Morgunblaðið - 13.04.1962, Síða 11

Föstudagiir 13. apríl 1962
MÖRGUNBLAÐIÐ
11
Petersen
Bernhard
stórkaupmaöur
f HÓPI íslenzkra athafnaitnanna
liafa ætíð nokkrir verið fóstur-
6ynir þjóðarinnar, af erlendum
Etofni, og sumir þeirra hinir mæt
ustu þegnar. Þeir hafa komið til
landisins úr ýnjsum áttum, en
menn á Norðurlöndum hefur þó
ætíð borið haest.
Hingað tiil landsins koan árið
1905 ungur maður frá Tromsö í
Norður-Noregi, Bernhard Ajlfred
Meyer Petersen, sonur Petters
Johansens bónda á Lanes og konu
hans Ingeborg S aloroonsd atter,
fæddur 28. marz 1886. Honum
hefur, eins og fleiri löndum hans
frá þessum slóðum, fundist það
érermMegur prófsteinn á útferða
þrána að leggja leið sína til ís-
landa Og freista þar gaefunnar.
Það var ekiki úr háum söðli að
detta, þótt tilraunin heppnaðist
ekki.
En sá, sem leggur frá lanöi út
f óvissuna, með malpokann ein
an að förunauf og máske ekki
einu sinni neitt fararnesti annað
en tnina á sjálfan sig, þari að
hafa hugarfarsögu hetjunnarhans
Knuts Hamsuns, og vera þesis
albúinn „at fuske i lirtt av hvert“.
Þetta hugarfar hafðd Bernhard
Petersen líka, bjartsýnismaður
og til í al'lt heiðarlegt starf, enda
varð það meðal hans fyrstu verka
hér á landi að taka að sér máln
ingu á pakkhúsum útgerðarstöðv
íirinnar í Viðey hér við bæ. En
é þeim árum, eins og bæði fyrr
og síðar, þóttu Norðmenn yfir-
leitt einskonar þúsund þjala
emiðir, hér á landi, enda reynd-
Uist margir þeirra vel gerðir
menn.
Móttökjurnar, sem Bernhard
fékk við komu sína hingað, hafa
fallið honum vel í geð, þvi Skjótt
gerði hann vini smum Emil
Rokstad orð um að hingað skyldi
hann líka koma, sem og varð.
Þessir tveir vinir áttu síðan þátt
í þeirri viðskiptalegu þróun, sem
fór geyist hér á landi á fyrstu ár
um innlendrar ríkisstjórnar.
Það tók Bernhard Petersen
etoki lan-gan tíma að átta sig á
þvi, hvert stefndi í atvinnulífi
íslands. Sjávarú'tvegur var í
örum ve»ti og þangað beindist
því Jljótt hugur hans, en hann er
hafði áttað sig hér.
Eg þokki þvi miður ekiki til
hlítar upphafssögu Bernhards
Petersens hér á landi, en þegar
ég kom úr menntaskóla 1917,
var Bernhard Petersen Orðinn
einn umsviifamiesti útflytjandi
margvíslegra sjávarafurða, þó
einkum lýsiis og hrogna og
Innflytjandi aðalhráefna til sjáv
arútvegsin®. Hann var kominn í
tölu stórkaupmanna landisins,
seim ekki var stór hópur manna
þá.
Því mikla róti, sem heimsstyrj
öldin orsakaði í viðskiptum
landa á milii, höfðu íslenzkir út
flytjendur aldrei kynnzt fyrr,
enda sogaðist þá margur niður í
fjárhagslegum eríiðleikum, sem
6igldu í kjölfar stórkostlegs verð
falls, og risu margir ekki aftur
upp á yfirborðið. Bernhard Peter
sen tók þá einnig stórar dýfur í
viðskiptunum, sem nærri riðu
honum að fullu. En hann félkk
færi á að rátta við, og tókst al-
veg um síðir að koma málxxm sín
xxim í örugga höfn. Naut hann
þess þá, hve áreiðandegur hann
var í viðskiptum og lagði hart
að sér.
