Morgunblaðið - 14.01.1961, Blaðsíða 9

Laugrardaeur 14. ian. 1960
IfOBrrwo t íi»»d
9
Ofremdarástand í bif-
reiðavíðgerðaþjónustu
i
Hér er verið að stilla haila á framhjólum og afstöðu þeirra
hvors til annars. Nauðsyn er að þetta sé gert af nákvæmnL
en alger skortur hefir verið á tækjum til þess hér á landL
IÐNAÐARMÁLASTOFNUN
Islands hefir látið frá sér
fara greinargerð eftir Johan
Meyer vélaverkfræðing um
bifreiðaverkstæði og við-
gerðarþjónustu á íslandi. —
Greinargerð þessi er hin
merkilegasta og sýnir glöggt
hve vanbúnir við erum á
þessu sviði.
Forsaga þessa máls er sú að
árið 1957 fór Samband íslenzkra
bifreiðaverkstæðaeigenda þess á
| leit við Iðnaðarmálastofnun Is-
: lands að hún tæki til athugunar
ýmis vandamál varðandi rekstur
og rekstrarhag íslenzkra bifreiða
verkstæða.
) Síðan réðist það að Iðnaðar-
málastofnunin með tilstyrk Al-
| þjóðasamvinnudeildar Banda-
ríkjastjórnar (ICA) réði norska
! verkfræðinginn Johan Meyer til
; J>ess að annast sérfræðilega at-
hugun þá er hér um ræðir og
fór hún fram í nóv.—des. 1959.
miUAiuio atnugunarinnar
Markmið athugunarinnar var í
9 liðum:
1. Afla yfirlits um núverandi að-
ferðir við bifreiðaviðhalds á Is-
landi.
X Vera til ráðuneytis um rekstr-
arfyrirkomulag bifreiðaverk-
stæðanna og athuga starfs-
grundvöll hinna mörgu litlu
verkstæða.
X Vera til aðstoðar um skipu-
lagningu bifreiðaverkstæða.
X Vera til aðstoðar um samhæf-
ingu á starfsemi þeirra bifreiða
verkstæða, sem tengd eru bif-
reiðaverksmiðjum við starf-
«emi annarra bifreiðaverk-
stæða.
5. Vera til ráðuneytis og aðstoð-
ar um lækkun á hinixm háa bif-
reiðaviðgerðar- og viðhalds-
kostnaðar á Islandi.
X Vera til ráðuneytis og aðstoð-
ar um lækkun á hinni óvenju-
miklu vinnunotkun við bif-
reiðaviðhald og viðgerðir á Is-
landi.
7. Leita úrræða til stöðlunar á
bifreiðaviðhaldi og rekstri bif-
reiðaverkstæða.
8. Leita úrræða og leggja á ráð,
í samráði við samtök bifreiða-
verkstæða, um leiðir til að
auka framleiðni í bifreiðavið-
gerðum- og viðhaldi.
9. Efna eftir því sem nauðsyn-
legt er til funda og umræðna
með fulltrúum bifreiðaverk-
stæða, bifreiðaumboða og ann-
arra hlutaðeigenda.
Vinnuáætlun
Næst fjallar greinargerðin um
vinnuáætlun. í því sambandi
skoðaði ráðunauturinn 25 verk-
stæði til þess að komast sem
næst því hver værí rétt mynd af
heildinni. Þá voru haldin nám-
skeið fyrir verkstæðaeigendur,
verkstjóra og bifreiðavirkja und
ir leiðsögn ráðunautarins. Loks
voru viðræðufundir með ráðu-
nautinum á vegum Sambands bif
reiðaverkstæðaeigenda. Einnig
annaðist hann leiðbeiningarstörf
um áætlanir varðandi nýbygging
ar og breytingar verkstæðishús-
næðis
Mikil viðgerðarþörf
Niðurstöður þessarar athugun-
ar eru mjög athyglisverðar. Það
kemur í ljós að viðgerðarþörf
bifreiða hér á landi er mjög mikil
og hlutfallslega mun meiri en
nágrannalanda okkar. 1. janúar
1959 eru 18.807 bifreiðar hér á
landi og 9 menn um hverja bif-
reið að meðaltali. Er það mjög
lág tala. I Noregi eru 12 íbúar á
bifreið, Danmörku 10, Svíþjóð 7.
Viðgerðarþörf bifreiða hér á
landi er auk aksturslengdar mjög
háð ýmsum öðrum atriðum, svo
Tillögtsr norsks
sérfræðings
til úrbóta
sem aldursskiptingu, vegum og
loftslagi A Islandi eru öll þessi
atriði óhagstæð, segir í greinar-
gerðinni Um 50% af bifreiðunum
eru eldri en 10 ára, sem verður
að teljast hámark eðlilegs rekstr-
artíma við núverandi aðstæður.
Veðurfarið er mjög óhagstætt.
Rakt og salt úthafsloftslag eykur
tæringu stálhúsa og tíðar hita-
sveiflur um frostmark að vetrar-
lagi gera illt verra.
Innflutningshömlur
Aldur bifreiðanna stafar af
ströngum innflutningshömlum og
háum aðflutningsgjöldum. Eina
landið í Vestur-Evrópu, sem við-
heldur hömlum á bifreiðainn-
flutningi er Island og að nokkru
vægara leyti Finnland og Spánn.
Allra hæst eru aðflutnings- og
skrásetningargjöld af bifreiðum
á Islandi.
Afkastageta verkstæðanna á Is-
landi er lítil. Talið er að alls
starfi nú um 750 menn við bif-
reiðaviðgerðir. Tala bifreiða á
hvern viðgerðarmann er því 2'5.
