Morgunblaðið - 13.01.1962, Blaðsíða 9

Laugardagur 13. jan. 1962
MORGVISBLAÐIÐ
Kristmann Guðmundsson skrifar um^
BÓKMENNTIR
Tvær barnabækuT.
F.ftir Kára Tryggvason.
Sísí, Túkú og Apakettirnir.
Myndir eftir Þórdísi Tryggva-
dóttur.
Disa og Skoppa.
Myndir eftir Odd Björnsson.
ísafoldarprentsmiðja.
Kári Tryggvason hefur sér-
stakt lag á því að segja þannig
frá að börnum þyki gaman að.
Enda þótt þessar nýju bækur
Hans séu ætlaðar fremur litlum
ikrökkum, þá held ég að foreldr-
arnir muni líka lesa þær með
mestu ánægju.
Hin fyrri segir frá apaköttun-
um fimm, en það eru reyndar
strákar, sem „áttu heima í þorpi
bak við grænan skóg.“ Þeir voru
alla vega litir: Einn hvítur, ann-
ar svartur, þriðji gulur, fjórði
rauður og fimmti brúxin, og þeir
léku sér saman í skóginum og
lentu í margháttuðum ævintýr-
um, sem of langt yrði upp að
telja. En þótt mikið gangi á,
tekst höfundinum að gera þetta
allt sennilegt, en jafnframt svo
spennandi, að það er ekki nokkur
leið að loka bókinni fyrr en búið
er að lesa hana á enda. Svo virð-
ist sem höf. ætli að halda þess-
ari frásögn áfram í anriarri bók,
eða fleiri bókum, og mun það
áreiðanlega verða vel þegið af
ungum lesendum og jafnvel eldri,
verði þær ekki lakari en þessi
er-
Myndirnar eru mjög skemmti-
lega gerðar, falla vel að frásögn-
inni, og gefa góða hugmynd um
það, sem þær eiga að lýsa.
Sögurnar um Dísu á Græna-
vatni, eru þegar orðnar vinsælar
meðal barnanna, en tvær þeirra
hafa komið út á undan þessari.
Dísa og Skoppa er sveitasaga,
er fjallar um alit það er gaman
er að í sveitinni, einkum vorið
og lömbin, heimalingana og ann-
rikið, sem er ákaflega skemmti-
legt þegar maður er barn. Svo er
það kiðlingurinn Skoppa og strák
urinn Óli, sem Dísa litla er hrif-
in af — en nú skal ég ekki segja
meira úr sögunni til þess að
skemma ekki fyrir neinum, sem
eiga eftir að lesa hana. Þetta er
góð bók handa litlum telpum,
sem eru að byrja að lesa sjálfar,
og myndirnar í kenni eru
skemmtilegar.
Sandur og sól.
Eftir Jörgen Bitsch.
Sigvaldi Hjálmarsson þýddi.
Skuggsjá.
Jörgen Bitsoh er kunnur fyrir
ferðabækur sínar og hefur að
minnsta- kosti ein þeirra áður
komið á íslenzku, hjá Bókfells-
útgáfunni. Þessi bók fjallar um
Arabíu, þar sem hægt er að
kaupa laglega stúlku fyrir fjöru-
tíu og fimm þúsund krónur — og
minnir sú verzlun á draum liins
ágæta eiginmanns, er hann sagði
konu sinni að morgni og hljóð-
aði svo: Mig dreymdi í nótt að
ég kom á uppboð, þar sem verið
var að selja kvenfólk. Þarna voru
hinar yndislegustu stúlkur til
6ölu, og kostuðu allt frá einni
milljón niður í þúsund kall. Þær
voru svo fallegar að maður varð
blátt áfram miður sín af löngun
til að kaupa og sárnaði það mest
að vera ekki milljóner- — Er
það mögulegt, elskan mín, sagði
eiginkona hans. Sástu ekki rin-
hverjar sem voru líkar mér? —
Jú, jú, sagði eiginmaðurinn. ’ær
héngu þar í kippum, og kostaði
fimmtiu aura kippan.
