Morgunblaðið - 25.11.1960, Blaðsíða 13

Föstudagur 25. nðv. 1960
MORGV1SBLAÐ1Ð
13
Aö lifa
lifa
ÞAÐ kom að mér um kvöld, að
ég skyldi skrifa um vin minn,
Valdimar, og næsta dag, þegar
hann hafði þulið mér ferðaminn-
ingar frá síðasta hluta nítjándu
aldar, af kunnáttu og frábæru
minni, varð mér að orði, að eftir
honum hefði mátt skrifa bækur.
„Heldur þú það“, sagði hann
og kímdi góðlátlega. „Annars“
bætti hann við „hafa allir frá
einhverju að segja, ef þeir hafa
lifað, en sumir eru dauðir, þó að
þeir haldi, að þeir hafi lifað“.
Þannig urðu þeir samningar
með okkur, að ég mætti koma og
ræða við hann kvöldstund, og
jafnvel hripa eitthvað niður, ef
ég yrði skemmtilegur.
Hann var við lestur, þegar mig
bar að garði, og á borði hans
lágu bókahlaðar.
„Ég sé hér íslenzk úrvalsljóð
á borðshorninu hjá þér“.
„Já, ég hefi gaman af að
glugga í.þá bók, en ég les nú að-
eins ákveðna höfunda".
„Og hvar setur þú mörkin".
„Ég stanza, þegar þeir hætta
að ríma“.
„Ertu á móti slíkum yrking-
um?“
„Já, þær passa ekki fyrir mig.
Mér finnst þetta ekki vera neinn
kveðskapur. Þetta getur verið
list út af fyrir sig, en ekki ljóð.
Ég held, að höfundana skorti alla
tilfinningu fyrir fögru máli rím-
uðu og geri þetta, af því að þeir
hafa ekki vald á öðru“.
„Þú ert harðorður, Valdimar.
En ertu þá ánægður með allt
það, sem rímað er“.
„Nei menn kunna svo misjafn-
lega til verka. Það er ekki nóg
að hrúga saman orðum, án þess
®ð nokkur skýr hugsun sé á bak
við.
í rímunum kemur það fyrir,
að orðin yfirgnæfa alla hugsun,
svo að úr verða endurtekningar
og orðaskak, eins og í þessu
vísubroti:
Á augabragði ört i stað
áfram skunda gerði fljótt".
„Hefur þú enga uppáhaldshöf-
unda“.
„Nei, aðeins uppáhaldsljóð“.
„Viltu lesa mér eitthvað af
þínum uppáhaldskveðskap?"
Valdimar flettir snöggt upp í
úrvalsljóðunum.
„Hér er nú ein visa, sem ég
held að sé rjóminn af öllu því,
sem Guðmundur Ingi hefur sagt
í ljóðum:
Þú átt að vernda og verja,
þótt virðist það ekki fært,
allt, sem er hug þínum heilagt
Og hjarta þínu kært‘.
„Ertu þarna með eitthvað
fleira gott“.
„Ýmsir meta vel og telja gull-
vægt flest það, sem Einar Bene-
diktsson orkti, en þó er ein vísa,
sem ég man og met öðrum frem-
ur:
Við burfum að sættast, slá hendi
í hönd
og hatrinu í bróðerni gleyma,
með frelsi vors óvins á erlendri
strönd
er óvit að kítast hér heima.
í sameining þjóðar er sigur til
hálfs,
1 sundrung er glötun vors rétt-
asta máls“,
„Þetta orkti Einar fyrir Þing-
vallafundinn 1895, og mun vera
í fyrsta sinni, sem hann fékk
nokkra verulega viðurkenningu
fyrir verk sín“,
„Heldur þú, að þjóðin sé sam-
hentari nú en þá er Einar kvað
þetta?“
„O, ætli það sé ekki áþekkt.
Það eru alltaf nógir til að sundra
og draga úr uppbyggingunni.
