Morgunblaðið - 29.12.1960, Qupperneq 3

Fimmtudagur 29. des. 1960
MORnvnm AÐlh
3
Það var þessi uppfinning
STAKSTEIMAR
INGIMUNDUR Bjarnason heitir
hann, og rekur járnsmíðaverk-
stæði á Sauðárkróki. Þar eð
hann mun vera einn af þeim fáu
er smíða nú þá hluti fyrir bænd
«r, sem áðuT voru framleiddir
*vó að segja á hverju sveita-
heimili, þykir okkur hlýða að
líta inn og sjá framleiðsluna, og
því berjum við að dyrum að
Suðurgötu 5 á Sauðárkróki.
Drunur í rafsuðuvél heyrast,
en gegnum þær fáum við greint
karlmannsrödd sem segir kom
inn. Við opnum dyrnar, stigum
eitt þrep niður og erum sam-
stundis blindaðir af skæru bláu
ljósi rafsuðunnar. Við erum
etaddir í smiðju og þar inni sjá-
um við þrekvaxinn mann, með
rafsuðuhjálm á höfði og með raf
suðutöng í hægri hendi, grúfa
sig yfir járnborð, en á því ligg-
ur einhver hlutur sem fréttamað
urinn kann ekki að nefna. „Hey-
skerinn hans Jóns er þarna á borð
inu“, heyrist sagt inni í hjálmin-
um, en rafsuðuvír heldur áfram
að suða yfir hinum ókennda
hlut og neistaflugið hríslast í all
ar áttir.
„Við erum frá Morgunblaðinu
og látum því heyskerann hans
Jóns vera, en okkur langar til að
spjalla við þig um smíðarnar, nú
og fyrr“. Skyndilega slokknar raf
suðuneistinn, og maðurinn með
hjálminn snýr sér við, réttir út
sér og lyftir hjálminum.
Ingimundur í smiðju sinni með heyýtuna.
sjást ýmsir smíðisgripir.
að um hana og langar til að sjá
áhaldið ef við tefjum ekki of
— , ,,, , „ . . mikið fyrir“. Aftur lyftist hjálm
og góðlegur öldungur virð-
ir okkur vandlega yrir sér: „Nú
að sækja heyskerann. Hvað? Frá
blaði, ha? Nei með svoleiðis
karla hef ég ekkert að gera“.
Mýsnar átu belginn
Oldungurinn lætur hjálminn

Uppfinningamaðurinn með
l heyýtuna
síga, og býr sig undir að hefja
suðuna á ný en fréttamaðurinn
gefst ekki upp: „Það var þessi
uppfinning. Við höfum heyrt tal-
svo þig langar að sjá heyýtuna,
jú það ætti að vera hægt“., og
Ingimundur leggur hjálminn á
borðið, og strýkur svitann af
enninu.
„Þú hefur starfað lengi við
járnsmíði Ingimundur". „Eg fór
að dunda við þetta strákur í
sveitinni, það var í Húnavatns-
sýslunni, en þar er ég fæddur
og dvaldi ég framan af ævinni.
Hér á Sauðárkróki hef ég þó
búið í 35 ár“.
„Og aðallega smiðað fyrir bænd-
ur?“ „Hér vinn ég fyrir alla, en
áður var þetta mest fyrir sveita-
mennina. Eg hafði snemma
smiðju eina af þessum gömlu með
handknúnum belg en ég gafst
fljótt upp á þeim. Ekki svo að
skilja að þeir væru ekki nógu
góðir, jú jú, en mýsnar átu fyrir
mér belginn, og þá útbjó ég mér
smiðju, líka og nú tíðkast. A
þeim árum smíðaði ég einnig úr
tré vagnhjól, vagngrindur, og
ýmislegt annað. Einu sinni smíð-
aði ég sláttuvél. Hún var með
svipuðu sniði og nú gerist, nema
að ljárinn gekk á milli tveggja
hjóla. Hún var lítil og létt, og
var þannig gerð að maður ýtti
henni á undan sér, líkt og gert
í heinisókn
hjá Ingimundi
Bjarnasyni
á Sauðárkróki
ev nú með garðsláttuvélar.
þá þekktust þær ekki“.
En
StæTsta uppfinningin
„Og svo er það þín stærsta upp
finning, heyýtan hvað um hana“.
„Heyýtan var búin að vera lengi
á dagskrá hjá mér. Ég hafði alltaf
áhuga á að búa til ýms heyvinnu
verkfæri sem ekki þyrfti véla afl
eða hest til að draga. Eitthvað
sem hentaði vel við garða og smá
slægjulönd. Það kom þá helzt til
greina eitthvert handhægt og létt
tæki, sem væri afkastamikið og
þægilegt við samantekt á heyi,
þá varð þessi ýta til. Síðan eru
um 25 ár“.