Ég ætla ekki að rekja efni
þessarar bókar, því að það væri
hreinn glæpur gagnvart þeim
mörgu lesendum er koma til að
ekemmta sér við lestur hennar
é löngum og myrkum vetrarmán-
uðum hér norður á íslandi. Þetta
er einmitt skrudda handa þeim,
er hafa ekki tækifæri til að ferð-
ast sjálfir, en langar eigi að síð-
ur j æsandi ævintýrL Þarna
kennir margra grasa, og bókin
er prýdd hinum ágætustu lit-
myndum af fólki í fjarlægum og
töfrandi löndum. Höfundurinn
kynnist arabiskum prinsessum,
gullfallegum og seiðandi, lands-
mönnum sínum. Dönum, sem búa
við hlið Helvítis, er hann nefnir
svo, konungum og sjækum í eyði-
mörkinni, allavega litum bræl-
um og öðru ágætis fólki, sem
óneitanlega er gaman að hitta.
Bókmenntalegt gildi skræðunnar
er ekki mikið, en hún er skemmti
leg ferðabók manns, er kann vel
að elta upp ævintýri og lýsa þeim
þannig að lesandanum finnst
sjálfum sem hann hafi tekið þátt
í þeim.
Jörgen Bitsoh er góður rithöf-
undur og skemmtilegur persónu-
leiki; bækur hans eru mjög vel
kunnar á Norðurlöndum og þykja
þær ágætar, mér þykir vænt um
að þær hafa einnig hér á landi
eignazt tryggan lesendahóp.
Lærisveinninn.
Nazareinn II.
Eftir Sholem Asch.
Magnús Jochumsson þýddi-
Leiftur.
Sholem Asoh var samvizku-
samur rithöfundur og verkmaður
góður. Hann má í rauninni telja
mestan þeirra rithöfunda, er
skrifað hafa jiddísku; á því máli
ritaði hann „Nazareann", en saga
þessi „Lærisveinninn,“ er annar
hluti þeirrar bókar.
Sholem Asoh var kunnur þeg-
ar í byrjun aldarinnar og heims-
frægð hanS stendur nú föstum
fótum, en það er einkum að
þakka bókinni um ,,Nazareinn“.
Verk hans eiga ríkan þátt í
því að auka skilning heimsins
á vandamálum Gyðinga og við-
hörfum þeirra. Bækur hans eru
frægar fyrir lifandi frásögn,
töfrandi og ríkar atburðalýsing-
ar, ágætar aldarfarslýsingar og

þróttmiklar og sannfærandi per-
sónulýsingar. Leiftur á þakkir
skilið fyrir að takast á hendur
útgáfu bóka hans, og er von-
andi að forlagið sjái sér fært að
halda þeim áfram, svo að einnig
„Postulinn" og hin fagra bók
um Mariu megi einnig birtast
í íslenzkri þýðingu. Hvarvetna
hafa þessar stórvel gerðu skáld-
sögur hlotið aðdáun hinna merk-
ustu gagnrýnanda og í hinum
enskumælandi heimi hefur mik-
ill fjöldi lesanda Æð þær.
„Lærisveinninn fjallar um líf
Jesú Krists, eftir að hann er
Orðinn kennimaður og meistari í
Gyðingalandi. Þar fær lesand-
inn að kynnast móður hans og
bræðrum ásamt lærisveinunum.
Fylgt er að mestu leyti frásögn
Guðspjallanna, en frásögnin
gædd lífi hveosdagsleikans og
frábærum aldarfarslýsingum,
er gera þessa fjarlægu tíma lií-
andi og eðlilega fyrir augum les-
andans. Þetta er töfrandi saga,
sem enginn gleymir, er les hana,
dálítið langdregin, en rík og
fögur. Höfundurinn er sjálfur
Gyðingur, Og hefur kynnt sér
allar heimildir á sjálfu frum-
málinu, hebresku og arameisku,
og skilur aúk þess þá sérkenni-
legu aðstöðu til lífsins,' er ein-
kennir Gyðinga. Bókmenntaunn-
endur munu hafa sérstaka gleði
af að lesa þessa bók, sokum þess
hve samvizkulega og verhún er
gerð og hversu næmur skilning-
ur höfundarins er á öllum þeim
fyrirbærum, er hann lýsir- Shol-
em Asch var mikiil rifchöfundur,
en einnig sálfræðingur góður og
kunni raunvei-uleg skil á því, er
harin fjallaði um í bókum sínum.
