tala um það,
hvað ég gerði.
Ég spyr:
Vissi hv. þm. (FRV) um þetta
skeyti ,sem hæstv. fyrrv. forsrh.
(Hermann J.) samdi í samráði
við eða ásamt hæstv. þáv. ut-
anrrh. (Guðmundi í.). Vissi
hann um skeytið áður en það var
sent?
(FRV: Ég skal svara hæstv.
ráðh. þegar ég má).
Það er hægt að svara þessu
með einföldu svari: Já eða nei.
„Ég vissi . . .“
(FRV: Ráðh. Alþýðubandalags
ins áttu engan þátt í samningu
skeytisins og tóku fyrirvara á
móti sendingu þess. En ég vissi
um efni skeytisins og var ekki
hræddur við það. Og vissi að því
yrði hafnað).
Nú, hann var þá einn í sam-
særinu með þeim. Þá vitum við
það. Það hefur verið sagt frá því
í Þjóðviljanum og síðast þessa
dagana, að þetta skeyti hafi ver-
ið sent án þess að fulltrúar Al-
þýðubandalagsins hafi um það
vitað. En nú höfum við játningu
hv. þm. (FRV) fyrir því, að
hann hafi um það vitað.
(FRV: Og vissi, að því yrði
neitað).
Já, við heyrum, hvað maður-
inn segir. Það er þá sem sagt
rangt, sem Þjóðviljinn hefur
sagt og hefur verið ein aðaluppi-
staðan í málflutningi Alþýðu-
bandalagsins fram að þessu, að
því hafi verið algerlega ókunn-
ugt um þetta skeyti. Eða er það
kannski svo, að þessi hv. þm.
(FRV) sé meiri trúnaðarmaður'
hv. 2. þm. Vestfj. (Hermanns J.)
heldur en Alþýðubandalagsins.
Það hefur stundum heyrzt, að
hann væri eins konar flugumað-
ur innan Alþýðubandalagsins.
(FRV: Ef hæstv. ráðh. meinar
þetta þá ætla ég að biðja um
orðið).
Tvöfeldni Hermanns í
, V-stjórninni
Ég hygg, að hvað sem var um
vitneskju Alþýðubandalagsins
um þetta margumtalaða skeyti,
þá sé það rétt, þó að ég hafi ekki
verið staddur hér á landinu, að
efni skeytisins hafi áður verið
borið undir Sjálfstfl. og einmitt
af hæstv. þáverandi forsrh. Her
manni Jónassyni. Sýnir það
kannski nokkuð starfshætti inn-
an þáverandi hæstv. ríkisstj., að
hæstv. þáverandi forsrh. skyldi
leita til stjórarandstöðunnar í
slíku máli og um afgr. annars
eins vanda, ef það er rétt, að
hann hafi ekki borið sig saman
við Alþýðubandalagsráðherrana
heldur einungis hv. 5. þm. Reykn
(FRV) eins og nú er komið fram.
Þá komum við að skeytinu frá
20. ágúst eða þar um bil, sem
einnig er ómótmælt. að hæstv
forsrh. (Hermann) átti hlut að
því að senda. Var það skeyti
sent með vitund Aiþýðubanda-
lagsins alls eða kannski einungis
eins manns í Alþýðubandalags-
jns eða ef til vili einskis? Þetta
er mjög fróðlegt að fá vitneskju
um, þegar verið er að ræða um
þá miklu þjóðareinir.gu, sejn
haldið er fra.n, að ætíð hafi. ríkt
í þessu máli fram á síðustu
daga.
(FRV: Fróðiegt væri að fá öli
skeytin á borðið og ræða svo.)
Það væri íróð egt að fá öil
skeytin á borðið, það er alveg
rétt, að Sjá'fstæðisfi. bar fram
um það till. í ágúst 1958 og skrif
aði hæstv. forsrh. (Hermanni)
um það, að öll skeyti, sem send
hefðu verið og öil gögn varðandi
samninga á milli flokka væru
birt af hálfu hæstv ríkisstj.
