Morgunblaðið - 10.01.1962, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 10. jan. 1W
i

CTtgefandi: H.f. Arvakur. Reykjavík.
Frarnkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (áT>m.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Krisíinsson.
Ritstjórn: íVðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
ÞÁTTUR LR HRAK-
FALLASÖGU
A rin 1950—1956 höfðu Sjálf-
stæðismenn og Fram-
sóknarmenn samvinnu um
ríkisstjórn í landinu. Tókst
sú samvinna að ýmsu leyti
skaplega og bar góðan ár-
angur, en að öðru leyti mið-
ur. Var þar fyrst og fremst
um að kennS óheilindum
Framsóknarmanna, eins og
t.d. veturinn 1955, þegar
Hermann Jónasson studdi
kommúnista leynt og ljóst í
stórfelldum verkföllum og
viðleitni til þess að raska því
jafnvægi, sem tekizt hafði
að skapa í efnahagsmálum
landsmanna. — Herhlaup
kommúnista tókst, fram-
leiðslukostnaðurinn stórjókst
og óhjákvæmilegt varð að
gera ráðstafanir til stuðnings
atvinnulífinu. Enda þótt
Framsóknarmenn viður-
kenndu, að kommúnistar
hefðu með þessu unnið hið
mesta óhappaverk, tók nú
Framsóknarflokkurinn þá á-
kvörðun að slíta stjórnar-
samstarfinu við Sjálfstæðis-
flokkinn og beita sér fyrir
myndun vinstri stjórnar í
landinu.
? Vinstri stjórnin var mynd-
uð á miðju sumri 1956. Höf-
uðtakmark hennar var sam-
kvæmt yfirlýsingum Fram-
sóknarmanna að einangra
Sjálfstæðisflokkinn í ís-
lenzkum stjórnmálum og
leggja grundvöll að áratuga
samstarfi hinna svokölluðu
vinstri flokka.
En skamma stund verður
hönd höggi fegin. Vinstji
stjórnin lifði aðeins tæp 2%
ár. Þá gafst Hermann Jónas-
son upp og lýsti því yfir
frammi fyrir alþjóð .að
stjórnin ætti engin sameig-
inleg úrræði til lausnar höf-
uðvandamálum þjóðfélagsins,
að efnahagslegt hrun blasti
við, óðaverðbólga væri fram-
undan og þjóðin væri að
steypast fram af „hengiflug-
inu“ undir forystu vinstri
samvinnunnar.
Upp úr þessu öngþveiti,
sem Framsóknarflokkurinn
hafði leitt yfir þjóðina, í
fyrsta lagi rpeð óheilindum
sínum í stjórnarsamstarfinu
við Sjálfstæðisflokkinn og í
öðru lagi með vinstra sam-
starfinu spratt svo kjör-
dæmabreyting og síðan nú-
verandi stjórnarsamvinna
Sjálfstæðisflokksins og Al-
þýðuflokksins.
Nú er það Framsóknar-
flokkurinn sem stendur ein-
angraður með umboðsmenn
Moskvuvaldsins á íslandi
eina að vinum og pólitískum
samherjum. Sjálfur logar
Framsóknarflokkurinn að
innan vegna gæfulausrar for
ystu sinnar og ábyrgðar-
lausrar stjórnarandstöðu. —
Flokkurinn er klofinn í af-
stöðunni til utanríkismála og
ýmissa meiriháttar innan-
landsmála. Hann er eitt í
dag og anað á morgun. —
Hann svignar í ýmsar áttir
eins og reyr af vindi skekinn.
Þetta er aðeins stuttur
þáttur úr hrakfallasögu
Framsóknarflokksins. — En
hann er glöggt dæmi um
það, hvaða áhrif óheilindi og
ábyrgðarlaus hentistefna
hafa á örlög stjórnmála-
flokka.
ER SÖGU-
KEIMNSLUNM3
AFATT?
jC'r sögukennslunni í íslenzk-
um skólum mjög áfátt?
