Morgunblaðið - 26.10.1962, Blaðsíða 10

10
MORGTJNTtr 4 Ð1Ð
Föstudagur 26. október 19(
í

ÞETTA ER EKKISÆMANDI
bæði sjómenn og íþróttamenn,
menntamenn og fegurðardísir.
í erlendum skólum eru ís-
lenzkir námsmenn með hæl-
ana þar sem hinir eru með
tærnar, enda ekkert undar-
legt. Við erum komin af vík-
ingum og sagnariturum, en
þessir útlendingar eru nú upp
og ofan.
Hugleiðingar um hiðraðir heima og erlendis,
* >»
yfirhurði Islendinga, eldheifa Sslandsvini og
kjarahætur fyrir þá9 er draga þyngstu þorskana
Á DÖGUNUM rakst ég á
auglýsingu í einu Lund-
únablaðanna og hljóðaði
hún eitthvað á þessa leið:
Geysilegur’ hamingjugróði:
Okkur er öllum gjamt að líta
á verðmiða í verzlunum og
þá verður okkur oft að orði:
„Guð minn góður! I>að verður
bara ekkert úr þessum pen-
ingum“. Á einu sviði verður
þó enn mikið úr peningimum,
því víða um heim, þar sem
örbirgð ríkir, er verðlag mjög
lágt og varningur oft seldur
við verði, sem er aðeins brot
af raunverulegum framleiðslu
kostnaði.
Tveir shillingar (um 12 kr.
ísl.) nægja þar til að veita
einum trakómu-sjúklingi lækn
ishjálp, en trakóma, sjúkdóm-
ur, sem veldur blindu, ógnar
nú miljónum manna.
Hér, þ.e.a.s. í London, fáið
þér rjómaís í veitingahúsi fyr-
ir tvo shillinga.
Fimm shillingar (um 30 fsl.
kr.) nægja til þess að gefa
einu barni stórt mjólkurglas
einu sinni á dag í heilt ár.
Hér eyðið þér sömu upphæð
í einn sígarettupakka.
Tuttugu shillingar (um 120
kr. ísl.) nægja til að veita
einu flóttabarni barnaskóla-
fræðslu í eitt ár.
Þetta er jafnvirði einnar
flösku af sherry.
Fyrir lö sterlingspund (um
1.800 kr. ísl.) er hægt að
kaupa tjald fyrir 8 manna
alsirska flóttafjölskyldu, sem
annars mun e.t.v. deyja úr
•vosbúð Og kulda í hörkunum
í vetur.
Fyrir sömu upphæð gætuð
þér haldið kunningjum yðar
cOcktailboð.
Og fyrir 100 sterlingspund
(um 12.000 kr. ísl.) væri hægt
að koma á fót fæðingarheimili
með fullkomnum lækninga-
og hjúkrunartækjum svo og
lyfjabirgðum, eða gera vatns-
ból í stórum indverskum bæ.
Og þetta vatnsból þjónaði
ekki aðeins þörfum bæjarbú-
anna, heldur og allri sveitinni
umhverfis. *
En þér eyðið 100 sterlings-
pimdum í meðal sumarferða-
lag. Nú sjáið þér, að allir geta
lagt sitt af mörkum. Smáar
gjafir sem stórar eru þegnar
með þökkum. Gangið í lið
með okkur og tryggið yður
hlutdeild í hinum geysimikla
hamingjugróða.
Undir þetta rita svo samtök
hinna stríðandi gegn neyðinni.
Eina skeið fyrir afa
Já, ástandið er víða slæmt
úti í hinum stóra heimi. —r
Milljónir og aftur milljónir
manna skortir ekki einungis
varanlegt húsaskjól, heldur
einnig klæði og fæði. Matar-
skammturinn er víða naumur,
sums staðar enginn — og þar
verður fólk að draga fram Iíf-
ið á því, sem tekst að afla í
það sinnið. Þá er matvendn-
inni sjálfsagt ekki fyrir að
fara.
Við heyrum fréttir um hung
ursneyð í Kína, bágindi í Ind-
landi og yfirvofandi hungur-
dauða þúsunda í Alsír. En allt
fer þetta inn um annað eyrað
og út um hitt hjá fjöldanum.
Þetta snertir ekki fólk uppi á
íslandi, því við eigum líka við
okkar vandamál að etja.
Hvað á til dæmis að kaupa
í sunnudagsmatinn, þegar hús
bóndinn er að fá leið á læri,
frúin þolir ekki kjötsúpulykt-
ina, stelpan vill ekki steik —
og strákurinn ekkert annað
en pylsur? Já, þá er oft úr
vöndu að ráða og erfitt að
gera öllum- til hæfis. En hús-
móðirin sér þá e.t.v. til þess,
að þeim, sem misboðið er
við sunnudagsmatborðið, gef-
ist kostur á að leita huggunar
í ávöxtum eða rjómaís áður
en yfir lýkur svo að ekki verði
kvartað yfir fæðinu.