Hallur á Síðu kvaðst fús til að
láta son sinn liggja óbættan til
sætta, en kom ekki að haldi. Hug
Samtal við Valdimar Þorvalds-
son, Súgandafirði
arfar Halls er ennþá sjaldgæft ’ landi, en sáum engan sel. Fórum
og lítt metið'
„Þú ert ekki stórpólitískur, ef
ég skil þig rétt. Ertu þá ánægð-
ur með áhrif stjórnmálanna á
þjóðlífið og einstaklinganna?"
„Nei, mikill fjöldi manna trúir
á pólitíkina, hún er þeirra trú-
fræði, sem þeir miklast af að
kunna og fylgja og úr verður
stjórnmálabrjálæði".
Valdimar verður hugsi um sinn
og þögull, svo segir hann:
„Það sagði einu sinni maður,
þegar rætt var um nútíðina: Um
hana er ekki hægt að ræða að
gagni, hún er eins og járnið
milli steðjans og sleggjunnar,
dómurinn fellur fyrst að ári.
Þetta finnst mér oft mega heim-
færa til umræðna um stjórnmál.
Hlutirnir eru ekki alltaf það,
sem þeir sýnast“.
„Þetta eru skemmtileg lífsvið-
horf“.
„Viltu, að ég haldi áfram —
menn eiga að lifa, eins og þe'ir
haldi, að þeir muni aldrei deyja.
Þeir eiga að lifa og starfa meðan
auðið er ,svo deyja þeir eins og
þeir hafi aldrei lifað. Þá er öllu
lokið og einskis að sakna“.
„Hvað meinar þú með því að
öllu sé lokið?“
„öllu því stundlega lokið og
eilífðin sjálf framundan".
Við þegjum báðir um stund,
unz Valdimar rýfur þögnina og
segir hægt og lágt.
„Menn eiga að vinna fyrir
framtíðina og eins vel öðrum og
sjálfum sér. Við eigum ekki að
smíða neina svikahlekki í tilver
una“.
Valdimar býður upp á hress-
ingu og við flytjum okkur inn á
skrifstofu hans. Yfir skrifborð-
inu hangir mynd af móður hans
og systkinum og talið berst að
honum sjálfum.
„Hvenær ertu fæddur?“
„18. ágúst 1878. Sunnudag“.
„Og það manstu líka?“
„Já, sólbjartan sumarmorgun".
„Og hvar?“
„í Selárdal í Súgandafirði“.
„Hvað voruð þið mörg systkin-
in?“_
„Eg var sá þriðji í röð átta
syskina“.
„Og foreldrar þínir?“
„Hjónin Sigríður Friðberts-
dóttir og Þorvaldur Gissurar-
son“.
Valdimar ólst upp í Selárdal
og var þar að mestu allt til 1912,
er hann fór til Suðureyrar og
var þar við sjómennsku og smíð-
ar. Iðnréttindi við báta- og húsa-
smíðar fékk hann 1936.
„Þú sagðir mér eitt sinn fer-
lega selveiðisögu, viltu ekki lofa
mér að heyra hana aftur*.
Valdimar kímir. „Það var eitt
af því ,sem kom í mig ungan, að
skjóta. Faðir minn átti góða
byssu og var ágæt skytta.
Það dó eitt sinn kona í Selár-
dal, þegar róið var yfir fjörðinn
með líkið til greftrunar, sáum
við eina tvo seli í dauðafæri.
Næsta dag var farið að huga
að sel. Við Gissur bróðir minn
fórum af stað. Þá var að hvessa
á suðaustan. Við sigldum með
yfir á fjörðinn, en sáum engan.
Þá var orðið mjög hvasst og illK
í sjó. Þegar við vorum að snúa
heimleiðis, sá ég allt í einu sel.
Ég þríf byssuna og læt skotið
fara í hann. Legg hana svo frá
mér og tek aðra. Þá sé ég selinn
í kafi, og það er stór selur. Hann
kemur upp við skutinn. Við bíð-
um unz hann er rétt við árablöð-
in. Ég reyni að skjóta, en skotið
gengur ekki fram úr, allt frosið
fast. Nú var mikið ofankafald og
sjórok.
