Morgunblaðið - 23.06.1961, Blaðsíða 6

6
MORGUNfíT. 4 ÐJÐ
Föstudagur 23. júní 1961
Það er beðið
eftir Bretum
Ef Englendingur ferðast um
þessar mundir um Norðurlönd er
tíðum beint að honum spuming-
um, sem hann hlýtur að eiga afar
örðugt með að svara. Hvort held
ur hann er meðal bænd,a á Jót-
landi, bankastarfsmanna í Kaup-
mannahöfn eða iðnaðarmanna í
Stokkhólmi er beinit að honum
þessari spurningu: — Hvenær
ætlar brezka stjómin að taka
ákvörðun um, hvort eða hvenær
hún gerist aðili að Markaðs-
bandalaginu? Og hvers vegna
gerið þið Bretar ekki meira til
þess að selja brezikar vörur í
Skandinavíu?
Síðari spumingunni hljóta
Bretar að geta svarað. Bæði Dan
ir og Svíar óska eftir meiri við-
skiptum við Englendinga og fá
ekki skilið hvers vegna þeir sýna
þeim markaði svo lítinn áhuga,
að sölur þeirra fara stöðugt
minnkandi til þessara velmeg-
andi þjóða.
Bæði Danir og Svíar óska eftir
því, að Bretar gerist aðilar að
Markaðsbandalaginu og munu
þjóðirnar sjálfar reyna hið sama
—- þó með mismunandi skiimál-
um. Danir gerast væntanlega að-
iiar, þegar er Bretar hafa tekið
ákvörðun fyrir sitt leyti. Svíar
setjia við því viss skilyrði, en
vilja þó gjaman verða aðilar að
bandalaginu með einihverjum
hætti.
Forsætisráðherra Danmerkur
hefur skýrt mér frá því, að Dan
ir muni sjálfkrafa gerast aðilar
að bandalaginu, þegar er Bretar
eru orðnir aðilar að því — en
jafnvel getur komið til mála, að
þeir verði á undan, ef enn frek-
ari frestur verður á ákvörðunum
brezku stjórraarinnar í þessium
efnum.
Um Svía gegnir nokkuð öðru
máli. Þeir geta ekki gerzt aðili að
bandalaginu umbúðalaust vegna
hins algera hlutleysis landsins.
Verða þeir því væntanlega að
reyraa að komast að samkomu-
lagi um nána samvinnu við
bandalagið. En frá sjónarhóli
Svía er slík samvinna því betri
því nánari, sem hún er, svo fram
arlega, sem unnt verður að kom-
ast yfir byrjunarörðugleika í því
sambandi.
Stundum hefur því verið hald-
ið fram, að það sem hafi fyrst
og fremst haldið aftur af Svíum
vm inngöngu í bandalagið hafi
verið uggur um, að aðild þeirra
myndu fylgja margvíslegar
stjórnmálalegar skuldbindingar
PELSINGFORS. — Ahti Karjala
inen, sem verið hefir verzlunar-
og iðnaðarmálaráðherra í stjórn
Sukselainens, hefir verið út-
nefndur utanríkisráðherra í stað
Ralfs Törngrens, sem lézt fyrir
rúmum mánuði. — Björn Wester
lund heitir sá, er tekur við fyrra
embætti Karjalainens. Hefir hann
ekki gegnt neinni pólitískri stöðu
fyrr.
umfram það, sem Svíar teldu sér
fært að samþykkja.
En það sem í reyndinni mun
einkum halda aftur af Svíum,
eru ákvæði í samningi Markaðs-
bandalagsríkjanna um sameigin-
lega fjármálastefnu. Á slíkar
skuldbindingar telja Svíar sig
ekki geta fallizt. Þeim stendur
meðal annars stuggur af mögu-
leikum bandalagsins til að mis-
muna ýmsum ríkjum í viðskipt-
um. Hefur einn sænskur ráð-
herra bent á, að Svíar séu reiðu-
búnir að ræða allar hliðar þessa
máls, en þeir muni aldrei fallast
á að hendur þeirra verði svo
bundnar. að þeir geti ekki sjálfir
fjallað um og ákveðið eigin við-
skiptasamninga.
Ennfremur hefur Finnland
mikið að segja í þessum efnum.
Svíar gætu aldrei hugsað til þess
að skilja Finnland „útundan".
Alger aðild Finna að Markaðs-
bandalaginu er ekki hugsanleg,
en Svíar munu ekki gerast aðilar
að því fyrr en þeir hafa fengið
tryggingu fyrir því, að hagur
Finnlands verði jafnframt borinn
fyrir brjósti. En þeir gera sér
vonir um að samkomulag gæti
náðst í þeim efnum, einkum þar
sem álit Finna á Rússum er mjög
svo áþekkt áliti stjórnarvalda V-
Þýzkalands og Frakklamdis á
þeirn.
