Morgunblaðið - 26.03.1961, Síða 16

16
MORGVNBLAÐIb
Sunnudagur 26. marz 1961
Þór Gutjónsson veISimá3ast|óri:
Veiðimál í Bandaríkjunum
GREINARHOFUNDUR dvelst
vestan hafs á vegum tækni-
hjálpar Bandaríkjanna til
þess að kynna sér nýjungar í
veiðimálum og til undir-
búnings byggingu tilrauna-
eldisstöðvar ríkisins. Hann
hefur einkum ferðazt um
vestur hluta Bandarikjiaínna
og í Alaska og heimsótt veíði
málastofnanir, skoðað eldis-
stöðvar í opinberri og einka-
eign og önnur mannvirki, er
varða veiðimál. Þá hefur hann
setið ársfundi samtaka eins
og hins níræða Ameriska
veiðimálafélags (American
Fisheries Society), félags
bandarískra eldisstöðvaeig-
enda, Fiskeldisráðstefnu Norð-
vestur Bandaríkjanna og Vís-
indaráðstefnu Alaska. Lengst
af hefur hann dvalizt við fiski-
fræðideild Washingtonháskóla
í Seattle (College of Fisher-
ies, University of Washing-
ton) og heimsótt fiskifræði-
stofnanir þar í borg. f Fiski-
deild Washingtonháskóla eru
framkvæmdar margháttaðar
tilraunir og rannsóknir í fiski-
fræði.
• Framfarir i veiðimálum
Stórkostlegar framfarir hafa
orðið vestan hafs á sviði veiði-
mála síðustu fimmtán árin. Þekk
ing á lífi og umhverfi laxfisk-
anna hefur aukizt verulega, en
af því hefur leitt miklar breyt-
ingar í stjórn og framkvæmd
veiðimála. Margs konar nýjar að-
ferðir hafa verið teknar upp, og
mun nokkurna þeirra verða get-
ið siðar. Komið hefur í Ijós, að
nauðsyn er á að gefa sérkennum
hvers veiðivatns (straumvatna
og sföðuvatna) gaum og haga fisk
rækt í þeim eftir því, í stað þess
að láta sömu reglur gilda um
fiskrækt í öllum veiðivötnum eins
og áður var. Rannsóknar- og til-
raunastarfsemi hefur verið stór-
aukin, og er nú alment krafizt
meiri menntunar af þeim, sem
við þessi mál vinna heldur en
áður var, enda taka nú vel mehnt
aðir fiskifræðingar við se fleiri
störfum innan veiðimálanna.
• Veiðilöggjöf
í Bandaríkjunum
Veiðilöggjöf er mismunandi
í hinum einstöku fylkjum Banda
ríkjanna. í aðalatriðum er hún
ólik veiðilöggjöf á íslandi, enda
eiga fylkin sjálf oftast veiðirétt-
inn í veiðivötnunum, og miðast
hún að sjálfsögðu við það. Ame-
rísk veiðilöggjöf er jafnan sveigj
anlegri heldur en sú íslenzka,
og veitir veiðimálastjórnum
heimild til þess að ákveða um
veiði á einstökum svæðum eftir
ástæðum á hverjum tíma. Vei'ð-
ur verndun fiskstofnanna auð-
veldari og áhrifaríkari með þessu
móti
• Fiskeldi
Klak og fiskeldi er mjög stór
þáttur í fiskræktarstarfsemi
vestan hafs. Sem dæmi um þetta
skal getið, að Veiðimálastofnun
Washingtonfylkis og Fiskimála-
stofnun sáma fylkis eiga nær
50 klak- og eldisstöðvar, sem
geta klakið út um 130 milljón
laxa- og silungshrognum og geta
alið upp mest af seiðunum, sem
úr hrognunum koma. Auk þess á
Bandaríkjastjórn nokkrar eldis-
stöðvar í fylkinu, þeirra á meðal
er stærsta eldisstöð í Bandarikj-
unum. Laxgengd í ár á vestur-
strönd Bandaríkjanna hefur
minnkað ískyggilega mikið að
undanförnu m.a. vegna mikilla
virkjunarframkvæmda í beztu
veiðiánum. Reynt er að hamla á
móti rýrnun lax- og silungsstofn
anna með því að ala upp seiði í
Klakskápar í hinni nýbyggðu klak- og eldisstöð í Kalama
í Washingtonfylki. Klakhúsið hefir rúm fyrir 9 millj. laxahrogn.
stórum stíl og sleppa í árnar.
