Morgunblaðið - 17.01.1962, Blaðsíða 8

8
MORGVTSBLAÐIÐ
Miðvikudagur 17. jan. 1962
BYGGINGU brautarinnar ót í
geiminn miðar áfram. Margir
milusteinar eru nú að baki og
hefur hver sína sérstöku sögu
að segja.
Helztu vegarstólparnir eru
þessir: 1. Fyrsti gervihnöttur-
inn; Spútnik, 4. okt. 1957. 2.
Fyrsti maðurinn út í geiminn;
Gagarin, 12. apríl 1961. 3.
Fyrsti jarðbúinn á framandi
hnetti: Lendinig á tunglinu ár-
ið 19??.
Næsti sögulegi viðburður á
sviði geimrannsókna, þeg-
ar tun er að ræða geimferðir
manna, er tvímælalaust ferð
til mánans með lendingu þar.
Öruggt má þó telja, að áður
en það mun eiga sér stað,
munu bæði Bandaríkjamenn
og Rússar þegar hafa sent upp
geimför með marga geimfara
innanborðs. Þessi geimför
Máninn mun verða einn af fyrstu viðkomustöðum mannsins á braut hans út í geiminn.
Núverandi plön miða að þvi að lenda manni á tunglinu í kringum 1970.
Tunglið, tunglíð, taktu mig
munu hringsóla í kringum jörð
ina og jafnvel fara í langferð
umhverfis tunglið.
Þrátt fyrir slíka geimsigra,
mun þó höfuðtakmarkið
næstu árin vera: að lenda
manni heilu og höldnu á tungl
inu og ná honum aftur ósködd
uðum til jarðarinnar.
★
Skoðað í ljósi þeirra geim-
sigra, sem þegar hafa verið
unnir, virðist verkefnið fljótt
á litið ósköp einfalt. Hið eina
sem þarf að gera, er að skjóta
geimfaranum til tunglsins, þar
sem hann lendir með aðstoð
hemlaútbúnaðar. Þegar hann
fer að lengja aftur heim þarf
hann ekki annað að gera en
stíga upp í geimfarið, setja
eldflaugarnar í gang og „stýra
heim á leið“.
Því miður er þetta ekki
svona auðvelt viðfangs.
Satt að segja geta menn
aldrei verið fullvissir um að
tunglfarinn komi til baka. Vís-
indamenn eru þó staðráðnir í
því, að gera líkurnar sem allra
mestar.
Eitt af höfuðvandamálum
þeirra er að tryggja tungl-
faranum nægilegt eldsneyti til
peirr
farar
*
allrar ferðarinnar.
Vegna þess að ekkert gufu-
hvolf er á tunglinu, þá fer
álíka mikil orka í lendinguna
þar eins og í ferðina frá tungl-
inu. Með aðstoð hemla eld-
flauga verður tunglfarinn að
vinna á móti aðdráttarafli
tunglsins, og jafnvel þó, allt
sé sex sinnum léttara á tungl-
inu en á jörðinni, þá fer samt
geysimikil orka í lendinguna.
Mjúk verður lendingin að
vera fyrst og fremst vegna
tunglfarans sjálfs en einnig
vegna hinna fingerðu rann-
sókna- og mælitækja, sem
hann iiefur meðferðis.
★
Tilraunir með mjúkar lend
ingar eldflauga í þeim tilgangi
að hagnýta þær seinna meir á
tunglinu, eiga sér nú stað á
nokkrum stöðum í heiminum.
Við Kínavatn í Kaliforníu
hefur Bandaríkjamönnum þeg
ar tekizt að ná góðum árangri,
eins og meðfylgjandi mynd
sýnir. Með því að notast við
fljótandi eldsneyti geta þeir
breytt þrýstikraftinum í eld-
flauginni frá núlli til 600 kílo-
gramma þunga.
