Morgunblaðið - 04.01.1961, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 4. janúar 1961
MORGVNBLAÐIB
3
tm*** 000000*0*0*000 00** * 0 +■*.*■ 0 * * *

Gamli maðu
HANN heitir Árni Strand-
berg og bakaði einu sinni
beztu kringlur og skonrok
bæjarins. Það er langt síðan,
því hann er orðinn áttatíu og
tveggja ára gamall. Síðast
vann hann hjá Ingólfi Peter-
*en í Tjarnarbakaríi. Það var
£ síðari heimsstyrjöldinni. Þá
varð hann að hætta vegna
asmans. Hann var búinn að
vera með asma í fjórtán ár.
Það er ekki gott fyrir bakara
að hafa ofnæmi fyrir bveiti.
En hann þraukaði meðan
hann gat. Það hefur alltaf
eitthvað komið fyrir, þegar
hann hefur verið að því kom
inn að hafa sig upp. Til dæm-
is þegar hann keypti Hörpu-
götu fjórtán og bakaði eftir-
sóttar kringlur og skonrok,
sem Ingimundur fisksali hjól-
aði með niður í bæ og seldi.
Hann kunni að hlaða á hjól-
ið, maðurinn sá. Þrjú hundr-
uð pund í bak og fyrir.
Jæja, það var búið einn
góðan veðurdag. Það hefur
alltaf eitthvað komið fyrir.
Þrisvar sinnum beinbrotnaði
hann og varð að fara á spít-
ala. Hann varð fyrir bíl og
öðrum slysum. Hann missti
húsið upp úr öllu saman, en
fékk að leigja þar um tíma.
Þangað til húsið brann. Þá
missti hann al'la innanstokks-
munina líka. Eldurinn hefur
fylgt honum. En hann hefur
aldrei gert honum neitt gott.
Húsið gat ekki brunnið með-
an hann átti það. Nei, nei. Þá
hefði hann getað byggt annað
hús fyrir vátrygginguna og
bætt hag sinn. Nei, það var
ekki fyrr en hann hafði misst
það, en bjó sarot í því. Innan-
stokksmunirnir voru lágt
metnir. Þá fékk hann þessa
lóð í jaðri bæjargarðanna í
Skerjafirði og byggði eða lét
byggja þessa skúra, smátt og
smátt. Þangað til þetta var
orðið eins og lítil borg með
litlu torgi í miðjunni. Það er
gott að vera þarna. Það er
ekkert að marka þetta núna,
því eldhúsið brann í gær-
morgun. Þessi skaðræðisvald-
ur virðist fylgja honum. Stof-
an brann lika fyrir nokkrum
árum.
Hann situr í myrkrinu í
eldhúsinu og horfir á
skemmdarverk eldsins. Það
er flaska á borðinu og kerti
stungið í stútinn, en hann
kveikir ekki á því. Hann er
vanur því að vera einn. Það
gerir ekkert til, ef eldurinn
Börnin virða fyrir sér skúr gamla mannsins eftir brunann.
(Ljósm.: Sveinn Þormóðsson)
og skúrarnir hans
léti hann í friði. Vonandi fær
hann frið, þegar hann er dá-
inn. Skúrarnir eru að vísu
vátryggðir, en það er ekki
mikið, annað hvort sex eða
átta þúsund. Hann man það
ekki í bili. En það er ekki
einu sinni víst að hann fái
það. Hann óttast að hann fái
þetta ekki bætt. Þetta var
kannski klaufaskapur hans.
Þá fær hann kannski ekkert.
Hann var að reyna að sót-
hreinsa eldavélina sjálfur,
því hann hélt að það væri
enginn sótari til lengur í
Reykjavík. Hann minnist
þess að minnsta kosti ekki að
— Laos
Framh. af bls. 1
fyrir að flytja „mikið magn af
vopnum, skotfærum og þung-
um fallbyssum til uppreisnar-
manna. Ríkisstjórn Laos mót-
mælir eindregið þessum aðgerð-
um Sovétríkjanna, sem eru
frekleg afskipti af innanlands-
málum konungsríkisins", eins
og segir í orðsendingunni.
Boun Oum prins, forsætis-
ráðherra hægri stjómarinnar
í Laos, hefur tilkynnt brezka
sendiráðinu í Vientiane að
hann sé því samþykkur með
ákveðnum skilyrðum að þrí-
velda eftirlitsnefndin með
Laos verði endurvakin. Ekki
er vitað að svo komnu hver
skilyrðin eru. Álitið er að
eitt þeirra sé það að samið
verði við ríkisstjórn hægri-
sinna, en ekki við hlutleysis-
stjórn Souvanna Phouma,
sem hægrimenn hröktu frá
völdum.
Eftirlitsnefndin
Eftirlitsnefndin var skipuð
fulltrúum Indlands, Póllands og
Kanada og var skipuð árið
1954 af Genfarráðstefnunni,
sem kom á friði í Indókína. —
Nefndin hætti störfum árið
1958. Bretar hafa hvatt til þess
■ð nefndin verði aftur látin
taka til starfa, og hafa Frakkar
Gamli maðurinn
og Rússar tekið í sama streng.