Ég hafði stóran gogg úr eik
með löngu járni. Ég læt hann
fara í hausinn á selnum og rek á
kaf. En það er eins og ég sé ekk-
ert og hann niður með gogginn.
Loks kemur hann upp hins veg-
ar bátsins, en goggurinn ekki.
Selurinn er hreyfingarlítill, og
við reynum að innbyrða hann,
en ráðum illa við hann. Gerum
margar tilraunir, en þegar við
erum loks búnir að koma hon-
um i bátinn upp undir hreyfana,
þá ætlar báturinn niður. Gissur
bróðir minn heldur selnum með
an ég reyni að ausa bátinn, en þá
tekur hann kipp og hverfur.
Önnur árin hafði flotið frá okk-
ur. Við tökum það ráð að róa
með austurtroginu á annað borð-
ið, unz við náum árinni. Þá er-
um við komnir upp undir fjöru.
Við förum að huga að selnum
og sjáum, að hann er kominn
upp í fjöruborðið. Við stjökum
við honum, þar til hann tekur
niðri. Ég tek stýrið og gef honum
högg með því, en er svo kaldur
á höndum, að ég missi það upp í
fjöru, en eftir það hreyfðist ekki
selurinn.
Við förum úr bátnúm og reyn-
um að ganga undir selinn, tekst
að velta honum upp í, en þá
sekkur báturinn í fjöruborðinu.
Okkur tókst þó að ausa bátinn
þurran og fengum við það í okk-
ur nokkurn hita, og gott var aS
sjá flykkið í bátnum, með gran-
irnar í stafnlokinu og hreyfana
aftur um þóftu.
Eftir þetta rérum við heim yf-
ir fjörðinn.
„Hvað heldur þú, að hann hafl
verið þungur?“
„Ætli hann hafi ekki verið ein
fjögur hundruð pund“.
„Hvenær var þetta Valdimar?**
„Árið 1899, í desember“.
„Var mikið af sel í Súganda-
firði hér áður?“
„Já, úti við Keflavík voru
stundum 1—2 hundruð selir i
hóp á skerjunum".
„Hvenær minnkaði svo þessi
selagengd"?
„Þegar vitinn kom. Þeir hafa
hræðst ljósið“.
„Ég veit, að allar framfarir eru
þitt hugðarefni. Hvað viltu segja
mér um þau mál“.
„Það er eins og framförunum
á hverjum stað sé stjórnað af ör-
fáum mönnum, mönnum með
Framh. á bis. 17.
í '
.... - -
Sýning Páls Steingríms-
Bogasalnum

ÖNNUR umferð í 1. flokks-
keppni Bridgefélags Reykjavík-
ur fór fram sl. þriðjudag. Stað-
an eftir þá umferð er þessi:
1. Júlíus Guðmundsson . . 276
2. Lárus Hermannsson .. 257
3. Ásta Flygenring ....... 254
4. Ragnar Halldórsson .. 252
5. Brandur Brynjólfsson . 251
6. Þorgerður Þórarinsd. . . 240
7. Úlfar Kristmundsson .. 239
8. Kristján Ásgeirsson .... 236
9. Elín Jónsdóttir ....i. 220
10. Hreinn Hjartarson .... 211
11. Jóhann Lárusson ...... 204
Staðan eftir aðra umferð
meistaraflokki, sem reiknuð i
út eftir franskri fyrirmynd:
í
sonar
r
I
í BOGASALNUM hefur ungur
maður frá Vestmannaeyjum efnt
til sýningar á verkum sínum. Páll
Steingrímsson vinnur á nokkuð
sérstæðan hátt og notar grjót-
mulning í ýmsum litum, er hann
festir í plastkvoðu. Ekki veit ég
til, að nokkur málari hafi unnið
eingöngu á þennan hátt hér á
landi, en komið hefur það íyrir,
að sumir listamenn hafa bland-
að sandi og mulningi í liti og
notað í verk sín. En til gamans
má geta þess, að nýlega er látinn
heimsþekktur listamaður í París,
er gerði mörg verk sín á mjög
líkan hátt og við fáum nú að sjá
hjá Páli Steingrímssyni. Þessi
maður var Alfred Reth.