Með því að breyta þrýst-
ingnum geta þeir látið „eld-
flaugina“ stíga lóðrétt upp
hægt Og rólega, standa síðan
kyrra í loftinu og setjast svo
mjúkt á sama stað Og hún tók
sig upp frá. Enn sem komið er
stjórna þeir þrýstingnum frá
jörðu niðri með rafmagns-
leiðslu, og enn er „eldflaug-
in“ allt of lítil til þess að nota
við mannaða lendingu á tungl-
inu.
Þetta er þó byrjunin, þó í
smáum stíl sé. Bandaríkja-
menn vita þó, að margt smátt
gerir eitt stórt, og þess vegna
líta þeir björtum augum til
tunglsins.
★
Að líta björtum augum til
tunglsins hefur hingað til mest
verið stundað af Kasanóvum
og næturhröfnum í rómantísk
um hugleiðingum, því stjörnu-
fræðingar hafa fyrir löngu
misst áhuga á því að rannsaka
hið gígumþakta yfirborð, sem
þeim fannst svo tilbreytingar-
laust og dautt.
Nú er öðru máli að gegna.
Eftir tilkomu geimskotanna
hefur áhuginn fyrir tunglinu
aukizt mjög. Allt, sem komið
getur að gagni við fyrstu tungl
ferðina, er nú rannsakað.
Radíóstjörnufræðin hefur hér
komið til mikillar og óvæntrar
hjálpar.
★
Með því að senda radíð-
bylgjur til tunglsins, þar sem
þær endurkastast, og síðan ná
þessum sömu bylgjum aftur
með aðstoð radíóstjörnusjáa,
hefur verið hægt að lesa margt
um eðli tunglsins.
Eftir 2Yz sekúndu, en það
er tíminn sem það tekur bylgj
urnar að ferðast frá jörðunni
til tunglsins, hafa bylgjurnar
mótazt af þeim stað, sem þær
endurköstuðust frá á tungl-
inu. — Helstu sérkenni yfir-
borðsins eru hin svokölluðu
„höf“ og fjöll. Það virðist sem
að höfin séu ekkert annað en
stórar sandbreiður.
Með því að nota radíóbylgj-
ur hefur einnig verið hægt að
mæla, að eilítið loft finnst —
þrátt fyrir allt — á tunglinu.
Það er þó svo lítið magn,
að ef því yrði safnað saman
og sett við sama þrýsting og
við yfirborð jarðar, myndi allt
loftið ekki taka meira rúm en
það, að það mundi komast
fyrir í Sankti Páls kirkjunnL
Björgvin Hólm
A leið upp
mjúkt.
. . . og upp
síðan niður
niður...........og lenda

Appelsínutrén
blómstra...
Ný Volvo ferðabifreið
FIMM menn létu lífið í Alsír
hinn 12. þ. m., þegar kom til
óeirða í borgunum, Algiere,
Oran og Bone. Voru það
fjórir Evrópumenn og einn
Serki. Tveir Evrópubúar og
einn Serki særðust. Barizt
var með skotvopnum og
hnífum.
Leynihreyfingin OAS útvarp-
aði í dag tilmælum til allra Al-
sírbúa, Evrópumanna og Serkja,
um að byrgja sig upp af mat-
vælum til tveggja mánaða. Einn
ig skoruðu þeir á hvern mann
að kaupa gull fyrir 100 franka
(800 ísl. kr.)
Útsending OAS hófst á sömu
orðum og útsendingar útvarps-
stöðvarinnar Frjálsir Frakkar í
Bretlandi á stríðsárunum: App-
elsínutrén blómstra brátt á ný.
OAS dreifir flugritum
Einnig dreifði OAS flugritum
í Alsír í dag. í þeim fullvissar
félagsskapurinn landsbúa um,
að til borgarastyrja'ldar komi
ekki í Frakklandi. eins og sum-
ir óttast. — En, segir í flugritinu,
miskunnarlaust strið verður háð
milli OAS-félagsskapar ykkar,
allra Frakka, sem berið föður-
landið fyrir brjósti — og komm-
únista, sem eru útsendarar utan-
aðkomandi afla og standa utan
þjóðfélagsins. Þeir. sem fóru
kröfugöngu gegn OAS í París á
dögunum eru úr herbúðum
kommúnista.
