Morgunblaðið - 04.04.1963, Page 8

8
1 í.iú'. i > ■> I
MORGUNBLAÐIB Fimmtudagur 4. aprfl 1963
Framkvæmdaáætlun til stöðvunar
flóttanum frá Vestfjörðum
Á FUNDI sameinaðs þings í gær
gerði Gisli Jónsson grein íyrir
þingsályktunartillögu sinni og
Kjartans J. Jóhannssonar þess
efnis, að Alþingi álykti að skora
á ríkisstjórnina að fela Fram-
kvæmdabanka íslands að semja
fimm ára framkvæmdaáætlun í
samráði við stjóm atvinnubóta-
sjóðs til þess að stöðva fólks-
flóttann úr Vestfjarðakjördæmi.
Einkum skal miða framkvæmda-
áætlunina við það, að fram-
kvæmdirnar verði þáttur í upp-
byggingu þeirra staða, sem fólks
fækkunin hefur gert illkleift að
halda í byggð, þótt öll skilyrði
séu þar til góðra lífskjara, ef
búið væri að þeim á borð við
aðra staði. Sé áætluninni lokið
fyrir lok þessa árs og hún lögð
fyrir Alþingi ásamt tillögum um
fjáröflun.
Fólksfækkunin varð s.l. 25 ár
Gísli Jónsson (S) vísaði í upp-
hafi máls síns til hinnar ýtar-
legu greinargerðar, sem gerð er
fyrir tillögunni og til fylgiskjals,
sem með henni fylgir, en þar
koma fram raunhæfar tölur um
fólksfækkun þá, sem orðið hefur
í Vestfjarðakjördæmi frá 1912.
Bætti hann þó þar við, að öll
fólksfækkunin hefur raunveru-
lega orðið síðustu 25 árin. íbúa-
tala héraðsins var 1927 alls
13.213 íbúar og hafði þá fjölgað
um 93 íbúá frá 1912. í árslok
1962 er íbúatalan komin niður
£ 10.534 íbúa eða sem svarar til
þess, að fimmti hver maður hafi
á þessu tímabili flutt úr héraðinu
auk eðlilegrar fólksfjölgunar. Er
hér um svo alvarlega fækkun að
ræða, að óhjákvæmilegt er að
gera skynsamlegar, jákvæðar að-
gerðir til að stöðva þennan flótta,
ef ekki á stjórtjón að hljótast af
íyrir þjóðina. Einkum þar sem
vitað er, að ein-
mitt þetta hérað
veitir fólki því,
sem þar býr,
meiri tekjur en
margir aðrir stað
ir í landinu og
býr yfir auðlind-
um, sem mörgum
þætti mikill feng
ur að, auk þess
sem það fólk, sem þar býr, fram-
leiðir tveimur og hálfs sinnum
meiri útflutningsverðmæti á íbúa
en meðalútflutningur á íbúa í
öllu landinu nemur. Má segja,
að þar vinni hver hönd að því
að skapa erlendan gjaldeyri fyrir
þjóðina, en það er landinu höfuð
skilyrði, að gert verði í vaxandi
mæli í framtíðinni.
Flóttann verður aff stöffva
f»á veik alþingismaðurinn að
því, að ávallt þætti hið mesta
áfall, þegar land, héruð eða
sveitir misstu stóran hóp íbúa
sinna, hvort heldur það stafar
af harðæri, dauðsföllum, slysum
eða af öðrum óviðráðanlegum
ástæðum. Eru þá jafnan margir
fúsir að ljá þeim lið, sem eftir
sitja, ekki aðeins einstaklingar
heldur og félagsheildir og ekki
sízt opinberir aðilar, sem þykir
nauðsynlegt að stuðla að því, að
héraðið eða hluti þess farí ekki
í auðn vegna áfalla, sem yfir
hafa dunið.
Á FUNDI sameinaðs þings í gær
héldu áfram umræffur um þings-
ályktunartillögu fjölmargra fram
sóknarmanna um rafvæðingu
landsins og lauk henni ekki i
gær.
Staffiff viff 10 ára áætlunina
Ingólfur Jónsson raforkumála-
ráðherra sagði m. a., að allir væru
sammála um, að því yrði að
hraða sem mest, að allir íslend-
ingar fengju þægindi raforkunn-
ar sem fyrst, en hins vegar hefði
samþykki þingsályktunartillögu
þeirrar, sem fyrir lægi, þar engin
áhrif á. Lesa hefði mátt út úr
ræðu Gísla Guðmundssonar, sem
hann hélt um málið á dögunum,
að rafvæðingaráætluninni hefði
seinkað og að nú hefði komið
í ljós, að um 11 ára áætlun hafi
verið að ræða en ekki 10 ára
áætlun. Ætti honum þó að vera
kunnugt um, að
18'55'var áætlun-
inni breytt í 11
ára áætlun með
þvi, að nokkrum
dreifilínum var
bætt við hina
upphaflegu áætl-
un.