Bækur hans hljóta að vekja virð-
ingu og aðdáun allra, er kunna
skil á vel unnu verki. Ég get
ekki nógsamlega mælt með hon-
um og vona að sögur hans finni
einnig hér, sem annars staðar,
u í«ij» ,vvs .PA* fl itu Nl* s -cr T, rrs 3 *yj» X S 7 r®»- x par ■4»!
H Á ö V T R T T T 1 n" cr ft 'R' K »7 L. D K I N. a U e Á
< E L G U R t N N n-. m T V L L t £ < L 'i K n N ‘ilí L E G t
'1 5 G L r s ■r.u r-.'-i X T T £ 1 K T Ö L Ql F U J> 1 N N
•s* M e s r a T £ 'i X S •p O 1? R S h |6W J2. K1 L. ft 3 L f.C ,»
e? 0 T L’ m R T L ft í> R a M s r f 0 R 1— £ S R
. V"' <• • £ v '0 L r Á 1 N ‘X 0 ss 'fí £ L ft N X) * ^3 fc- ImiV'* N
i* ft L L u s T :d r«t.j J> s 1! ú’.'trú Tffi L & Dl«M r £ £
-!> B ft 0 X 9 R x f~ K ... 9 gá ~Z | ún>v N E F
1? K - K 4 & EL T»t« J R- S N •.,.. I. HBtU ft o A s 0 K i F i N N
I 7t i X o N —» 0 G b L 1 £> T £ K ve Þ A T A l
Vý- / f. tífj R 3) X L 5 .... SI 9 x K.H« 'M A J A K J R ú R ■R
r, u I 1 i 0 S T '0 TT m Iff 'O 5 T Ö N fl R
V 5 • 5 H A' N R m 5 C 1 |Ö •R K 0 T •R. tn,»» H
,lý>' £ ,T* - age x t a N u x T “£• 15 O n r. N •An1 mi
"ífctl- KWI p R rh r K i írrj: 19 D x ra-L.ínHGM
HKj-i «R | R 'Q M ■R >*■ 1' R I .... X 'o L F S L a! K A N m H R Xl
■ » H [0 "R 1 M N ss; '"■* $ y x M X E T S r£ L ö E T7 m
i •j+v k TT7 A G L! A M 1 ó Æ M 1 L £ a 1 A w ÍL F L J
1 , £», 4 L L 5 S 1c Á £ R É L 1 N X m é L iPf» »in V r\ sr m
'T Sc B u V (\ 9 FoM el S \i £ G 1 S E F L '1 £ s gl
ís y s 7 G L l R Tv i p X T i R jf N 'A g A 5 I ««'•* . K Jði>„
X \ T L ð U N Bflwý n A 0-0 X 3 Vr F JJi ft N N íS: B x Q s? ít H
ö £ R fí R »*éíl K s E T A N |[1j- 5 JÁ N v& a H r ö R s E >:
... •‘-V ; b N; JÍ R N N 1 Wl 5 A £ A L K N I R V G G («IT 5 5
D N N 0 X V ft R ÚÁV' L tí IHS ALLT x 1 £ i? & fl. ■ 1»,. 1 -vtv T T
' f % Ö 0 a ft 9 0 Vqi. V H K 0 R S u 1 N e F V ft
sj lé 3 ■ .TBf.i L iSí R' s T Á ÍL'ivr T u tA L t K K iiyyni a O T fl
g h 5 MW J) R fl G lr IC U £ J) R S. U S e G L U M L 1 ft Cf
—.K y - ■» 5 \J E F N G £ X G i L L W: e £> A SS F? fl U F Tt A
£ T ! G L A sg A' A R t r,*> N A s L • MÓL1 T L a J> h R £ x k
S JT O £ K N A M tl 1 K fyj* ii A £ £3 X í? S K r ö L. D S
* % P e :s T A R XV * V S ;A K L A u s *v TIL i ö r A £ LAÍ- l*t
f R T 0 R F R •'íj R ý K >""" Á s T u Ttl Tr • • 0 >:» ö L
i n ►"ú L. 'T U ; r. —» E L T 1 R —♦ R e 1 N .D £ í? F
•í é m HIilöEnQiCJ^BOIlRClHIÍ m D R s x £ tU
LAUSNIR á verðlaunakrossgátu Morgunblaðsins skiptu mörgum
hundruðum. Þegar dregið var um verðlaunin komu upp eftirtalin
nöfn: Kr. 500,00 hlaut Soffía Smith, Tunguvegi 30, Reykjavík og
kr. 300,00 Marínó H. Pétursson, Strandgötu 13, Akureyri og kr.