Seiðum af ýmsum stærðum er
einnig sleppt í stöðuvötn í ná-
grenní stórborganna til þess að
halda við veiði í þeim, þar sem
veiðiálag á þau er svo mikið, að
nátlúran getur ekki haldið við
fiskistofnunum án hjálpar.
• Útbúnaður í klak-
og eldisstöðvum.
Miklar umbætur hafa verið
gerðar á fyrirkomulagi og útbún
aði klak- og eldisstöðva. Klak-
útbúnaði hefur verið gjörbreytt
með tilkomu hentugra klakskápa
úr plastéfni, og tekur klakstöðin
nú mun minna rúm en áður. Þá
hefur umbúnaður á eldistjörnum
verið bættur. Við byggingu nýrra
eldisstöðva er nú gengið svo frá,
að lax og sjógenginn silungur
geti gengið viðstöðulaust upp í
eldistjarnirnar, þegar hann kem-
ur úr sjó. Þar er alkunna, að lax
hefur gengið árlega nú í áratug
upp í eldistjarnir tilraunaeldis-
stöðvar Washingtonháskóla, en
hann gekk sjálfur út úr tjörn-
unum sem seiði, er hann hafði
verið alinn upp í göngustærð í
eldisstöðinni. Margs konar vinnu
sparandi tæki hafa verið tekin
upp. M.a. er nú farið að fóðra
fiskinn í eldistjörnum úr bif-
reiðum.
• Næringarþörf fiskanna
Fin merkasta nýungin varð-
andi fiskeldi, sem komið hefur
fram nú síðustu árin, eru niður-
stöður rannsókna um næringar-
þörf laxfiskanna. Lögð hefur ver
ið stund á lax- og silungseldi
í áratugi, og hefur oft verið
kvillasamt í eldisstöðvum. Sumt
af kvillunum hefur orsakazt af
óhollu fóðri, þar sem ýmist hef-
ur skort nguðsynleg efni í fóðrið,
eða að of mikið hefur verið af
sumum þeirra. Verður hægara
um vik í framtíðinni að fram-
leiða hraustan alifisk þar sem
þekking á fóðurefnaþörf laxfisk-
anna fer vaxandi. Margir vísinda-
ménn hafa lagt drjúgan skerf til
skilningsauka á þessu sviði, og
er dr. L. R. Donaldson, prófessor
við fiskifræðideild Washington-
háskóla, einn þeirra. Bandaríkja-
stjórn rékur tvær rannsóknar-
stofnanir, aðra í New Yorkfylki
og hina í Washingtonfylki, sem
vinna eingöngu að rannsóknum
á næringarefnafræði laxfiska, og
er hlutur þessara stofnana mest-
ur á þessu sviði..
• Þurrafóður
Þar til fyrir nokkrum árum
voru eldisfiskar fóðraðir að
mestu á blautfóðri, þ. e. á nýmeti
með miklu vatnsinnihaldi. Nú síð
ustu árin hefur þurrfóður rutt
blautfóðrinu að mestu til hliðar,
nema við fóðrun á laxi. Þurrfóðr-
ið er framleitt í pilluformi, og
má fá pillur af mismunandi stærð
um til þess að fóðra með fisk á
ýmsum þroskaskeiðum. Aðal
uppistaða þurrfóðurs er jafnan
fiskimjöl, og er því ekki ólíklegt,
að við íslendingar getum frarp-
leitt þurrfóður til útflutnings.
Mun það mál verða athugað nán-
ar. Er mjög mikilvægt fyrir efl-
ingu fiskeldis á íslsmdi, að hafin
verði framleiðsla á hollu og nær-
ingarríku þurrfóðri. Ef slí’kt þurr
fóður væri fáanlegt, þá þyrfti
ekki í framtíðinni að taka eins
mikið tillit til nálægðar fiskiðju-
vers við staðsetningu eldisstöðva
eins og nú verður að gera.
• Sjúkdómar
Þekking á sviði fisksjúk-
dóma og lækning á þeim hefur
aukizt nú síðustu árin, enda hef-
ur fiskasjúkdómafræðingum
fjölgað mikið. Þykir nú sjálfsagt,
að veiðimálastofnanir í hinum
einstöku fylkjum hafi einn eða
fleiri slíka sérfræðinga starfandi.