Sovétríkin hafa þó talið það
skilyrði að nefndin semji við
ríkisstjórn Soúvanna Phouma,
sem þau telja löglega ríkisstjórn
Laos.
Minnkandi ágreiningur
Nokkurs ágreinings hefur
gætt milli Bandaríkjanna og
Breta, en talsmaður brezka ut-
anríkisráðuneytisins sagði í dag
að ágreiningurinn væri miklu
minni en af væri látið. Væru
Bretar og Bandaríkjamenn sam-
mála um að nauðsynlegt væri
að finna pólitíska lausn á
ástandinu í Laos. Sagði hann
að fundur þeirra Whitney,
sendiherra Bandaríkjanna, og
Home lávarðar, utanríkisráð-
herra Breta, hefði borið meiri
árangur en búast hefði mátt
við og væru ágreiningsatriðin
mun færri en þau sem sam-
komulag er um.
SEATO
Fréttir frá Bangkok segja að
Suð-austur Asíu-bandalagið
(SEATO) muni koma saman til
fundar á morgun, en engin fund-
arhöld hafi verið í dag. Segja
talsmenn samtakanna að fréttir
frá Laos séu enn ógreinilegar og
verði málið að rannsakast nánar
áður en ákvörðun sé tekin. Full-
trúar Breta og Frakka i banda-
laginu kröfðust þess í gær að
hafa séð neinn lengi, sem
gæti verið sótari. Það voru
margir sótarar í Reykjavík,
þegar hann var ungur. Það
getur verið að Bærinn hafi
ennþá einhvern sótara í þjón-
ustu sinni, þó hann hafi
ekki séð hann. En það kostar
þá peninga eins og annað.
Hann var að reyna að gera
þetta sjálfur. Þetta er elda-
vél, sem brennir hráolíu. Þær
sóta svo mikið. Þegar hann
var búinn að hreinsa sótið úr
henni, stakk hann logandi
bréfi inn í reykrörið út í
vegginn, þar sem trekkspjaid
ið er. En það hefði -hann ekki
átt að gera. Það trekkti svo
vel, að hann missti bréfið úr
hendinni. Bréfið fór ekki upp
úr reykháfnum, heldur niður.
Þá kviknaði í öllu saman.
Það kostar mikið að færa
þetta allt í samt lag aftur.
Það er ekki víst að trygging-
arnar borgi, af því hann var
svona klaufskur. Hann er
líka kominn á níræðisaldur.
Hann hefur svo sem ekkert á
móti því að fara á Elliheim-
ilið, en honum þykir vænt
um skúrana sína. Það er bara
vont að vera einn, þegar
hann fær köstin. En það er
fallegt hérna á sumrin.
Skerjafjörðurinn eins og
plægður akur, og sólin sem
yljar gömlu hjarta. Það er
gott að deyja á slíkum stað
og slíkri stundu.
i. e. s.
t V0!'0'm#r-00 0 0 00 000 000 rn'I
rannsókn yrði látin fara fram á
því hvort um erlenda innrás væri
að ræða í Laos. Talsmaður
SEATO lagði í dag áhrezlu á það
að mikill munur væri á ,,af-
skiptum“ og ,innrás‘ og væri því
enn meiri ástæða til að rasa ekki
um ráð fram. Sarit Tanarat for-
sætisráðherra Thailands fól í gær
ríkisstjórn sinní að gera nauð-
synlegar ráðstafanir til að verja
landið ef ástandið í Laos færi
versnandi. Ríkir nokkur óánægja
þar í landi vegna aðgerðarleysis
SEATO.
í Suður-Vietnam
Yfirmaður hersins í Norður-
Vietnam sagði í dag að banda-
rískt flugvélamóðurskip og fleiri
herskip væru komin til hafnar-
bcrgarinnar Ta Nang í Suður-
Vietram. Segir í frétt frá Hanoi
að Bandaríkin hafi einnig sent
átta þyrlur, 13 sprengjur og orr-
ustuflugvélar og stóran flokk her
manna til Suður Vietnam.
Frá Hong Kong er símað að
kínverska stjórnin hafi sent
Bandaríkjunum mótmæli vegna
þess að bandarískt herskip hafi
í dag farið inn fyrir 12 mílna
landhelgi Kína fyrir sunnan
Pinghaiskaga. Tekið er fram að
þetta sé í 131 sinn að Kínverjar
hafi mótmælt landhelgisbroti
Bandaríkjanna.
Eisenhower á fundi
Eisenhower forseti átti í dag
enn fund með æðstu ráðgjöfum
sínum um ástandið í Laos. A
fundinum mættu m. a. Herter ut-
anríkisráðherra, Gates varnar-
málaráðherra, Lemnitzer yfir-
maður herráðsins og Dulles for-
stjóri leyniþjónustunnar.
Enginn tilkynning var gefin út
að fundi loknum önnur en sú að
Hagerty ritari forsetans sagði að
ástandið í Laos væri mjög alvar-
legt. Sagði Hagerty að Kennedy
kjörinn forseti fylgdist með á-
standinu í Laos, og að utanrík-
isráðherra Kennedys, Dean Rusk,
sæti reglulega fundi með Herter.