Hæstv. forsrh. (Hermahn) vildi
þá ekki verða við þessari sjáif-
sögðu ósk. En ég tel það sjáJf-
sagt, að áður en yfir lýkur, þá
verði þjóðinni gerð grein fyrir
öllum gangi þessa máls. Það er
í samræmi við ósk okkar frá
1958 og í samræmi við það, sem
ég lét uppi strax í fyrsta skipti,
sem ég talaði um þetta frv. hér.
En það er mjög athyglisvert, að
hvorki hv. 5. þm. Reykn. (FRV)
né hæstv. fyrrv. forsrh. (Her-
mann) fást til þess að segja neitt
um þetta skeyti frá því í ágúst
1958.
(FRV) grípur fram í: Ég hef
ekki séð það.)
Ekki séð það. Þá var jafnvel
trúnaðurinn við hann búinn af
hálfu Hermanns Jónassonar.
Það værj synd að segja, að það
kæmi ekki sitthvað fram í þess-
um umræðum.
Hvert sækir Hermann
fyrirmynd?
Þá kem ég að hinu, þegar
sagt er, að það hafi aldrei átt
sér stað samningaumleitanir af
hálfu íslendinga um þetta mál
við aðrar ríkisstj. fyrr en nú og
hv. 6. þm. Reykn. (FRV) sagði,
að það hefðu engar samninga-
umr. verið og byggði það á þeím
rökum, sem hv. 2. þm. Vestfj.
(Hermann J) flutti hér í gær, að
það væri allt annað að áskilja,
að gera eitthvað einhliða gegn
því, að einhver annar gerði eitt-
hvað einhliða á móti heldur en
að gera samning. Þetta er aú á-
kaflegá snjöll hugsun, en hún er
ekki alveg frumleg.
Það var sem sé einu sinni á
lögreglustjóraárum hv. 2. þm.
Vestfj. (Hermanns J), að það
var maður hér í Reykjavík eða
nágrenninu kærður fyrir sprútt-
sölu. Ég veit ekki,’ hvort hv. þm.
(Hermann J.) yfirheyrði mann-
inn sjálfur eða ekki. En pað er
auðsjáanlega alveg sama hugs-
unin, sem felst á bak við hjá
báðum.
Maðurinn var spurður um það,
hvort hann hefði nokxurn tíma
selt áfengi.
Nei, hann sagðist aldrei hafa
selt áfengi, en hann sagðist
stundum hafa gefið mönnum á-
fengi og þeir hefðu gefið sér
peninga í staðinn.
Þetta er auðsjáanlega fyrir-
mynd hv. 2. þm. Vestfj. (Her-
manns J.) og hv. 5. þm. Reykn.
(FRV) í lögskýringum þeirra nú,
og þarf ég ekki að rekja þá sögu
frekar. Það var auðvitað, að
maðurinn var dæmdur. þrátt
fyrir þessar gjafir á báða bóga.
Bægja þarf hættunni frá
Hv. 5. þm. Reykn. (FRV)
sagði, að ég og við Sjálfstæðis-
menn hefðum gleymt hættunni,
sem sjómenn voru í —■ mér
skildist hann stundum segja á
öllu árinu 1959, stundum var
talað um eitt og hálft ár, stund-
um bara raunar frá því í apríl
1959 og eitthvað fram á þetta ár.
Svo að eitthvað var nú máálum
blandað um sagnfræðina, eins og
oftar hjá þessum ágæta hv. þm.
Sannleikurinn er sá, að við
höfum ætíð lagt á það ríka á-
herzlu, hvílíka hættu þessi deila
færði yfir íslenzka sjómenn og
við teljum, að þáv. hæstv nkis-
stj., vinstri stjórnin, liafi látið
ýmislegt ógert á árinu 1958, sem
hægt var að gera, til þess að
eyða þessari deilu. Við héldum
áfram að vekja athygli stjórnar-
valdanna á því, eins og hv. þm.
(FRV) segir langt fram á árið
1959, að sérstakra ráðstaíana
væri þörf. En þá var búið að á-
kveða, að kölluð sky'idi saman
sérstök ráðstefna, þar sem menn
vonuðust til þess að málið leyst-
ist og þess vegna var mjög eðli-
legt, að beðið yrði msð frekari
ráðstafanir, þangað til þeirri ráð
stefnu lyki.
