Morgunblaðið - 03.03.1963, Blaðsíða 2

2
M ORCinS BL AÐÍÐ
Sunnudagur 3. marz 1963
SR GÍSLI BRYNJÓLFSSON:
BU ER LANDSTÖLPI
Rafvæðing sveitanna
FYRLR örfáum árum var gamall
bóndi á afskekktu byggðarlagi
staddur á samkomu, sem haldin
var til að gleðja börn sveitar-
innar. Þetta var um jólaleytið —
í svartasta skaimmdeginu. Rafljós
in loguðu glatt og böðuðu allan
samkomusalinn í Ijósu skini
birtu sinnar. Svo fór gamli bónd
inn að tala .við börnin. „Vitið
þið það, kæru börn, að þegar
ég var að alast upp, var ekkert
ljóstæki til heima nema lýsis-
lampi“.
Þetta er ótrúlegt en satt. Það
er ekki nema einn mannsaldur
síðan, að til voru þeir bærir á ís-
landi, þar sem kolan var ein um
að lýsa upp myrkur skammdegis-
ins. — En nú fer að nálgast sá
trmi, að raforkan, með ljósið og
ylinn og þægindin, verður kom-
in á hvert byggt ból á íslandi.
Þess vegM er það svo satt, sem
haft er eftir Eggert Stefánssyni:
Við, sem nú erum uPpi, höfum
lifað í þúsund ár.
E. t. v. hefur þessi 5ra þróun
hvergi komið betur eða skýrar
fram en í raforkumálunum. Það
er ekkert langt síðan andstæðing-
ar Sjálfstæðismanna töldu raf-
væðingu landsins „glórulausa vit-
leysu“. Það eru ekki nema tveir
áratugir síðan að sett voru lög
um rafveitur ríkisins og raforku-
málasjóð og það var ekki fyrr
en á valda-árum Sjálfstæðis-
manna í Nýsköpunarstjórnni,
sem sú löggjöf var sett um þetta
efni, sem síðan hefur verið unnið
eftir á markvissan og skipulegan
hátt. Raforkumálafrumvarpið var
flutt af fulltrúum stjórnarflokk-
anna í iðnaðarnefnd N. d., en
fulltrúi Framsóknar vildi ekki
flytja frumvarpið með þeim. Þá
rar nú ekki meiri áhugi fyrir raf-
væðingu sveitanna í þeim her-
búðum. Siðan þessi lög voru sett,
hefur rafvæðingunni miðað vel
áfram. Skal hér gefið yfi'rlit um
fjölda þeirra sveitabæja, sem
fengið hafa rafmagn siðustu sex
árin.
Árið 1057 148 býli
— 1958 143 —
— 1959 139 —
— 1960 216 —
— 1961 218 —
— 1962 237 —
Þetta stutta yfirlit sýnir að
mun betur hefur gengið að raf- væða sveitirnar síðustu 3 árin
en áður, eða að meðaltali: eins og hér segir
1957—1959 143 býli á ári
1960—1961 224 býli á ári
Þá má geta þess að nú um síð-
ustu áramót voru nýjar raflín-
ur í byggingu í sex sýslum í öllum
landsfjórðungum. Eftir þessum
línum verður leitt rafmagn á 160
bæi og ætlunin að því verði lokið
á þessu ári og fleiri framkvæmdir
hafnar.
En þótt vel hafi miðað I raf-
orkumálunum síðustu árin munu
yfir 2000 býli í landinu enn vera
raífmagnslaus. Það mega ekki
líða mörg ár án þess að orku-
þörf þeirra verður fullnægt.
Óvíst er að kleift verði, kostn-
aðar vegna, að tengja þau öll við
héraðssveitir. Þau sem ekki eru
það vel sett, verða að fá öflugan
stuðning og góða fyrirgreiðslu
þess opinbera til að afia sér raf-
orkunnar með öðrum ráðum,
mótor-rafstöðvum eða litlum
vatnsaflsstöðvum, eftir því sem
aðstæður leyfa á hverjum stað.
Því að það er eins víst og tveir
og tveir eru fjórir, að öll sú
byggð, sem ekki á þess kost að
fá rafmagn í náinni framtíð mun
verða yfirgefin hversu góðir
iandikostir og mikil hlunnindi,
sem þar eru að öðru leytL
Síldariðnaður
á Vestfjörðum
ÞRÍR Vestfjarðarþingmenn, Sig
urður Bjarnason, Kjartan J. Jó-
hannsson og Birgir Finnsson
hafa lagt fram fyrirspurn til
Sjávarútvegsmálaráðherra á Al-
þingi um síldariðnað á Vestfjörð
um. Er hún svohljóðandL
1. Hvað líður þeirri athugun
ú starfrækslumöguleikum síldar
Kirkjuvika í Lága
fellskirkju
KIRKJUVIKA er haldin nú í
Lágafellskirkju. Hefst hún í dag
með æskulýðsmessu kl. 14. Prest
ur er séra Bjarni Sigurðsson. í
upiphafi flytur Lilja Gísladóttir
bæn í kórdyrum, en síðan er
víxllestur prests og safnaðar úr
110. sálmi Davíðs. Pistilinn les
Guðmundur Eiríksson og guð-
spjallið Arnþrúður Guðmunds-
dóttir.