Og svo er verið að plata
matinn ofan í blessuð börnin:
eina skeið fyrir afa og eina
skeið fyrir ömmu — og holda-
miklar konur fara í duftið,
eins og það kallast nu. _ Þær
stíga laumulega á vogina á
hverjum degi, þora varla að
líta á vísinn af ótta við að
hann sýni hálfu kilói meira í
dag en í gær. En sé það öfugt,
þá færist sæluibros yfir andlit-
ið — og það er hellt upp á
könnuna.
Það er vist óhætt að segja,
að lífsins gæðum er misskipt
í þessum heimi. Meðan
milljónir manna lifa í algerri
óvissu um það. hvort eitthvað
fáist í svanginn að morgni og
aðrar milljónir sitja í fjötrum
einræðis og andlegrar kúgun-
ar — hafa enn aðrar milljónir
svo mikið að bíta og brenna,
að þær eru í hreinustu vand-
ræðum með að velja og hafna.
Teppi út í homi
Víða, þar sem hungrið sverf
ur að, hafa alþjóða hjálpar-
stofnanir látið til sín taka á
ýmsum sviðum — og forðað
frá hörmungum hungurdauð-
ans. Aldrei hefur reynzt unnt
að hjálpa öllum, en fórnfúst
hjáparstarf, oft unnið við hin-
ar erfiðustu aðstæður, hefur
orðið milljónum einstaklinga
sannkölluð guðs gjöf. — Af
myndum pekkjum við biðrað-
ir hinna hungruðu þar sem
matargjafir fara fram. Þar er
hver með sína súpuskál — og
þar er það súpuskálin, sem
kveikir vonarneistann, vonina
um að tóra.
En eru biðtaðir eitthvert
óþekkt fyrirbæri hér ftjá okk-
ur? Síður en svo, því er nú
ver og miður. Við þekkjum
þær af eigin raun og vitum
hve þreytandi það er og leið-
inlegt að standa í biðröð, tíl
dæmis við veitingahúsin á
kvöldin, Þegar allt er orðið
yfirfullt og dyravörðurinn bú-
inn að loka.
Já. það er svo sem nóg af
biðröðunum. Hvernig var það
ekki, þegar nýju Evrópufrí-
EFTIR HARALD J.
HAMAR BLAÐAM.
merkin voru gefin út? Og ekki
er það betra við brennivíns-
búðirnar fyrir stórhátíðir! En
nælonsokka og bomsubiðraðir
eru úr sögunni og það er mik-
il guðs mildi, því nóg er víst
samt af vandamálum og nær
óyfirstíganlegum erfiðleikum í
okkar þjóðfélagi: Á baðkerið
í nýju íbúðinni t.d. að vera
grænt eða gult? Og er hægt
að bjóða nokkrum manni heim
nema leppin nái út í hvert
horn í stofunni? Hvar eiga
svo börnin að vera? Þau ó-
hreinka allt, þessir krakka
ormar. Það er nýmálað, ný-
bónað, nýþvegið, nýsópað —
og svo niða þau utan í hús-
gögnunum! Nei, bæjarfélaginu
ber beinlínis skylda til þess
að sjá svo um. að öllum for-
eidrum gefist kostur á að
losna við þessa orma á dag-
heimili. — En sé nýi bíllinn
hvítur eiga sætin að vera með
rauðu áklæði.
Sérstæðast í heimi
Vió setjum okkur á háan
hest, því við höfum svo sann-
arlega efni á því. Það hefur
ekki svo sjaldan verið upplýst
í ræðu og riti, að land þetta
byggir ein mesta bókmennta-
þjóð heims, hér er gefið út
meira af bókum og mánaðar-
ritum en víðast hvar annars
staðar, miðað við höfðatölu.
Framhaldssögur dagblaðanna
eru auk þess lesnar á flestum
heímilum og þar að auki eru
þótt vefjast vilji fyrir sumum hvernig myndirnar
eigi að snúa.“
flutt inn feiknin öll af dönsk-
um blöðum.
Við erum mikil menningar-
þjóð. Á hverju heimili eru
a.m.k. fjórir til fimm metrar
af bókmenntum, málaralist
stendur hér með miklum
blóma, málverkasýningar eru
haldnar í hverri viku og fólk-
ið kann greinilega að meta
listina, þótt. vefjast vilji fyrir
sumum hvernig myndirnar
eigi að snúa. En þær eru
keyptar, það er aðalatriðið.
Þær eru hengdar upp á vegg,
annað hvort á haus eða ekki
— og allt er þetta ótviræður
vottur um háa menningu. Þar
að auki er íslenzkan fallegasta
mál í heimi, landið er það
sérstæðasta í heimi, hvergi er
fallegra kvenfólk, um það
hafa erlendir ferðamenn borið
vitni hvað eftir annað. Við
eigum beztu fiskimið í heimi,
íslenzki fiskurinn bragðast
óskaplega vel úti í löndum —
svo að ekki sé minnzt á ís-
lenzku síldina. sem allir eru
vitlausir í. Og svo er íslenzki
hesturinn heimsfrægur fyrir
gæði.