Auk þess ha£ur Bandaríkjastjórn
marga sjúkdómafræðinga í þjón-
ustu sinni á tveimur rannsóknar-
stofum fyrir fiskisjúkdóma, sem
hún rekur í Leetown í Virginíu
og í Seattle í Washingtonfylki.
Fiskisjúkdómar hafa oft gert mik
inn usla í eldisstöðvum, en með
aukinni þekkingu á sjúkdómun-
um og lækningu þeirra hefur tek
izt að halda niðri skæðum sjúk-
dómum eða fyrirbyggja þá.
• Laxabú
Kostnaður við byggingu og
rekstur lax- og silungseldisstöðva
er jafnan mikill, og er því stöð-
ugt leitað nýrra leiða til þess að
draga úr kostnaði við fiskeldið.
Ágæt leið út úr vandanum er að
hafa eina lax- eða silungstegund
í stöðuvatni eða á öðru lokuðu
Fyrri grein
svæði. Ó-Hum fiski á slíku svæði
er eytt með eitri áður en laxi
eða silungi er sleppt á það. Þessi
tegund fiskhalds hefur verið köll
uð „fish farming" á ensku og
mætti kalla það fiskabúskap á
íslenzku .Fiskabúin eða laxabúin,
„fish farms" eru háð venjulegum
klak- og eldisstoðvum með tilliti
til stofnfisks, og eru þvi klak-
og eldisstöðvar nauðsynlegar við
hliðina á fiskabúunum.
Veiðimálastofnun Washingtons-
fylkis hóf fyrst að koma upp
fiskabúum fyrir sjóregnboga, en
Þór Guðjónsson
hann hagar sér að flestu leyti
i eins og laxinn ^kkar gerir og er
I líkur honum í útliti. Gaf þessi að-
ferð svo góðar vonir, að árið 1957
hóf Fiskimálastofnun Washing-
tonsfylkis að koma upp laxabú-
um og notaði sjóblöndu í sum
þeirra með góðum árangri. Síðar
nefnd stofnun fer með laxveiði-
mál, enda er mestur hluti laxins
veiddur í sjó. Laxabúum hefur
verið komið upp í stöðuvötnum,
náttúrulegum og tilbúnum, í ár-
ósum, þar sem lón eru inn a£
þröngum ósum, eða í lónum, vífe
um og vogum í flæðarmálinu,
þar sem kostnaðarlítið er að loka
þeim með görðum. í görðunum
er útbúnaður til þess að halda
laxinum inni og til þess að hleypa
hálfsöltum sjó inn í laxabúin á
flóðinu, en sjórinn ber með sér
æti handa seiðunum. Seiðin lifa
oftast á ætinu í laxabúunum og
verður því fjöldi seiða ó flatar-
einingu tiltÖlulega lítill. Þar sem
kostnaðarsamt verður að koma
upp laxábúum, eins og á íslandi,
verður af fjárhagslegum ástæð-
um að hafa seiðin þéttar í búrún-
um og fóðra þau. Sé ekki völ á.
öðru en úthafssjó til þess að nota
í laxabú, þá verður óhjákvæmi-
legt að blanda hann með fersku
vatni, þar sem seltumagn í hon-
um er of mikið fyrir lítil seiði.
Fiskimálastofnun Washington-
fylkis á 20 laxabú, og nota 15
þeirra ferskt vatn og 5 sjóblöndu.
Á árinu 1959 fengust 9,3 milljón
laxaseiði úr laxabúunum og um
10 milljóa seiði á árinu 1960.
Seiðum af fjórum laxategundum
er haldið í laxabúunum oftast ón
þess, að þeim sé gefið fóður.
Seiðum sumra tegunda er sleppt
eftir aðeins fáar vikur. en öðrum
er haldið í heilt ár eða lengur.
Seiðum silfurlaxins er sleppt f
búin eftir nokkurra mánaða fóðr-
un í eldisstöðvum. Ofannefnd
stofnun á tvær tilraunaeldisstöð v
ar, sem geta notað ferskt vatn,
sjóblöndu eða sjó, og fara þar
fram tilraunir með laxaeldi.
Fyrstu tilraunir af þessu tagi
fóru fram í Washingtonfylki þeg-
ar 1901.
Eldisstöð
Idahofylki. Framleiðir nú regnbogasilung til sölu á heimsmarkaði.
(Ljósm.: Þór Guðjónsson).