Morgunblaðið - 07.07.1961, Blaðsíða 10

10
MORGVTS BL AÐIÐ
FÖstudagur 7. júlí 1961

Otg.: H.f Arvakur Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgieiðsla: Aðalstraeti 6. Sími 22480.
Askriftargj&ld kr. 45.00 á mánuði innan'- - -'s
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
VATNSORKA EÐA KJARNORKA
1?YRIR skömmu ritaði stjórn
armaður í þýzku kjarn-
Orkunefndinni grein í þýzka
blaðið „Handelsblatt“ um
kostnað við framleiðslu raf-
orku. Kemst hann að þeirri
niðurstöðu, að orkufram-
leiðslan í atómverum kosti
nú orðið lítið meira en raf-
Orkuframleiðsla í mörgum
vatnsvirkjunum. Þá hefur
einnig helzti kjamorku- og
vetnisorkusérfræðingur Sovét
ríkjanna lýst því yfir, að
hann vonaðist til að lifa þá
stund, þegar vetnisorkuraf-
magn yrði mjög ódýrt.
Enn í dag er það svo að
orkuframleiðsla vatnsvirkj-
ana er miklum mun ódýrari
en kjarnorkuframleiðsla,
þar sem hagkvæmar virkj-
unaraðstæður eru eins og
víða hér á landi. í>ar sem
beztu virkjunaraðstæður hafa
hins vegar verið hagnýttar
eins og -í Þýzkalandi er verð-
munurinn orðinn mjög lítill.
Hin öra þróun á sviði kjarn-
orkuvísinda er þess eðlis, að
íslendingum er brýn nauð-
syn að taka tillit til hennar.
Orkan í íslenzkum fall-
vötnum er enn í dag ein-
hver mesti auður þjóðarinn-
ar, ef okkur tekst að hag-
nýta hana, en innan eins eða
tveggja áratuga kann svo að
fara að þessi orka verði lít-
ils eða einskis virði, þáverði
talið hagkvæmara að reisa
kjarnorku- en vatnsorkuver.
Með þessa vitneskju í huga
gengur það glæpi næst að
kröftunum skuli ekki ein-
beitt að því að tryggja fjár-
magn til stórvirkjana, svo að
stofnkostnaður þeirra hafi
lækkað nægilega til að keppa
við kjarnorkuna í framtíð*-
inni.
Margbent hefur verið á
nauðsyn þess að laða erlent
einkafjármagn til landsins og
síðast í ágætu viðtali við
Agnar Þórðarson rithöfund,
sem birtist fyrir skömmu hér
í blaðinu. Það er þjóðarnauð-
syn að ryðja þegar í stað
úr vegi þeim fordómum og
þröngsýni, sem fram að þessu
hafa hindrað svo sjálfsagðar
ráðstafanir, og einskis má
láta ófreistað til að treysta
fjárha'g landsins, svo að hin-
um stærstu tækifærum, sem
Islendingum bjóðast, verði
ekki glatað.
HÆKKANIR
IjAR sem verkfö.llin eru nú
*■ að mestu um garð geng-
in, er ekki óeðlilegt, að al-
menningur vilji reyna að
gera sér grein fyrir, hver
muni verða áhrif hinna al-
mennu kauphækkana, sem
fengust með verkfallinu. —
Hver verða áhrif þeirra á
afkomu atvinnuveganna og
hver verða áhrif þeirra á af-
komu launþega?
Fyrri spurningunni er fljót
svarað. — Kauphækkanirnar
einar munu hafa í för með
sér a.m.k. 540 millj. kr. út-
gjaldaaukningu fyrir at-
vinnuvegina, sem gjörsam-
lega er útilokað ,að þeir geti
staðið undir án þess að til
komi sérstakar ráðstafanir
af hálfu ríkisvaldsins, og þá
annað hvort uppbætur eða
gengisfelling. Stjórnarand-
stæðingar hafa að vísu hald
ið því fram, að ekki ætti að
þurfa að koma til neinna
slíkra ráðstafana þrátt fyr-
ir kauphækkanirnar, en hætt
er við, að þeir yrðu fljótir
að taka þau orð sín aftur,
þegar framleiðslutækin færu
að stöðvast og atvinnuleysið
að gera vart við sig.
Ekki verður heldur séð,
að launþegar muni hafa
nokkurn ávinning af kaup
hækkunum. Þeir hafa nú
þegar í verkfallinu fórnað
allri beinni kauphækkun eins
árs, og reynsla bæði okkaí
og annarra sýnir, að venju-
lega gleypa verðhækkanir
það, sem umfram kann að
vera.