Eldheitir íslandsvinir
Og útlendingarnir, sem hing
að koma, hrífast allir mikið
af landi og þjóð. Margir undr-
ast, að við búum ekki í mold-
arkofum eða snjóhúsum, en
flestir dást þeir samt að hús-
unum okkar. Þeir dásama líka
einstaka gestrisni íslendinga,
enda losna þessir erlendu
ferðamenn, sem við flytjum
hingað til að græða á, bless-
unarlega við að borga fyrir
sig meðan þeir dveljast í land-
inu. Einstaklingar jafnt sem
faið opinbera láta sitt þá ekki
eftir liggja. Stórveizlur eru
ekki skornar við nögl. :ima
máli gegnir um síðdegisdrykkj
una, sem yfirleitt heldur á-
fram í heimahúsum fram á
næsta morgunn, þjóðarheild-
inni til mikillar sæmdar.
Víða um lönd fer mikið orð
af úthaldi okkar manna í slík-
um samkvæmum og er gott til
þess að vita.
Og árangurinn er mikill og
góður. Um allan heim eru
eldheitir íslandsvinir, fólk,
sem alltaf heldur uppi merki
okkar og segir fáfróðum út-
lendingum að á íslandi grói
jafnvel gras. íslandsvinirnir
láta heldur ekki undir höfuð
leggjast að eiga viðtöl við dag-
blöðin í Reykjavík, þegar þeir
eru hér á ferð, til þess að
segja frá því hve mikið þeir
dá okkur og landið, gestrisn-
ina og allt hitt.
Missa málið
En íslendingar á erlendri
grund eru líka aðsópsmiklir
og vekja hvarvetna athygli,
Þar sem íslenzkar fegurðar-
dísir koma fram í fegurðar-
samkeppni beinist öll athyglin
yfirleitt að þeim. Þær eru dáð
ar og tilbeðnar, fá ótal tilboð
um gull og græna skóga eins
og vera ber um dætur Sögueyj
arinnar. Dyr Hollywood ljúk-
ast upp, stóru kvikmynda-
stjörnurnar fara að biðja fyrir
sér og ýsuflökin okkar hækka
í verði. Og komi það fyrir, að
íslenzki fulltrúinn í fegurðar-
samkeppninni beri ekki sigur
úr býtum, þá er það vegna
þess. að einhver keppinaut-
anna á frænda í dómnefnd-
inní. — Og maður talar nú
ekki um þessi erlendu tízku-
hús, sem hlotnast að fá ís-
lenzkar sýningarstúlkur. Menn
missa málið, þegar þær birt-
ast. Það er ofsaleg landkynn-
ing.
Sama máli gegnir með
íþróttamennina okkar. Að
vísu vinna þeir sjaldan eða
aldrei sigra. En það er nú
yfirleitt fyrir óhöpp. Hins veg
ar lýsa erlend blöð alltaf
undrun sinni yfir getu íslend-
inga, jafnvel þó þeir séu lak-
astir allra. Og það er-ekki svo
lítils virði — og sýnir bezt,
að þó markatalan og stigin
séu okkur ekki beinlínis hag-
stæð, þá koma piltarnir okkar
alltaf heim sem sigurvegarar.
Þeir gera garðinn frægan.
Jæja, þetta er aðeins brot af
því, sem við getum fært okk-
ur til tekna. Ég tel mig ekki
vera að segja neinar nýjar
fréttir, því þetta vita allir. í
rauninni eru þetta allt atriði,
staðreyndir. sem við teljum
sjálfsagðar. Og það þyrfti mik
ið að ganga á til þess að skoð-
unum okkar á þessum mál-
um yrði haggað. Við erum
sundurlyndir, íslendingar, en
hér erum við loksins sam-
mála.
Allt þetta nægir til að rétt-
læta það, að við lifum áhygsju
lausu lífi í landi okkar. Mér
Iiggur við að segja, að það
sé blátt áfram sjálfsagt og
eðlilegt, að þjóð, sem býr yfir
jafn miklum andlegum og ver
aldlegum verðmætum, búi við
beztu hugsanleg kjör og
fyllsta öryggi.
Allir verða að bjarga sér
Við höfum svo sannarlega
um annað háleitara að hugsa
en það, hvort við fáum eitt-
hvað í svanginn að morgni,
Þessir sveltandi vesalingar,
Kínverjar, Indverjar, Alsír-
menn og hvað þeir nú heita,
eru sjálfragt ómenntað fólk,
sem hvorki kann að meta góð-
ar bækur né önnur menning-
arverðmæti. Þorrinn er hvorkl
læs né skrifandi og veit senni
lega ekkert um ísland.
í menningarþjóðfélaginu
snýst hugurinn um aðra hluti
og við getum þar af leiðandi
gert háar kröfur. Þróunin er

MM9