Morgunblaðið - 30.12.1961, Blaðsíða 13

Laugardagur 30. des. 1961
MORGUTSBLAÐIÐ
13
Sigríður LýBsdóttir
Litlu-Sandvik
23. jan. 1869 — 17. des. 1961
Þann 17. desemlber andaðist á
Selfossi Sigríður Lýðsdóttir,
íyrrum húsfreyja að Litlu-Sand-
vík í Flóa .Skorti hana rúman
Imánuð til þess að hafa lifað í 93
ár. Þann 22. s. m. var hún til
moldar borin við hlið manns síns
í hinum gaml* grafreit að Kaldað
arnesi, en þar var sóknarkirkja
sveitarinnar íram yfir síðustu
aldamót.
Hún var fædd að Hlíð í Gnúp-
verjahréppi 23. janúar 1869. Voru
foreldrar hennar merkishjónin
Lýður Guðmundsson og Aldís
Pálsdóttir, er þar bjuggu lengi.
Var hún trvílburi við Pál, er síðar
varð bóndi í Hlið og hreppstjóri
Gnúpverja. Hin systkinin voru:
Svanborg, k*na Skúla Guðmunds
sonar, bónda á Keldum á Rang-
árvöllum, Guðlaug, kona Bjarna
Jónssonar í Skeiðháholti, og
GuSmundur, bóndt í Fjalli á
Skeiðum, sem er einn eftir iþeirra
Hlíðansystkina.
Sigríður ólst upp í foreldra-
húsum. Eigi var hún til mennta
sett fremur *n aðrar baendadæt-
ur á þeirri tíð, en bemskuheim-
ilið mun hafa verið 'henni hollur
skóli. Það var allþekkt myndar-
oe; regluheimili, þar sem saman
fór snyrtimennska innanlbæjar
og utan, hirðusemi, hógværð og
prúðmennska til orða og athafha i
og haft var það eftir gömulum
manni, að á því heimili hefði öll
um liðið vel. Við þessa siði og
venjur ólst Sigríður upp og sem
fullmótuð stúlka mun hún hafa
verið mótuð af þeim uppeldis-
éhrifum ásamt arfgengum ætt-
arfylgjum, er virtust svo ríkar
í fari hennar, meðan ævin ent-
ist.
Árið 1896 yfirgaf hún æsku-
heimili sitt, 27 ára að aldri, og
fór að fyrirlögðu ráði að Litlu-
Sandvík í Flóa, og það sama ár
þann 12. júní giftist hún Guð-
mundi Þorvarðarsyni, bónda þar.
Voru þau gefin saman í hinni
gömlu Kaldaðarneskirkju.
Bjuggu þau síðan saman í far-
sælu hjónabandi í full 40 ár, unz
Guðmundur lézt 16. des. 1939.
Þá höfðu þau fyrir tveimur ár-
um sleppt búsforráðum við Lýð,
son þeirra, sem þar býr enn.
Þeim fejónum varð 5 barna
auðið, en þau voru:
Lýður, bóndi og hreppstjóri í
L*Sandvík, kvæntur frændlkonu
sinni, Aldís Páisdóttur, Þorvarð-
ur, skrifstofustjóri hjá Mjólkur-
Ibúi Flóamanna. Hann lézt á góð-
um aldri, ókvæntur og barnlaus.
Aldís, kona Kristins Vigfússon-
ar, trésmíðameistara á Selfossi,
Svanhildur, kona Sæmundar
Símonarsonar, símritara í Rvík,
og Haraldur, starfsmaður hjá
Rákisútvarpinu, kvæntur Guð-
rúnu Bjarnadóttur. Auk iþess ólu
þau upp 2 fósturbörn: Guðmund
Oannesson, er kom þangað 3ja
éra, og reyndist þeim sem bezti
sonur, síðar bóndi í Stekkum,
og Ingibjörgu Magnúsdóttur, er
kom þangað barn, nú húsfreyja
eð Eystri-Grund í Stokkseyrar-
Ihreppi.