Ýmislegt hefur komið í ljós
á undanförnum árum, sem
bendir eindregið til þess að
svo sé. Meðal annars hafa
hinir svokölluðu spurninga-
þættir, sem mjög tíðkast
sem skemmtiatriði í útvarpi
og víðar, leitt í ljós ótrúlega
fákænsku og þekkingarleysi
unglinga. Unglingarnir hafa
ekki vitað eða kannazt við
frægustu skáld, rithöfunda,
stjórnmálamenn eða lista-
menn, sem ýmist eru til-
tölulega nýlátnir eða eru
jafnvel ennþá á lífi.
í spurningaþætti í keppni
milli nemenda Verzlunar-
skólans í Reykjavík og
Menntaskólans á Akureyri í
útvarpinu sl. sunnudags-
kvöld, komu t.d. fram þessar
tvær spurningar:
Hver var landlæknir næst-
ur á undan Vilmundi Jóns-
syni? Hver var fyrsti for-
maður Sjálfstæðisflokksins?
Úrvalslið hafði verið val-
ið úr báðum menntaskólun-
iim til þess að standa fyrir
svörum. En enginn úr úr-
valsliði þessara skóla kunni
svör við þessum tveimur
spurningum. Enginn mundi
eftir Guðmundi Björnssyni
og Jóni ÞorlákssyniH
Gagnvart mörgum öðrum
einföldum spurningum og
allt að því barnalegum spurn
ingum stóðu menntaskóla-
nemarnir gersamlega á gati.
Þetta er vissulega dapur-
leg staðreynd. Þjóðin hefur
varið miklu fé af litlum efn-
um til þess að byggja upp
fullkomna og góða skóla.
Getur það verið að hinn ís-

U M miðjan desember var
»það tilkynnt, ðönskum ferða-
málamönnum til mikils ang-
urs, að danska ríkið hefði
tekið á Icigu eitt af helztu
gistihúsum Kaupmannahafn-
»ar, Hotel Cosmopolite. Mjög
margir Islendingar munu
hafa notið gistingar í Cosmo-
1 polite á síðari árum — og
Íer því ekki úr vegi að birta
hér smáglefsur úr eins kon-
ar „eftirmælum“ um þetta
vel kunna gistihús, sem
„Köbenhavneren“ skrifaði í
Berlingske Aftenavis. Hann
segir m.a.:
A Frægt götuhorn
— Þegar ríkið hefur nú
tekið Hotel Cosmopolite á
leigu og starfslið þess flytur
þar inn hinn 1. apríl nk.,
felst ekki einungis í því, að
Kaupmannahöfn missir eitt
af stærstu gýrtihúsum sínum,
einmitt þegar ferðamanna-
tíminn er að ganga í garð,
heldur er þar með jafnframt
settur punktur aftan við
kapítula í sögu borgarinnar.
Um meira en hundrað ára
skeið hefur nefnilega verið
rekið gistihús á þessu dálítið
kuldalega — en þó svo að-
laðandi — götuhorni við
„Kongens Nytorv".
Fyrsta gistihúsið, sem stóð
þarna hét „Skandinavisk
Hotel“. — Og það bar nafn
í móttökusal Hotel Cosmopolite morgunlnn, sem fréttist,
hótelið yrði lagt niður. Þarna er venjulega ys og þys,
þennan morgun var stemningin dapurleg.
Höfn veröur ieiöinlegri
— þegar Hotei Cosmpolite hverlur
með rentu, því að þangað
leituðu gjarna þeir Svíar,
sem komu yfir sundið til þess
að skoða sig um í „borg kon-
ungsins". Þeir kunnu vel við
sig þarna og héldu tryggð
við staðinn, þegar Hotel
Cosmopolite reis á rústum
skandinavíska gistihússins
skömmu eftir aldamótin. Ef
maður átti í þá daga erindi
inn í forsal gistihússins, var
það fyrst og fremst sænska,
sem kvað við úr öllum átt-
A’ Hótelstaður á þriðju öld
Cosmopolite lagði undir
sig ýmsar fasteignir við Got-
hersgade, en þar var nú eng-
inn skaði skeður. — Þannig
varð það næsti nágranni
„Boltens Gaard“, sem varð
frægur á sínum tíma. Boltens
Gaard hafði verið reistur
rétt fyrir 1700 af hinum nafn
kunna Henrik Bolten, sem
kom hingað (til Hafnar) frá
fæðingárborg sinni, Bremen,
sem örsnauður maður, en
kom hér fljótlega undir sig
fótunum sem vínkaupmaður
og útgerðarmaður. Honum
græddist mikið fé á verzlun
við Vestur-Indíur. Hlaut
hann danskan ríkisborgara-
rétt — og meira að segja
barónstign, áður en lauk.