Mestu varðar fyrir laun-
þega, að takast megi að koma
í veg fyrir nýja verðbólgu-
þróun, því að reynslan sýnir,
að hún bitnar harðast á þeim.
Er vonandi að takast megi
að koma 1 veg fyrir hana í
tíma, og bjarga þannig því,
sem bjargað verður.
SKCGRÆKTIN
Dandaríkjamaður, sem hér
u var á ferð fyrir skömmu,
kom af stað miklum umræð-
um um íslenzku skógræktina.
En hann taldi það hina mestu
fásinnu að ætla að koma upp
nytjaskógum hérlendis —
slíkt gæti aldrei borgað sig.
Þessi maður hefur án efa
ætlað að gefa þau ráð, sem
hann vissi sönnust og bezt.
Þar með er ekki sagt, að
hann hafi gert sér grein fyr-
ir öllum aðstæðum. Vinnu-
laun eru lægri hér en í
Bandaríkjunum og því dugir
ekki að gera einfaldan sam-
anburð þar á milli. Auk þess
valda hin óvenjulega löngu
sumarfrí í íslenzkum ungl-
ingaskólum því, að mikið
Hvað gerist í Kuwaítmálinu ?
Verður það enn eitt grýlu-
kertið í kalda stríðinu ?
BRETAR brugðu skjótt við, er
Abdullah fursti í Kuwait ósk-
aði aðstoðar þeirra vegna hót-
ana Kassems, forsætisráðherra
fraks, um að innlima hið litla,
auðuga riki við Persaflóa. Lík-
legrt er, að hin snöra viðbrögð
Breta hafi forðað beinum átök-
vinnuafl er fyrir hendi hér
á sumrin, sem að nokkru má
nota til skógræktar. Og sú
vinna hefur án efa góð upp-
eldisleg áhrif.
Það er einnig nokkuð yfir-
borðskenndur samanburður
að segja, að tré vaxi mun
hraðar í Bandaríkjunum en
á íslandi og því muni skóg-
græðela ekki geta orðið okk-
ur hagkvæm. Aðstæður eru
mismunandi í hinum ýmsu
löndum. Hér verður t. d. að
kaupa allt timbur frá út-
löndum. Flutningur þess er
líka dýr.
Margt verður að taka með
í reikninginn, þegar slíkur
samanburður er gerður. Á
hinn bóginn verður því ekki
neitað, að skógrækt á íslandi
er lengi að skila nokkru í
aðra hönd og við höfum ekki
ráð á að festa mikið fé til
mjög langs tíma. Hætt er
því við, að ekki verði gróð-
ursett í stór landflæmi ár-
lega, enda þurfum við jafn-
framt að nota verulegt fé til
sandgræðslu og ræktunar
heiðarlanda.
En skógræktinni skulum
við halda áfram. Gróðursetn-
ingu ætti þó að haga þannig,
að hún breyti ekki sérkenni-
legustu stöðum landsins,
enda myndi þá nást enn frek
ari samstaða landsmanna um
það þjóðþrifastarf, sem skóg
ræktin vissulega er.
ÁTÖK í ALSÍR
pNN hefur komið til blóð-
^ ugra átaka og mannvíga
í Alsír. Urð>u átök þessi í
sambandi við allsherjarverk-
fall, sem Serkir boðuðu til
eftir tilmælum útlagastjórn-
arinnar, en það var háð til
að mótmæla skiptingu lands-
ins milli Serkja og manna af
Evrópuætterni.
Hvað sem segja má um
nýlendustjórn Frakka á fyrri
tímum, þá er hitt ljóst, að
de Gaulle er staðráðinn í að
leiða Alsírdeiluna til lykta.
Hann á þar við margháttuð
vandamál að etja eins og
alkunna er. Þess vegna er
því ekki að neita, að það er
hættulegur leikur af útlaga-
stjórninni að hvetja Serki í
Alsír til harðsnúinna að-
gerða. Það gæti á ný gefið
öfgamönnum af Evrópuupp-
runa byr undir vængi.