Það mun mega segja, að Litla-
Sandvíik hafi v«rið með þekkt-
ari heimilum í Árnessýslu um
ératugaskeið, og bar margt til
þess. Húsbóndin*, Guðmundur í
Sandvík, eins og hann var oftast
nefndur, hafði á hendi nær öll
epinber störf fyrir sveit sína og
einnti að auki ýmsum héraðsmál-
nm. Var hreppstjóri 1899 til
dauðadags, sýslimefndarmaður
lengi ©g hreppsnefndaroddviti
flest sín húskaþarár. Var því að
vonum, að margir ættu erindi á
heimili hans og mörgu þyrfti
að sinna á langri leið. En auk
hinna opinlberu starfa var Guð-
mundur stórbóndi, er gerði ábýl
isjörð sína með mikilli ræktun
©g vönduðum húsabosti að höf-
tiðbóli, svo sem glögg merki sjást
im í dag. Hann var mikill fram
— Minning
fara- og umbótamaður, en fór
þó ævinlega að öllu með gát. Var
hið mesta prúðmenni í allri fram
komu og naut því trausts og virð
ingar að verðleikum.
En við hlið honum stóð Sig-
ríður, kona hans, og má segja,
að 'þar hallaðist ekki á um for-
sjá og fyrirhyggju heimilisins,
enda blómgaðist búskapur þeirra
ár frá ári. Var hún hin mesta bú-
sýslukona, er hafði vakandi auga
með öllu á heimilinu jafnt inn-
an húss sem utan. Hagsýn í bezta
lagi og stjórnsöm í hvívetna, en
fór jafnan að öllu með hóg-
værð og prúðmennsku. Öll störf
hennar báru með sér einhvern
þokkablæ, er setti svip á Sheim-
ili hennar, svo gestir og gang-
andi hlutu að veita því eftir-
tekt. Vel var hún viti borin, og
þurfti ekki að ræða lengi við
haha til þess að finna, að hún
bar gott skyn á flesta hluti.
EKKERT hefur jafn víðtæk á-
hrif á starf og lífsafkomu ís-
lenzkra bænda og tíðarfarið. Það
er því ekki að undra þó það sé
venjulega fyrsta umræðuefnið
þá menn hittast. Ef litið er til
baka yfir árið sem nú er senn
að enda. verður ekki annað sagt,
en veðráttan hafi verið okkur
Vestur-Húnvetningum hagstæð
Veturinn frá áramótum mjög
góður, vorið einnig sæmilegt,
kominn allgóður sauðgróður, að
minnsta kosti á ræktuðu landi
um 20. mai. Að vísu kom 24. maí
norðanhríð, sem furðul'ítið tjón
varð þó af. Grasspretta sæmilega
góð. ef fr'á er talið þar sem tún
voru skemmd af kali, en á því
bar talsvert á nokkrum bæjum.
Þurrkar voru ekki samfelldir. en
mátti þó heita vandræðalaust.
Heyfengur sennilega um meðal-
lag. Haustveðráttan indæl þar til
I 23. nóv. að gerði norðan áhlaup,
| sem olli þó tiltölulega litlu tjóni.
Setti þá niður nokkurn snjó, og
ótíð héLst i heilan mánuð, en nú
er aftur stillia. og snjó hefur tals-
vert leyst.
Ekkj skal um það sagt, hvort
efnahagur manna yfirleitt hefur
farið batnandi í þessu góða ár-
ferði. En hitt mun staðreynd, að
aldrei hefur verið fleira á vetur
sett af nautgripum og sauðfé en
nú, og víst má telja að veruleg
framleiðsluaukning hefur orðið
á árinu, bæði á mjólk og sauð-
fjárafurðum.