Og enn eru tálmanir á vegin-
um. Svíar eru ekiki ánægðir með
hina háu toila Markaðsbandalags
ríkjanna út á við. Landbúnaðar-
afurðir Svía eru vemdaðar með
háum verndartollum. Ennfremur
telja þeir sér skylt, að reyna að
vera sjálfum sér nógir um mat-
vælaframleiðslu, ef til átaka
skyldi koma í Evrópu svo og að
jafna framleiðslutekjumiar milli
landbúnaðárins og iðnaðarins.
Enn sem komið er hefur al-
menningur í Svíþjóð lítinn áhuga
á þessu máli — eða til þess bend-
ir a. m. k. skoðanakönnun eins
dagblaðanna í Stokkhólmi, því að
hlutfallstala þeirra, sem ekki
höfðu sérstaka skoðun á málinu
var afar há. Þó hefur einn af ráð-
herrum stjórnarinnar verið „út-
lægur ger“ sem héraðsstjóri í
Kopperberg, vegna þess að hiann
sagði, að Markaðsbandalagið
væri „afturhaldssamt". Ekki verð
ur vart neinnar stjórnmálalegrar
óviJdar í Svíþjóð í garð de Gaulle
eða Adenauers, þótt sósíalísk
stjóm hafi verið þar lengi við
völd.
Þeir Svíar, sem hafa kynnt sér
málefni Markaðsbandalagsins
vilja gjarna, að Svíþjóð gerist að-
ili að bandalaginu. Meðal iðn-
verkamanna er sú skoðun al-
menn, að ekki sé mikil hætta á,
að erlendir verkiamenn sæki til
Svíþjóðar þó þar sé greidd hæst
laun af Evrópulöndum. Svíarnir
treysta á að nóg vinnuafl heima
fyrir, hið kalda loftslag og hátt
verð á víni verði vörn gegn því
að verkameran flykkist þangað
frá Suður-Ítalíu. Iðnaðurinn hef-
ur engu að tapa — hann á sína
tryggingu í ríkulegum hráefnum
og ýmsum framleiðsluvörum sem
bera af að gæðum. Ýmis sænsk
framleiðsla, svo sem gler-
gerð, stálvamingur margs konar,
vitar, mjaltavélar o. fl. fá enga
vernd £ tollum á heimamarkaði
og á erlendum markaði hafa þess
ar vörur alltaf verið fyllilega
samkeppnisfærar fremur vegna
gæða en verðs.
Því eru flestir Svíar, sem hugs
að hafa þetta mál sammála efna-
hagssérfræðingum, sem telja, að
Svíar hafi heldur óhag af því að
standa utan Markaðsbandalags-
ins þegar bæði Bretar og Danir
hafa gerzt aðilar að því — eða
eiras og einn ráðherrann sagði —
Við teljum aðild Svía að Markaðs
bandailaginu undir slíkum kring-
umstæðum ekki aðeins æskilega
heldur nauðsyniega.
Dönum aftur á móti finrast að-
ild að bandalagirau ekki beinlínis
æskileg heldur óhjákvæmileg.
Það vekur þó furðu að finraa
hversu almenn andúð Dama er á
því, sem stundum er kallað ,,Ka-
þólska Evrópa". Sú andúð virðist
lítt eða ekki eiga rót að rekja til
trúarbragða heldur vera byggð
á þeirri tilfinningalegu afstöðu,
að Bretland og hin Norðurlöndin
séu heppilegustu vinir Dana og
samherjar. Enn bryddir verulega
á kala í garð Þjóðverja. Yngri
kynslóðin minnist hernámsáranna
og hin eldri Slésvífeur-málsins.
Þótt Danir reyni eftir mætiti að
efla iðnað sinn verður efeki fram-
hjá því litið, að meira en helm-
ingur útflutningsvamings þeirra
eru landbúraaðarafurðir. Iðnaður-
inn verður auk annarra erfið-
leika að bera byrðar 10% nýrrar
kauphækkunar og hefur engin
hráefni heima fyrir að byggja á.
Því er það Dönum mikið bapps-
mál, að stærstu viðskiptavinir
þeirra — Bretar og V-Þjóðverjar
vinni sameiginlega í Markaðs-
bandalaginu.
(Observer — öll réttindi áskilin).
Svanir til
Norðurlands
KARLAKÓRINN .Svanir* & Akra
nesi, sem átti 45 ára starfsaf*
mæli síðast liðið haust, hélt sam-
söngva á Aferanesi í maímánuði
s. 1. við hinar beztu undirtektir
áheyrenda.