200,00 Guðný Óskarsdóttir, Egilsgötu 14, Reykjavík.
hljómgrunn meðal góðra lesenda
og bókmenntaunnenda.
Svörtu vikudagamir.
Eftir ÁsgeiT Jónsson.
Leiftur.
Þetta er upprunaleg bók,
skemmtileg að því leyti að hún
líkist ekki öðrum, og þótt höf-
undurinn sé tæknilega vankunn-
andi hefur hann ágæta frásagnar-
gáfu — eins og títt er meðal fs-
lendinga. Hún fjallar um ungan
Bók um samskípti manna
The Johns Ilopkins University.
EFTIR LYNN POOLE.
„Maðurinn er heimakær vera,
sem hefur ótal félagsleg og
menningarleg sambönd út á við.
Hann er sí og æ að hafa djúptæk
áhrif á aðra og verða fyrir á-
hrifum frá öðrum. Án annarra
væri hann harla lítið; í samfélagi
við þá hefur hann stofnað fjöl-
skyldu, siðmenningu, siðfræði,
lög og reglur iðnað, trú, stríð
— í stuttu máli, himnaríki og
helvíti.“ N
Þannig segir frá eiginleikum
nútímamanna í nýrri bók um
sálrænar lækningar. Höfundur-
inn er dr. Jerome D. Frank,
prófessor i geðsjúkdómafræði
við Johns Hopkins Háskóla. Bók
in heitir „Persuasion and Heal-
ing: A Comparative Study of
Psychotherapy", og er hún gefin
út á vegum háskólans.
„Alla ævina verða menn fyrir
áhrifum af hegðun annarra gagn
vart þeim,“ segir dr. Frank. Það
er þessi „sajnleikur” mannanna
gegnum allt lífið, sem skapar
menningu okkar, eins og hún
birtist okkur nú. Nú er það svo
með suma, að athafnir þeirra,
sem þeir umgangast, angra þá,
og þeir falla ekki alveg eins vel
í umhverfið og skyldi. Það er
þetta fól'k sem leitar, eða ætti
að leita ráða sérfræðinga í sál-
rænum lækningum. í Bandaríkj-
unum nota slíkir sérfræðingar
orðið „stress" þ. e. spenna eða
áreynsla, til þess að tákna þær
athafnir, sem framkalla ósigr-
andi en9ðleika hjá þessu fólki.
Um það segir dr. Frank m. «.
í bók sinni: „Allir verða hvað
1 eftir annað fyrir réynslu, sem
kemur þeim úr jafnvægi um
stund. Heilbrigðar manneskjur
geta ráðið fram úr þessu jafnóð-
um' og endanlega án óhóflegra
orkuútláta."
Svo er aftur á móti fólk, sem
þarfnast aðstoðar gaðsjúkdóma-
lækna, vegna þess að því er um
megn að sigrast á vissum teg-
undum speenu. Fólk verður að
geta aðlagað sig slíkum aðstæð-
um. „Stundum er spennan svo
mikil, að hú* ofbýður aðlögun-
arbæfileikum svo að segja
flestra. Dæmi um það er fangi,
sem að lokum gefst upp eftir
langvarandi pyntingar og þreytu,
hermaðurinn, sem hnígur niður
örþreyttur eftir of mikla
áreynslu í heráhlaupi, eða eigin-
kona með sex ung börn á fram-
færi og eiginmann, sem drekkur
og misþyrmir henni.“
Þessar aðstæður eru fyrir
hendi alls staðar, jafnvel heima
hjá manni sjálfum. Þá tekur dr.
Frank tvö einföld dæmi til þess
að sýna áhrif á viðbrögð hinn-
ar.
„Eiginmaðurinn kemur seint
heim í kvöldmatinn eftir erfiðan
dag á skrifstofunni og heilsar
konu sinni með kossi. Hún tek-
ur undir kveðju hans á sama
hátt og hefur orð á því, um leið
og þau setjast til borðs, að hann
hafi of mikið að gera. Við þetta
lifnar yfir honum *g hann fer
að segja konunni frá viðburðum
dagsins. Hún hlustar af athygli
og hann heldur áfram frásögn
sinni, þar til han* hefur sagt
allt af létta. Þá er komið að kon-
i unni að segja frá önnúm dags-
1 ins heima fyrir og hann sýn-
ir máli hennar sama áhuga og
hún hafði gert við hann. Þannig
eiga þau ánægjulegt og vingjarn
legt tal saman yfir matborðinu."