Kunningsskapur okkar Bem-
hards Petersens hófst ekki fyrir
alvöru fyrr en xxm 1930, er ég
fór að starfa að svipuðum við-
skiptamáhxm og hann, á svíði
lýsisframileisðlu og útiflutnings.
Við vorum að vissu leyti keppi
nautar, því báðir vildu færa við
skiptamönnum sínum sem bezt
an árangur. En á bak við þá
staðreynd var okkur báðum
ljóst, að við unnxim að sameigin-
legu taikmarki, velferð íslenzkra
útflutningsviðskipta með lýsi.
Eg lit á samskipti okkar Bern
hardis sem samstarfc, er ég vildi
ekki hafa misst úr lifsreynslu
minni. Hann var þaulkixnmxgur
viðskiptamálunum, og tók með
skilningi og uppörfun tillögum
um nýbreytni, sem mér fannst
þörf á að kioma á framfæri. Við
urðum því fljótt mjög góðir kixnn
ingjar.
Hinum margháttuðu störfxxm,
sem með árunum jukust stórum
í starfsemi Bernhards Fetersen
sinnti hann með óbilandi elju,
þótt aldur færðist yfir og þung
bær sjúkdómur herjaði hann ár
um saman, unz yfir lauk. Síð-
asta áratuginn naut hann í vax
andi maeli aðlstoðar sonar sins
Gunnrs, sem nú stendur fyrir
starfseminni og sýnir öli merki
þess, hverrar aettar hann er og
hvar hann nam staríið.
í desember 1932 gekk Bern-
haid Petersen að eiga Elinu Frið
riksdóttur Theodóre, ekkju Skúla
Jónssonar kaupfélagsstjóra á
Blönduósi. Þau eignuðust son, en
misstu hann kornungan. Konu
sína missti Bernhard síðan í nóv
ember 1935, og brá þá enn dimm
um skugga á heimilislíf hans og
stjúpbamanna fimm.
Aftur birti þó ytfir heimilli
Bernhards Petersens, er hann
kvæntist eftirlifandi konu sinni,
Önnu Magnúsdóttur, í septem-
ber 1938. Þau eignuðust fjögur
börn, Bernhard, -Elsu, Othar og
Ævar. Það er því stór ástvina-
hópurinn, sem nú horfir með
söknuði á bak kærum heknilis-
föður.
Vinahópur Bernhards Peter-
sens var stór, enda var hann alls
staðar aufúsugestur, sem yljaði
með glaðværð sirmi og góðvild-
arhug til allra.
Það minnast hans þvi margir
í dag með þakkarhug fyrir
trygga vináttu.
Ástvinum hans óska ég far-
sældar og góðs gengis.
Ásg. Þorsteinsson.
í DAG er til moldar borinn
Bernhard Petersen, stórkaup-
maður. Með honum er horfinn
mikill dugnaðar- og atorkumað-
ur, ■ sem með starfi sínu í þágu
útflutnings og vinnslu íslenzkra
fiskafurða hefir unnið íslenzku
þjóðinni mikið gagn. íslenzkur
var - hann þó ekki að ætt né
uppruna. Ætt hans var norsk, en
hingað til lands kom hann 19
ára gamall, og hér ól harm síðan
allan sinn aldur, þar til hann
lézt hinn 8. apríl síðastliðinn, 76
ára að aldri.