Þegar á þessum tíma virt-
ist sem þarna þætti sjálf-
sagður staður til hótelrekstr-
ar, því að áður en baróninn
reisti hin glæsilegu hús sín,
var þarna hinn virti gisti-
staður „Veltkuglen". — Þar
þótti gott að borða — og
drekka. Og margir voru þeir,
sem laumuðust að heiman á
kvöldin til þess að njóta
lífsins í „Veltkuglen". — 1
hugum okkar, sem geymum
mynd gömlu Hafnar, ein-
kennist þetta hverfi af ilm-
Framh. á bls. 11.

lenzki skóli vanræki svo
hrapallega kennslu í íslenzkri
nútímasögu, að það sé eðli-
legt að nemendur hans komi
fram eins og hreinir glópar?
Hvað er að? — Væri ekki
ástæða til þess að láta fram
fara athugun á því af hálfu
f r æðslumálast j ómar innar
hvernig sögukennslan sé
rækt? Eitthvað hlýtur að
vera bogið við hana, þegar
úrvalssveitir tveggja mennta
skóla opinbera aðra eins fá-
fræði og útvarpshlustendur
voru vitni að sl. sunnudags-
kvöld.
VIIMSLIT FVRIR
AUSTAIM TJALO
Sovétríkin hafa eins og kunn
ugt er fyrir skömmu slit-
ið stjórnmálasambandi við
Albaníu. Þar með hafa deil-
urnar milli þessara tveggja
kommúnistaríkja náð há-
marki sínu. Leiðtogar al-
banska kommúnistaflokksins
hafa undanfarið deilt harð-
lega á Nikita Krúsjeff, m. a.
hafa þeir kallað hann „anti-
marxiskan lygara“ og hótað
að fletta ofan af honum með
leyniskjölum, sem þeir hafi
undir höndum.
Kínverska kommúnista-
stjórnin í Peking hefur hins
vegar lýst yfir fullum stuðn-
ingi við albanska kommún-
istaflokkinn og leiðtoga hans
í deilunni við Rússa. Gefur
það út af fyrir sig greinilega
vísbendingu um þá erfið-
leika, sem fyrir hendi eru í
sambúðinni milli Sovétríkj-
anna og Rauða Kína.
Eftir að Sovétríkin hafa
slitið stjórnmálasambandi við
Albaníu, hlýtur sú spurning
að rísa, hvaða áhrif það muni
hafa á sambúð þeirra og Kín-
verja. Vitað er, að djúptæk-
ur ágreiningur hefur verið
milli Moskvu og Peking, en
margir hafa álitið, að báðir
aðilar myndu í lengstu lög
freista þess að halda honum
duldum. Á það hefur einnig
verið bent, að mjög illa
stendur á fyrir Kínverjum
um þessar mundir. Kín-
verska kommúnistastjómin á
við geysilega efnahagserfið-
leika að etja og getur illa
verið án hernaðarlegs, fjár-
hagslegs og pólitísks stuðn-
ings Sovétríkjanna. Það ligg-
ur hins vegar nokkurn veg-
inn ljóst fyrir, að Peking-
stjórninni hrýs hugur við
forystu Rússa og bíður fyrsta
tækifæris til þess að losa sig
við hana. Stuðningur Mao
tse-Tung við albönsku komm
únistaleiðtogana er stórt og
örlagaríkt skref í þá átt.