„Veistu hvað ýturnar eru orðn
ar margar hjá þér“.
„Nei, fyrstu árin smíðaði ég að
eins fyrir sjálfan mig og nokkra
kunningja. Síðan sótti ég um
einkaleyfi. Nokkru síðar fékk ég
þær upplýsingar að svipað áhald
Uþekktist á Suður-Frakklandi og
Íað mjög dýrt yrði fyrir að fá
i einkaleyfið viðurkennt. Nú
seinni árum hef ég selt eitthvað
um 50 ýtur til allflestra lands-
hluta og eftir því sem ég veit
bezt hafa þær állstaðar líkað
vel. Eg gerist nú gamall og fer
senn að hætta þessum smíðum.
En þó ég falli frá, vona ég að
ýtan mín eigi eftir að létta mörg-
um heyvinnustörfin.
Við lítum nánar á ýtuna og sjá
um að hún er ekki frábrugðin
stórri hrífu, nema breiður gafl
er í stað hrífuhaussins, tindarnir
öflugir og með nokkru öðru lagi
en venjulega. Með þessu áhaldi
er auðvelt að ýta heyi saman,
fanga það og jafnvel raka.
Hér inni eru auk þessa margir
aðrir gripir, sem bændur nota
mikið svo sem skeifur af
ýmsum stærðum og gerðum,
heyskerar, heynálar, dyrahespur
fyrir útihús, kýrbönd og margt
fleira.
Það er vissuiega margt sem
þessi aldni þjóðhagi hefir smíð-
að um dagana og mörgum hefir
þótt gott til hans að leita.
Hin stóru verkstæði, sem víða
eru starfrækt, leggja sig trauðla
niður við svona vinnu, og hverjir
taka þá við þegar Ingimundur
og hans líkar falla frá.
— St. E. Sig.
Nato bjarjjaði
heimsfriðnum
Hvers vegna skyldu kommÚA.
istar um allan heim hata Norður-
Atlantshafsbandalagið öllu öðm
meira? Allir heilvita menn vita
að það er eingöngu varnarbanda-
lag lýðræðissinnaðra og friðelsk-
andi þjóða. Stofnun þess var
nauðvörn gegn ofbeldis- og hern-
aðarstefnu Rússa, sem látið
höfðu sinn Rauða her svipta
hverja Bvrópuþjóðina á fætur
annari frelsi og sjálfstæði.
Kommúnistar voru í yfirgnæf-
andi minnililuta í öllum þeim
löndum í Austur Evrópu og á
Balkanskaga, þar sem Rússar
fengu þeim stjórnartauma. Þeir
hafa síðan stjórnað þessum lönd-
um í skjóli rússneskra herja og
vopna. Atlantshafsbandalagið
stöðvaði valdarán kommúnista í
Evrópu. Þess vegna hata þeir það
eins og pestina.
En Atlantshafsbandalagið hef-
ur ekki aðeins stöðvað framsókn
hinnar kommúnísku einræðis- og
nýlendustefnu í Evrópu. Það hef-
ur langt fram heilladrjúgan skerf
til varðveizlu heimsfriðarins
yfirleitt. Nýlendustefna Rússa og
hins alþjóðlega kommúnisma
felur í sér stærstu hættuna, sem
í dag steðjar að friði og öryggi
í heiminum. Friðar- og lýðræðis-
hugsjón Atlantshafsbandalagsins
er hin algera andstæða þeirrar
stefnu. Þess vegna eru þessi sam-
tök vestrænna lýðræðisþjóða
brjóstvörn friðarins. Allir frjáls-
lyndir menn hljóta því að styðja
það.
500 nýir félagar Neytenda-
samtakanna á VÆ mánuði
A EINUM og hálfum mánuði
hafa um 500 manns gengið
í Neytendasamtökin. Forráða-
menn samtakanna settu sér
það mark um miðjan nóv. sl. að
efla 1000 nýrra félaga fyrir ára-
mót, en bæði er það, að enn eru
fjölmargir áskriftarlistar, sem í
gangi hafa verið, enn ókomnir
Jólatrésfagnaður
HAFNARFIRÐI. — Hinn ár
legi jólatrésfagnaður Sjálf-
stæðisfélaganna verður í
Góðtemplarahúsinu í dag og
hefst kl. 3 fyrir yngri börn
(jólasveinninn kemur kl. 4)
og kl. 8,30 fyrir eldri.
til skrifstofu samtakanna, og
svo hitt, að enn er árið ekki lið-
ið, og því segir stjórn Neytenda-
samtakanna: Kveðjið ekki árið
án þess að láta verða af þvi að
ganga í Neytendasamtökin. 1
dag og á morgun verður tekið
á móti nýjum meðlimum í síma
1 97 22 frá kl. 10 f. h. til 10 e. h.