um út af máli þessu í bili — en
hins vegar er ósennilegt, að því
sé þar með lokið. Virðist aug-
ljóst, að það yrði óbætanlegur
hnekkir fyrir Kassem heima fyr
ir, ef hann drægi nú niður
gunnfánann og minntist ekki
framar á það, að Kuwait sé
„óaðskiljanlegur hluti íraks“. —
Það kann að vera, að hann hafi
ekki haft í hyggju að leggja
þetta smáríki undir sig með
hervaldi — svo sem nú er hald-
ið fram í stjórnarherbúðum
íraks — en hitt er þó líklegra,
að hernaðaraðgerðir þyki nú of
hættulegt ævintýri eftir aðgerð-
ir Breta, og kannski ekki síður
vegna yfirlýstrar andstöðu
Arabaríkjanna við kröfur íraks-
um yfir hinum skjóta ofsalega
uppgangi Kuwaits á undanförn-
um áratugum — og sérstaklega
er þeim það þyrnir í augum, að
furstinn hefir fremur kosið að
nota auð sinn til fjárfestingar í
Evrópu (og þá einkum í Bret-
landi) en að sinna endurtekn-
um beiðnum um að leggja fram
fé til ýmissa framkvæmda í
Arabalöndunum. — Munu Arab-
ar því í rauninni varla harma
það svo mjög, þótt furstinn fái
dálítið á baukinn —. enda þótt
þeir kjósi hins vegar fremur að
styðja hann nú en eiga það á
hættu, að írak verði það olíu-
stórveldi, sem raunin yrði, ef
það sölsaði Kuwait undir sig.
Peningapokinq
Þetta má t.d. lesa allgreir.i-
lega út úr því, hvernig stjórn
Arabiska sambandslýðveldisins
í Kuwait hafa allir verið reiðubúnir hlnu versta undanfarna
daga. Myndin sýnir varnarmálaráðherrann, sheik Jaber, við
skrifborð sitt — en við hlið hans liggur hlaðin vélbyssa.
stjómar. — En vafalítið mun' hefir gagnrýnt Breta fyrir að-
Kassem halda áfram að hamra gerðir þeirra, jafnframt því sem
járnið, halda málinu vakandi og
bíða síns tíma.
— ★ —
Eins og kunnugt er, byggir
Kassem fulyrðingar sínar um
það, að Kuwait tilheyri írak
hvað helzt á því, að bæði land-
svæðin lutu á sínum tíma Tyrkja
veldi. Þetta þykir víðast hvar
heldur slæleg röksemdafærsla,
enda varð Kuwait sérstakt ríki
alllöngu undan írak, og það var
alls ekki upplausn Tyrkjaveldis,
sem aðskildi þau.
ÍC Olían undirrótin
Það er eðlilega skoðun
flestra, að olíuauður Kuwaits
sé hin beina orsök þess, að Kass
em girnist nú að ná þessu
hrjóstruga landsvæði á sitt vald
— og hann er ekki heldur hinn
fyrsti af stjórnendum Iraks, sem
hefir litið það hýru auga. Ef
Kassem tækjust fyrirætlanir
sínar, yrði írak armar mesti
olíuframleiðandi í heimi. Má
ætla, að sú staðreynd sé meg-
inorsök þess, að önnur Araba-
ríki hafa snúizt á sveif með
Kuwait, gegn kröfum íraks —
en ekki hitt, að þau láti sér
í rauninni svo ákaflega annt um
sjálfstæði landskikans. Það er
vel kunnugt, að þau sjá ofsjón-
hún hefir lýst stuðningi við
Kuwait og fordæmt framferði
Kassems — án þess þó að hafa
hreyft hönd eða fót til raun-
hæfrar aðstoðar við það. Og
Saudi-Arabía, sem í gagnorðum
yfirlýsingum hét Kuwait-furst-
anum strax eindregnum stuðn-
ingi gegn írak, hefir aðeins sent
nokkra tugi hermanna til Ku-
wait, að því er fregnir herma.
Getur það varla talizt mjög raun
hæfur stuðningur. — Yfirleitt
virðast stjórnmálafréttaritarar
líka þeirrar skoðunar, að leið-
togar Arabaríkjanna hafi fyrst
og fremst hug á því að fá nokk-
uð fyrir snúð sinn, ef furstinn f
Kuwait vilji láta þá styðja við
bakið á sér — að þeir hyggist
nota sér ástandið og reyna að
fá hann til þess að leysa ofan
af peningapokanum.
Það er svo ekki víst, að furst-
inn þykist neitt upp á hina ara-
bisku „bræður“ sína kominn, nú
þegar hann hefir hlotið skjótan
og víðtækan stuðning Breta,
samkvæmt sérstökum samningi
ríkjanna, einkum þar sem hon-
um er lika vafalaust ljóst, að
„bróðurþelið" er fyrst og fremst
bundið auravoninni — ásamt
óttanum við aukinn auð og völd
Framh. á bls. J'?.