}----------■
SÍAKSÍÍÍMÍ
Góðar sigurt orfur
de Gaulle \
Franskir jafnaðarmenn hafS'
nú lýst yfir stuöningi við stefna
de Gaulle í Alsírmálinu. Haf»
þeir hvatt flokksmenn sína tll
þess að greiða atkvæði með sjálfa
ákvörðunarrétti Alsírbúum t&
handa í þjóðaratkvæðagreiðsl*
unni, sem fram fer um næsta
helgi. Kaþólski lýðveldisflokkur*
urinn og að sjálfsögðu flokkur d«
Gaulles sjálfs hafa einnig iýsí
yfir fylgi við stefnu hans. Má þv4
telja nokkurn veginn öruggt a9
úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunn.
ar muni verða de Gaulle og
stefnu hans í vil. Alsírbúar muna
því innan skamms fá tækifæri
til þess að hafa aðra þjóðarat-
kvæðagreiðslu um það, hvort þeir
vilja áfram vera innan franska
samveldisins eða stofna algerlega
sjálfstætt ríki og slíta tengslia
við Frakkland. Enda þótt fransk-
ir menn í Alsír séu því mjög
niótfallnir, er þó líklegast, að sú
verði niðurstaðan.
Óttast afstöðu
almennings
Af áramótahugleiðingum leið-
toga Framsóknarmanna og komm
únista er það auðsætt að þessir
bandamenn óttast mjög afstöðu
almennings til viðreisnarráðstaf-
ana ríkisstjórnarinnar. Þeir hafa
fundið að yfirgnæfandi meiri-
hluti þjóðarinnar gerir sér ljóst,
hvernig komið var, þegar vinstrl
stjórnin hrökklaðist frá völdum.
Þá blasti algert hrun við ís-
lenzku efnahagslífi. Ef ekki hefði
verið gripið í taumana af festu
og ábyrgðartilfinningu, ríkti hér
nú stórkostlegt atvinnuleysi og
bágindi meðal almennings. Ráð-
stafanir ríkisstjórnarinnar hafa
komið í veg fyrir þetta. Á árinu
1960 var mikil og varanleg at-
vinna um Iand allt. Aflabrestur-
inn skapaði að vísu útveginum og
fiskiðnaðinum mikil vandkvæði.
Verkföll?
Sú spurning, sem nú er efst i
hugum margra manna er, hvort
á næstunni verði efnt til verk-
falla til þess að knýja fram al-
mennar launahækkanir. Mikill
meirihluti þjóðarinnar skilur, að
kauphækkanir geta ekki skapað
Iaunþegum raunverulegar kjara-
bætur eins og afkomu bjargræð-
isvega landsmanna er nú háttað.
Þær mundu aðeins hafa í för
með sér aukinn hallarekstur at-
vinnutækjanna og eyðileggingu
þeirra nauðsynlegu ráðstafana,
sem gerðar hafa verið til við-
reisnar í efnahagsmálum.
Þegar á þetta er litið, sætir það
engri furðu, þótt margir séu ugg
andi og horfi með nokkrum efa
á viðbúnað stærsta verkalýðsfé.
lags landsins til baráttu fyrir
stórhækkuðu kaupgjaldi. Meðal
verkamanna í Reykjavík verður
heldur ekki vart mikils áhuga
fyrir að hefja harðskeytta verk-
fallsbaráttu.
Skólafólk kemur
ur jolairii
MIKIÐ var flogið innanlands í
gær, því skólafólkið flykktist nú
úr jólaleyfinu. Einkum voru
miklir flutningar frá Egilsstöð-
um og til og frá Akureyri. Frá
Egilsstöðum var 70 manns
í þremur ferðum og frá Akureyri
um 80 manns í jafnmörgum ferð-
um. Esja kom til Akureyrar í
gærkvöldi með farþega frá Siglu
firði, sem voru á leið suður til
Reykjavíkur. Fór Douglas-vél
norður í gærkvöldi og sótti þá,
um 20 manns. — Þá verður far-
in aukaferð frá ísafirði til Akur-
eyrar á morgun og eru flestir
farþeganna nemendur.
Út um landið
Utan af landi berast einnl
þær fréttir, að almenningur <
mjög andvigur baráttu fyr
auknum hallarekstri framleiðsl
tækjanna. Framundan er vetrai
vertíð og einn mesti annatín
ársins í öllum verstöðvum. Fóll
ið veit að sjávarútvegurinn beri
í bökkum. Hann er ekki fær ui
að taka á sig aukinn rekstrai
kostnaö. Þess vegna er þýðingai
laust að leggja á hann aukna
byrðar. Það myndi aðeins leið
til stöðvunar tækja hans fyrr e
síðar.
Baráttan fyrir auknum fran
leiðslukostnaði um þessar munc
ir er þess vegna ekki barátt
fyrir bættum kjörum launþeg;
Slík barátta hlyti að hafa í fö
með sér vaxandi erfiðleik;
minnkandi atvinnu og kyrrstöði