—★—
í flugritinu er skorað á Evrópu
menn í Alsír, að koma vel fram
við hina ungu liðsmenn fransKa
hersins þar í landi, en fyrst verði
að ganga úr skugga um að þeir
séu ekki njósnarar, stuðnings- j
manna De Gaulle. Ennfremur i
segir, að í nokkrum herdeildum
séu kommúnistar með undirróð-
ursstarfsemi, en það sé misskiln-
ingur að allir hinir ungu hermenn
séu úr þeirra hópi.
—★—
f öðru flugriti skorar OAS á
alla fréttaritara franska blaðs-
ins Le Figaro, að hafa sig á
brott frá Alsír hið bráðasta, þar
sem blað þeirra styðji stefnu
stjórnarinnar í Alsírmálum.
Þeim. sem ekki hverfa úr landi
er bannað að hafa samband við
ritstjórnarskrifstofu blaðsins í
París, segir ennfremur í flugrit-
inu. Og því líkur með yfirlýsingu
um að ráðstafanir verði gerðar
til þess að fyrirskipuninni verði
hlítt.
I. O. G. T.
St. Einingin nr. 14
Kynningarkvöld
í Góðtemplarahúsinu kl. 8 Vi í
kvöld.
1. Ávarp, Ólafur Grímsson.
2. Sjónleikurinn „Vonsvikna
jómfrúin“.
3. Dans. Árni Norðfjörð stjórnar.
Öllum er heimill ókeypis að-
gangur, meðan húsrúm leyfir.
Æt.
Á FIMMTUDAG var blaðamönn-
um boðið að skoða nýja gerð af
langferðabifreið Volvo B 705, sem
er allmiklu iéttbyggðari en þær,
sem áður haía verið fluttar hing-
að til landsins.
GunnarÁsgeirsson, umboðsmað
ur Volvo hérlendis, lét þess getið,
að merkasta nýjungin væri sú, að
nemlakerfíð er tvöfalt, sérstakt
kerfi fyrir framhjól. En í því felst
mjög mikið öryggi, t. d. ef annað
kerfið yrði óvirkt, virkaði hitt
kerfið eftir sem áður. Auk þess
er í bifreiðinni aflmikill hand-
hemill svo og vélhemill, sem
hvort tveggja stuðlar að auknu
öryggi. Ennfremur er bifreið
þessi með aflmiklum diesel-
hreyfli, fimin-skiptum gearkassa
og tvískiptu drifi.
Lúðvík Á. Jóhannesson for-
stjóri Bílasmiðjunnar, en hún
smíðaði yfir bílinn, sagði, að far
angursgeymslunni væri komið
fyrir undir gólfi bifreiðarinnar.
Hún er 73 cm há, þar sem hún
er lægst, og 130 cm aftast, en þar
er hún hæst. Alls mun hún vera
um 6 rúmmetrar að stærð.
Eigandi bifreiðarinnar er Geir
Björgvinsson, en hann rekur
fyrirtækið Skemmtiferðir. Taldi
hann að þessi bíll væri einkar
hentugur til hópferða, þar sem
hann tekur um 30 farþega, en
það er mjög hæfileg stærð. Núna
kvaðst hann hins vegar nota bíl-
inn til þess að flytja fólk úr
Háaleitishverfi til verzlunarinnar
í Austurveri og til baka aftur, en
það nýmæli ætti mjög vaxandi
vinsældum að fagna.
Vana vélritunarsúlku
vantar atvinnu um óákveð-
inn tíma. Upplýsingar í
sima 16093.
Pússningasandur
Hagstætt verö. Sími 50210.