Sýning Páls Steingrímssonar
er forvitnileg og skemmtileg.
Hann er að vísu ekki mjög þrosk
aður listamaður, og það kennir
nokkuð margra grasa í verkum
hans, en hann er lifandi, og sýn-
ingin ber vitni um mikinn áhuga
og vinnugleði. Þessum unga
manni liggur eitthvað á hjarta,
þó að hann hafi ekki enn sem
komið er, fullt vald á að segja,
hvað það er. Hann hefur þegar
náð nokkuð sannfærandi tækni
við myndgerð sína, en myndbygg
ingin og tilfinning fyrir formi er
ekki að sama skapi sannfærandi.
Hann leitar fyrir sér. og er ekk-
ert annað en gott um það að
segja. Einmitt á þann hátt er
einhver von til þess, að árangur
náist, en allt tekur sinn tíma.
Það er fyrst og fremst litirnir,
sem vekja athygli á þessari sýn-
ingu. Þeir eru mjúkir og þýðir,
og Páll kann vel að nota þá
tóna, ér hann hefur í grjótmuln-
ingnum. Honum tekst á stundum
að ná átaki í listasamsetningar,
en í annan stað er eins og vanti
skaphita í litameðferðina Efnið
sjálft er mjög takmarkað og gefur
ekki nema takmarkaða mögu-
leika. Þetta er atriði, sem er
mjög eftirtektarvert og ætti að
skóla þann, er vinnur úr því, enn
meir en mörg önnur myndgerð.
Páll Steingrímsson er því mjög
heppinn að hafa valið sér svo
þröngan stakk, en að sama skapi
verður hann að gera strangari
kröfur til sjálfs síns. Til að skýra
þetta nánar langai mig að end-
ingu að hafa eftir einum fremsta
málara Danmerkur, Harald
Giersing, eftirfarandi sannindi
og orðaleik: „Fagrir litir eru
fjendur góðs málverks. Öll góð
málverk eru mjög fögur í litum“.
Eins og fyrr er sagt, þá er þetta
forvitnileg sýning, sem að vísu
er ekki veigamikil, en skemmti-
legt er að heimsækja.
Valtýr Pétursson
1. Hallur — Símon + 60
2. Eggert — Þórir + 46
3. Einar — Gunnar + 39
4. Asmundur — Hjalti + 18
5. Stefán — Jóhann + 18
6. Agnar — Guðjón + 5
7. Kristinn — Lárus + 1
8. Ámi M. — Sveinn -t- 14
9. Jón — Sigurður -;- 16
10. Jakob — Ingólfur ~ 33
11. Hilmar — Rafn -t- 47
12. Ingólfur — Öm -i- 78
Næsta umferð verður spiluð
nk. þriðjudag, í 1. flokki, en í
meistaraflokki annan þriðjudag.
Firmakeppni Bridgefélags
Keflavíkur
Eftir fjórðu umferð eru eftir-
talin fyrirtæki efst:
1. Bókabúð Keflavíkur 411
2. Trésmv. Þór. Ólafs 405
3. Dráttarbr. Keflavíkur 403
4. Jökull hf. 389
5.-6. Keflavík hf. 388
5.—6. Verzl. Stapafell 388
7. Olíusaml. Keflavíkur 386
8. Rafveita Keflavíkur 384
9.—10. Verzl. Aggi & Guffi 383
9.—10. Olíufél. Skeljungur 383
11. Verzlunin Fons 371
12. Sérleyfisb. Keflav. 370
13. Bifreiðast. Keflav. 369
14. Faxaborg 364
15. Verzl. Breiðablik 361
16. Efnalaug Suðurnesja 360
Fimmta og síðasta umferð
verður spiluð sunnudaginn 27.
nóv. og hefst kL 13 15