Lagði ráð-
herra síðan
áherzlu á/ að ekkert útlit væri
fyrir annað en að framkvæmdun-
um yrði lokið 1964, eins og ákveð
ið var 1955 að verða mundi, og
væri tilgangslaust að reyna að
læða öðru inn hjá almenningi.
Því til staðfestu upplýsti ráð-
herra, að aldrei hefðu eins mörg
býli verið rafvædd á ári eins og
á árunum 1960, 1961 og 1962, og
vitnaði 1 skýrslu raforkumála-
stjóra í því sambandi.
Vantaffi i útreikningana
Þá veik ráðherrann að því, að
í ræðu sinni á dögunum hefði
GG haft yfir tölur um raforku-
framkvæmdir á hinum ýmsu
árum, en í þeim útreikningi hefði
öllum töum verið breytt þannig,
að þær eru miðaðar við verðlag
1962, ekki þó rafvæðingavísitölu
heldur byggingarvísitölu. Reyndi
GG síðan að gefa villandi mynd
‘af raforkuframkvæmdunum með
því að sleppa ýmsum framkvæmd
um úr, svo sem línunni, sem lögð
var á Reykjanes 1959, vegna þess
eins og GG sagði, að sú lína
hefði verið lögð í þágu varnar-
liðsins. Er það þó staðreynd, að
gamla línan hafði ekki lengur
nægilega flutningsgetu til Suður-
nesja, þótt varnarliðinu hefði
verið sleppt, enda sagði í skýrslu
raforkumálastjóra, að það beri að
reikna línuna suður á Reykjanes
með að öðru leyti en því, sem
kostnaður við spennibreyti á
Keflavíkurvelli nemur, þar eð
byggja þurfti línuna hvort eð var.
Þá nefndi GG heldur ekki jarð-
Á Vestfjörðum stafar fólks-
íækkunin að vísu hvorki af dauðs
föllum pé harðæri. Heldur hinu
að fólkið leitar frá erfiðari bar-
áttu til léttari viðfangsefna, frá
fáihenni í fjölmenni. Sýnir reynsl
an daglega, að jafnvel hæstu tekj
ur stöðva ekki þennan flótta bein
línis vegna þess, að mönnum eru
ekki búin viðhlítandi skilyrði til
að notfæra sér tækni hins nýja
tíma. Flytur þó margur maður-
inn sárnauðugur, hrópar á hjálp
um »ð verða stöðvaður á flóttan-
um, en fær ekki þá áheyrn, sem
dugir.
Hyggilegt aff halda dyrunum
opnum
Þá veik alþingismaðurinn að
því, að búskaparhættir þjóðar-
innar hefðu breytzt svo ört og
stórkostlega, að menn hefðu ekki
gefið sér tóm til að íhuga, hvert
við í raun og veru stefnum. Enn
síður hefðu ráðamenn þjóðfélags-
ins gert sér ljóst, að við verðum
að gera nauðsynlegar ráðstafan-
hitarannsóknirnar, sem eru mun
meiri síðan núverandi ríkis-
stjórn kom til valda. Hann nefndi
ekki virkjunarrannsóknirnar,
sem námu 25 millj. kr. á árinu
1962 en aðeins 4 millj. kr. á ár-
unum 1857 og 1958.
Framhaldsáætlunin
GG vitnaði í bréf raforkumála-
stjóra, þar sem hann talaði um
framhaldsáætlun og miðaði hana
við 10 ár. Undirstrikaði ráðherr-
ann í.þessu sambandi, að það
væri raforkuráð og ríkisstjórn
sem í samráði við Alþingi
ákveddu, hversu langan tíma slík
áætlun ætti að taka og væri hæg-
ast að taka slika ákvörðun,
þegar heildarkostnaðaráætlun
lægj fyrir. í viðtölum sínum við
raforkumálastjóra og einnig á
raforkuráðsfundum hefur það
komið fram, að nauðsyn bæri til,
að landið verði rafvætt ekki
seinna en 1970. í þingsályktunar-
tillögunni væri að vísu miðað
við 1968. Kvað ráðherra það þó
ekki skipta mestu máli, hvort um
fjögurra, fimm eða sex ára áætl-
un verður að ræða. Aðalatriðið
er, að áætlunin verði gerð og að
menn taki höndum saman um að
framkvæma hana, með því að út-
vega það fé til framkvæmdanna,
sem með þarf.
GG taldi það mest til gildis til
iögunni, að hún mundi flýta
fyrir, að framhaldsáætlunin yrði
gerð. En í bréfi raforkumála-
stjóra segir, að hann geri ráð
fyrir, að áætluninni verði lokið
seinni hluta þessa árs og að á
engan hátt tefji fyrir framkvæmd
um, þótt áætluninni verði ekki
lokið fyrr en í haust. Er því
m.ö.o. gert ráð fyrir því í bréfi
raforkumálastjóra að áætluninni
verði lokið á sama tíma og til-
lögumennirnir leggja til.