Á vegum Ræktunarsambands
V.Hún. var unnið með svipuðum
hætti og undanfarin ár. Tvær
skurðgröfur og 3—4 jarðýtur
voru í gangi fram á vetur, og
komust naumast yfir vinnupant-
anir. enda unnu þær einnig okk
uð að vegagerð í héraðinu. >á
voru og tveir vinnuflokkar sem
sambandið gerði út til bygginga,
annar með votheyshlöðumót, og
hinn til að koma upp íbúðar- og
peningshúsum. Útteknar jarð-
ræktarframkvæmdir á svæðinu,
Trygg var hún og vinföst, og
mun hafa verið langminnug
þeim, er hún á annað borð batt
vináttu við. Mjög’ var heimili
hennar hjúasælt, dvaldist þar oft
sama fólkið árum saman og haft
var á orði, hvað sumt kaupafólk
ið væri þar lengi, sumt um 20
sumur. Mun þar m. a. hafa vald-
ið, að hverjum var goldið sitt
með fullum skilum { réttan tíma.
Þegar ég kynntist Sigríði, var
hún orðin öldruð kona. Fannst
mér þá einkenna hana: háttprúð
framkoma, hugljúft viðmót og
varfærni í orðum og umtali um
alla menn. Hygg ég, að þessir
þættir hafi verið nokkuð ríkir
í fari hennar alla tíð.
Eftir að Sigríður missti mann
sinn dvaldist hún um langt ára-
bil hjá dóttur sirmi og tengda-
syni, Aldísi og Kristni, á Sel-
fossi, og þar andaðist hún. — Ell-
ina bar hún vel og lengi og hafði
ferilsvist fram á seinustu ár. En
kraiftur og þrek smáþvarr, svo
að síðustu 3 árin var hún að
mestu bundin við rúmið. Loks
kom hin óumflýjanlega stund,
fyrirhafnar- og þjáningalaus,
likt og ljósið, sem brennur ofan
í stjakann. En eðlilega þurfti
hún að síðustu mikillar umönn-
unnar við, er hún var orðin sem
'barn í annað sinn. Og þá er skylt
að geta þess, sem gert var. Það
var sú fórnfúsa umhyggja, sem
Aldís, dóttir hennar, auðsýndi
henni, svo ekki varð á betra
kosið. Þetta kunni og hin gamla
kona að meta og þakka. Hafði
hún orð um það, hvað hún ætti
góða ellidaga. Með því einu móti
sem nú hefur verið drepið á
getur gamalmennið örvasa orðið
heimilisprýði.
Eg flyt svo eftirlifandi börnum
hennar og venzlamönnum alúð-
arfyllstu samúðarkveðjur. Bless-
uð sé móðurminningin og allt,
sem í kærleika var gert.
— S. H.
munu hafa verið nálægt % úr ha
að meðaltali hjá bónda, og er það
svipað og verið hefur oft undan-
farin ár.
í Torfustaðahreppum og Stað-
arhreppi var í surnar verið að
byggja íbúðarhús á tveimur ný-
býlum, og einni eyðijörð, og í
Ytri Torfustaðahreppi voru á
tveim jörðum byggð vönduð fjár
hús með tilheyrandi heygeymsl-
um yfiir 6—700 fjár.
Talsvert var á árinu keypt inn
af dráttarvélum — mest uppgerð
um .,Ferguson“ — og ýmsum
heyvinnuvélum.
í dag er verið að tengja 15 býli
meðfram Reykjaskólalínu við raf
veitur ríkisins. Er það ánægju-
legt bæði fyrir hlutaðeigendur
og alla aðra í hvert skipti sem
þeim fjölgar er verða þeirra stór
kostlegu þæginda aðnjótandi
>ó segja megi að það sem hér
hefur verið minnst á geti ekki
talist til neinna stórframkvæmda,
þá held ég þó að af því megi
verða augljóst að hér hafi ekki
nein allsherjar „stöðvunanstefna"
haldið innreið sína. Allar um-
bætur og framkvæmdir kosta
mikið fé. >ær kosta einnig þrot-
lausa vinnu, fyrir þá gem að þeim
standa. íslenzkir bændur hafa
ekki beðist undan vinnu. >eir
hafa heldur ekki að þessu óskað
eftir að fá lögfastan 8 stunda
vinnudag sér til handa. enda
væri trúlega illa hægt að reka
sveitabúskap á íslandi ef sá hátt-
ur væri á hafður. enn sem kom-
ið er. En þeirra krafa er að það
sem þeir vinna að hagsbótum
fj'rir framtíðina. og framlag
þeirra til þjóðarbúsins hverju
sinni, sé fullkomlega metið að
verðleikum. B. G.