Þeir sem gerast meðlimir fyrir
áramót, fá gjafabók bandarisku
Neytendasamtakanna, en hún|
ein kostar í Bandaríkjunum
meira en allt árgjald Neytenda-
samtakanna hér, en það er að-
eins 45 kr. Fjöldi bæklinga er
innifalinn árlega, en hinir síð-
ustu, er út komu rétt fyrr jólin,
fjölluðu um snyrtivörur og
gerviefni. Þá hafa og komið út
á árinu 5 tölublöð Neytenda-
blaðsins, en í hinu síðasta er
birt útvarpserindi Sveins Ás-
geirssonar, hagfræðings, um
vörumerkingar. Þá veitir skrif
stofa Neytendasamtakanna með-
limum þeirra án sérstaks endu
gjalds aðstoð og upplýsingar
vegna kaupa á vörum eða þjón
ustu. En mest er um vert, að
Neytendasamtökin eflist í bar-
áttu sinni fyrir hagsmunum
neytenda almennt í þjóðfélag
inu.
Gerizt liðhlaupar!
Berlín, 28. des. — (Tteuter) —
EINN af lciðtogum austur-
þýzkra kommúnista skoraði
í dag á Þjóðverja í frönsku
útlendingahersveitinni í Al-
sir að gerast liðhlaupa og
ganga í lið með serkneskum
uppreisnarmönnum, að því er
austur-þýzka fréttastofan
ADN skýrir frá í dag.
Segir fréttastofan að Herbert
Warnke, sem er meðlimur æðsta
ráðsins, hafi skýrt frá því
ráðstefnu verkalýðsfélaga
Berlín að heildarsamtök verka
lýðsfélaganna stæðu fyrir dreif
ingu flugrita meðal franskra
hersveita í Alsír í þessum til-
gangi.
„Við skorum á Vestur-Þjóð-
verja í útlendingahersveitinni
að ganga í lið með frelsishreyf-
ingunni í Alsír. Við erum reiðu
búnir að aðstoða þá við að búa
sér virðingarverða og sómasam-
lega framtíð," sagði hann.
SÍS og „Dagur“
Fyrir jólin var Dagur, mál-
gagn Framsóknarmanna á Akur-
eyri borinn í hvert hús á Húsa.
vík. í þessu blaði fór þó lítið fyrir
lesefni til skemmtunar eða glaðn
ings um hátíðarnar. í því voru
svo til eingöngu auglýsingar frá
SÍS og kaupfélögunum á Norður
landi. Þannig misnota Framsókn-
armenn samvinnufélögin í þágu
flokksklíku sinnar. f kaupfélög-
unum fyrir norðan er mikill
fjöldi Sjálfstæðismanna og ann-
arra andstæðinga Framsóknar.
Þeir eru látnir borga brúsann
fyrir pólitískan áróður Framsókn
arflokksins. Þegar vakin er at-
hygli á þessari ósvífnu misnotk-
un Framsóknar á samvinnufélög-
unum kalla Tíminn og Dagur það
„árás á samvinnustefnuna".!-
Þannig er þeirra réttlætistilfinn-
ing.
Gjafabækur
útgáfufyrirtækja
Suin bókaútgáfufyrirtæki haðt
tekið upp þann sið að gefa út
litla bók fyrir hver jól og gefa
hana vinum sínum og velunnur-
um. Er þetta góður siður og geð-
þekkur, ekki sízt vegna þess hve
fyrirtækin vanda vel til þessarar
jólabókar sinnar. Þannig hefur
Almenna bókafélagið fyrir þessi
jól gefið út bókina íslandsferð
Mastiffs, sem Bjarni Guðmunds-
son blaðafulltrúi hefur snarað á
íslenzku, og ísafoldarprentsmiðja
bókina Meistari Guðmundur Þor-
láksson, er dr. Sigurður Nordal
hefur ritað.
í íslandsferð Mastiffs segir frá
ferðalagi nokkurra enskra fyrir-
manna til íslands sumarið 1878.
Er sú frásögn hin skemmtileg-
asta. Sigurður Nordal segir hins
vegar ævisögu sérkennilegs
menntamanns, sem uppi var á ár-
unum 1852 til 1910. Þrátt fyrir
merkileg fræðistörf er þessi mað
ur lítt þekktur meðal þjóðar
sinnar.
Bæði eiga fyrrgreind bókafyrir
tæki þakkir skildar fyrir þessar
jólabækur sínar.