Til samanburðar eru tilsvarandi
í Noregi 32, Danmörk 38, og
Svíþjóð 44.
Þetta talar sínu máli um að
afkastageta íslenzkra viðgerðar-
manna er mun minni en á hinum
Norðurlöndunum, vegna slæmr-
ar aðstöðu og lélegra tækja.
Uppbygging verkstæðanna tor-
veldast af ströngu opinberu eftir-
liti með verði útseldrar vinnu
skattlagningu o. fl. Verkstæði eru
yfirleitt lítil og fjái-hagsgeta
þeirra takmörkuð. Af bifreiða-
verkstæðum í Reykjavík hafa
44% þrjá eða færri viðgerðar-
menn og 63% fimm eða færri að
meðtöldum verkstjóra.
Athugunin hefir leitt í ljós, og
eru færð fyrir því töluleg rök,
að hjá verkstæðunum er tap á
hverja selda vinnustund sem
nemur 7—8 krónum.
Haldið undan skatti
Verðlagseftirlit og skattlagn-
ing á bifreiðaverkstæðin er nú
mjög óhagstæð og leiðir til þess
að komið er á fót litlum verkstæð
um þar sem möguleikar skapast
til að halda hluta af veltunni
undan skatti, en það geta ekki
almennu eða stóru bifreiðaverk-
stæðin gert.
Þessa óheppilegu þróun er
ekki unnt að stöðva og snúa við,
nema verðlagsákvæðin um ú,-
selda vinnu séu afnumin og
hverju einstöku verkstæði heim-
ilað að miða söluverð sitt við
raunverulegan kostnað þjónustu-
hæfni og samkeppnisaðstöðu.
Þá er bent á að stjórn verk-
stæðanna hér á landi sé mjög
ábótavant þar sem takmarkaður
fjöidi starfsmanna skapi þá að-
stöðu að menn, sem sjálfir verði
að annast almenn viðgetðar-
störf, þurfi jafnframt að sjá um
alla stjórn, skipulagningu og leið-
beiningu á verkstæðunum.
Þá er bent á að mjög skorti á
um sérhæfingu á verkstæðunum
bæði út á við og inn á við. Bent
er á að mjög skorti verkstæðin
tæki til allra viðgerða og rann-
sókna á bílunum. Athugunin
leiddi í ijós að útgjöld verkstæð
anna til véla, verkfæra og ann-
arra tækja voru 6% af vinnu-
launum 1958. Samkvæmt íeynslu
og bókhaldsniðurstöðum í öðrxxm
löndum er þessi hlutfallstala
minnst tvöfalt hærri, ef allt er
með felldu og þyrfti að vera tals-
vert hærri hér á landi um stand-
arsakir til þess að vinna upp þá
afturför, sem orðið hefir á undan
förnum árum.
Afnema hömlur og
hámarkslagningu
Til þess að unnt sé að bæta að
ráði úr tækjakosti verkslæðanna
verður að afnema eða draga veru
lega úr hömlunxxm, sem hámarks-
álagning og skattar setja. Þó að
þetta kynni að leiða til hækkxxn-
ar útsöluverði vinnu, hlýtur það
hins vegar að bæta gæði viðgerð
anna og stytta vinnutímann við
þær.
Þá er rninnzt á húsrými verk-
stæðanna og sýnt fram á að í flest
xxm tilfellum er það algerlega
ófullnægjandi. Þetta, ásamt léleg
um aðbúnaði, hefir í för með
sér mjög óhagkvæm vinnuskil-
yrði, sem hljóta að lengja við-
gerðartímann og valda hættum
á skemmdum á bifreiðxxm. Nokk-
ur bifreiðaverkstæði eru sem
stendur ekki rekin með fullu
starfsliði vegna vöntunar á fag-
mönnum eða vegna versnandi
rekstrarafkomu, en um verulega
aukningu á heildarafkastagetu
verkstæðanna er ekki að ræða
nema húsnæði þeirra sé aukið
að sama s -'pi.
Vöntun varahluta
Þá fór fram athugun á vera-
hlutabirgðum og gáfu mörg
stærstu varahlutafyrirtækin i
Reykjavík nákvæmar upplýsing-
ar um það efni. I ljós kom að
birgðaumsetning er 1,3 á ári. Er
þetta mjög lágt hlutfall og á við
eðlilegar aðstæður að vera tvö-
falt hæi-ra. Þetta sýnir að vara-
hlutabirgðir fyrir svo til allar
bifreiðategxindir er mun minna
en nauðsynlegt er og leiðir oft til
þess að viðgerð bifreiða dregst úr
hömlu. Varahlutaskorturinn,
sem telja verður að nálgist vand
ræði, veldur þannig löngum
rekstrarstöðvunum og óhag-
kvæmum viðgerðum, segir í
álitsgerðir
J tegundir
Bent er a að allt of fáar bif-
reiðir séu af hverri tegund í
landinu. Alls eru 130 tegundir og
margar árgerðir af hverri teg-
und. Bifreiðarnar eru 18,807 en
af aðeins eínni tegund fleiri en
2000. Segir að slíkur afbrigða-
fjöldi muni hvergi þekkjast ann-
ars staðar. Er þetta meginorsök
Framhald á bls. IX
. Athugað er hvort gat er á hjólinu. Dekkaslit er mjög undir
því komið að svo sé ekkL
Hér fer fram athugun á hvort um er að ræða bilanir í hinum ýmsu hlutum aflvélar bifreið-
arinnar. Brýn nauðsyn er á að hægt sé að búa verkstæði tækjum sem þessum.
(Ljósm. Mbl. ÓL K. M.)