SVEINBJÖRN DAGFI^NSSON
hæstaréttarlögmaður
EINAR VIÐAR
héraðsdómslögmaður
Málflutningsskrífstofa
Hafnarstræti 11. — Sími 19406.
Ör V-Húnavatnssýsiu
—■---------------------------<®
— íslenzkur
skipstjóri
Framh. af bls. 11.
verks þess. Á öllum skipunum er
t.d. einn >jóðverji frá Baader
verksmiðjunum, sem hefir al-
gjört eftirlit með því, að allar
vélar frá verksmiðjunni séu í
bezta lagi. Á öllum skipunum er
fullkomið viðgerðarverkstæði til
ýmiskonar smíða Og lagfæringa,
gera t.d. stundum við toghlera og
annast allslbonar viðhald og þann
ig mætti lengi telja.
>að hefir leitt af sjálfu sér,
við að vera svo mikið á New-
foundland, Labrador og Græn-
landsmiðum, að maður hefir veitt
meiri athyigli en áður, veiðiað-
ferðum og skipum annarra þjóða,
er stunda fjarlæg mið frá heima-
löndum sínum. Einkum Frakka,
Spánverja og Portúgala, sem áð
ur voru oft tíðir gestir við ís-
landsstrendur.
Eg hefi kynnst talsvert einum
skipstjóra þessara skipa, Ferd-
inand að nafni, á franska togar-
anum Belle Normandie. >að er
um 1400 tonna togari og hefir um
mörg ár stundað saltfiskveiðar
árið um kring á þessum slóðum.
En á næsta ári tekur hann við
nýjum 1800 tonna skuttogara,
sem nú er í smíðurn og verður út-
búinn sem fullkomið verksmiðju
skip.
Einhvernveginn var það svo
inngróið hjá manni, að af fröns
urum og spanjólum væri Mtið að
læra um fiskveiðar. >eir eru að
sjálfsögðu misjafnir að dugnaði
og þekkingu eins og aðrir, en við
nánari kynningu hefi ég fengið
allt annað álit á starfsemi þess-
ara manna.
Kunningi minn á Belle Norman
die (34 ára að aldri) er og hefir
verið um langt skeið, einn af
fremstu togaraskipstjórum
Frakka í aflabrögðum. Frönsku
og Spönsku togararnir sem
stunda allt árið fjarlæg mið, hafa
þann sið, að fara allir heim
um 10. desemeber og hefja eldíi
veiðar fyrr en í byrjun febrúar
næsta árs. Á starfstímabilinu
gera þeir 3 til 4 veiðiferðir á salt
fiskveiðum, með 600 til 1000
tonna afla af saltfiski í hverri
veiðiferð. Er augljóst að þetta
eru mikii veiðiafköst.
Mörg þessara skipa á fjarlæg
um miðum, hafa milli sín mjög
náið samstarf í „coda-félögum“
og eru þau ekki bundin við þjóð
erni. T.d. er mitt skip nú í sam
starfi við franska, spanska og
porúgalska togara. Þessir erlendu
skipstjórar, sem þannig starfa
saman, hafa haft þann sið, að hitt
ast til skrafs og ráðagerða einu
sinni á ári, hefir það undanfarið
verið í San Sebastian á Spáni.
Þar eru rædd öll atriði sem
snerta fiskimiðin, aflabrögðin,
tækniframfarir í veiðarfærum og
útbúnaði fiskiskipa.