Söngstjóri kórsins er Haukur
Guðlaugsson, mikilhæfur og
kunnur tónlistarmaður, og er
það kómum mikið happ að fá að
njóta hæfileika hans. Auk þesa
hefir einn af fyrrverandi söng.
stjórum kórsins, Magnús Jónsson,
annast raddkennslu, og hefur því
kórinn notið óvenjulega mikillar
þjálfunar s. 1. vetur. I tilefni af
45 ára afmælinu er ákveðið, að
kórinn fari söngför til Norður-
lands í þessum mánuði. Mun
hann leggja af stað frá Akra-
nesi föstudagiran 23. júní n. k.
og syngja þá um kvöldið á Sauð-
árkróki. Næsta dag, llaugardag-
inn 24. júní fer h/ann til Mývaitns''
sveitar og syngur í félagsheimil-
inu Skjólbrekku þá um kvöldið,
en þaðan fer haran til Akureyrar
og syngur á sunnudagskvöld 25.
júní, þar. Mánudagiran 26. júní
verður svo haldið heimleiðis.
V. K.
• Ártíðeðajifmæli
17. júní s. 1. voru 150 ár
liðira frá fæðingu Jóns Sigurðs
sonar. Maður nokfeur hringdi
til Velvakanda og bað haran
um að leggja áherzlu á það.
Þetta kemur möranum vafa-
laust spánskt fyrir sjónir. Hef
ur það nú getað farið fram
hjá nokkrum manrai? hugsa
vafalaust flestir, sem þetta
lesa.
En tilefni þessarer beiðni
er það, að eitt dagblaðið í
Reykjavík, birti skrautlega
forsíðu í mörgum litum á þess
um hátíðisdegi. Og undir
myndinni af Austurvelli og
Jóni Sigurðssyni stóð stórum
stöfum „150. ártíð Jóns Sig-
urðssonar“. Ártíð er dánaraf-
mæli, sem kunnugt er, og taldi
maðurinn í símanum nauðsyn
legt að villan yrði leiðrétt, þar
sem hún var svo áberandi og
með svo stórum stöfum og
því líkleg til að festast í
mirarai ómálvísra manna.
• Þunguð eða léttari
í þessu sambandi miranist
ég feitletraða kliausu, sem ég
sá í blaði fyrir skömmu, þar
mátti lesa að hin nýja drottn-
ing í Bel’gíu mundi vera orð-
in „Iéttari". Þó hafði hvorki
fæðzt prins eða prinsessa, en
drottningin bara hvíslað því
að páfanum í Róm, að hún
væri orðin „léttari." En hvar
var þá þunginn, sem hún
hafði losnað við? Það var
alger ráðgáta, þangað til frétt
in í öðrum blöðum upplýsti
að koraara var alls ekki léttari
heldur þvert á móti þunguð,
og ekki von á að hún yrði
léttari fynr en eftir að hún
væri búin að þyngjast í ca. 9
mánuði.
Svona getur verið erfitt að
hitta á réttu orðin.
• Prósentuhækkun
Eva Thorsteinsson hefur
L
ÍKi
FEROINAISiP
☆
—~*t U
Jlt
—1 -í / f
sv

beðið Velvafeandla um að
koma á framfæri eftirfarandi
hugleiðingu sinni:
Meiri hlutinn, ef ekki öll
íslenzka þjóðin er á móti mik-
ilii stéttarskiptingu í landinu.
Prósentuhækkun kemur því
til leiðar að bilið milli stétt-
anna eykst meira og meira
við hverja kiauphækfcun, eins
og von er. Ég ætla að taka
eitt dæmi um prósentuhækk-
un og einnig um hækkun um
ákveðna upphæð, og svo get-
ur hver fyrir sig dæmt um
hvað er réttlátara.
Það er boðuð 6% feauphækk
un hjá tveim stéttum. í aran-
arri stéttirani er borgað í mán-
aðarlaun kr. 5000, en í hinrai
8000 í mánaðarlaun. Hækkun-
in í þeirri fyrrnefndu raemur
kr. 300.00, en í þeirri síðair-
nefndu nerraur hún kr. 480.
Hvaða réttlæti er að fyrr-
nefnda stéttin fái 180 fer. lægri
hækkun en sú síðamefnda.
Það hlýtur hver maður að sjá
að þetta er rangt gagnvart
þeim lægri launuðu og þaranig
eykst bilið milli stéttanna
smátt og smátt, ef ekfei verð-
ur breytt til aranarrar aðferð-
ar á kauphækkun verður bilið
orðið nokkuð mikið á milli
launaflokkanna að nokferum
árum liðnum. Væri ekki saran
gjamara að samið væri um
ákveðna upphæð í hvert skipti
sem feauphækkun færi fram,
Tökum til dæmi. Hjá þessum
tveimur stéttum, sem ég var
að tala um, væri samið um
kr. 300 í kauphækkun hjá
báðum. Og eftir þessa hækk-
un væri mismunuriran sá gami
í ferónum milM stéttanna ein*
og var fyrir kauphækkun.