Á mánudag flytur Sigursteinn
Pálsson ávarp, ræður séra Jón
Auðuns, dómprófastur, og séra
Emil Björnsson, Kristinn Haills-
son syngur einsöng og ungfrú
Averil Williams og Páll Kr. Póls
son leika saman á flautu og
orgel. Hjalti Þórðarson leikur út
göngulag.
Á þriðjudag halda ræður Jóna
Hansen, kennari, og Haukur
Þórðarson, læknir. Svala Nilsen
syngur einsöng, og karlakór syng
ur undir stjðrn Odds Andrés-
*onar. A miðvikudag prédikar
frú Auður Eir Vilhjálmsdóttir.
verksmiðjanna á Ingólfsfirðl og
Djúpavík, sem ákveðið var að
framkvæmd skyldi með þmgs
ályktunartillögu, sem samþykkt
var á Alþingi 27. maí 1960?
2. Hefur verið athugað, hvar
annars staðar á Vestfjörðum sé
heppilegast að koma upp síldar
verksmiðjum og feitfisksbræðsl
um, eins og einnig var gert ráð
fyrir fyrrgreindri þingsálykt
unartillögu?
ÞESSI mynd er frá Reykja-
nesi við ísafjarðardjúp. Þar
var á s.i. sumri byggð ný
heimavist fyrir héraðsskól-
ann. Hefur hún verið tekin
í notkun. Þessi bygging er
einn þriðji hluti þeirra bygg-
inga, sem áformað er að rísi
við héraðsskólann í Reykja-
nesi á næstunm. Á komandi
sumri verða sennilega byggð-
ar kennaraíbúðir, sem verða
áfastar við hina nýjjg heima-
vist.
héraðsskólanum eru nú
nær 80 nemendur eða eins
margir og rúm er fyrir. Hef-
ur verið mjög mikil aðsókn
að skólanum undanfarin ár
og jafnan orðið að neita
fjölda unglinga um skólavist.
áhugi á hafnargerð
Fundur Sjólfstæðisfélaganna d Eyrar-
bakka og Stokkseyri
SUNNUD. 24. febrúar héldu sjálf- tillögu um 26 millj. kr. lántöku-
stæðisfélögin á Eyrarbakka og
Stokkseyri sameiginlegan fund
á Eyrarbakka. Var fundurinn
ágætlega sóttur úr báðum kaup-
túnunum og nærsveitum.
Þar fluttu ræður: Ingólfur
Jónsson landbúnaðarráðherra,
Sig. Ó. Ólafsson alþingismaður,
Sigfús Johnsen, Vestm., Steinþór
Gestsson, bóndi á Hæli, en af
heimamönnum töluðu Óskar
Magnússon kennari, Ólafur
Guðjónsson verkstjóri, Árni
Helgason formaður og Sigurður
Guðjónsson skipstjórL
Snerust umræðurnar eðlilega
mjög um mesta hagsmunamál
þessara trveggja verstöðva: aðstöð
una til sjósóknar með tilliti til
þeirra aðstæðna, sem skapast
munu við tilkomu góðrar hafn-
ar I nágrenninu, sem nú erunn-
ið að af kappi í Þorlákshöfn og
ætlað er að ljúka muni á næsta
ári. Ingólfur Jónsson ráðherra
reifaði málið, kvað sjálfstæðis-
menn hafa fullan skilning á þvi,
að eðlileg atvinnuuppbygging
verði tryggð á báðum þessusm stöð
um. Ýmsir hefðu áður vilja leysa
þennan vanda með brúargerð í
ÓseyrarnesL en við það yrði vega
lengdin til hafnarinnar úr þorp-
unum 13 og 18 km. Ljóst væri,
að það gæti skapað erfiða sam-
keppnisaðstöðu, svo að hætta
yrði á, að útgerðin drægist smám
saman til Þorlákshafnar. En á
þennan hátt vildu 3 þingmenn
stjórnarandstöðunnar leysa vand-
ann og fluttu því á þessu þingi
heimild til brúargerðarinnar,
enda þótt engar rannsóknir eða
áætlanir hefðu verið gerðar og
vitað væri, að brúin yrði mjög
kostnaðarsamt fyrirtækL
En nú væri hinsvegar uppi
mikill áhugi í báðum þessum ver
stöðvum fyrir hafnargerðum og
bentu lauslegar áætlanir til
þess, að þar megi gera góðar
fiskihafnir fyrir aðeins brot af
því, sem brú í Óseyramesi
myndi kosta. Kvaðst ráðherra
vilja taka það fram, að hann
væri alls ekki mótfallinn brúnni,
hún hluti að koma, þegar
þörfin kallaði að, en það hlyti
að vera miklu meiri fengur fyrir
þessar verstöðvar að fá byggðar
hafnir heima fyrir heldur en brú
til þess að stunda útgerð í 13 og
18 km fjarlægð. Kvaðst ráðherra
hafa gert ráðstafanir til þess að
þegar í sumar verði gerðar undir
stöðurannsóknir og kostnaðar-
áætlanir, bæði um brúargerð í
Óseyrarnesi og hafnarbætur á
Eyrarbakka og Stokkseyri.