Sem dæmi um það hvað þessir
menn leggja ríka áherzlu á tækni
hlið veiðanna, er mér kunnugt
um, að minnsta kosti frönsku
skipin eru útbúin með Asdic-
tæki, eina og tvær fisksjár, 3 til
4 dýptarmæla, nýjustu gerðir af
Loran og Decca tækjum, tvo rad
ara og að sjálfsögðu gyrókompás
og fullkomnustu radíótæki á
öllum sviðum.
IHÉR kemur togarinn Sigurð-E
ur Bjarnason með Sæfaray
GK-224 í eftirdragi inn tilf
Rvíkur sl. miðvikud.nótt en þát
hafði togaramönnum tekizt aðf
ráða niðurlögunt. eldsins. Þráttf
fyrir það urðu miklar skemmdt
ir á bátnum og allsiginn var|
hann, þvi að mikill sjór komstf
í bátinn við slökkvistarfið. —%
Ranglega var skýrt frá því í?
blaðinu að Sigurður Sig-f
urjónsson frá Hafnarfirðit
væri eigandi bátsins. Það mun|
vera Helgi Gestsson BergstaðaS
stræti 33, Reykjavík. %
Upplýsingastarfsemin innan
„coda-félaganna“ er mjög víð-
tæk og vel skipulögð. Á flestum
þessara skipa hafa skipstjórarn
ir í brúnni hjá sér, nýjustu gerð
af „ultra-shortwave tækjum::
með allt að 50 mílna „range“,
gegnum þessi tæki hafa þeir stöð
ugt talsamband allan sólarhring
inn hver við annan, og tilkynna
upphífingar, hvað mi'kið í holi,
hverskonar fiskur, hvaða dýpi og
hvort þeir sjái fisk í tækjunum.
Miá nokkuð marka þessa starf-
seani af því, að stundum hópast
þessi skip snögglega saman, ef
um magn af fiski er að ræða, eða
dreifast í allar áttir til leitar, ef
fiskur er tregur.
Flest þessara skxpa gera ná-
kvæm skýrzluikort um botnlag,
þar sem þau draga Vörpuna yfir
allan sólarhringinn, og hafa einn
ig mjög ýtarleg kort til útfærzlu
á öllu, sem þeir verða varir við
í Asdic?tækinu eða fisksjánum,
hvernig það Mtur út og á hvaða
dýpi.
Þessi mikla tækni við fiskveið
arnar hlýtur að bæta nokkuð í
starfi fiskimannsins gegn vax-
andi fisktregðu. >að er kapps-
mál hvers fiskimanns, að afla sem
mest, og það er krafizt af honum
að hann afli sem mest, en ekiki
er óliklegt að hin stóraukna
tækni við veiðarnar og vaxandi
sókn, leiði til ofveiða á fiski
stofnunum. Flestum þjóðum er
þetta ljóst, enda mi-kið kapp lagt
á vísindalegar rannsóknir í þágu
fiskveiðanna.
Eg vil að lokum ítreka þá
skoðun mína, að ég tel hinar nýju
togaragerðir sem hér hefir verið
rætt um, vera að valda svipuðum
tímamótum í fiskitækni eins og
gerðist hér heima um 1948. Við
erum nú að lenda utangarðs með
togaraútgerð okkar fyrir eigin til
verknað. Vonandi verður sem
allra fyrst bætt úr þvi tjóni, sem
orðið er, og tögaraútgerð lands-
manna komið á heilbrigðan
grundvöll.
H. J.
— Utan úr heimi
Framh. af bls. 10.
listarmönnum, svo sem: Will-
iam Schumann, Virgil Thom-
son, Aaron Copland og Leo-
pold Stokowski.
Það er ekki aðeins mikill
heiður fyrir Leif Þórarinsson
að hafa fengið verk sín flutt
hjá „Composers’ Forum“ —
og það við svo góðan orðstír
sem raun ber vitni. Það hlýtur
jafnframt að teljast heiður
fyrir íslenzka tónlist almennt
— og verða uppörvun fyrir
önnur islenzk tónskáld.