Ég ætla ekki að rekja ævi-
starf Bernhards Petersens, þótt
það hafi verið bæði mikið og
langt, enda munu vafalaust
aðrir gera það. En eins og kunn-
ugt er reisti hann og starfrækti
hér í bæ stóra lýsishreinsunar-
stöð og annaðist auk þess sölu
og útflutning ýmissa annarra
fiskafurða. Á lýsishreinsunar-
stöð sinni tók hann við óhreins-
uðu lýsi og lifur víðs vegar af
landinu, verkaði það og gerði úr
þv£ góða útflutningsvöru. Kynnt
ist hann því í starfi sínu fjöl-
mörgum mönnum, bæði innlend
um og erlendum, og hygg ég, að
allir séu á einu máli um, að
harxn hafi í öllum viðskiptum
sínum sýnt einstaka lipurð,
HVEITIÐ
sem hver reynd
húsmóðir þekkir
...og notar
í allan bakstur
drenglyndi og sanngirni. Gilti
einu, hvort um var að ræða ís-
lenzkan útvegsbónda, sem sendi
honum eina eða tvær lýsistunn-
ur, eða fulltrúa stórra erlendra
fyrirtækja.
Eg var svo lánsöm að ráða
mig til starfs á skrifstofu Bern-
ihards Petersens fyrir rösklega
21 ári og starfaði þar með stutt-
um hléum næstu 20 ár. Hjá hon-
um var gott að vinna, því að
einnig gagnvart okkur starfs-
fólkinu komu fram þeir þættir
í skapgerð hans, sem ég gat um
áðant lipurð, drenglyndi og
sanngirni. Enda þótt Bernhard
Petersen fylgdist að sjálfsögðu
vel með tímanum í starfi sínu,
var hann að sumu leyti sannur
fulltrúi gömlu kynslóðarinnar —
í beztu merkingu þess orðs —
iþeirrar kynslóðar, sem mat
dugnað og vinnusemi, hústoónda
hollustu og samvizkusemi, enda
voru þessir eiginleikar í fari
hans sjálfs. Þeirra leitaði hann
einnig hjá fólki því, er hann
réð i þjónustu sína, ekkj síður
en verklagni eða kunnáttu í
tungumálxxm og bókhaldi. Ef til
vi'U var það þess vegna, sem nýi
timinn, með kjaradeilum og oft
fremur kuldalegri afstöðu starfs
fólks til atvinnuveitenda sinna,
náði aldrei inngöngu í fyrirtæki
Bernhards Petersens. Þar voru
allir ánægðir við vinnu sína,
fúsir til að hjálpa hver öðrum,
ef þess gerðist þörf, og ef stöku
sinnum þurfti að vinna svolátið
fram yfir venjulegan vinnutíma,
voru allir fúsir til þess, enda var
það ekki misnotað. Öll þau ár,
sem ég starfaði hjá Bernhard
Petersen, man ég aldrei eftir
neinu missætti, ekki einu sinni
styggðaryrði, hvorki mxlli starfs
fóliksins inntoyrðis né milli þess
og húsbóndans. Býst ég við að
slíkt sé fremur fátítt, og efast
ég ekki um, að þar gætti áhrifa
frá húsbóndanum. Bkki hélt þó
Bernhard Petersen uppi aga hjá
starfsfólki sínu með sxfellduin
aðfinnslum og umvöndunum, ef
ekiki gekk allft eins vel og skyidi.
Þvert á mó'ti ávítaði haim menn
mjög sjaldan. En hann var óspar
á hrósyrði, ef hann fann. að
menn gerðu sitt bezta. Og ein-
mitt þess vegna þótti öllum
vænt um hann og lögðu sig fram
urn að vinna verk sitt vel. Oft
hefi óg hugsað um, hversu
miMu skemmtilegra er að vinna
á slíkum stöðum og hversu
miklu betur vinnan gengur, þeg-
ar menn finna, að það er metið,
sem vel er gert, heldur en ef
sxfellt er verið að finna að, ef
eitthvað ber út af, en aldrei lát-
in í ljós ánægju með það, sem
vel tekst.