Von okkar allra var rú fyrir
ráðstefnuna og við getum sagt
fram yfir ráðstefnuna, að það
tækizt að bægja þessari hættu
frá. Nú er því miður komið á dag
inn, að hún er vöknuð upp aftur
enn á ný. E. t. v. 1 hættulegra
formi, eins og hæstv. utanrrh.
las upp eftir hv. 2. þm. Vestf.
(Hermann J.) hér á dögunum
heldur en nokkru sinni áður, ef
ekki verður að gert Og það er
alveg eins og hv. 5. þin. Reykn.
(FRV) sagði:
í utanríkismálum tjáir ekki að
láta tilfinningar, hvað þá gremju
ráða gerðum sínum. Hvort sem
okkur líkar betur eða verr v:ð
framkomu Breta, og ég held, að
við getum allir a. m. k. verið
sammála um það, að okkur ílkar
illa við hana í þessu máii, um
það er enginn ágreiningur, þá
verðum við að meta staðreynd-
irnar eins og þær eru og gera
okkur grein fyrir því, hvernig
við eigum að eyða þessari hættu.
Algert úrræðaleysi
st j órnarandstæðinga
í öðru orðinu tala hv. stjórn-
arandstæðingar um það, að hún
sé í raun og veru engin og þess
vegna þurfi ekkert að aðhaíast.
Tíminn muni leysa málið fyrir
okkur, eins og hv. 2. þm. Vestf.
(Hermann J-) sagði. Eða eins og
hv. 5. þm. Reykn. (FRV) sagði:
Á okkur er ráðizt, en við vitum
bara ekkert, fyrir hverjum á að
kæra.
Ég lagði á það áherzlu í minni
fyrstu ræðu, að athuga yrði
hvaða leiðir eru til þess að eyða
þessari deilu og þar með þeirri
miklu hættu og margs konar ó-
hagræði, sem með henni er fært
yfir okkar þjóð. Ég skal athuga
hverja einustu leið og till., sem
fram kemur um, hvernig þeirri
hættu skuli eytt. En ég hef ekki
heyrt stjórnarandstæðinga enn
benda á eina einustu raunhæta
leið í þeim efnum hér i þesum
umr. Meginyfirlýsing þeirra var,
að það væri eklkert hægt að gera.
Hv. 2. þm. Vestf. (Hermann
J.) vitnaði raunar á seinná stigi
málsins í þá hugmynd, að hægt
væri að kæra málið fyrir Banaa
ríkjastjórn. Hann veit það jafn-
vel, eins og ég, að það er ekki
líkleg leið til þess að leysa
þessa deilu. Enda vitum við
það öll, sem hér erum, að ef
hann hefði sjálfur litið svo á,
meðan hann var æðsti valda-
maður þessarar þióðar, þá hefði
hann kært fyrir Bandaríkja-
mönnum strax haustið 1958,
þegar ofbeldi Breta hér við
landið hófst. Og hvað sem
öðru líður, þá er afstaða okkar
um kæru nú á þeim vettvangi
mun veikari, vegna þess að það
ráð var ekki tekið þá strax.
Af hverju kærði
Hermann ekki?
Ég hygg, að ef rétt er skoðað,
þá sé sú ástæða til þess að hv.
2. þm. Vestf. (Hermann J.)
kærði ekki hið sama eins og
hv. 5. þm. Reykn. (F. R. V.)
sagði nú, að réttlætti samninga
Norðmanna við Breta. Hann
sagði: Þeir eru sammála Bret-
um um það, sem deilt er að
meginefni um í málinu, þ. e. a.
s. hinn sögulega fiskveiðirétt. Á
sama veg hygg ég, að það sé
skýringin á því, að hv. 2. þm.
Vestf. (Hermann J.) kærði ekki
fyrir Bandaríkjastjórn eða
Atlantshafsbandalaginu haustið
1958, að hann vissi fyrir fram,
að bæði Bandaríkjastjórn og
öll aðildarriki Atlantshafsbanda-
lagsins, önnur en við, voru á
annarri skoðun en íslendingar í
þessu máli. Þau töldu, að
þama væri um réttarágreining
að ræða og að Bretar hefðu
Framh. á ois. 19.