Hallarekstur rafmagnsveitnanna
Þá veik ráðherra nokkuð að
hallarekstri rafveitnanna. Upp-
lýsti hann í því sambandi, að raf-
magnsveiturnar skulduðu ríkinu
Á FUNDI sameinaðs þings í gær
kvaddi Eysteinn Jónsson (F) sér
hljóðs utan dagskrár og mæltist
til þess, að skýrsla ríkisstjórnar
innar um efnahagsbandalagsmál
ið yrði tekið á dagskrá.
Út af þessum tilmælum EJ
kvaddi Pétur Sigurðsson (S) sér
hljóðs og kvað það tímabært
að sú ósk kæmi fram frá þing-
mönnum, sem hefðu borið fram
þingsályktunartillögur, að reynt
yrði að ganga á þær, svo að þær
ir til að tryggja, að þjóðarsálin
liði ekki alvarlegt tjón af völd-
um hinnar ört vaxandi velmegun
ar, sem þjóðinni fellur í skaut
frá ári til árs, vegna þess flótta,
sem velmegunin hefur valdið frá
strjálbýlinu til þéttbýlisins.
Má líkja þessum flótta við
flóttann til Canada, þegar allar
þjóðir kepptust við að komast
þangað, njóta þeirra lífsgæða,
sem þar voru á boðstólum i
miklu stærri stíl en heimalöndin
gátu veitt. í framhaldi af þessu
benti alþingismaðurinn á, að nú,
þegar flest lönd í Evrópu bæta
kjör sín, svo að þau hafa aldrei
verið betri, herjar atvinnuleysi
og erfiðleikar Canada, svoNað þar
eru nú engu minni erfiðleikar
nú en áður í þeim löndum, sem
fólkið flúði frá. Er vert að gefa
því gaum í tíma, hvort ekki gæti
farið svo hér, að hyggilegt væri
að halda dyrunum opnum til
þeirra staða hérlendis, sem fólk-
ið er að flýja frá, svo að þar
Framh. á bls. 23
meira en öllum halla þeirra næml
eða m.ö.o. 112 millj kr. í árslok
1962, en þá mun hallinn alls 79
millj. kr. Kvaðst hann því telja,
að meðan ríkið léti sér lynda að
eiga slíka fjárhæð hjá rafmagns-
veitunum og greiddi úr fjármál-
um þeirra með þeim hætti, sen»
það hefði gert, svo að tryggt yrði,
að framkvæmdirnar gætu hald-
ið áfram með fullum hraða, væri
það ekki ámælisvert. Hins vegar
mætti jafnan deila um það, hvort
fjárframlög hefðu átt að vera
hærri eða ekki.
Ríkisstjórnin hefur gert sér
grein fyrir því, að koma þarf
traustum grundvelli undir raf-
magnsveiturnar. Var þess vegna
snemma á árinu 1962 skipuS
nefnd fróðra manna til að gera
tillögur í þessu efni, en í henni
eiga sæti Jóhannes Nordal,
bankastjóri, Sigtryggur Klemenz-
son, ráðuneytisstjóri, og raforku-
málastjóri, Jakob Gíslason.
Kvaðst ráðherra hyggja, að nefnd
in væri sammála um, að rekstrar
grundvöllur fáist ekki hjá raf-
veitunum nema þær fái tekjur
annars staðar frá. Eru þar að
sjálfsögðu ýmsar leiðir fynr
hendi, en enginn ákvörðun hefur
þó verið tekin í því efni.
Kvað ráðherra þó ljóst, að
þótt nokkrir erfiðleikar væru þá
fyrir hendi, eru þar þó engin
óyfirstíganleg vandræði á ferð og
því ættu menn að geta verið
sammála um að horfa megi með
bjartsýni á framkvæmd fram-
haldsáætlunarinnar.
Gísli Guðmundsson (F) og
Skúli Guðmundsson (F) lögðu
báðir áherzlu á, að mikið gagn
yrði að samþykkt tillögunnar.
Hins vegar ítrekaði Gísli Jóns-
son (S) fyrri ummæli sín um, að
samþykki tillögunnar væri gagn-
laust, eins og glögglega hefði
verið sýnt fram á. Bjöm Pálsson
(F) kvað aðalatriðið í þessu máli
að framkvæmdaráætluninni yrði
flýtt. Loks ítrekaði Ingólfur Jóns
son raforkumálaráðherra fyrri
ummæli sín vegna ýmissa full-
yrðinga í ræðum GG og SkG.
yrðu ræddar. Hins vegar hefði
efnaha.gsbandalagsmálið verið
rætt í sameinuðu þingi og auk
þess fléttazt inn í umræður um
önnur mál.
Friffjón Skarphéffinsson (A)
benti á, að efnahagsbandalags-
málið hefði þegar verið rætt á
fiinm fundum og hefði EJ m.a.
talað tvisvar, en samkvæmt þing
sköpum væri honum ekki heim
ilt að tala oftar, þótt hann mætti
gera stutta athuigasemd.
Nýkomið frá Finnlandi:
Blómavass]1
Loftljós
Veggljós
Teiknað af: Tapio Wirkala
Timo Sarpaneva
Kristján Siggeirsson hf.
Laugavegi 13. — Sími 13879.
Staðið við rafvæðingaráætlunina
Efnahagsbandalagið