Hin sagan hljóðaði þannig:
„Hér gerist hið sama, að öðru
leyti en því, að móttökur hús-
freyju, þegar bóndinn kemur
seint heim í kvöldmatinn, eru
aðrar, og þar af leiðandi sam-
skipti hjónanna, það sem eftir
er kvöldsins. Konan endurgeld-
ur ekki koss eiginmannsins, held
ur segir hún kuldalega, að hann
sé rétt einu sinni of seinn í mat-
inn. Þegar þau ganga inn í borð-
stofuna, gerir maðurinn ein-
hverja önuglega athugasemd og
konan svarar í sömu mynt. Hann
tekur upp dagblað og felur sig
bak við það um leið og hann
matast. Hún gerið hið sama með
bók.“
Dr. Frank notar þessi tvö
dæmi til þess að sýna fram á,
hvernig viðbrögð konunnar geta
breytt skilningi eiginmannsins á
líðan hennar og hugarástandi.
Þannig getur þetta aukizt stig af
stigi, og af einum misskilningi
getur leitt annan enn alvarlegri.
Öll ævi okkar full af slíkum
samskiptum milli eiginmanns og
konu .foreldra og barns, vinnu-
veitanda og starfsmanns, kenn-
ara og nemanda, rithöfundar og
lesanda, liðsforingja og óbreytts
hermanns, stjórnanda og hljóm-
sveitar og ræðumanns og áheyr-
enda.
Þannig er lífið. En nú verðum
við að biðja að hafa okkur af-
sakaða, .>ví að við erum að fara
heim til að kyssa konuna.
bónda, sem býr með ráðskonum
upp í sveit, hefur búið með þeim
all mörgum og gengið misjafn-
lega eins og_oft vill verða. Ráðs-
konurnar verða yfirleitt skotn-
ar í honum, en hann vill ekki
þýðast þær og gerir höfundur les-
andanum það allskiljanlegt. í
borginni er frænka hans, ung
og falleg stúlka, sem elskar hann;
en hann veit ekki um það, fyrr
en þarfanautið hans stangar
hann, svo að hann verður að
fara til Reykjavíkur að leita sér
lækninga við slæmum verk í
síðunni. Eftir að til Reykjavíkur
kemur gengur hann þar milli
Heródeusar og Pílatusar, sem í
þessu tilfelli eru læknar, og deil-
ir mjög á læknastétt Reykjavík-
ur fyrir sleifarhátt og ábyrgðar-
leysi. Frásögnin af því öllu er
skemtileg og sumstaðar bráð-
fyndin, en eigi að síður leyfi
ég mér að efast um að húri sé
réttmæt, því að ég held, af kynn-
'um mínum við þessa ágætu em-
bættismenn, að þeir standi prýði-
lega í stöðum sínum og séu öðr-
um þar til fyrirmyndar. En höf-
undurinn er ekki á sama máli.
Færir hann þeim margt til for-
áttu og það svo, að nálgast at-
vinnuróg, og held ég að fáir hafi
slíka sögu að segja um laékna
landsins. En heimsókn bóndans
til Reykjavíkur er skemmtileg
á marga lund, enda þótt stund-
um sé lopinn nokkuð langteygð-
ur- Þetta er ekki mikill skáld-
skapur, enda vafalaust munu
margir hafa gaman af að lesa
það.
Krúsjeff
ræðir við Comulka
Varsjá 10. jan. (NTB).
ÁREIÐANLEGAR heimildir í
Varsjá skýrðu frá því í dag, að
formaður pólska kommúnista-
flokksins, Wiadislaw Gomulka,
fari um næstu helgi til óform-
legra viðræðna við Krúsjeff,
íorsætisráðherra Sovétríkjanna.
Fara viðræðurnar fram í þorpi
einu í Hvíta-Rússlandi rétt við
landamæri Póllands. Ræddust
leiðtogarnir við á sama stað 1958.
★
Krúsjeff er nú staddur í Minsk,
þar sem hann situr landbúnaðar-
ráðstefnu, en för hans þangað var
frestað vegna veikinda hans i
dögunum.