Bernhard Petersen var mjög
heilsuhraustur maður og verk
maður mikill langt fram á f-ull-
orðinsár. En fyrir allmörgxxm ár-
um veiktist hann a.’.varlega og
náði sér aldrei fyiiilega eftir
það. Færðist þá stjóm fyrirtæk-
is hans smám saman æ meir
yfir á herðar sonar hans, Gunn-
ars, sem ávallt hefir inm það
starf af hendi af mestu prýði.
Síðustu árin var Bernhard Pet-
ersen oft fjarverandi vikum og
jafnvel mánuðum saman vegna
sjúkleika sins, og starfsdagur
hans varð eðlilega styttri eftir
þvi sem aldurinn færðist yfir
hann og veikindi hans ágerðust.
En alltaf var hann iullur áhuga
fyrir starfi sinu og vann að því
á meðan hann mátti uppi standa,
þótt heilsan væri ekki ætíð sem
bezt. Geta menn ímyndað sér,
hversu þungt honum hlýtur að
hafa fallið, er hann fann, að
kraftarnir og heilsan þurru, svo
mikill starfsmaðxxr sem hann
var. En þá átti hann góða vini í
raun, sem gerðu honum mótlæt-
ið og vei'kindin léttbærari, og
þá fyrst og fremsi konu sína,
fni Önnu Petersen, sem sýndi
honum frábæra umhyggju og
ástúð allt til hinztu stundar, og
son sinn, Gunnar, sem létti af
honum öllum áhyggjum af fyrir-
tæ'kinu.
En þótt ég sé þess fullviss, að
stjórn fyTÍrtæikisina er í hinum
beztu höndum, þó veit ég lika,
að skarð Bernhards Petersens
verðuir aldrei fyllt. Fyrirtækið,
sem hann stotfnaði fyrir 55 árurn
og helgaði síðan allt sitt ævi-
starf, verður ékki það sama, þeg
ar gamli maðurinn er horfinn.
Frú Önnu Petersen og börnum
Bernhards Petersens votta óg
innilegustu samúð mína, svo og
stjúpbörnum hans og vinum,
sem hann hefir ávallt reynzt
hinn bezti drengur og sanraur
vinur.
Guðrún Arnalds,
FÁMENNUM þjóðum sem okk-
ur íslendingum er ekkert nauð-
synlegra en að eiga góðum og
hæfum starfskröftum á að skipa
í hverju starfi. Yfirleitt hetfur
ög vel tekizt hjá okkur, og þé
kannske ekki sizt vegna þess,
að í uppbyggingu helztu at-
vinnuvega okkar nutum við
þess í ríkum mæli, að ungir
menn og dugmiklir frá frænd-
þjóðum okkar á Norðurlöndum
lögðu hingað leið sína í byrjun
þessarar aldar og hótfu störf við
úrvinnslu helztu afurða okkar.
í þann tíð var þjóðin fátæk
og vankunnandi og það var
nauðsynlegur þáttur í uppbygg-
ingu atvinnuvega okkar að
flytja inn kunnáttumenn á flest-
um sviðum. Þau dæmin, sem
flestir kannast við eru vafa-
laust síldarvinnsla Norðmanna
á Norður- og Austurlandi, hval-
veiðar þeirra og bygging fiski-
mjölsverksmiðja. Margir þessara
manna bárust að vísu mikið á
og ílentust ekki, en fleiri voru
hinir samt, sem settust hér að
pg gerðust stundum betri ÍS-
lendingar en heimamenn sjálfir..
Einn þessara manna var
Bernhai'd Petersen, stói'kaup-
maður, sem lézt hér í Reykja-
vík sl. sunnudag eftir langa og
stranga sjúkdómslegu.
Bernhard Petersen kom til Is-
lands ungur maður upp úr síð-
ustu aldamótum. Gerðist hann
brátt umsvifamikill útflutn-
ingsverzlunar og útflutnings-
framleiðslu. Störf hans eru
löngu þjóðkunn og munu betur
rakin hér af mér fróðari mönn-
um. Það var ekki nema eðlilegt,
Frh. á bls. 14.