Síðan flutti Óskar Magnússon
kennari yfirlitsræðu um hafnar-
málið. Á Eyrarbakka væri hið
ákjósanlegasta hafnarstæði: hin
foma stórskipalega, hreint lón
500 metra langt, allt að 200 n»
breitt og 3—5 m djúpt um stór-
straumsfjöru. Til hafsins vært
það varið samfelldum skerja-
klassa, sem kæmi allur uppúr £
fjöru og væri ákjósanleg undir-
staða fyrir hafnargarð, sem tækt
við öldugjálfrinu, sem féili með
háum sjó marbrotið og kraftlaust
inn 1 lónið, en gerði ókyrrð við
bryggjuna. Þama fengist öruggt
bátalægi fyrir 3svar sinnum fleiri
báta en í hinni fyrirhuguðu báta-
kví í Þorlákshöfn. Síðan þyrftl
að hreinsa annaðhvort sundið
með sprengingum, en það er talið
auðvelt með þeim tækjum, sen»
nú eru fyrir hendi. Til þess að
fullgera þetta verk þyrfti í hæstai
lagi 5—10 millj. króna, sem værf
mjög lítil upphæð miðað við hið
mikla notagildi þess fyrir útveg
plássins og héraðið í heild.
Að loknum þessum framsögu*
æðum kvöddu heimamenn sér
hljóðs, beindu mörgum fyrir-
spurnum til ráðherra, sem gaf
greið svör, bæði uim landbúnaðar-
og landhelgismáL Tjáðu heima-
menn ánægju sína með þann lofs-
verða áhuga, sem boðendur fund
arins og ræðumenn hefðu sýnl
hafnarmálum Eyrbekkinga og
Stokkseyringa. Var það mál
þeirra, sem fundinn sóttu, að
hann hefði tekizt mjög vel og
markaði tímamót í viöhorfi
manna. til útgerðarinnar í báðuna
þessum verstöðvum.
Stjórn V-Þýzholonds vísnr sovézk-
nm sendiróðsmnnni úr Inndi
, AM /5 hnútar
SV 50 trnútar
H Snjóiama • únmm V Shjrir K Þrumur ws KuUoM Zs'-HitaM
HiHml
LVLma*
VESTUR-ÞÝZKA fréttastofan
DPA skyrði frá því í morgun,
að einum starfsmanna sovézka
sendiráðsins í Bonn hefði verið
vísað úr landi. Sagði fréttastof-
an, að vestur-þýzka stjórnin
hefði farið þess á leit við sovézka
sendiráðið einhvem síðustu daga,
að einn starfsmanna þess hyrfi
á brott frá landinu innan 48 klst.
Fréttastofan segir, að sendiráð
Sovétríkjanna hafi orðið við
kröfu stjómar V.-Þýzkalands.
Fréttastofan ber áreiðanlegar
heimildir fyrir frétt þessari, en
hvorki sendiráð Sovétríkjanna né
stjórn VesturÞýzkalands hafa
staðfest hana.
Ekki er skýrt frá nafni sendi-
ráðsmannsins, en sagt, að hann
hafi skýrt frá því við brott-
förina frá Vestur-Þýzkalandi, aS
honum væri vel kunnugt una
ástæðuna til brottvísunarinnar,.
UM hádegi í gær var SA-
hvassviðri, rigning og 8 st
hiti suðvestan lands, en hæg
sunnanátt, bjart veður og 5
st. hiti norðan lands. Um 1000
km suðvestur af Reykjanesi
er mjög djúp lægð, sem þok-
ast norður eftir. Er því útiit
fyrir suðlæga átt og þíðviðri
um helgina. Enn er talsvert
frost á meginlandinu, 10 st
í Osló og 6 í Kaupmannahötn.
Keflavík
SJÁLFSTÆÐISKVENNAFÉ-
LAGIÐ Sókn í Keflavík heldur
aðalfund sinn mánudaginn 4.
marz kl. 9 síðdegis.
Að loknum aðalfundarstörfum
verður kaffidryltkja og bingó
spilað. Góð verðiaun verða veitt.
Brú brotnar
undan bíl
KIRK J UBÆ J ARKL AUSTRI, X
marz. — Þegar mjólkurbíllint*
frá Vík, bílstjóri Björn Sigur-
jonsson, var að koma austur f
morgun, brotnaði undan honun*
brú utarlega í EldhraunL Var
mikil mildi, að ekki varð slys a£
því að dýpið við brúna er þrír
til fjórir metrar og Ðugvatn I
læknum. Sökum þess, hvo ferð-
in var mikil á bílnum, slapp
hann yfir um leið og brúin brotn
aði. Ekki verður hægt að geraí
við skemmdirnar, fyrr en vatnifl
sjatnar, og er umferðin því urn
Meðalland, Almennum bænda-
fundi, sem halda átti hér &
Klaustri í kvöld, hefur verið
frestað til næsta laugardags.
, ■. — G. Br.